113

 nie literatury francuzkiej 1). Człowiek więc tak wszechstronny, a kochający kraj i czuły na dobro publiczne; mąż, dla którego literatura i język ojczysty od lat najmłodszych tak wielki miały urok i powab, iż poważył się jeden z pierwszych przełamać trudności i polskim w wykładach posługiwać się językiem, w nauce filozof a z powołania praktyczny pedagog, nic dziwnego, że przeniósł i rozwinął także działalność na szerszem polu literackiem.

 Musimy tu jednak zaraz dodać, że materyjałów i wzorów do literacko estetycznego wykształcenia dostarczyły ŚNIADECKIEMU NAPRZóD, STAROżYTNE JęZYKI KLASYCZNE W KRAJU, A PóźNIEJ NOWO KLASYCZNA LITERATURA FRANCUZKA; PRZEKONALIśMY SIę ZAś, Iż KIERUNEK ROMANTYCZNY I IDEALNY OBJAWIAJąCY SIę WóWCZAS JUż TAK żYWO W POEZYI NIEMIECKIEJ, USZEDł JEGO UWADZE 2). W PRACACH WIęC SWOICH I W DZIAłALNOśCI LITERACKIEJ, łąCZY ŚNIADECKI POGLąDY I ZASADY KLASYCZNE Z ZAMIłOWANIEM I PIECZOłOWITOśCIą O JęZYK OJCZYSTY, O LITERATURę I O NARODOWą OśWIATę.

 Ciekawy to w rzeczy samej jest objaw w ruchu umysłowym 18go stulecia, iż kierunek przeważnie realistyczny we filozofii łączy się i sprzyja kierunkowi tak zwanemu klasycznemu w literaturze, objawiając wyraźną niechęć zarówno do romantycznych dążeń na polu literatury, jak i do idealnych na polu filozofii



Eklektycy i filozoficzni realiści niemieccy, którzy wystąpili do walki z nową filozofiją KANTA , nie sprzyjali równocześnie i romantycznej poezyi 3). Ale bo też eklektyczny realizm we filozofii wybornie odpowiada klasycyzmowi w poezyi, oba kierunki pragną w stałych i utartych poruszać się torach: tam przewodnikiem albo jasne i wyraźne doświadczenie zmysłowe, albo ściśle określone umiejętne prawdy, tu przez starożytnych ustalone zasady. Przeciwnie tak romantyzm w poezyi jak i spe-kulacyja filozoficzna po KANCIE, szukały w rozwoju umysłowym

1) Zob. wyżej str. 40. 2) Zob. str. 38. 3) Zob. o Getyndze str. 36. 15