rozl. , w glebie glinkow. , mk. 452 kat, Stacya poczt. w Łącku, szkoła ludowa w miejscu. Kościół par. drewn. , do którego należą oprócz Cz. Pot. , wś Jastrzębie, Młyńczyska, Jadamwola, Olszana i Szczercz, razem wiernych 1653 i 36 żydów. Na szczycie wyniosłej góry jest śród lasu miejsce zwane gródkiem, przedhistoryczne grodzisko. Cz. był niegdyś w posiadaniu rodziny piszącej się Czerny de Szwarcenberg. Dziś jest własnością Hipolita Reklewskiego. Czarny Potok, ob. Czarne. Czarny potok, 1. potok podtatrzański, na Podhalu nowotarskiem. Źródła jego leżą na granicy gmin Podczerwonego i Cichego, u zachodnich stóp wzgórza Domajskim Wierchem 753 m. zwanego, a ciągnącego się w płncwsch. kierunku w obr. gm. Cichego i StaregoBystrego, między Czarnym a Cichym potokiem. Cz. potok płynie w kierunku płnc. zrazu granicą gmin Podczerwonego i Czarnego Dunajca z Cichem i StaremBystrem i przerżnąwszy gościniec nowotarski, wiodący do Czarnego Dunajca 661 m. , przechodzi w obręb gminy Wróblówki, zrasza gminę Długopole, wreszcie odgraniczając Długopole od Rogoźnika wpada do Czarnego Dunajca z pr. brz. po 10 i pół km. biegu. Ujście 611 m. npm. Płynie przeważnie łąkami. 2. Cz. , strumień, nastaje we wsi Krukienicach w pow. mościskim, z połączenia kilku strug jednej nadpływającej od płd. z Woli sudkowskiej, przysiołka Chlipta pow. Rudki, drugiej od wsch. z Ostrożca, trzeciej z lasów krukienickich Brzeziny i Wałachów. Strugi te łączą się we wsi, a w ten sposób powstały silny potok płynie na płnc. przez łąki krukienickie, następnie obszar Pnikuła, Buchowice i Pakość pod nazwą Podwolszyny. W Krysowicach przyjmuje z pr. brz. potok Siekanicę i pod nazwą Czarnego p. mija gm. Rzadkowice, Zakościele, miasto Mościska, Zawadę, Rudniki, a przybrawszy w Hodyniu z lew. brz. potok Babicę ob. , uchodzi z pr. brz. do Wiszni. Długość biegu 21 km. 3. Cz. ma źródła w obr. gm. Bonowa, w pow. mościskim; płynie przez bonowski przysiołek Iwaniki, a następnie przez Arłamowską Wolę, z płnc. na płd, uchodząc w sąsiedniej wsi Laszkach do Wiszni z pr. jej brzegu. Dolinę tego potoku otaczają wzgórza. Najwyższe wzgórze, od str, wsch. zwie się Skoblówką Skowliwka, wznoszące się do wys. 234 m. npm, , a od zachod, wzgórze Iwa Iiwa zwane, wzniosłe na 218 m. npm. Ziemia w tem miejscu jest formacyi alluwialnej. Znaleść tu można wszystkie kom binacye piasku, iłu i pruchnicy, wraz z pośredniemi gatunkami glinki lekkiej, popielicy, niemniej jak i czarnoziemu, tak zwanej rędziny i borowiny. Miejscami znachodzą się pojedyncze niewielkie warstwy glinki garncarskiej i obfite pokłady najlepszej gliny strycharskiej. 4. Cz. potok, wypływa w obr. gminy Głobikowej w pow. Pilzno, płynie na płd. między Głobikówką i Grudną, następnie przez Grudną Dolną, gdzie z lew. brz. łączy się z po tokiem Lipnikami, a we wsi Smarzowej po 6 kil. biegu uchodzi z pr. brz. do Kamieni cy, dopływu Wisłoki. 5. Cz. , por. Czarny, oraz i i p. 512. Br. G. Czarny ruczaj, dopływ rz. Szeszuwy w pow kowieńskim. Czarnys, niem. Tscharnitz, mała wioseczka, pow. oławski, par. Rożnan, nad rz. Olawą. Czarnysad, 1. wś, pow. krotoszyński, 48 dm. , 91 mk. , 28 ew. , 63 kat. , 36 analf. 