ROZSĄDEK 579

Koronacya tedy jest wielki a zacny akt, na którym personie obranej na królestwo dają inwestyturę i posesyą królestwa imieniem Bożym i wszystkiej Rzeczypospolitej, a pan obrany rząd, sprawiedliwość i obronę poddanym, a poddani jemu wiarę i posłuszeństwo przed kapłanem, na miescu Bożym będącym, przysięgają. Ceremonie do tego aktu constant ex causis; materya jest król i poddani, królewski ubiór, koronacya, oddanie re-galium, przysięga; efficiens kapłan, Bożym i wszystkich imieniem sprawujący; finis, aby chwałę Bożą mnożył, poddane rządził, sądził i onych bronił, Rzeczpospolitą wcale zachował i rozmnażał. Za unkcyą zwierzchowną wnętrzną Duch Boży wlewa, bo do tak trudnego pasterstwa mocy i ratunku Bożego potrzeba. Jabłko znaczy, że mu całe a nienaruszone królestwo oddaje, piękne, doskonałe i okrągłe, jako jabłuszko, cum tota universitate rerum et causarum, bo rotunda figura tak jest perfecta, quod omnes figuras continet; sceptrum, że ma moc rządzić, sprawować, prowadzić, rozkazować; miecz, iź jego rozkazowanie według prawa być ma, ma sprawiedliwości stróżem być, tym mieczem dobrych bronić, a złe karać; korona, że za ten urząd i pasterstwo, dobrze sprawowane, ma tu ode wszech ludzi po Panu Bodze w nawiętszej uczciwości [być] mian, szanowan i ważon, a gdyż za taką pracą praemia terrestria non sufficiunt, żeby onej wiecznej korony pewien był, na którą pomniąc, żeby nie dla próżnej chwały, ale propter bene merendum de salute publica wdzięcznie a z ochotą wszytki prace i trudności podejmował. Co gdy będzie czynił, nec mundana praemia eum fraudabunt, będzie ode wszech ludzi miłowan, będzie straszliwy nieprzyjaciołom, będzie miał wszytko podług myśli, będą go na świecie [w] wieczne czasy nie jako człowieka, ale jako anioła, jako drogi upominek od Pana Boga, ludziem dany, wspominać, sławić i wielbić; wszak i u pogan merita bogów czyniły1.

 Już tedy wiemy, co jest koronacya, która jest continuus actus cum electione i nie bywa, jedno personae electae, i zarazby być miała, kiedyby obrany pan praesens był; fluit enim ex electione, sicut linea ex puncto. Którą iż przed sobą mamy, i jako się do niej zgodnie gotujemy i co się za różnice do niej przytaczają, patrzmy.

1 ,nie czynili' pdr.

37*