ROZDZIAŁ III. III. Co wiemy o organizmie? Z jakich powodów biolog przyrównywa organizm do społeczeństwa. Lecz poza tem życiem, do którego tajników nie mamy dostępu, znamy i możemy bardzo dobrze obserwować drugą postać życia, dwakroć złożoną: organizm. Wiemy, ze organizm jest współżyciem komórek. Skoro jednak życie organizmu polega nie tylko na samych procesach międzykomórkowych, ale oczywiście także i na wewnątrzkomórkowych, nasza znajomość życia organizmu, jest ze tak powiem, połowiczną, a nawet powierzchowną. Mamy tu do czynienia równiei z tajemniczą komorką, tylko z taką komórką, która żyje obok mnóstwa innych komórek w stosunku współzależności wzajemnej. Gdzie się obrócimy, wszędzie natrafiamy w organizmie na komórkę lub na jej produkt, a zjawiska współżycia komórek wikłają się tak ze zjawiskami życia komórki lub życia w komórce, ie przeprowadzenie między temi zjawiskami linii demarkacyjnych jest w wielu razach niemożliwe dla biologa. Co zaś najgorsza, nie umiemy objaśnić, jakiemi środkami urzeczywistnia się współdziałanie komórek związkowych, co trzyma tę masę komórek i ich produktów w łączności uporządkowanej, co czyni z nich całość, — indywiduum.