na półn. zach. od m. Ostroga o 6 w. oddalona, nad brzegiem rzeki Horynia, niegdyś do dóbr ks. Ostrogskich należąca. Aleksander książę Ostrogski darował ją za zasługi dworzaninowi swojemu Wojnarowskiemu, od ssra którego w 1838 r. przeszła w ręce Julii Krzyżanow skiej; lud wiejski trudni się rolnictwem i ło wieniem ryb w Horyniu. Ziemia iłowata. 3. Cz. , wieś, pow. żytomierski, ma odlewalnie żelaza, st. poczt. i kaplicę katol. parafii Toporzyszcze. Tu urodził się Nicefor Czernichow ski, zdobywca i wędrowiec syberyjski. Czyi art. Dubieckiego w Tyg. III. z r. 1874 N. 358 i nasi Z. Róż. , Kl. Przed. Czerniak, wieś, powiat kolski, gm. Budzisław, par. Dęby szlacheckie. W 1827 r. było tu 11 dm. i 65 mk. Br. Ch. Czerniak, gm. domin, pow. mogilnicki, 781 m. rozl. ; 2 miejsc 1 Cz. wieś szlach. , 2 Kop ce karczma i dom szosowy; 5 dm. , 100 mk. , 23 ew. , 77 kat. , 54 analf. Stacya poczt. Kwieciszewo o 3 kil. , stacya kol. żel. Mogilno o 7 kilom. M. St. Czerniaki, wś, pow. przasnyski, gm. Krzynowłoga Wielka, par. Chorzele. Czerniaków, wś nad Wisłą, z lew. brzegu, pow. warszawski, gm. Mokotów, par. Wilanów. Leży o 6 w. na płd. od Warszawy, w nizinie nadwiślańskiej, posiada dwa jeziora jedno mające 20 mórg obszaru i 16 do 20 st. głębokości; drugie 4 morgi i 4 do 10 stóp głębokości. Oba zostają w podziemnej komunikacyi z Wisłą, jak tego dowodzi równoczesne wznoszenie się i opadanie wody. Cz. posiada kościół murowany, szkołę początkową, staranne gospodarstwo rolne i piękne bydło. W 1827 roku było tu 38 dm. i 500 mk, ; obecnie ludność wzrasta szybko, ponieważ Cz. staje się poniekąd przedmieściem Warszawy. Cz. dawniej był siedzibą rodu Czerniakowskich h. Łada. Z tych Hińcza sprzedał Cz. w r. 1502 Mikołajowi Milanowskiemu. Wkrótce właścicielem Cz. zostaje Jędrzej z Zalesia Nałęcz Górski, mąż znakomity i wielce zasłużony, który tutaj osiadłszy, swego żywota dokonał w r. 1628. Ponieważ nie zostawił następcy, więc majątek przeszedł na wnuków po kądzieli, skutkiem czego odstąpiony został na rzecz skarbu i przyłączony do dóbr ujazdowskich, stanowiących osobny klucz pod Warszawą. W roku 1683 za szczególne zasługi dobra te darowane zostały Stanisławowi Herakliuszowi Lubomirskiemu, marszałkowi wielkiemu. Nowy dziedzic, uczony i nadzwyczaj pobożny, postanowił wznieść tutaj kościół i klasztor dla oo. bernardynów. I w r. 1691 założył kamień węgielny, a w trzy lata dzieło swoje ukończył. Otrzymawszy w czasie bytności w Rzymie, od Innocentego XI, kości św. Bonifacego męczennika, takowe w roku 1694 z wielką uroczystością sprowadził do Cz. i w tutejszym kościele pod wielkim ołtarzem umieścił. Od tego czasu odbywają się tu odpusty w dzień tego świętego, t. j. 14 Maja; a warszawianie, łącząc modlitwę z przechadzką, przez cały prawie miesiąc odwiedzają tutejszy kościół. Później Cz. wziął August II w dożywotnią dzierżawę, i w tym czasie rozmaite tu odbywały się uroczystości i zabawy z wielkim przepychem i okazałością; tak np. był tu urządzony teatr włoski, koncerta i iluminacya z 20, 000 lamp złożona. Lecz ze śmiercią tego króla wszystko się skończyło, a Cz. znów przeszedł do familii Lubomirskich, lecz żaden już z członków tej rodziny tu nie zamieszkiwał. W spadku familijnym dostała się ta wieś do Potockich, a od nich nabył hr. Wiktor Ossoliński, po śmierci którego w roku 1860 przeszła na własność jedynej jego córki Wandy, małżonki Tomasza Potockiego. Kazimierz Brodziński, który tu na odpuście poznał swą dozgonną