Sienicki wykazujący tak wymownie czczość prawa instygowania, był na sejmie 1565 r. głównym popieraczem ustanowienia osobnych w każdój ziemi instygatorów, skarżących urzędników o niedbalstwo. Projekt nie utrzymał się, a poprzestać musiano na konstytucyi, że instygator królewski na delacyę posłów, niedbałych ma przed sąd spożywać. Str. 20 i 21. 37) kupić musi... drożej a niż przystoi. 38) ....zniewolenia.... które cierpimy przez składy gdańskie. Najsłabszą stroną programu szlacheckiego exekucyi były domagania się re form ekonomicznych. Patrząc z zazdrością i nienawiścią na bogate mieszczaństwo, przypisywano to bogactwo wygórowanym cenom towarów i produktów przemysłu krajowego i wymyślono w końcu potworne ustawy 1565 r., zabraniające kupcom polskim jeździć po kupie za granicę, jak niemniej wywozić przerobiony w kraju przemysłowo surowiec. Ustawę taką, tyczącą się garbarzy, znajdujemv już pod r. 1538 ). * Słuszniejszem o wiele była skarga szlachty na monopolizowanie handlu zbożowego przez emporium gdańskie, której Zygmunt I już 1539 r. zadosyć uczynić się starał. Chwilowo traciło miasto emporium na rzecz Elbląga, jak w r. 1577. Ustawa o niesprowadzaniu towarów była wobec portowego miasta bezsilną, i dla tego, o ile zniszczyła ona miasta wewnątrz kraju, o tyle Gdańsk podnosił się i kwitnął z ich szkodą, mało wiedząc o rządzie innym, prócz własnym miejskim. Str. 21. 39) a ku dobremu Rzeczypospolitej. Mowa niniejsza Sienickiego może słusznie uchodzić za pierwsze obszerniejsze myśli stanu rycerskiego o exekucyi praw, rozprowadzenie. Powołuje się ona na te właśnie artykuły, które na str. 38 podaliśmy. Punkta jej dałyby się streścić, jak następuje: 1) incompatibilia, 2) sprawdzenie tytułów prawnych w posiadaniu królewszczyzn, 3) podniesienie sprężystości rządu przez zaprowadzenie karności między urzędnikami, 4) zabezpieczenie sprawiedliwości, 5) unia ścisła z Litwą za pomocą wspólnych sejmów, 6) ustawy ekonomiczne w samym szlacheckiego stanu interesie, 7) zniesienie sądownictwa duchownego nad świeckiemi. O synodzie, którego żądają artykuły 1550 r. Sienicki nie wspomina, może dla tego, że spodziewano się właśnie zebrania soboru powszechnego trydenckiego, na który król w jesieni 1553 Jana Drohojowskiego, biskupa kujawskiego, Stanisława Tęczyńskiego, wojewodę krakowskiego (po śmierci Kmity) jako posłów przeznaczył, dodając im do boku Andrzeja Prycza Modrzewskiego 2). Str. 23. 40) upominając Jego świątobliwość, aby Concilium złożył. Materyały do historyi kościoła i religii w Polsce 1549 —1555. Do stosunków Zygmunta Augusta z kościołem w pierwszych latach panowania, jak i do stanu religijnego Polski w owych kilku latach, podajemy tutaj kilka cennych, niedrukowanych dotąd materyałów w chronologicznym porządku, które uzupełnią niejednym rysem to, co podają Monumenta Theinera i Relacye Nuncyuszów. l) Vol. leg. I, 548. — 2) And. Fric. Modrevii: De emendanda repub. Wyd. bazylejskie, str. 214.