ROZDZIAŁ CZWARTY.

Jakie mogło być Śniadeckiego Jana filozoficzne stanowisko w obec niemieckiej speknlacyi.

Wykształcenie i cała działalność tak naukowa jak literacka ŚNIADECKIEGO JANA, które mieliśmy sposobność poznać dokładnie są, zdaje mi się, jakoby jednem pasmem dowodów, że umysł naszego uczonego był w całej mocy tego wyrazu umysłem filozoficznym, czyli jasno i wszechstronnie rzeczy ogarniającym. Ale obok tego niezbywało ŚNIADECKIEMU i na pewnej filozoficznej eru-dycyi, t. j. na znajomości historyi filozofii i różnorodnych filozoficznych kierunków. Pierwszym warunkiem gruntownego poznania dziejów filozofii jest łatwość w oryjentowaniu się. Kto nie umie pochwycić wątku filozoficznych systemów i niejako w jednem pojęciu streścić sobie istoty każdego z nich, ten może wiedzieć bardzo wiele szczegółów o filozofach i o ich pracach, ale dziejów i rozwoju myśli filozoficznej nie zgłębi. Otóż ŚNIA-DECKI JAN dowiódł niejednokrotnie, że posiadał właśnie ten zmysł i to wykształcenie filozoficzne, które pozwalają odrazu uchwycić przewodnią myśl każdego filozoficznego systemu i oznaczyć w kilku rysach zajęte względem niego stanowisko. Obeznał on się z historyją filozofii jeszcze w szkołach słuchając wykładów filozofii eklektycznej, pracował również nad filozofiją bawiąc w Niemczech, przekonaliśmy się zaś, że w rozprawie o nauk. mat. pocz., w tej pierwszej już prawdziwie filozoficznej pracy swojej, mówiąc o sposobach umiejętnych badań, zaznaczył swoje stanowisko w obec „subtelnych metafizyków, którzy wysuszali sobie mózgi nad ostatniemi przyczynami rzeczy, nie