74 FILOZOFJA W POLSCE. a od 1909 na Wydziale teol. Uniw. Lwowskiego. W 1923 zostaje pierwszym prezesem Polskiego Tow. Teologicznego. Ustępuje z katedry dla braku zdrowia w 1928 i osiada w Klimkówce, nie przestając pracować dalej na polu filozofji. — Ks. Wais pisze wiele artykułów w Przeglądzie kościelnym (Poznań), w Gazecie kościelnej, w Echu przemyskiem, w Ateneum kapłańskiem, w Przeglądzie teologicznym. Odznacza się jeszcze większą jasnością wykładu niż ks. Gabryl. Z jego prac systematycznych zasługują na szczególną uwagę: Psychologja, 4 tomy, Warszawa 1902—1905, — Kosmologja czyli fi-lozofja przyrody, część I (ogólna), Warszawa 1907, część II (szczegółowa) w przygotowaniu, — Czy i jak Bóg jest?, Przemyśl 1912, wyd. 2, Lwów 1930, p. t.: „Bóg, jego istnienie i istota", — Dusza ludzka,. Kraków 1915, — Ontologja czyli metafizyka ogólna, Lwów 1926. Poza-tem: Dziwy hipnotyzmu, Przemyśl 1899, wyd. 2, Lwów 1922, — W obronie scholastyki, Lwów 1910, — Spirytyzm, 1920, — Scholastyka, 1921, — Neoscholastyka, 1922, — Teorja piękna w scholastyce, 1925, — Główne kierunki dzisiejszej psychologji, 1927, — Stanowisko Kanta wobec dowodów na istnienie Boga, 1928. Pisma ks. Waisa dowodzą wielkiej znajomości filozofji nowoczesnej, psychologji doświadczalnej i nauk przyrodniczych. Korzysta z nich obficie na poparcie-niezbitych tez scholastycznych, ale i na odrzucenie tych punktów scholastyki, które nie mogą się ostać wobec postępów wiedzy. Ciekawość budzi artykuł ks. Waisa: Czy t. zw. drugorzędne jakości ciał są rzeczywiste ? (Przegl. teol. 1925), w którym przyznaje się do t. zw. realizmu naturalnego. 4. Inni pracownicy neoscholastyczni. 1.       Budzicielem myśli scholastycznej w Polsce na tle ruchu neoscholastycz-nego zagranicą stał się Ks. Idzi Radziszewski (1871—1922), uczeń kard. Merciera z Lowanjum, obeznany dobrze z uniwersytetami w Oxfordzie, Cambridge, Paryżu, Lille, Tuluzie, Lyonie, Rzymie, Innsbrucku, Wiedniu, Krakowie. Od 1901—1904 wykładał filozofję i teologję dogmatyczną we Włocławku, od 1908—1913 był tamże-Regensem Seminarjum, w 1908 powołał tam do życia miesięcznik „Ateneum kapłańskie", od 1914—1918 był Rektorem Akademji duchownej w Piotrogrodzie. Po powrocie do kraju zajął się utworzeniem prywatnego Uniwersytetu katolickiego-w Lublinie i był jego Rektorem do śmierci. Napisał: Odrodzenie filozofji scholastycznej (Przegl. Filoz. 1901), — Teologja a nauki przyrodnicze, Włocławek 1910, — Geneza religji w świetle nauki i filozofji, 1911 i inne rozprawy. Ważniejszem-jednak było jego bezpośrednie oddziaływanie na otoczenie w kierunku zamiłowania neoscholastyki. 2.       W duchu neoscholastycznym, a przynajmniej bardzo pokrewnym, pisał Ks. Jan Nuckowski T. J. (1867—1920), długoletni profesor logiki i psychologji