506

być dobrym sędzią, dość jest być rozsądnym. To jest z urodzenia znać zwyczaje, obyczaje, charakter, dążność i czasowość ludzi. Dzięki przecież niech będą zacnemu Bandtkie, który powstał przeciwko takiemu rozumieniu, i w jednem z pism swoich wykazał szkodliwość takiego błędu. — Filozofia jak nauka gwiażdziarska ! Najbystrzejsze oko nie dojrzy pewnych ciał na niebie bez pomocy teleskopu. Najbystrzejszy rozsądek nie pojmie pewnych prawd, jasnych jak gwiazdy, bez pomocy głębokich nauk, bez wdrożenia się w rozumowanie. Nie powtarzalibyśmy tych prostych prawd, gdyby im jawnie w niektórych pismach tutejszych nie zaprzeczano. Zwyczaj sądzenia o wszystkiem podług zdrowego rozsądku, nie wspartego stosowną nauką, należy jeszcze do krajowych przesądów, głęboko zakorzenionych.

 Osoby i opinje. Co powiemy z tego względu, zdaje się być także godne uważania nieuprzedzonych czytelników :

 U nas zdania i osoby tak są jeszcze ściśle połączone z sobą, że prawie nigdy pierwszych dotknąć się nie godzi bez obrazy drugich. Jeśli mąż poważny, znamienity obywatel, zasłużony w kraju urzędnik, weźmie pióro do ręki, niepochybnie jego osobiste przymioty, i skądinąd nabyta sława pomogą, więcej niżeli gdzieindziej, do rozszerzenia i utwierdzenia jego literackiej wziętości. W Polsce osoba nadaje wartość opinji piśmiennej ; nie zawsze, ale częściej, i tak często, że o tern wspomnieć potrzeba. Charakter moralny, urząd, nieraz majątek jednają tu poszanowanie zdaniom, któreby same przez się, bez żadnego względu na owe poboczne okoliczności, nie wytrzymały bezstronnego sądu. Powielekroć zdarza się nam w Kurjerze Polskim podać w wątpliwość tę lub ową opinję tego lub owego ziomka