o 9. 1 kil. , od Rosochowaćca na północ o 5 kil. , leży już w urodzajnem choć jeszcze zi mnem Podolu galicyjskiem. Przestrzeń pos. większej roli orn. 1433, łąk i ogr. 133, past. 102, lasu 63; pos. mniej, roli orn. 3113, łąk i ogr. 205, past. 35 morg. Ludność rzym. kat. 189, gr. kat. 1302, izrael. 33 razem 1524. Należy do rzym. parafii w Rosochowaćcu. gr. kat. ma w miejscu, należącą do dekanatu tarnopolskiego. W tej wsi znajduje się szkoła etatowa 2kla80wa i kasa pożyczkowa z fun duszem zakładowym 68 złr. Majątek ten był przedtem własnością rodziny Domaradzkich, teraz Franciszki Ujejskiej. B. R. Denysy, przys. Wulki mazowieckiej. Depa, pustkowie, pow. sieradzki, gm. i par. Klonowa, osada 1, morg. 33, ludności dusz 13. Depaula, wś, pow. koniński, gra. Piorunów, I par. Wyszyna. Depczyn, wś, pow. piotrkowski, gm. Grabica, par. Drużbice; młyn wodny. Depułtycze, 1. królewekie, wś, pow. chełmski, gm. Krzywiczki, par. Chełm. Posiada szkołę i cerkiew par. dla Rusinów. R. 1827 było tu 22 dm. i 115 mk. 2. D. ruskie, wś, pow. chełmski, gm. Krzywiczki, par. Chełm. R. 1827 było tu 19 dm. , 128 mk. Por. Dypułtycze. Deputaty, przys. Mostek. Derańce, wś, pow. trocki. Derasino, wś poleska we wschod, stronie pow. słuckiego, w gm. pohoskiej, w lszym okr. polic, starobińskim, w 1 okręgu wojsko wym słuckim, w 2 okr. sądowym, miejscowość niedostępna, śród błot i lasów, grunta piasz czyste. Al. Jel. Deratyńce, mała osada wiejska, pow. nowogródzki, w gm. horodziejskiej. Al. Jel, Derażenka, folw. pryw. i rząd. , nad rz. Derażenką, pow. lidzki, 2 okr. adm. , o 56 i 58 w. od Lidy, 2 dm. , 65 mk. 1866. W pobliżu karczma Derażna, 1 dm. , 8 mk. Derażka, por. Dźwinosa. Derażna, ob. Derażenka. Derażne, ross. Derażno, miasteczko na pograniczu Polesia wołyńskiego w rowieńskim powiecie, na lewym brzegu Horynia i 32 mili jego biegu. Oddalone od Klewania 2 mile. Należało dawniej do włości stepańskiej a ordynatow Ostrogskich. Z tych książę Janusz fundował tu kościół 1614 r. i osadził miasto, które złupili i spalili do szczętu kozacy w 1649 r. Po rozprzężeniu ordynacyi przeszła ta majętność, która słynęła swemi żeremami bobrowemi na rzece Ośnicy, Zoli i Woniaczce, na książąt Lubomirskich, a dziś jest własnością Podhorodyńskiego. Mko mizerne z ludnością chrześcian 452 i żydów 325 1860 r. Jarmarki, które kilka razy do roku bywają, obfitują najwięcej w naczynia drewniane i wyroby garncarskie. Paraf. kościół katol. św Trójcy, erekcyi z r. 1614, wziesiony 1804 przez obyw. Podhorodeńskiego. Parafia katol. dek. rówieńskiego dusz 949. Filia w Podłużnem, kaplice w Chołoniewiczach, Stawkach, Lipnie. Derażnia 1. mko w pow. łat yczowskim, nad rz. Wołkiem, niedaleko Wołczka, stacya odeskowołoczyskiej drogi. zel. Poczta, telegraf, apteka. Zarząd policyjny, gmina, browar, fabryka świec, kościół parafialny. Punkt ważny bardzo jako położony w sercu Podola, a bliski miast jak sławny Bar, niegdyś grodowy Latyczów, i o 17 w. położony Międzybór; ten ostatni obecnie najwięcej ożywia stacyą Derażnię, bo co roku są tam przeglądy 15, 20 do 30000 ludzi wojska, na które zawsze ktoś z rodziny cesarskiej przybywa. Okolica bardzo lesista, jak cały powiat latyczowski, mimo tępienia lasów przez kolej i liczne bardzo fabryki cukrowe. W lasach są uroczyska, niektóre mają znaczące nazwy, zapewne od opryszków. Od pierwszych lat tego wieku do 1840 roku trapił okolicę znany rozbójnik, włościanin z okolicznej wioski hajdamak Karmaluk Opowiadania z