krata w 1838 r. — nie pyta się o Wielądków, Niesieckich, Paprockich; nikt nie widzi gniazda cnoty w samych tylko dworach szlacheckich, narodu w samej tylko szlachcie". W tym że roku na Witwickiego: „Poselstwo z ziemi ucisku do synów jej w rozproszeniu", wyszła znakomicie napisana językiem biblijnym przez Leona Zienkowicza: Odprawa posła, z której przytoczę jeden z ważniejszych ustępów:

 „A cóż wżdy rzec o proroku, który woła: W waszem to ręku, o Czartoryscy, Potoccy, Zamojscy, Sapiehowie, Lubo-mierscy, Radziwiłłowie, Tarnowscy, Ossolińscy, Jabłonowscy, Sanguszkowie, Chodkiewicze, jest zabezpieczenie przyszłości Polski i narodowości naszej uratowanie.

 Zapomniał zaiste, w bezbożnem zachwyceniu, prorok on, że jedni z nich sprzedawali Polskę, a drudzy służyli Moskwie, a trzeci dotąd jeszcze wrogom służą Ojczyzny, a inni zasię dawno pomarli, nic kromia skarbów krwią a męką ludu polskiego nagromadzonych, synom swoim w spadku nie zostawiwszy.

 Zaprawdęż, zaprawdę powiadamy wam, że fałszywe a bezbożne, ono proroctwo jest.

 Albowiem nie w Potockich, nie w Czartoryskich, Zamojskich, Sapiehach i im podobnych, ale w tobie, o ludu Polski, w was niewiadomych jeszcze, lecz błogosławionych po wszystkie wieki nazwisk: Maćki, Wojtki, Bartosze, Kuby, Stachy, Iwany, Hryszki, Wasyle, zabezpieczenie przyszłości Ojczyzny i narodowości naszej uratowanie jest".

 Przegroda, jaka istniała pomiędzy narodem szlacheckim i ludem chłopskim, w samej podstawie, przynajmniej w jej umysłowo-moralnej części, podkopaną została. Rozpoczynało się wielkie dzieło unarodowienia, czyli — jak Polak się wyrażał — znarodowienia masy włościańskiej, wytworzenie jednolitego, bezstanowego, narodu polskiego. Gorące to pragnienie demokracyi polskiej Juliusz Słowacki w Grobie Agamemnona ujął w mistrzowskie słowa:

 „Niech ku północy z cichej się mogiły Podniesie naród — i ludy przelęknie, Że taki wielki posąg—z jednej bryły! A tak hartowny, że w gromach nie pęknie, Ale z piorunów ma ręce i wieniec — Gardzący śmiercią wzrok—życia rumieniec". niem tej że nazwy. Był to organ szlachecko-katolicki. Małopolanie prt testowali nawet przeciwko temu podszywaniu się pod ich nazwę.

117