548 JEST RZECZ

patrzą, pewnie u nich nie obaczą ani usłyszą o inakszych ucieczkach, jedno o takich, iż oni we wszelakich trwogach, zaburzeniu i trudnościach, nie [do] rudlów drewnianych, żaglów płóciennych, powrozów konopnych, zbroi, koni, mieczów, ognia i inszych tego świata przypraw, ale do modlitwy, płaczu, postu, do cnotliwych i dobrych obyczajów, powciągliwości, czystości, ludzkości we wszelakich słowiech i sprawach swych, skromności naśladując, zawżdy się uciekali i tym sposobem sobie i inszym wielu pomagali, a prawie z wielgich niebezpieczności, upadków nie tylko sami siebie, ale i inszych wywodzili; o czym przykładów w starym i w nowym zakonie dosyć, a osobliwe o Jonaszu, apostolech i o Pawle świętym, którym przystojniejsza rzecz wierzyć, niźli się dowcipem własnym sprawować, gdyż nasz przyrodzony dowcip, kiedyby nie był rozumem cnotliwym a prawem bożem podparty, zawżdy ku złemu się chyli: owa krótko pisząc, proszę pilnie, abyście się zgadzali, ne altercando de caelo terram amittatis. Boć postronni nieprzyjaciele o nas i-o naszej ojczyźnie nie śpią; a ponieważeśmy będąc (jako mówimy) wolnymi, z przejźrzenia miłego Pana Boga takiego pana nie tylko obrali, ale już i oglądali, który wszystkim do rządu należącym (gdy jeden po polsku, drugi po litewsku, prusku, rusku, inflantsku, tatarsku etc. mówić będą) nie rozumie, z tych przyczyn musimy on starodawny zwyczaj rządzenia około wszelakich dolegliwości koronnych w inakszy porządek przywieść, przestrzegając tego, abyśmy przecię do portu sprawiedliwości, utciwości i pokoju pospolitego porządnie przepłynąć [mogli] za pomocą miłego Pana Boga; do czego inakszego, przystojniejszego i pożyteczniejszego porządku nie baczę, jedno ten niżej opisany. Po łasce miłego Pana Boga nie tylko w naszej, ale w każdej rzeczypospolitej najpotrzebniejsza jest obrona od postronnych nieprzyjaciół, która bez skarbu a pieniędzy być nie może. A tak wysadzić na to pewne osoby koronne, z wyszszego i niższego koła, niechby radzili, skąd przymnoźenie skarbu może być, aby obaczyli zbytnie, nieznośne, niezbożne, szkodliwe dani, pobory, myta i one złożyli, a na to miejsce sprawiedliwsze i pożyteczniejsze żeby postanowili, boć ludzie podatkami prawie wywnę-trzeni bywają; nakłady teź niepotrzebne i niepożyteczne, aby były odjęte. Ciż niechaj obaczą hetmany, sprawce, wojskie, bur-grabie, starosty, dzierżawce, sędzie, ciwuny, rotmistrze, burmi