przeszłości Dr. Antoniego J. . I w późniejszych czasach aż do dnia dzisiejszego zawsze mniej więcej rozgłośni rabusie są w tej okolicy. Ziemia czarnoziem na cali 8, 10, 12, pod którym warstwa gliny, miejscami nawet czerwonawej, a częścią i drobny rumoszowaty pokład. Gleba to nie tak świetna jak w mohylowskim lub kamienieckim, a nawet płoskirowskim powiatach, bo gdy tam ilość kóp na morgu przeciętna 10 do 12 i 15 oziminy a jarzyny i więcej, to tutaj nie liczą przeciętnie rolnicy jak 7, 8 do 9 kóp oziminy, jarzyny mniej cośkolwiek. Przez majątek przepływa rzeka Wołk; lewa strona rzeki jest więcej górzysta, gliniasta i uboższa; prawa strona bardziej płaska, urodzajniejsza i obfitsza. Żyzność ziemi tutejszej dla drzew jest nadzwyczajną; część ogrodu tutejszego bo część jedna wraz z domem założona jeszcze w 1780 roku przez Teppera, założona przez ojca dzisiejszych dziedziców między 1846 a 1848 rokiem, zatem nieco więcej nad 30 lat temu, ma drzewa wyglądające na stuletnieNależała do starostwa barskiego, dóbr stołowych królowej Bony, i dopiero w 1615 r. 1598 zamieniona na miasto. Zygmunt III na prośbę starosty Żółkiewskiego dał mu prawo magdeburskie w 1644 r. Darowane było hetmanowi kozaków Wyhowskiemu, a po skonfiskowaniu tych dóbr oddane ks. Antoniemu Lubomirskiemu. Z tej epoki datuje założenie przez Lubomirskiego, drewnianego kościoła, który przetrwał do 1840 roku i wtym roku 1840 został zastąpiony nowym murowanym dość prostej struktury, pod wezw, św. Anny, kosztem parafian przy znacznym udziale kolatora Stanisława Raciboroeskiego. Par. kat. D. dek. latyczowskiego liczy dusz 3006. Następnie, drogą sukcesyi prawdopodobnie, przeszedł ten majątek D. do Ożarowskich i w 1776 albo 1777 roku, prawa swoje do tegoż odstąpił Piotr Ożarowski pisarz koronny głośnemu Adamowi Łodzia Ponińskłemu, podskarbiemu wielkiemu koronnemu. W 1779 roku w decembrze dobra derażeńskie, mianowicie miasteczko Derażnię i wsie Nowa Huta, Majdan stary, Majdan Hutniański, Majdan nowy, Kryniczne, Niżne, Kaina Derażnia, Słobódka, Huta stara, Szarki, Karaczyńce wołoskie i Karaczyńce Piliposkie za 1, 600, 000 złp. nabywa od Ponińskiego Piotr Fergusson Tepper, założyciel i głowa bankierskiego domu, który składali Tepper, Karol Szulc, Fryderyk Kabre, Prot Potocki, Maciej Tyszkiewicz i Dawid Heyzler. Od owego czasu to jest 1779 roku datuje podniesienie się miasteczka fabryki zostały założone, zwłaszcza sukienne, browar ogromny, do dziś dnia istniejący, niemcy sprowadzeni do tych fabryk, w 1780 założony i zbudowany dom piętrowy, który i dziś jest mieszkaniem dziedziców, choć nieco powiększony przydaniem dwóch piętrowych skrzydeł. Osada śród lasów założona nazwana została Tepperówką. Do 1792 r. do maja trwały rządy Teppera; w téj epoce zaczęto mówić o upadku tej firmy, jednak do 1799 r. rządy były sprawowane z jego ręki. Od tej zaś daty komisya pod protektoratem 3 dworów zajęła się uporządkowaniem i spłaceniem długów. W 1803 roku w długu 30, 197 dukatów przypadła Derażnia, Tepperówką i Hatna Deraznia p. Klemensowi Berneaux; włókę ziemi ceniono wówczas po 800 złp. ; w 1807 r. już nowy dziedzic, również wierzyciel massy tepperowskiej, W 1809 r. tenże dziedzic Michał hrabia Czacki, podczaszy koronny, zakłada bank dla mieszkańców bardzo korzystny. W 1819 r. bank zwinięty. W 1820 w lutym sprzedaje Michał Czacki Derażnię, Tepperówkę i Hatnę Derażnię Ignacemu Hilaremu hr. Moszyńskiemu za summę 57, 000 rs. Podanie mówi, że w