MODUS CORRIOENDAE REIPUBLICAE 141 II.

Modus corrigendae Reipublicae

 Gdy kto pocznie mówić o to, jako się z królewskiego dwora błąd wielki et confusio in totam fere R. P. wylał, wnet ich z tym siła na plac wyjeżdża: „Nie godzi się o umarłym mówić, nie przystoi poczciwemu spraw pana swego, a zwłaszcza tego 1 zmarłego szacować: zelżemy się przed wszystkimi narody, iż się u nas takie rzeczy działy; ale raczej dajmy temu pokój, już tak tego zaniechajmy et in posterum tak to ostrzedz, by się takie rzeczy nie działy*. Tym takbym ja na to powiedział: Posteritas suum cuiusque decus rependit, dobre ludzie znamienite chwali, aby potomstwo za takie sprawy chwytali, złe zasię hańbi2, aby bojaźnią od złych spraw zejmowali się. Jakoż historyej wszytkich o tem ten urząd jest, ne virtutes sileantur utque pravis dictis factisque ex posteritate et infamia metus sit. A iż to wszyscy ludzie et omnibus saeculis przyjęli, nie wiem, czemby też u nas słusznie poganić to miał, gdyż ornnium generalis3 in re aliqua consensus pro lege naturae4 reputatur. Nie mówim ci o umarłych ani szacujemy spraw cudzych, to jest, livore vel odio, czego lex solemnis broni, ale sprawiedliwość jako rozkazuje, co komu należy5, dajemy: virtuti laudem, vitio vituperium, a na nic inszego w tym się nie oglądamy, jedno, ne contemptu famae con-temnantur et virtutes, gdyż gloria calcar immensum habet, iź oni potentatowie wielcy, ad quorum nutum tremuit orbis, pilniejszego oka na żadną rzecz nie mieli, jedno, ut prosperam sui pa-rarent memoriam, gloria enim virtute parta sepulchri mortisque ornamentum est Zaniedbawać6 tych tedy rzeczy, jeśli prze to, iż się za nie wstydać musimy, nie godzi się, bo zostaniem cnocie winni, której urząd jest występem się brzydzić, a też chocia ludzie milczeć będą conscientia, quae est omnium factorum testis certissimus, uspokoić się nam w tej mierze nigdy nie dopuści; jeśli też prze to, aby tego ludzie zapamiętali, co się nabroiło, fallitur7, qui praesenti potentia sequentis aevi8 memoriam extin-guere conatur. Staralić się monstra illa mundi, tyranowie rzym II. Z rkp. S. 50.

1 ,iego' rkp. 2 ,w hańby' rkp. 3 .generalia' rkp. 4 ,mature' rkp. 5 ,za-liezy' rkp. 6 ,zaniedbaiąc' rkp. 7 ,falluntur' rkp. 8 ,sequentes cui' rkp.