fahrwasser, kazali swoim kosztem drogo bitą usypać między temi dwiema miejscowościami, przez co komunikacya nadzwyczaj jest ułatwiona. Obecnie kąpiele w B. dosyć licznie bywają zwiedzane, mianowicie przez Gdańszczan z klasy mniej zamożnej, O potrzebne wygody dostateczne tu staranie okazują. Po równaj Brzeźno, wś. Kś. F. Broeske, ob. Brzozki Brogi, wś, pow. sochaczewski, gm. Chodaków, par. Zawady. Brogowa, wś i folw. , pow. opoczyński, gm. i par. Skrzyńsko. W 1827 r. liczyła 24 dnu, 170 mk. Brójce, wś i folw. , donacya, pow. łódzki, gm. Brojce, par. Kurowice. Leży o 22 w. od Łodzi, przy drodre bitej z Rokicin do Pabianic. Posiada urząd gminny, szkołę początkową. B. liczy obecnie 11 dm. , 240 mk. , ziemi włośc. 233, dwor, 1177 morg. ; w tern ornej 401. Gmina B. należy do s. gm. okr. II w os. Rzgów, st. poczt. i st. kol. W. W. w Rokicinach, posiada kopalnię torfu, młyn, 4 wiatraki, 3 szkoły i 4135 mk. W skład gminy wchodzą Brójce, Bukowiec, Kruszew, Połczew, Wardzyń, WolaKutowa i WolaRakowa. Br. Ch. Brójce, niem. Braetz, miasto, pow. między rzecki, nad Zgniłą Obrą, na granicy branden burskiej, 212 dm. , w r. 1871 było 1657 mk. ; 1401 ew. , 173 kat. 2 dysyd. , 81 izrael. ; w r. 1875 było 1669 mk. Mieszkańcy, wszyscy po chodzenia niemieckiego, zajmują się rolnictwem; pomiędzy rzemieślnikami najwięcej jest szew ców i młynarzy; kilkunastu sukienników. Czte ry jarmarki. Należy do obwodu w Trzcielu. Sąd okręgowy w Zbąszyniu. Kościół kat. pa rafialny św. Józefa należy do dekanatu zbąszyńskiego; nadto kościół protestancki i syna goga. Szkoła elementarna, 124 analf. Urząd pocztowy trzeciej klasy; stac. kol. żel. marchijsko poznańskiej Stencz o 7 kil. , Zbąszyń o 20 kil. M. St. Brok mały, Broczek, rz. , rozpoczyna się w okolicy szlachec. Skarzyno Abramy S. , Nowa wś 8. i Stara wieś S. w pow. ostrowskim, płynie około wsi Brajczewo, Grochyboruty, Mroczki, Drogoszew, gdzie jest most długi stóp 25, dalej koło wsi Łętownicy, gdzie przyjmuje rzeczkę Łętownicę; kręto przepływa koło wsi GrzymkiDworaki i ZałuskiLipniewo, około kościoła w mieście Andrzejowie, gdzie znajduje się most długi stóp 58; dalej przerzynając wsie Godlewo cechny, Kuleszki, Śledziony, Budziszewo, Nienałty, GaczkowoRawa, gdzie jest most długi na stóp 30, przyjmuje rzeczkę Jasionkę i niedaleko wpada do rzeki Brok, przepłynąwszy w ogóle 3 mile. Brok, Broczek, Broczysko, rzeka, wypływa w powiecie mazowieckim z łąk wsi Brok, o 5 w. na wschód od Wysokiego Mazowieckiego, w kierunku południowozachodnim, płynie przez os. Wysokie Mazowieckie, wsie Dzięciel, Święck wielki, Kaczyn stary, Rosochate kościelne i odtąd płynąc w kierunku połud. , przerzyna grunta wsi Krzeczkowo; od Czyżewa płynie zupełnie na zach, przez grunta wsi Gostkowo i Mianowo; od wsi NienałtyZałęgi opuszcza się na płd. i płynie przez wieś Skłody, a dalej, zwróciwszy się na zach. , przepływa przez wsie NienałtyKossuty i dochodzi do Gaczkowa, gdzie łączy się z rz. Brok mały; przyjmuje odtąd nazwisko Broczysko; przepływa w kierunku połudn. zach. przez wsi Daniłowo, Orło, Kaczkowo, pod Czurajem przymuje strumień Grzybówkę i naostatek na gruntach os. Broku wpada z prawego brzegu do Bugu. Źródła tej rzeki regularnie wydają wodę, z tern wszystkiem w czasie suszy, w początkach biegu swego tak małą ma B. wodę, że suchą nogą przejść go można; przy zwykłym jednak stanie, głębokość wynosi od 1 2 do 6 stóp, koryto szerokie od 6 do 24 stóp, a w