2. Cz. domin. , pow. krotoszyński, 1797 mórg rozl, 7 dm. , 132 mk. , 43 ew. , 89 kat. , 51 analf. St. poczt. i kol. żel. Koźmin, o 4 kil. Pod wsią Cz. wykopano miecz żelazny. Folw. Cz. wraz ze Starogrodem i Dzierżanowem należy do Fr. Chełkowskiego. M. St. Czarny staw, 1. staw tatrzański w obr. Podhala nowotarskiego, jeden ze stawów Gąsienicowych. Od szczytu Świnnicy wznoszącej się w głównym grzbiecie Tatr, odrywa się w kierunku półn. wsch. ramię, w którym leżą Zawrat, Kozi Wierch, Granaty. Od Zawratu ku płn. płn. zach. wybiega odnoga, w której wznoszą się turnie Kościelca. Kościelec dzieli dolinę stawów Gąsienicowych na dwa ramiona. W wyższej odnodze wschodniej, daleko piękniejszej od zachodniej, leży rzeczony staw. Boki tej doliny tworzą ogromne nagie skały, straszące swoją dzikością, a zwłaszcza od zachodu turnie Kościelec i ramię Swinnicy; od południa szczelina między Swinnicą i Kozim Wierchem, zwana Zawratem i Kozi Wierch, a od wschodu dzikie turnie Granatu i Małej Koszystej czyli Żółtej turni, na północ zaś wyłom ku Beskidom z otwartym widokiem ponad grzbietem Magurą. W południowym końcu tej doliny za wysokim progiem między rzeczonymi turniami rozlewa się malowniczo staw Czarny. Słynie on z piękności swej, i w tym względzie współzawodniczy z Rybiem. Jest on ciemnej, granatowej barwy; ztąd jego nazwa. Zajmuje przestrzeń 22, 87 ha. i co do swej rozległości jest on czwartym z rzędu stawem w całych Tatrach. Leży na wysokości 1628 m. Kolbenheyer; 1604, 4 Zejszner; 1642, 8 Janota, 1646 m. Kuczyński; 1674, 7 Fuchs; 1557, 7 Korzistka. Ciepłota wody tego stawu 8 sierp. 1873 r. o godz. 11 przed połd. 16. 4 C. przy 18, 5 C. ciepł. pow. a dnia 12 sierp. 1874 r. o godz. 10 1 4 przed połd. 10. 0 C. przy 9. 0 C. ciepł. pow. Kolbenheyer. Blisko wschodniopółnocnego brzegu sterczy mała wyspa, porosła piękną zielonością. Jest on bezrybny. Z kształtu podobny do trójkąta, od strony północnej rozszerzony, od południa zwężony. Z północnego brzegu odpływa strumień, wpadający do SuchejWody; tworzącej z p. Filipka, potok zwany Cichą Wodą, dopływ Porońca. Echo nad Czarnym stawem jest bardzo piękne; głos bowiem rozbija się kilkakrotnie o ścianę Kościelca. Urocza piękność tego stawu wprawia każdego wielbiciela dziewiczej górskiej przyrody w zachwyt. Wycieczka do Cz. st. Gąs, nie wymaga całego dnia, z Zakopanego wychodząc. Ob. Dr. E. Janoty Przewodnik w wycieczkach na Babią górę, do Tatr i Pienin. Kraków 1860. Wal. Eliasza Illustrowany Przew. do Tatr, Pienin i Szczawnicy. Poznań 1870 i Szkice z podróży w Tatry. Poznań 1874. Kolbenheyer. Die Hohe Tatra. Teschen. 1880. 2. Cz. staw nad Rybiem, także nad Morskiem Okiem, staw tatrzański w Tatrach spiskich, nieopodal granicy galicyjskiej po północnej stronie głównego grzbietu pod 37 45 wsch. dłg. geogr. Ferro a pod 49 12 półn. szer. geogr. między stromemi turniami, Rysami zwanemi, na północnyzachód od Rybiego Stanisław Staszyc wnieśmiertelnem dziele swojem O ziemiorodztwie Karpatów i innych równin Polski Warszawa 1815. str. 124 126 nazywa ten wspaniały staw Morskiem Okiem, a poniżej leżący staw, dziś powszechnie Morskiem Okiem zwany, Rybiem Jeziorem, albo wprost Rybiem. Węgrzy i Niemcy do dnia dzisiejszego nazywają tak samo jak Staszyc, dolny rybny staw Rybiem. Fichsee Halasto, a górny Morskiem Okiem Meerauge, Tengerszem. Podług Staszyca tamże str. 124 po zachodniej stronie, powyżej Rybiego, znajdował się staw Czarnym stawem zwany. W pośrodku granitowych cyplów leży w dole obszerne jezioro Rybiem zwane. Z dwu skał prosto naprzeciw siebie stojących, spadają do tegoż jeziora dwie rzeki, które na 500 stóp z góry do dołu lecą z strasznym hukiem, rozbijają po skałach swe wody i przedstawiają