przyjaciółkę, miejsce to ośpiewał w swoich poezyach. Kościół wystawiony w stylu toskańskim, posiada kilka pięknych obrazów, z daru znakomitych osób. Jest tu także obraz dość charakterystyczny w swoim rodzaju, z właściwemi podpisami, przedstawiający taniec śmierci. Wiernie opisał go miejscowy administrator ks. Solarski, który po przeniesieniu ztąd oo. bernardynów, zarządzał tutejszym kościołem. Dziełko napisane przez niego nosi tytuł Pamiątka z odpustu na św. Bonifacego w Czerniakowie pod Warszawą. Mieszkańcy Cz. prawie wszyscy dobrze się mają, dzięki blizkości Warszawy, gdzie wszystkie produkta jak najwcześniej dostarczając, za dobre pieniądze sprzedają. Por. opis i rysunki Cz. Kłosy t. XVII, str. 237. i Pamiątka z Cz. przez Jana Warmińskiego. Warszawa 1861 r. Dobra Cz. , składające się z fol. Cz. , tudzież wsi Cz. i Siekierki, zostały nabyte w drodze spadku w r. 1866 przez Wandę hr. Potocką, za rs. 150, 000. Rozl. wynosi m. 844, a mianowicie grunta orne i ogrody m. 255, łąk m. 334, pastwiska m. 84, wody m. 42, las m. 39, nieużytki i place m. 90. Budyn, mur. 5, drew. 28; gospodarstwo dwupolowe. Wieś Cz. ma osad 45, gruntu m. 630; wieś Sie kierki osad 18, gruntu m. 162. A. Pal i Del. Kal. Czerniakowizna, wś, pow. suwalski, gm, Pawłówka, o 10 w. od m. Suwałk; osad 33. Przestrzeń mórg nowopol. 840; ludności wyzn. katol. , mówiącej narzeczem mazurskiem, osób 270. Wieś położona przy ogromnem jeziorze Okoniew, w którem, pomiędzy innemi rybami, poławia się sielawa i stynka. Mieszkańcom służy prawo bezpłatnego rybołóstwa przy brzegach. Jezioro Okoniew przedstawia oryginalny widok leży jakby w kotle, otoczone wyniosłemi brzegami, a nigdzie ani źdźbła trawy nie widać; brzegi piaszczyste, zasypane kamykami. Por. Czarnakowizna. R. W. Czernianka, także Czomienka zwany, potok w obr. gm. Potoku Czarnego, w pow. nadwórniańskim. Wypływa w płd. wsch. stronie wsi, na granicy tegoż pow. z pow. kołomyjskim, z pod góry Ostapiuk 584 m. ; płynie na płc. zach. między domostwami Potoku Czarnego i po 5 kil. biegu uchodzi do Osławy czarnej z pr. brzegu. Dolina tego potoku, w której rozsiadła się wieś Potok Czarny, zwartą jest pasmami wzgórz, od płd. Krywulą 644 m. , a od płc. Czerniańskim wierchem 635 m. . Br. G. Czerniaty, Czernięty, wś i dwór, pow. święciański, okr. adm. 4ty. W r. 1700 majętność ta stanowiła całość z Komajami i była własnością Katarzyny z Rudominów ks. Ogińskiej, starościny uświackiej. W r. 1716 nabył ją Sulistrowski Krzysztof, chorąży oszmiański; obecnie należy do Machcewiczów. Ma 62 mk. kat. , 9 praw. , dm. 6. ; do Święcian w. 67. Czerniatyn, 1. wś, pow. lityński, ma dusz męz. 294, ziemi włośc. 628 dz. Do majątku tego należą wsie Tokarówka i Mańkowce; razem ziemi ornej obyw. 4, 017 i pół dz. ; gorzelnia. Należała do Witosławskich, dziś Lwowej. Jest tu piękny gotycki pałac i oranżerya; nie gdyś cukrownia, dziś nieczynna. Położenie piękne. 2. Cz. , duża wś, pow. lityński, dusz męz. 311. Ziemi włośc. 621 dz. , ziemi dwor. 509 dz. Należała do Chołoniewskich, dziś Kiełkiewiczów 248 dz. i Domaniewskiego 261 dz. 3. Cz. , wś, pow. starokonstantynowski, była własnością ks. Sanguszków. Osada da wna, wspomina o niej lustracya zamków wo łyńskich z r. 1545, mówiąc, że ma stan no wy. W połowie bież. stulecia Cz. słynął z dobrego piwa. Lud dość zamożny, gospo darstwo rolne prowadzone dobrze. 