swoich synów. Nadto ogłoszenie się Bonapartego cesarzem w dniu 20 maja 1804 r., jakkolwiek to nastąpiło po odwołaniu się do powszechnego głosowania narodu, wzbudziło silną ku niemu nieufność w naszych republikanach. Natomiast rosła potężnie wziętość Aleksandra I. Jeden z dawnych gorących stronników francuskich, książe Michał Ogiński, stał się jednym z gorliwych wielbicieli młodego cesarza rosyjskiego. Brutalna polityka moskiewska z czasów Katarzyny II, despotyczne wybryki z czasów Pawła I, ustąpiły łagodnemu i wyrozumiałemu zarządowi prowincyi zabranych. Gubernatorów mianowano polaków, albo życzliwych narodowi polskiemu. Szlachta, mając własną organizacyę, odzyskiwała swoje dawne polityczne znaczenie. „Na Litwie — jak powiada jeden ze współczesnych — pod względem towarzyskim Wilno podówczas nie ustępowało innym stolicom." 1). Generał-gubernator hr. Benigsen, ożeniony z piękną polką Andrzejkowiczówną z domu, zgromadzał w swoich salonach liczne towarzystwo polskie. Arystokrajcya litewska pootwierała także podwoje licznych salonów, „i błyszczały w nich — opowiada tenże świadek owych czasów — generałowe Bagniewska i Bagowood, Machwicowa i tyle innych, rojem wielbicieli otoczone, i młody hrabia Zerosław Potocki sypał krociami na uczty i bale" 2). „W Wilnie marszałkiem był hr. Brzostowski, człowiek bardzo miły i uprzedzająco grzeczny, również jak jego żona, z domu hrabianka Chreptowiczówna. Z godnością i wdziękiem robiła ona honory domu w swych salonach, w których wieczorami zbierało się liczne i wyborowe towarzystwo" 3), „Pod względem wysta-wnosci i przepychu z marszałkostwem rywalizowali: hr. Cho-isel-Gauffier, syn posła francuskiego w Konstantynopolu, żonaty z hrabianką Potocką, niegdyś panną dworu Katarzyny II, lir. Kossakowski, wielki łowczy litewski, ożeniony z siostrą pani Choisel'owej; hr. Tyzenhauz; pan Morikoni — pisarz i hr. Potocki". „Otwarto kasyno w domu Mullera, w którem urządzano maskarady i różne zabawy". Teatr chętnie odwiedzano, i „trupa pani Morawskiej była wcale niezła". 4) Wojna 1806 i 1807 r. silnie spustoszyła Litwę, „Litwini, którzy przed pięciu laty dla zaspokojenia najmniejszego kaprysu szafowali dukatami, teraz (1811 r.) zastanawiali się nad wydaniem je1) Str. 279. Cz. II. „Pamiętniki Kamertona". 2) L. c. Str. 277. 3) Str. 55. I. „Pamiętniki profesora Józefa Franka. Wilno, 1913. 4) Str. 56 L. c. 95