również północnozachodni. Na kilkumilowej przestrzeni osusza role i pola wielu wiosek ja ko to Zygląd, Storlus, Jeleniec, Falęcin, Ma łe Czyste, Wielkie Czyste, Zakrzewo, Grubno. R. 1853 utworzyło się osobne towarzystwo z tych wiosek celem utrzymania kauału. Po równaj Schrötter Kreis Culm. Kś. F. Frybesowo, ob. Fribesowo. Fryce, wś, pow. radzymiński, gm. Zabrodzie, par, Kamieńczyk. Frycowa, wś, pow. sądecki, par. rz. kat. Nawojowa, o 13. 6 kil. od N. Sącza, przy trakcie do Krynicy, ma 827 m. rozl. , w położeniu pagórkowatem, 52 dm. , 360 mk. rz. kat. Należy jako folwark do Nawojowy, własność hr. Stadnickich. M. Ż. S. Frycowizna, niem. Fritzowisna, dobra, pow. lubawski, obok drogi kolei żel. toruńskowy struckiej, obejmuje obszaru mórg 265, budynk. 4, domy mieszk. 2, katol. 17. Parafia, szkoła Lipinki, poczta Biskupice, dokąd odległość około 1 mili. Kś. F. Fryczkowce, węg. Fritske, wieś w hr. szaryskiem Węg. , kościół katol. filial. , dobra gleba, lasy, zdrój szczawiowy, 417 mk. Fryczowce, węg. Frics, wieś w hr. szaryskiem Węg. , kościół paraf. katol. , urodzaj na gleba, lasy, 493 mk. H. M. Fryda, niem. Fröde, folw. należący do miasta Starogród Kämmereigut der Stadt Pr. Stargardt, pow. starogrodzki, ćwierć mili od miasta, jako przyległość przyłączony do miasta. Przywileju na tenże folwark nigdzie niemasz, ale zdaje się być prawdopodobnem, że podarowany został miastu przez króla polskiego Kazimierza, który w przywileiu z roku 1458 wyraźnie pisze, ża daje i daruje miastu ein Vorwerk derselbigen Stadt, das da etwan hat den Creutziger zugehöret mit samt dem dorffe Lange dorff genant, daselbst haete an der Stadt gelegen. Oprócz Kotyża danego jnż przez krzyżaków, posiada obecnie Starogród folw. zwany Herrmanshof. O wsi zaś Langedorf nic teraz nie wiadomo. Kś. F. Frydek, m. pow. na Szląsku austr. , położone nad Ostrawicą na wzgórzu, wprost morawskiego miasta Mistek, domów 520, mk. 5170, gruntu 1778 m. Leży o 25 kil. od Cieszyna i ma st. dr. żel. z Ostrawy morawskiej do Fyrlądu zw. FriedeckMistek. Staroż. kościół parafialny, na wzgórzu pątniczy kościół P. Maryi. Obszerny zamek arcyksiążęcy, z parkiem. Przemysł bawełniany muśliny. Wyniesienie n. p. m. 1040 stóp. W pobliżu F. arcyksiążęce huty żelazne Baszka na południe a Karlshütte na północ. Powiat frydecki 7 i pół mil kw. rozl. 32 pól uprawnych, 20 łąk i pastwisk, 42 lasu po większej części wysokopiennego. Grunt na płn. nizki i równy, na pd. górzysty do 4000 stóp. Ludności 39620 w tej liczbie 1500 ewang. , 150 żydów, zajętej rolnictwem, hodowlą bydła, przemysłem lnianym, bawełnianym, żelaznym. Miasto 1 wsi 37, dm. 5233. Dekanat katol. F. dyecezyi wrocławskiej ma 10 parafij Stare hamry, Bo rowa, Bruzowice, Dobra, Dobracice, Domasławice, F. , Gnojnik, Morawka, Skalica. Par. kat. F. dek. t. n. ma 7293 kat. , 100 ew. , 230 izrael. ; filia w Liskowcu. F. S. Frydek, niem. Siegfriedsdorf, wś, pow. pszczyński, o 1 milę na wschód od Pszczyny, par. kat. i szkoła Miedzna; ma z osadą Brzo zów 980 m. rozl. F. S. Fryderyk, ob. Friedrich niem. Fryderyk, kopalnia węgla, ob. Dębowa góra. Fryderyka, niem. Friederike, kol. , pow. bytomski, należy do gminy Wolnowiec, parafia Michałkowice. Fryderyka Wilhelma kanał, łączy śre dnią Odrę ze średnią Łabą za pośrednictwem Sprewii, wpadającej do Hawli. Poczyna się nad Sprewią poniżej m. Beeskow i przypiera do Odry znacznie powyżej Frankfurtu. Dłu gość jego 3 mile. Ma 10 śluz na 63 stopach spadku, służy