PRZYPISY.

 Str. 4. Dla ułatwienia uchwycenia myśli przewodniej oraz planu rozprawy zwracam uwagę na autoreferat Mahrburga, napisany dla Akademji Krakowskiej i zamieszczony w pierwszym z dołączonych tu artykułów polemicznych.

 „ 9. Wilhelm Wundt (ur. 1832), wielki spółczesny uczony i filozof niemiecki. Rozpoczął od studjów medycznych i przyrodniczych, był uczniem Jana Mullera, asystentem Hassego i Helmholtza. Studjuje następnie Kanta, Herbarta i Leibniza. Od r. 1862 wydaje szereg olbrzymich prac ze wszystkich dziedzin filozofji. W r. 1863 wychodzą „Wykłady o duszy ludzkiej i zwierzęcej" (przekład polski r. 1874, 2 t.), w r. 1864— „Lehrbuch der Physiologie*; w r. 1874 wydaje Wundt główne swe dzieło p. t. "Grundzüge der physiologischen Psychologie", w r. 1875 obejmuje katedrę profesora w Lipsku i tworzy stopniowo słynny „Instytut psychologji eksperymentalnej". Nieco wcześniej ukazują się jego „Untersuchungen zur Mechanik der Nerven" (1871 — 1876) i dalej — "Logik" (1880 — 83, część tego dzieła wyszła wprzekładzie polskim Z. Herynga w r. 1889), „Ethik" (1886), „System der Philosophie" (1889), „Grundriss der Psychologie", „Völkerpsychologie*, „Wstęp do filozofji (1901, przekład polski z r. 1902). Przez długi szereg lat wydaje też „Philosophische Studien". Potężnym swym umysłem, jako wybitny klasyfikator i systematyk, objął Wundt cały niemal obszar nauki spółczesnej i obok Spencera jest może jedynym przedstawicielem uniwersalnej wiedzy w drugiej połowie XIX wieku.

 „15. Teorją przyczynowości zainteresował się Mahrburg już w czasach

 uniwersyteckich, kiedy, pracując w seminarjum prof. Władisław

ewa, zgłębił poglądy Arystotelesa na przyczynowość. Do tego

 zagadnienia wraca potym ustawicznie. Bada je w Lipsku.