64

Ależ na wstępie sławił ŚNIADECKI KOMISYJę EDUKACYJNą ZA TO, żE WPROWADZIłA DO SZKół I ROZSZERZYłA NAUKI MATEMATYCZNE, WYPADAłO WIęC KONIECZNIE UZASADNIć JESZCZE TAKIE TWIERDZENIE, NA ZAKOńCZENIE WIęC WYWIąZUJE SIę PRELEGENT Z TEGO ZADANIA, OPARTY NA WYNIKACH POPRZEDNICH CZęśCI. WIADOMA TO RZECZ, MóWI ŚNIADECKI, żE CZłOWIEK NAJWIęCEJ DOSKONALI SIę NAłOGIEM, CHCąC GO UCZYNIć MORALNYM POTRZEBA STARAć SIę, ABY ZASADY MORALNOśCI PRZESZłY NIEJAKO W KREW JEGO, PODOBNIE I ROZUM NAJLEPIEJ KSZTAłCI SIę I DOSKONALI NAłOGIEM, NIE WYSTARCZA PODAć CZłOWIEKOWI LOGICZNE PRZEPISY DOBREGO MYśLENIA, ABY GO UCZYNIć ROZUMNYM, ALE POTRZEBA KONIECZNIE WłOżYć GO W DOBRE I PRAWE ROZUMU UżYCIE, TAKą ZAś NAłOGOWą NIEJAKO DLA ROZUMU NAUKą JEST WłAśNIE MATEMATYKA. CZłOWIEK WłOżONY Z JEJ POMOCą W NAłóG ROZUMOWANIA RACHUNEK PóźNIEJ ZAPOMNI, ALE DOBRZE ROZUMOWAć NIE PRZESTANIE. W TEM LEżY WłAśNIE GłóWNA I WIELKA KORZYść PłYNąCA DLA OśWIECENIA Z NAUKI MATEMATYKI.

 Taką jest treść i bieg myśli w tej pierwszej naukowej pracy rozpoczynającego zawód swój profesora, niepotrzeba zaś sądzę dodawać, iż w niej już mamy do czynienia nie tylko z matematykiem ale i z filozofem. Występują tu wyraźnie cechy tego filozoficznego wykształcenia, które nie polega na przejęciu się tym lub owym systemem filozoficznym, ale na pojmowaniu zasad i związków łączących wiedzę ludzką. Jednakowoż filozoficzny pogląd ŚNIADECKIEGO W TEJ ROZPRAWIE ROZWINIęTY, JAKKOLWIEK JEST SZEROKI, TO PRZECIEż RóWNOCZEśNIE JEST I BARDZO OSTROżNY, NIC ON TU Z GóRY NIE PRZESąDZA, ANI ISTOTY CZUCIA W STOSUNKU DO BYTU ZEWNęTRZNEGO, ANI GłęBSZEJ NATURY UMYSłU; PRZYJMUJE WPRAWDZIE WłADZE DANE UMYSłOWI OD PRZYRODZENIA, ALE WłADZE TE NIE Są U NIEGO TREśCIą DUCHOWI WRODZONą, ZADANIEM ICH BOWIEM TYLKO KSZTAłTOWAć TREść PRZEZ CZUCIE UMYSłOWI DO

które myśli rzucone w poprzedzającej rozprawie dziś autor prościej i dobitniej życzyłby mieć wyrażone. Ale nie chciał odmienić pisma przed 33 laty wypracowanego, kiedy mu po powrocie z zagranicznych Akademij pierwszy raz przypadło mówić o matematyce."