do spławu ładownych berlinek. Budowę jego rozpoczęto jeszcze 1662 r. a ukończono 1668 r. W. Fol. Fryderyków 1. niem. Friedrichsfeld, kolon. , pow. krotoszyński, 6 dm. , 37 mk. , należy do wsi i gm. Orpiszewa. Stac. poczt. w Raszko wie o 8 kil. ; st. kol. żel. w Krotoszynie o 12 kil. 2. F. , niem. Fridrischof, folw. , pow. babimoski, 1 dm. , 11 mk. ; należy do wsi i gm. Małej wsi Kleindorf. M. St. Frydland, ob. Frydląd i Fyrląd. Frydlandzki młyn, niem. Friedlaendermühl, posiadłość z młynem, pow. człuchowski, leży tuż przy mieście Frydlądzie nad rz. Dobrzynką. R. 1868 liczył budynk. 4, dom. mieszk. 1, katol. 2, ewang. 11. Parafia, poczta, szkoła Frydląd. Młyn ten istnieje od najdawniejszych czasów. R. 1361 Hennik von Thaba komtur człuchowski ustąpił pół młyna we Frylądzie Konradowi Ludokonis na własność. Frydląd Pruski, niem. Preuss. Friedland, miasto, pow. człuchowski, w żyznej okolicy, położone przy jeziorze, na małem wzgórzu, tuż przy granicy powiatu złotowskiego, nad rz. Dobrzynką; na przeciwnej lewej stronie tejże rzeczki położona wieś Debrzno mogłaby być uwazana za przedmieście znajduje się już w powiecie złotowskim; na bitym trakcie białoborsko łobżenickim, przeszło 2 mile od Człuchowa, 3 mile od Chojnic, 4 mile od Jastrowia, 9 mil od Bydgoszczy, małe pół mili od Lipki Linde, stacyi nowej kolei żel. pilskotczew skiej. Obszaru ziemi obejmuje mórg 14209, budynk. 767, dom. mieszkal. 304 między któremi 19 wybudowań z 32 domami mieszkalnemi, katol. 565, ewang. 2040, żydów 232, bab. 26. Mieszkańcy trudnią się po największej części rolnictwem i mniejszem rzemiosłem. Podług statystyki z r. 1859 była tu powiatowa komisya sądownicza, magistrat miejski, urząd celny, lekarz, apteka, poczta, 1 browar, młyn wodny w pobliżu, wiatrak, oprócz zwykłych kramów i domów zajezdnych. W pobliskiej okolicy znajdują się bory, w buki i dęby obfite. Także i kopalnie torfu się znajdują. Jarmarki odbywają się 4 razy w roku, kramne, na konie i na bydło. Pierwszy raz wspomniany Fr. w dokumentach r. 1346, kiedy jeszcze nie był miastem. Jan von Barkenfelde komtur człuchowski nadaje 4 włóki w polu Fredeland położone na dziedziczną własność prawem magdeburskiem za wierne usługi, jakie już czynił i dalej czynić będzie, jakiemuś nazwanemu Tylo i jego dzieciom. Między świadkami podpisany jest także frater krzyżak Leykot procurator in Fredelande. Przywilej na fundacyą miasta wydany został przez mistrza w. krzyżackiego Winryka von Kniprode r. 1354. Obszaru ziemi miał wtedy Fr. włók chełmińskich 150 z jeziorem i łąkami. Z tych były wolne od czynszu 6 włók proboszczowskich, 8 włók sołtysich i wyżej wspomniane 4 włóki lemańskie, które teraz miał na własność Ludwik von Anclym. R. 1376 Henryk von Grobitz, komtur człuchowski, potwierdza ranną mszę św. , którą mieszczanie frydlądzcy byli ufundowali. Po bitwie grunwaldzkiej, gdy wiele miast pruskich Polsce się poddało, Władysław Jagiełło oddał Frydląd wraz z wielu innemi miastami księciu słupskiemu Bogusławowi patrz Starożytności polskie I 297. R. 1454 miasto Frydląd razem z pobliskiem Czarnem Hammerstein, miastem i ziemią bytowską, sępelborską, białoborską poddało się królowi polskiemu, oblegającemu zamek malborski, i król Kazimierz powierzył wtedy te zamki i ziemie księciu pomorskosłupskiemu Bogusławowi Leo Hist. Pruss. 