zjawiska społecznego w związku z jego pierwiastkiem indywidualnym.

II. Współzależność kategoryj społecznych jako zagadnienie psycholo gii indywidualnej        176

Natura przyczynowości społecznej. Działanie celowe i pierwiastek "dowolności" w życiu społecznem. Współzależność różnych kategoryj społecznych. Indywidualne zaczątki instytucyj władzy państwowej, podatku, prawa karnego. Podwójne życie faktu społecznego: w instytucji i w duszy człowieka. Współzależność między procesem ekonomicznym a „nadbudową" jako przyczynowość w psychologji osobnika zawarta. Teorja „potrzeb". „Sumienie" człowieka, jako punkt żywy przeistaczania się faktu ekonomicznego na inne kategorje społeczne. Dlaczego wpływy ekonomiczne nie sięgają do dziedziny racjonalizmu ludzkiego, i dlaczego racjcnalizm nie posiada siły reformatorskiej dla społeczeństwa? Skąd pochodzi klasowość ideologij społecznych? Znaczenie ideowości klasowej dla socjologji.

III. Sumienie człowieka jako rodnik świata społecznego      202

Pierwiastek indywidualny jako decydujący w przeobrażeniach społecznych. Troistość momentów przeobrażenia się społecznego: ekonomiczne, moralne i polityczne. Rewolucja moralna, która przeprowadziła społeczeństwo z ustroju dawnych „gentów" do indywidualizacji ekonomicznej i organizacji państwowej. Rewolucja moralna, poprzedzająca wytworzenie się społeczeństwa „feodalnego". Zmiany moralne, które zwiastowały organizowanie się ustroju kapitalistycznego. Przystosowywanie się potrzeb do nieistniejącego jeszcze ustroju społecznego, jako historyczne przekształcanie się sumienia. Czynnik świadomości twórczej w historji. Związek pomiędzy etyką indywidualną a instytucjami społecznemi. „Obowiązek" jako potrzeba indywidualna uspołeczniona.

SOCJALIZM A PAŃSTWO (Przyczynek do krytyki współczesnego Socjalizmu       239—378 I.       Intelektualizm i metoda przyrodnicza     239

Metodologja polityki socjalistycznej, jako zagadnienie socjologiczne. Stałość i jednostajność metody w polityce socjalistycznej. Geneza znieruchomienia tej polityki leży w sferze intelektualnej. Metody: intelektualna i opisowa i ich charakter. Różnice obu metod przy ocenie przyczynowej i etycznej faktu społecznego. Kierunek państwowy i bezpaństwowy w polityce, jako wynik różnic w ocenach etycznych.

II.      Doktryna rewolucji       264

Doktryna niezbędności państwa w programach socjalistycznych. Zasada niezmienności moralnej natury ludzkiej. Piętno intelektualnej metody w programach socjalizmu państwowego: uzależnienie celu od teorji. Materjalizm dziejowy uniemożliwia pojmowanie celu jako tezy wyrozumowanej. Państwo tendencją rozwojową kapitalizmu. Pojęcie tendencji w polityce jest doktryną. Rozwój zrzeszeń wolnych i polityka bezpaństwowa. Tezy w obronie polityki państwowej.

III.     Moralność i polityka doktryny      298

Polityka socjalistyczna pozostawia nietkniętą dziedzinę etyki indywidualnej. Niemoc socjalizmu w wystawieniu ideału moralnego przyszłości. Współpraca socjalistów z państwem burżua 406