ROZDZIAŁ IV 57 IV. Co to jest gromada? Gromada jest to naturalne skupienie osob­ników jednogatunkowych mniej lub więcej li­czne i mniej lub więcej stałe. Skupienia takie znamy pod różnemi nazwami: kolonii, ławicy, chmary, stada, trzody, tabunu, gniazda i t. d. Znamy gromady przytwierdzone do miejsca np. ko­lonie i ławice korali, mięczaków, znamy gromady wę­drowne n. p. szarańczy, śledzi, szczurów, wiewiórek, znamy gromady na czas pewien powstające w różnych celach i rychło się rozpraszające; znamy też gromady stałe. Niektóre gromady posiadają jednostkę bądź mę-zką, bądź żeńską, która pełni rolę wodza, naczelnika lub matki, inne gromady nie posiadają takiego osob­nika centralnego. Bywają gromady, złożone z osob­ników jednopłciowych. Łączenie się osobników je­dnogatunkowych w gromady albo pozostawanie w nierozdzielności osobników zrodzonych z jednych ro­dziców, jest zjawiskiem bardzo rozpowszechnionem we wszystkich klasach zwierzęcych. Gatunków, żyjących gromadnie jest takie mnóstwo, że niepodobna kusić się o ich wyliczanie. Przypomnę tylko, że wśród ryb żywot w gromadach, nieraz bar­dzo liczebnych (skutkiem wielkiej mnożności), jest szczególnie rozpowszechniony (śledzie, sardynki i t. d.).