podziemiach dworu zamurowano w 1830 r. znaczną część dynnej porcelany Moszyńskich. W 1844 roku od córki Piotra Moszyńskiego a wnuki Ignacego, hr. Józefiny Szembek, kupuje Derażnię, Hatnę Derażnię i Tepperówkę Stanisław Raciborowski, ojciec dziś władających dziedziców, za summę 108, 000 rs. W 1862 r. w Hatnej Derażni zostaje założona fabryka cukru na małą skalę; w 1870 r. odprzedaje Stanisław Raciborowski Hatnę Derażnię, razem ziemi dworskiej 1, 000 dziesięcin, i fabrykę za 65, 000 rs. Fabryka organizuje się w towarzystwo i dziś fabryka i 60 dzies, około fabryki należą do tego towarzystwa, przedstawiając kapitał mniej więcej 200, 000 rs. ; miasteczko zaś Derażnia i Tepperówką należą i dziś do dwóch braci Raciborowskich, synów Stanisława; ziemi posiadają po odcięciu dla włościan w folwarku miasteczka Derażni pod sadybą pałacową, ogrodem, dziedzińcem etc. 10 dzies. , pod sadybą folwarczną 7 dzies. , szlachta ma ogrodów 13 dzies. , pod domami żydowskiemi, placami 12 dz. , pod domami żydowskiemi około dworca kolei 1 dz. , ornej ziemi 494, dz. , sianokosu 42 dzies. , lasów dębowych, grabowych 220 dzies. , krzaków bardzo przerąbanych 6 dz. , sadów skarbowych śród lasu 7 dz. , pod procesem z włościanami 30 dz. , pod stawem ogromnym na rzece Wołku i pod oczeretami 623 dz. , pod rzeką i błotami poniżej grobli aż do Krynicznego 40 dzies. , pod drogami, traktami pocztowemi, rowami 16 dz. , pod drogami żelaznemi i dworcem 19 dzies. , razem dworskiej 1502 dzies. Włościanie mają ornej, sadybnej, sianokosu i sadów 576 dzies. , kościelnej ornej, łąk i lasu 80 dzies. , cerkiewnej 70 dzies. We wsi Tepperówce dworskiej ziemi sadybnej, ogrodów i sadów 18 dzies. , sadybnej szlachty czynszowej 14 dzies. , ornej dworskiej ziemi 158 dzies. , sianokosu brzegowego 24 dzies. , lasu różnego, dęb. , grab. , brzozy 488 dzies. , krzaków 12 dzies. , pod drogami, rzeczką i rowami 20 dzies. , ferma Sztejnera 37 dzies. , razem 772 dzies. Włościanie w Tepperówce ornej ziemi 126 dzies. , nieużyt. 76 dz. , pod sadkami w lesie, sadybami i sianożętnej 51 dzies. , razem 253 dzies. Domów żydowskich na ziemi dworskiej pobudowanych, większą częścią drewnianych, prócz kilku murowanych, jest 175 r. 1868 D. miała 193 domów. Żydówgospodarzy prócz kobiet i dzieci 1200, a całej ludności żydowskiej do 4000 ludzi, mieszczan katolików chat 14 a ludności do 70 dusz. Włościan prawosławnych w Derażni chat 123, a mężczyzn 330 dusz, kobiet drugie tyle. Wieś Tepperówka domów włościan i szlachty 40, ludności szlacheckiej kobiet i mężczyzn 40, włościan prawosł, całej ludności do 100. D. mia sto ma cerkiew św. Michała, do której należy 1370 parafian; D. Kalna, wś, ma cerkiew Wniebowzięcia N. M. P. , parafian 1048, ziemi cerk. 35 dzies. , a wś D. hatna ma cerkiew św. Michała, parafian 853, ziemi cerk. 30 dzies. 2. D. Krajnia, wieś, pow. nowogradwotyński, gmina piszczowska, włościan dusz 100, ziemi włośc. 467 dzies. Ziemi dworskiej 411 dzies. Niegdyś własność Puławskich, nabyta przez Kaniewskich, od tych przeszła na Nagrodzkich i dziś do nich należy, 3. D. średnia, wieś, pow. nowogradwołyóski, gminy piszczowskiej, dusz 114, ziemi włos. 564 dzies. , ziemi dworskiej 699 dzies. Należała do dóbr generała Puławskiego a po rozbiorze tychże przez kredytorów dostała się Sufczyńskim, którym rząd skonfiskował w 1863 r. i nadał jako donacyą Kołogrywowowi. 4. D. wielka, wś, pow, nowogradwołyń Demkówka Denysy Depa Depaula Depczyn Depułtycze Deputaty