ROZDZIAŁ VIII. VIII. Podobieństwo podstawowe między małym układem C (organizmem), a wielkim układem D (cywilizacyą). Próba nasza z życiem, przeprowadzona w rozdz. I — IV, pozostała niezdecydowaną i nic jui z tej strony nie możemy się spodziewać. Dowodzić „życia" w cywilizacyi różnemi, znanemi już z prac socyologów „organicystów" argumentami i podobieństwami, byłoby to deptać bezskutecznie w miejscu. Musimy pójść i nadal własną drogą. Skoro nie dajemy za wygrane, „życiu" w cywilizacyi, metoda nasza moie i powinna zostać nadal przyrodniczą i taką, jaką posługują się biologowie, tylko środki muszą być inne. Nie zdadzą się nam narzędzia przyrodnicze, skalpel, zarówno jak mikroskop, uiyteczne tylko do badania bardzo drobnych całości. Cała czynność badawcza musi polegać na władzy rozumowania. Jedynem narzędziem naszem muszą być prawa logiki i tym musimy zostać wierni. Zacznijmy więc od przypomnienia tego, co juz zostało dowiedzione w „Prolegomenach", a co wiąie się bezpośrednio z treścią rozdziału poprzedniego. Dowiedliśmy tam, że mowa ludzka zwiększa i rozwija mózgi ludzkie, jeden pod wpływem drugiego, mianowicie rozwija te części mózgu, które przyjmują mówienie cudze i rządzą mówieniem własnem. Jest to zupełnie naturalne.