zachwycający widok. Wyszedłszy jeszcze wyżej na te skały, z których owe dwie rzeki do jeziora Rybnego spadają, znalazłem na wysokości 500 od Rybnego jeziora większej, jeszcze dwa jeziora, z których wody lecąc na dół rozbijają się po skalach. Jedno z tych jezior leży pod liptowskiemi mury i zowie się Czarnym Stawem, drugie leży na wschód między najwyższemi i najostrzejszemi cyplami w tej stronie Tatrów i nazywa się Morskiem Okiem. Z tych ustępów Staszyca wyjętych, widać najdowodniej, co nazywa Staszyc Rybiem Jeziorem, a co Morskiem Okiem. Co się stało z Czarnym Stawem przez Staszyca opisanym, to niewiadomo, gdyż on dziś wcale nie istnieje; a danie odpowiedzi, gdzie tenże mieścił swoje wody nie małąby przyniosło korzyść dla nauki. Zdaje się więc, że dzisiejsza nazwa powszechnie użySłownik Geograficzny Zeszyt X. wana, Czarny staw, przeszła z zaginionego, a przez Staszyca opisanego stawu na staw Morskiem Okiem zwany; a ta nazwa przez nierozwagę piszących o Tatrach na Rybie Jezioro. Należałoby więc dla dolnego stawu zachować nazwę Rybie, a dla górnego przywrócić miano Morskie Oko, do dnia dzisiejszego uży wane po stronie węgierskiej, a za czasów Staszyca istniejące i po stronie polskiej. Jestto najposępniejszy i najdzikszy staw ze wszystkich stawów tatrzańskich. Brzegi jego są nagie, od południa wcale niedostępne, płatami śniegu upstrzone. W zwierciadle wód odbijają się dziko poszarpane turnie, a promienie słoneczne dopiero około godziny 10 tutaj zaglądają. Powierzchnia jego zajmuje 21, 32 ha. Wzniesienie 1597, 75 m. Kolbenheyer, 1562, 5 Kuczyński; 1581, 68 Janota; 1576 Fuchs; 1586, 9 Korzistka; 1600 Rothe, 1603 Błasius; 1481, 27 Staszyc. Największa głębokość tego stawu, podług pomiaru prof. E. Dziewulskiego, czyni 77 m. Z tego stawu odpływa silny potok po stromym wale granitowym do Rybiego, tworząc szereg wodospadów. W zachodniej stronie tego stawu postawiono żelazny krzyż na pamiątkę bytności tamże Grzegorza Zieglera, biskupa tynieckiego 1 822 r. i tarnowskiego 1826. W r. 1827 przeniósł się on do Liwca i tamże umarł w r. 1852. Na żelaznej płycie znajdował się dawniej napis Hic non plus ultra, nam supra, nisi in cruce. D. N. I. Christi 1823. Dziś tego napisu już nie ma, tylko w górze krzyża litery L N. D. J. nad ukrzyżowanym Chrystusem, a u dołu litery G. Z. 1823. Staw ten jest własnością p. Aladór v. Salamon. Uroczy ztąd rozwija się widok ua Rybie i turnie Mięguszowieckie. 3. Cz. , staw tatrzański, w Tatrach nowotarskich, w dolinie Pięciu Stawów polskich, po północnowschodniej stronie głównego grzbietu Tatr. Od szczytu Swinnicy zwraca się główny grzbiet prosto ku południu, a potem ku południowemu wschodowi. W narożniku te go skrętu wznosi się nad Zadnim Stawem szczyt Nadkamieniem zwany 2157, 6 m. Kierunek ten zachowuje główny grzbiet aż do Hrubego W. 2239 m. Kolbenheyer, wznoszącego się na południe od Wielkiego Stawu, a na zachód od Rybiego. Od niego, jako narożnika, rozpoczyna się ramię między dolinami Pięciu stawów i Rybiego, a dalej Roztoki i Białki. Staw zajmuje powierzchnię 13. 05 ha. Wzniesienie jego 1707. 88 m. Kolbenheyer. Woda z niego płynie do Wielkiego Stawu. 4. Cz. staw jaworzyński lub Czar ny staw pod Lodowym Feketetó, staw tatrzański w Tatrach spiskich, po północnozachodniej stronie głównego grzbietu Tatr, na północnym stoku Lodowego szczytu, we wschodniem ramieniu doliny Jaworzynki. Rozlewa 49

Czarny Potok

Czarny

Czarnys

Czarnysad