70 FILOZOFJA W POLSCE.

nizm, 1912. Nadto napisał dzieło filozoficzno-teologiczne o początkach chrześcijaństwa i rozprawił się gruntownie z Renanem w dziele r Żywot i dzieła Ernesta Renana, 1896, wyd. 2., 1905.

 Ur. w r. 1839 w Gdańsku, studja gimnazjalne odbył w Ostrowie Poznańskim, wyższe we Wrocławiu. Od 1866—1869 wykładał historję filozofji w szkole Głównej w Warszawie, poczem udał się do, Rzymu na studja teologiczne i wstąpił do Zmartwychwstańców. Od r. 1878 uczył filozofji na Uniw. Jagiellońskim, zrazu na Wydziale-teologicznym, a od r. 1894 na filozoficznym. Um. w r. 1916.

 Jako młody doktor wrocławski zamierzał bronić tezy: że wszelka nowa filozofja zaczyna się od Schellinga. W „Lekcji wstępnej do wykładu Historji filozofji" w Szkole Głównej (1866), szukając odpowiedzi na pytanie, czem jest filozofja, wykazuje, że wszystkie systemy podają tylko „część", „promień" prawdy, trzeba dopiero wynaleźć nowy system i nową metodę, któraby nam dała całą prawdę. Da ją filozofja, która weźmie za centrum swych rozważań „człowieka" i indywidualnego i społecznego. Po studjach rzymskich w rozprawie: „Kilka uwag o podstawach i granicach filozofji" (1878) broni wyraźnie metafizyki Arystotelesa i św. Tomasza, biorąc za oś rozważań „pewnik najpowszechniejszy", jakim jest „ja" ludzkie, ludzka „osoba". A ponieważ wszystkie rzeczy, o ile istnieją, są podobne-do siebie i tym samym podlegają prawom, przeto z poznania naszego „ja" wznieść się możemy do poznania wszystkich rzeczy, aż do najwyższej Istoty niezależnej, Boga 1).

 Ks. Pawlicki był groźnym przeciwnikiem wszystkich wrogów filozofji i wiary chrześcijańskiej, gdyż wykazywał spokojnie i rzeczowo nielogiczność, sprzeczności, bezpodstawność nauk czy pozy-tywistów czy materjalistów, czy panteistów czy deistów i to z takim zasobem wiedzy, z tak nieprzepartą ścisłością dowodzenia, z takim darem przekonywania, że w umyśle czytelnika burzył u samych podstaw te systemy (Tarnowski 2).

 2. Dzielnym obrońcą zasad filozofji chrześcijańskiej na gruncie warszawskim był Ks. Władysław Michał Dębicki (1853—1911), prefekt gimnazjalny szkół warszawskich 3). Napisał, prócz wielu różnych artykułów, kilka rozpraw i książek, jak: O zasadniczych różnicach psychicznych między człowiekiem a zwierzęciem, Warszawa 1876,

1) Struve: Str. 360—366. 2)      

St. Tarnowski: Hist. liter. t. IV, Kraków 1907. — Ks. Gabryl: Fit. relig. w XIX w., t. II, 234—256. 3)      

 Por. Struve: Hist. Logiki, 497—499. — Ks. Gabryl: Filozofja relig.. t. II. str. 287—296.