PRZYPISY.

 Str. 1. Przedruk z Ateneum, 1890, t. III, str. 75—106; 274—290. Tekst przejrzany, poprawiony i dopisami uzupełniony przez Mahrburga.

 „ 13. Zdanie — „W pozytywizmie chodzi o teorję poznania" i t. d. — późniejszy dopisek autora.

 „ 14. Jan Władysław Dawid (1859-1914). Redaktor Przeglądu Pedagogicznego, Głosu i Społeczeństwa. Nauczyciel w Warszawie; filozof, psycholog i pedagog. Główne prace: „O zarazie moralnej" (1886), „Program spostrzeżeń psychologiczno-wychowawczych nad dzieckiem od urodzenia do dwudziestego roku życia" (1887), „Szkice psychologiczne" (1888), „Nauka o rzeczach" (1892), „Inteligiencja, wola i zdolność do pracy* (1911), „O filozofji Bergsona" (1914). Tłumacz Quicka, Paulsena, M u r r a y'a i innych. Stanowisko w filozofji grubo empiryczne. Prace mają charakter publicystyczny i odznaczają się brakiem wykończenia. Teorja zaniedbana.

 „ 72. Nie w surowych wymaganiach gnoseologicznych poszukują rękojmi słuszności swych zapatrywań nowocześni moniści. Monizm nowoczesny, na wynikach nauk przyrodniczych oparty, walcząc o jednolity pogląd na świat, wyraźnie przybrał charakter społeczny. Jak to wykazał pierwszy kongres monistów w Hamburgu w r. 1911, z filozofją monistyczną solidaryzują się uczeni, wychodzący z zasad bardzo odmiennych. Spotykamy tu nazwiska —Ostwalda, Loeba, Fr. Jodla i innych. Jako doktryna społeczna, monizm nie ma być dogmatem, ani nauką sformułowaną w sposób określony, lecz ma być metodą, drogą, ideałem dla wszystkich dziedzin życia. Ojcem tego ruchu, który doprowadził przed kilku laty do powstania niemieckiego związku monistów, był Haeckel, a jego biblją — dzieło p. t. „Die Welträthsel" (1899). Nigdy nie łudził się Mahrburg co do kruchości podstaw teorji filozoficznych takich wybitnych przyrodników, jak Ostwald lub Haeckel. I ciekawym jest