84 Script, rer, pol. przypisy do dyaryusza sejmu krak. 1553. 85 Str 14. 27) i innemi najwększemi i najmniejszemi potrzebami. O staraniach Zygmunta Augusta, aby Polskę, szczególniej zaś Litwę, od Moskwy zagrożoną, w dostateczny materyał wojenny zaopatrzyć, świadczą relacye nuncyuszów Bernarda Bongiovanni i Fulwiusza Ruggieri 1). Trudnił się król szczególniej wydoskonaleniem i pomnożeniem artyleryi i inżynieryi (feldmesserów). świadectwo niepospolitej zasobności wojennej daje wyprawa pozwolska r. 1557, gdzie król, bez pospolitego ruszenia, 100,000 ludzi swoich zaciężnych i pocztów pańskich wyprowadził. Sprowadzał też król biegiych w sztuce wojennej, jak Piotra Franciszka Feruffina, towarzysza broni słynnego jenerała austryackiego Castalda, którego memoryał o reformach w stanie wojennym Polski mieści kodex: De rebus gestis Sigismundi Augusti Str. 14. 38) aby się w powieciech okazowanie. Okazowanie (lustratio militum) pospolitego ruszenia z dóbr duchownych i świeckich, z miast i osad wiejskich (colonorum) postanowiono na sejmie piotrkowskim 1544 2). Miała się odbyć w dzień św. Wojciecha 1545 w sposób przez sejm nowy oznaczyć się mający. Przyłuski twierdzi, że uchwałę o okazowaniu wymógł na senacie i królu, pokazując konstytucyę sejmu piotrkowskiego r. 1475, którą przytacza3), a którą znalazł in commentariis Cancellariae regiae. Lustracya poszła w zaniedbanie, na co Przyłuski srodze narzeka. Ponawiano statut o okazowaniu r. 1562, 1563, 1565 bezskutecznie, bo do wykonania nie doszło. Str. 14. 29) postanowienia Wałachów. Przy końcu przypisku 5) wspomnieliśmy o zawikłaniu mołdawskiem w r. 1552 powstałem, w którem upatrywaliśmy związek z dążeniem polityki austryacbiej, aby Polskę wciągnąć w wojnę turecką. Wojewoda mołdawski Stefan napadł był w miesiącu lipcu (1552 r.) zostający już podówczas w rękach austryackiego domu Siedmiogród i złupił miast kilka. Chcąc się pomścić lub powtórnemu najazdowi przeszkodzić, wdał się wódz cesarski Castaldo w stosunki z nieprzyjaznymi mu bojarami, którzy mu się zwierzyli z zamiarem zabicia Stefana i sprowadzenia innego, podówczas w Polsce bawiącego hospodara. Hospodar ten miał się zobowiązać do wiernej rzymskiemu królowi służby. Castaldo wydał pismo do bojarów w Mołdawie i Polsce bawiących, zachęcające do tego kroku. Stefan był już na tropie tej niebezpiecznej dla niego korespondencyi, gdy go, uprzedzając odkrycie, zamordowano. Już po osiągnięciu tronu mołdawskiego oświadczył nowy hospodar Aleksander, gotowość swoją do usług królowi Ferdynandowi 4). Po przedstawienie rzeczy z naszych źródeł, odsyłamy do Orzechowskiego (Annalis quintus), podajemy zaś poniżej z kodexu biblioteki jagiellońskiej Nr. 175: De rebus gestis Serenissimi Sigismundi Augusti, list króla pisany do senatorów po odebranej o wypadkach mołdawskich wiadomości i odpowiedzi. ) Relacye nuncyuszów. Berlin 1864. T. I, str. 99, 147.— 2) Vol. leg I, p. 582. — 3) Przyłuski str. 940. — 4) Buchholz: Geschichte Ferdinands des I B. 7, 300.