i tablice, wyobrażające za pomocą linij krzywych i łamanych, wniesionych na siatkę skali, wzmaganie się zjawisk lub ich słabnięcie. Wszystko to przemawia do wyobraźni stokroć łatwiej, niżeli długie omówienia, i dlatego stanowi ważne uzupełnienie środków nie tylko porozumiewania się, ale tak­że poznawania. Rozwój mechaniki i wogóle techniki, na który patrzy­my, i ta skomplikowana twórczość, która cechuje nasze cza­sy, byłyby wręcz niemożliwe bez tego środka, niby najpry­mitywniejszego, a jednak niezbędnego dopiero na wysokim poziomie wiedzy, umiejętności i twórczości. Jak wiele czynników złożyło się na galopujący rozwój ducha u szczytów koła społecznego, tego w krótkim prze­glądzie nie zdołamy wyłożyć. Wystarczy wspomnieć jeszcze 0 jednym ważnym etapie, o wynalazku druku, czyli sposobu mechanicznego powielania tekstów. Człowiek, przyoblekają­ cy myśl swoją w postać słowa drukowanego, przemawia do tysięcy ludzi przez lata i wieki, i to przemawia bezpośrednio. Mędrzec uczy ciągle, nawet po śmierci. Więc niech nas, dużo wiedzących, nie unosi zbytnio py­cha. Cóż bowiem dziwnego, że my, co dużo i z wyborem czy­tamy, jesteśmy tak mądrzy i władni? Osobiście nędzne kar­ły, stajemy się nieraz tytanami ducha tylko przez to, że wchłaniamy w siebie kwiat wiedzy i mądrości, zbierany przez najtęższe głowy wiekami i tysiącoleciami. Możemy i musimy widzieć dalej, niż wszystkie ubiegłe pokolenia, ponieważ sta­jemy na ramionach mędrców i genjuszów wszystkich poko­leń. To nie my, ale wybór narodu przez nas przemawia. Nigdy i nigdzie nie zbierze się tak znakomity areopag mędrców razem, jaki dziś każdy może mieć dokoła siebie w skromnej, ale dobrze skompletowanej bibijóteczce własnej! I mamy ich, pierwszych mędrców, zawsze gotowych do wy­ kładu, cierpliwych, skupionych i wmyślonych w to, co nas zajmuje! Czemżebyśmy bez nich zostali? VIII. O INDYWIDUALNOŚCI PSYCHICZNEJ NARODÓW. Nie tylko słowa, ale zdania całe i zwroty, oznaczające te same rzeczy podstawowe, te same pojęcia, mają w każdym języku szereg jemu tylko właściwych znaczeń przenośnych,