452 EPISTOLA

tym, które on ratuje; nie trzeba sie o tym rozwodzić. Pomniemy czasów naszych, Galii buntownikom swym domowym nie mogli sie odjąć, by był z łaski Bożej papież a Hiszpan nie przystąpił, jeden modlitwą i pieniędzmi, a drugi ludźmi; a tenże nas od tych obroni, jeślibyśmy je wzgardzili, którzy samego swojemże obronili i którzy teraz te tępią, z któremiby nas od tychże i od inszych bronić chcieli? Jeśli o pieniądze idzie, a mądrośćże to dla malowanych pieniędzy pewne księstwo1 utracić? Bo nie dosyć ci na tem, iż obiecują, ale trzeba patrzać wszytkich cir-cumstantias, skąd co być może, a commoditates te incertae certis incommoditatibus sunt ponderandae. Dom rakuski bogobojny, możny, sprawiedliwy, cichy, spokojny, zawżdy stateczny, nam przyległy i powinowaty; iź exhausta domus, jako mienią, spytałbym: a na cóż? Muszą im przyznać: in communem chri-stiani nominis hostem, in liberalitatem erga suos de republica Christiana bene meritos etc. Iź sie rozkrzewił, tym lepiej: nie stanie jednego, drugi za pasem, jako mówią; a chciałby jeden zły być, musi sie bać, by brata, stryja, swaka na jego miesce nie wzięto: aza toby nic, gdyby z jednej krwie? Patrzmy, co nam dobrego ten jeden przyniósł, iże był jeden! Iź młody, tem go łacniej dobremi, cnotliwemi moderatormi utemperować, a zwłaszcza, gdy ze krwie dobrej, pobożnej, cichej a niebutnej. Jeśli o cegłę do zamku albo o ortel do Wiednia, Boże daj to, aby prostacy około zamku robili, naprawiali, a godni rycerscy ludzie i swych bronili i straconych dostawali! Ortelu, nie baczę, czemuby sie bać, gdyby ad leges, non cum legibus przyjachał, byle rada dobra, cnotliwa, potężna, starożytna, polska była, a cudzoziemcy przy panie nie byli, nie władnęli, dygnitarstw nie mieli. Iź Czechowie, Ślęzacy, Węgrzy skwierczą a łamaniem praw allegują, widziemy, co niekara i licencya (którą my u nas zowiemy libertatem) dobrego u nas sprawiła. Boże daj to, aby taki był, żeby złym poenas, bonis autem bona dawał. Podatki jeśliby albo szacunki wielkie były, i toby nie śmiertelna, byle z nich stateczna obrona była, gdyż i sami miedzy sobą mówiemy: „Masz złoty: odłóż grosz, dwa, trzy, kup kłodkę, za którąby residuum w bezpieczeństwie zachowano było". Z drugiej strony żeby też owi wszyscy superlativi w liście istotnie prawdziwi byli, tedy je to

1 ,księstwo i summy' Z. S.;