cie szczęśliwym wykopaliskom uzupełniającym, zawdzięcza­my niemal zupełną pewność, że ludność musteryjska, za­mieszkująca nisze skalne i groty w okolicach Ventimiglji oraz Mentony, zdobywała się niekiedy na grzebanie swych zmarłych. Dwanaście grobów, odkrytych w pięciu niszach skal­nych, znanych pod ogólną nazwą grot Grimaldi, ustaliły fakt co do epoki musteryjskiej oraz auryniackiej. Ludność musteryjska grot Grimaldi nie była rasowo jednolita. Jedna jej część rasowo była zbliżona do typu Homo primigenius, neandertalskiej, jak wiadomo, odznaczają­cej się wielu cechami pierwotnemi, zwłaszcza zaś niskiem czołem i bardzo wydatnemi łukami brwiowemi. Pomimo ogólnego podobieństwa ma ona tyle cech jej tylko, właści­wych, że odróżnia się ją w nauce pod osobną nazwą rasy Grimaldi, reprezentowanej tutaj w dwóch odmianach. Obie odznaczają się bardzo silną budową ciała, potężną musku­laturą, zdecydowaną długogłowością, miernym wzrostem, krótkością rąk i nóg, płaskiemi goleniami łukowato wygię­temi (platyknemia) i tym podobnemi cechami, później już niespotykanemi w rodzie ludzkim. Proporcje głowy, a zwła­szcza twarzy zbliżają tych ludzi do długogłowców murzyń­skich, ale tylko zbliżają, gdyż naogół przypominają oni ra­czej najniższe dzisiejsze typy ludzkie, Australczyków z jed­nej strony, Buszmenów z drugiej, z tą różnicą, że budowa ich była bez porównania mocniejsza, twarz zaś o wiele su­rowsza na skutek wydatności łuków brwiowych, wybitnego prognatyzmu oraz mocno cofniętego podbródka przy potęż­nych rozmiarach szczęki dolnej. Wąskość i długość czaszki łączy się tu z twarzą krótką i szeroką, co nadaje głowie wyjątkową nieharmonijność. Oceniając też musteryjczyków z grot Grimaldi według naszych pojęć o harmonji postaci ludzkiej, trzeba wyznać, że mieli oni wygląd bardzo „dziki" i „mało ludzki", a już bezwarunkowo nieeuropejski, nie­zgodny z dziś istniejącemi rasami. A jednak, rzecz zadzi­wiająca, obok tak wybitnych cech niższości uderza w nich dobry rozwój mózgu, o wiele lepszy niż u dawniejszych ne­andertalczyków. Jeżeli teraz oprzemy się na typie narzędzi krzemien­nych, jakie znaleziono w grotach Grimaldi, które należały do osobników tam pogrzebanych, a w zupełnie identycznych