4. Cz. wielki, wś, pow. berdyczowski, nad rz. Desną, o 7 w. od m. Samhorodka. Mk. 503 prawosł. , 138 kat. , 8 żydów, razem 649. Cerkiew par. ; ziemi 1, 390 dz. wybornego czarnoziemu; nale ży do Piotrowskiego. Zarząd gminny w Samhorodku i tamże zarząd policyjny. 5. Cz. mały, wś, pow. berdyczowski, nad rz. Desną, o 1 w. od Cz. wielkiego. Mk. 663 praw. , 20 katolików, razem 683. Cerkiew parafialna, szkółka. Ziemi 2, 468. dz. Należy do Dąbrow skiego. Zarząd gminny i policyjny w Samhorodku. Dr. M. M. D. i Kl. Przed. Czerniatyn, wś, pow. horodeński, leży o 3 4 mili na płd. zach. od Horodenki, przy gościńcu rządowym idącym z Kołomyi do Horodenki; ziemia doskonała. Przestrzeń posiadł. dwor. roli or. 739, łąk i ogr. 8, past. 208; pos. mn. roli or. 3, 305, łąk i ogr. 251, past. 94 mórg austr. Ludność rz. kat. 14, gr. kat. 2, 260, izrael. 177, razem 2, 451. Należy do rz. kat. par. w Horodence; gr. kat. par. ma w miejscu, należącą do dekanatu horodeńskiego. Wieś ta ma szkołę etatową o 1 nauczycielu. Właści ciel większej posiadłości Kalikst książę Poniński. B. R. Czerniatyn, strumień, wypływa na gr. gm. Chomczyna i Wierzbowiec w pow. kosowskim, na obszernych błoniach, po wsch. str. wzgórza Malkowej 444 m. . Płynie na wsch. , two rząc granicę tych gmin; poczem przechodzi w obr. gminy Rożnowa, między wzgórzami Łupinką 379 nu i Czerniatynem 382 m. i wpada do potoku Mielnicy, dopływu Rybnicy. Długość biegu 6 kil. Br. G. Czerniau niem. , ob. Czerniewo. Czerniawa, wś, pow. mościski, leży nad rz. Wisznią, północnąstroną dotyka bagnistych brzegów tej rzeczki, trzema innemi stronami leży w urodzajnej glebie; oddaloną jest od Moś cisk o 1 milę na płc. zach. Przestrzeń posiadł. wiek. roli or. 109, łąk i ogr. 157, pastwisk 64, lasu 302; pos. mn. roli ornej 1, 325, łąk i ogr. 747, past. 639, lasu 1 morga austr. Ludność rz. kat. 1, gr. kat. 1, 209, izrael. 37, razem 1, 247; należy do rz. kat. par. w Mościskach; gr. kat. par. ma w miejscu, należącą do dek. mościskiego. W tej wsi jest szkoła etatowa o 1 nauczycielu. Właściciel wiek. posiadłości Aleksander hr. Cetner. B. R. Czerniawa, rzeka, powstaje w obr. gminy Korszowa w pow. kołomyjskim, z dwóch strug, jednej opływającej Korszów od płd. str. , a dru giej od zach. , spływającej z lesistego wzgórza Hwożda. W ten sposób powstały potok pły nie ku płc. śród łąk. Przeszedłszy na łąki Michałkowa, zwraca się na wsch. , tworzy zrazu granicę gmin Michałkowa i Korszowa, a przyjąwszy silny potok od Korszowa płynący, Warahoj zwany, przepływa obszerne stawisko. Poczem, zabrawszy od pr. brz. potok Żukociński, zwraca się na płc. wschód, tworząc odtąd na przestrzeni 5 kil. granicę pow. tłumackiego i kołomyjskiego, a dosiągłszy punktu najbar dziej na płc. wysuniętego w Waleszczynie, przysiołku Puźuików, a 295 npm. wzniesione go, zwraca się na płd. , potem na wschód, opływając od zach. i płd. Zuków. Następnie przepływa zachodnią część Obertyna, zwraca jąc się na płd. , i w kierunku przeważnie płd. mija gminy Jakóbówkę, Hańczarów i Drużków, Rosochacz i Pruchniszcze, gdzie przyj muje potok Gruszkę, następnie gminy Winogród, Czechowę, Ostapkowce, Gwoździec, Chomiakówkę, Kułaczkowce, Balińce, gdzie z pr. brz. przyjmuje potoczek Kniaź; następnie Tryfanówkę. Buczaczki, Kilichów, Lubkowce, Wołczkowce, gdzie, przyjąwszy potok Łukacz z lew. brz. , uchodzi do Prutu. Długość biegu 60 kil. Br. G. Czerniawczyce, Czernawczyce, Czamawczyce, mko, pow. brzeski, gub, grodzieńska, o 200. w Czerniak Czerniak Czerniaki Czerniaków Czerniakowizna Czernianka Czerniaty Czerniatyn Czerniau Czerniawa Czerniawczyce