201. Następnego r. 1455 krzyżacy pod tern miastem znaczną ponieśli klęskę. Później znów im się dostało w posiadanie. Dopiero w r. 1461 Kazimierz Jagielończyk zdobył je po ośmiodniowem oblężeniu. Tegoż samego roku jednak mieszkańcy, posłyszawszy o zbliżaniu się nieprzyjaciół, załogę polską wysiekli i krzyżaków wpuścili. R. 1461 załoga krzyżacka, dla niewypłaconego żołdu do ostatniej nędzy przyprowadzona, porzuciła miasto, zrabowawszy je wprzódy i spaliwszy. R. 1466 kiedy król Kazimierz zdobył Człuchów, i inne miasta pruskie poddały się, mieszkańcy tutejsi wraz z pobliskiem miastem Czarnem, słysząc o tern i sprzykrzywszy sobie zbyt okrutne rządy Władysława Dąbrowskiego kasztelana nakielskiego, oddali się także królowi polskiemu pod opiekę Leo Hist. Pruss. 310, Starożytności polskie I 297. Z r. 1550 w lustracyi starostwa człuchowskiego czytamy, że w mieście Fr. istniał tylko jeden kościół i że proboszczowi płacili wszyscy mieszczanie t. z. grosz paschalny wynika ztąd, że podówczas panowała tu jeszcze religia katolicka. R. 1587 d. 10 lipca podpalił Hans Wagner stodoły, przez co pożar powstał. W r. 1599 d. 2 września był srogi pożar, całe miasto spłonęło i 60 stodół. Tegoż roku tryumfowali katolicy tutejsi, bo król Zygmunt ujął się za nimi i oddał im napowrót parafialny kościół; ewangelicy musieli się wynieść z nabożeństwem na ratusz. R. 1620 w czwartek po Wielkanocy 1 4 część miasta zgorzała. R. 1627 Szwedzi Jeufel i Streif szturmem zająwszy miasto okropnie splądrowali. Ztąd poszli także do Czarnego, ale tamże zostali schwytani gefangen genommen. R. 1648 d. 8 marca ogień powstał, wielka część miasta się spaliła. R. 1656 d. 15 września znowu był znaczny pożar. R. 1659 panowała zaraza. R. 1697 na innem miejscu stoi 1699 dnia 11 września, około południa, wszczął się ogień w mieście całe miasto obrócone było w perzynę, zgorzały obie szkoły, oba kościoły, ratusz. R. 1723 król August pozwala protestantom w nowowybudodowanym podstępnie kościele swoim odprawiać nabożeństwo, broniąc ich przeciwko prawu, jakie na nich miała biskupia władza. R. 1750 d. 26 lipca spaliła się cała zachodnia część rynku wraz z 2 przyległemi ulicami; ogółem domów mieszkalnych 27 i kilka stajen. Kościoły istnieją obecnie w mieście dwa. 1. kościół parafialny katolicki N. M. Panny Wniebowzięcia, król. patronatu, cały murowany, r. 1354 przez krzyżaków uposażony, ale zapewne długo już przedtem istniejący, R. 1550 był jeszcze w ręku katolików. Niezadługo potem przez człuchowskiego starostę Stanisława Latalskiego lutrom oddany, którzy go używali aż do r. 1599. R. 1697 d. 11 września zgorzał wraz z całem miastem, a dzisiejszy został zapewne zbudowany na starych murach. Proboszczów tutejszych zwykle kanoników kolegiaty w Kamieniu, których r. 1650 Jakób Wejher wojewoda malborski i starosta człuchowski na poblizkiej kaplicy w Dybrznie ufundował wylicza X. Bork Jan Klein pierwszy kanonik kamieński od r. 1638, Szymon Meklenburger od r. 1659 1669, Michał Józef Goczalski z dyecezyi poznańskiej od roku 1671, Marcin Józef Germanowicz komendarz frydlandzki 1702, Andrzej Jan Zawadzki kan. kamieński od r. 1719 1723 Konstanty Łukiński kanonik in Summo B. M. V. Posnaniensis, prob. frydlaudzki od r. 1723, urn. 1735, Wojciech Sadowicz kan. kamieński dor. 1738, Jan Jerzy Kostka Węsierski kan. poznański prob. frydlandzki od r. 1738. Oprócz fary i Słownik Geograficzny Zeszyt XVIII, Tom II. 27 Frybesowo Frybesowo Fryce Frycowa Frycowizna Fryczkowce Fryczowce Fryda Frydek Fryderyk Fryderyka Fryderyka Wilhelma kanał Fryderyków Frydland Frydlandzki młyn Frydląd Pruski