czasie największych wezbrań, które wydarzyły się w latach 1853 i 1855 i trwały do 10 dni, wody wzniosły się do 9 stóp nad zwykły swój stan, i rozlały na przestrzeń 360 do 600 stóp. Płynie zrazu między wzgórzami gliniastemi, brzegi ma twarde; dalej ze znacznym spadkiem płynie śród łąk, rozdziela wyniosłe wzgórza pod Rosochatem od nizin z lewej strony rozciągających się; pod Czyżewem i Gostkowem opasana jest wysokiemi brzegami; od Mianowa płynie równiną, od Gaczkowa do wsi Kuskowizny poniżej Orła brzegi jej są równe i na wysoki stan wody zalewane; dalej lewy brzeg wzniesiony, prawy niższy. Mosty pod Rosochatem i Czyżewem długie po stóp 50, Gostkowem stóp 130, Mianowem 20, Nienałtami 80, Orłem 2 mosty, jeden na głównem korycie, drugi na odnodze, obadwa długie stóp 192, pod Tartowizną długi stóp 147. Długość rzeki wynosi mil 11 1 4. Brok, os. , przedtem miasto, nad rz. Bugiem, pow. ostrowski, gm. Orło, par. Brok. Leży na wyniosłym brzegu w malowniczem położeniu, posiada kościół parafialny, szkołę początkową, urząd gminny i 2308 mk. Założony w 1505 r. przez Erazma Ciołka, bisk. płockiego. Zatwierdził i rozszerzył jogo przywileje w r. 1667 biskup Jan Gembicki Przytem rozszerzeniu otrzymał B, prawo chełmińskie, oraz propinacyą i rybołóstwo. Z powodu malowniczego, lubo nieco płaskiego położenia, B. był ulubionem mieszkaniem płockich biskupów, które opiewał Sarbiewski w swych odach. Oni wystawili tutejszy kościół, zaś Henryk Firlej na początku 17 w. założył tu zameczek, a raczej pałacyk przy samym ujściu rzeki Brok do Bugu, tak, że budowla ta z dwu stron wodą była oblana. Przemieszkiwał w tym zamku, a nawet tu dzieła swoje pisał, zasłużony biskup płocki Stanisław Łubieński. Pierwsza wojna szwedzka oszczędziła jego mury, ale w drugiej, w początku zeszłego wieku, padł ofiarą zniszczenia. Odnowił go w roku 1717 biskup Ludwik Załuski, co poświadcza dotąd przechowana z łacińskim napisem tablica. Po odebraniu dóbr biskupom, pożar zniszczył zamek zupełnie. Mury dochowały się tylko na bocznych skrzydłach wieży i kaplicy w całej swej wysokości; przednia zaś ściana części środkowej na materyał rozebraną została. Kościół tutejszy parafialny pod wezwaniem św. Anny, założył biskup Samuel Maciejowski około roku 1544, . a dokończył Jędrzej Noskowski w roku 1560. Budowla ta, bardzo pod względom architektury ciekawa, dosyć oryginalna i w całości swej dochowana, murowana bez tynku, ze szczytami w stylu ówczesnym, w płaskosłupy przyozdobionemi. Wewnątrz ołtarze, chociaż spółczesne kościołowi, pod względem sztuki niczem się nieodznaczają; za to ambona w stylu odrodzenia jest bardzo pięknem dziełem. Oryginalny jest także ołtarz Matki Boskiej, zbudowany w roku 1744, na podobieństwo drzew genealogicznych, w XV i XVI wieku malowanych, na których wyobrażano na dole leżącego protoplastę, a z jego piersi wychodzące drzewo rozrośnięte i portretami następców ozdobione gałęzie. . Stalle, których, z powodu częstego przemieszkiwania w Broku biskupów, znaczna tu jest liczba, także są równoczesne z założeniem kościoła, dosyć nędznej roboty. Pomiędzy obrazami na kościele rozwieszonemu znajduje się kilka wizerunków Matki Boskiej, wielce starożytnych, szkoły włoskiej, a pomiędzy aparatami zasługuje na uwagę kapa w kolorze czerwonym, z herbami i cyframi Andrzeja Trzebickiego, biskupa krakowskiego, który ją temu kościołowi ofiarował. Za dawnych czasów B. należał do znaczniejszych miast w