O DUCHU I ŹRÓDŁACH POEZYI IB POLSZCZE.

Dzieje nauk i Literatury są najpiękniejszą częścią Historyi narodów. Rzut oka na postępy rozumu, twory uczuć i imaginacyi, prowadzi nas do poznania wewnętrznego życia społeczeństw, obfitszego w korzystną dla potomności naukę, niżeli krwawy szereg politycznych zdarzeń, dziejopisarskim dłutem uwiecznionych.

 Któreż są najpiękniejsze znamiona wieków i pokoleń? cóż pozostało z ruin przeszłości? duch i kształt znikłej cywilizacyi. — W życiu narodów jak w sercu pojedynczego człowieka dwie są strony: jedna dotykalna, będąca ogniskiem zjednoczenia i wspólności we wszystkiem, co stanowi ich byt polityczny, druga wątek i osnowę niewidzialnego życia zawierająca. Pierwsza jest tłem historycznem, w którem odbijają się zewnętrzne rysy towarzystw i człowieka, od tronu do poziomej chatki, miotanego nawałnicą jednostajnych namiętności i przypadków, druga czarownym okręgiem, w którym rozwijamy przędzę szlachetniejszych działań. Człowiek historyczny jest synem czasu, utworem machiny społecznej; wieki i pokolenia powtarzają jego obraz. Człowiek rozumujący w sferze uczuć i imaginacyi, jest oddzielną, do siebie tylko podobną, w każdej chwili czasu

Mochnacki. Pisma. 1