Płockiem, świadczą o tern bruki dosyć wysokie, po kilkoro staj wzdłuż aż po za miasto idące. W 17 wieku istniały tu fabryki żelaza. Podług rewizyi, w r. 1650 uczynionej, znajdowało się tutaj 481 domów, w większej części murowanych; samych piwowarów było 82; istniało tu zgromadzenie bartników, mające swego starostę, sędziego i pisarza z ławnikami, którego obowiązkiem było zawiadywać barciami całej puszczy biskupiej. W 1827 r. B. miał 141 dm. i 1016 mk. , w 1859 r. liczył 156 domów i 1371 mk. Obecnie liczy 823 domów i 2368 mieszkańców, w tern 1167 męż. , 1201 kob. Posiada synagogę, urząd gminny, szkołę początkową, fabrykę narzędzi rolniczych, młyn wodny przy ujściu rz. Jurki do Bugu, 8 wiatraków. Bo r. 1795 Brok był zamieszkanym przez samych chrześcian, dziś połowę ludności stanowią żydzi. Do osady należy 1907 morg. ziemi, przeważnie gruntów żytnich; obrót nawigacyj ny na Bugu sięga do 3, 000, 000 rs. rocznie, z czego znaczna część przypada na kupców zboża i drzewa mieszkających w B. W ogóle B. jest pod względem handlu dosyć ożywionym, a jarmarki tutejszo, szczególnie jesienne, mają pewną sławę w swej okolicy. Na tych to jarmarkach kupcy z Warszawy, Łomży, Lu blina uskuteczniają większe zakupy suszonych grzybów i wybornych serów, wyrabianych w dobrach hr. Zamojskich za Bugiem a zwa nych brokowskiemi. Par. B. dek. ostrowskie go 4624 dusz liczy. Leśnictwo rządowe B. w pow. ostrowskim obejmuje lasy, stanowią ce część dawnej PuszczyBiskupiej, należącej do biskup. płockich. Tu w osadzie leśnej Feli ksowie istniała jakiś czas szkoła leśna, i znany prof. instytutu w Marymoncie, zasłużony pisarz Jęstrzębowski zaprowadził tu bardzo piękne i rozległe plantacye drzew leśnych wszelkiego rodzaju. Dobra rządowe B. wedle wyciągu hypotecznego z r. 1857 składały się z folwar ków Brok, Bielsk, Orla, Udrzyń, Złotoryja, Danisłowo, Kankowo, Ostów Wójtostwo, Bojany i Dybki; wsi Bojany, Czuraj, Dudy, Dudowizna, Grabownica. Glina, Kupary, osada Szlaki, Kaczkowo, Kuskowizna, , Laskowizna, Naguszewo, Puzdrowizna, Biel, Żochy, Niegowice, Orla, Błednica, Sumiczna, Małkinie gór ne, Małkinie dolne, Klukowo, Przywóz, Boro we, Białe błoto, Przejmy, Budy Grudzie, Oschielów, Poremba, Ruda, Jurka, Udrzyń, Złotoryja, Danisłowo, Goczkowo, Kankowo, Pawły; miasta Brok i Ostrów; młyny Brok czarny, Niegowice, Danisłowo i Grzybowizna. W r. 1830 szacowano te dobra na złp. 1, 444, 280; intraty czyniły wtedy folwarki złp. 45400, lasy zaś złp. 41, 611 gr. 12; rozle głość lasów ówczesnych oznaczano na włók magdeburskich 2292 prętów 160. 2. B. , wś, pow. mazowiecki, gm. Chojnay, par. Wy sokie Mazowieckie. o 5 w. na wschód od Wysokiego Mazowieckiego. Na łąkach tej wsi bierze początek rz. Brok. 3. B. , wś, pow. ostrowski, gm. Brańszczyk, par. Poręba. 4. B. , wś, pow. mazowiecki, gm. Sokoły, par. Wysokie Mazowieckie. Br. Ch. Brokorościele, lub Brakorojstele, okrąg wiejski w gm. Mereczu, pow. trocki, liczy w swym obrębie wsie Brokorościele i Brokorojście. Brokowo, niem. Brakau Stare i Nowe, folw. i kol. , pow. kwidzyński, st. p. Kwidzyń. Broksztany, pow. rosieński, niegdyś okolica dziś majątek w paraf, szyłelskiej, o milę od st. poczt. Kołtyniany. Niedawno jeszcze był posiadłością Antoniego Grajewskiego, obecnie należy do Gustawa Wysockiego. Położony na drodze z Kołtynian do Szyłel. Bromberg, ob. Bydgoszcz. Broeske Broeske Brogi Brogowa Brok mały Brok Brokorościele Brokowo Broksztany Bromberg