RÓŻNE PRĄDY ROZBIEŻNE.       63

już wraz z Józefem Jankowskim parę dzieł Wrońskiego. Napisał: Byt i wiedza, elementy rzeczywistości w filozofji absolutnej Wrońskiego, Warszawa 1926, — Hoene-Wrońskiego Prawo stworzenia (Kwart. filoz. 1929).

 5. Wybitnie zasłużył się koło szerzenia kultury filozoficznej w Polsce w ostatnich dziesiątkach lat Kazimierz Twardowski 1). Ur. 1866 r. w Wiedniu, jako syn wyższego urzędnika Min. Skarbu. Kształcił się w wiedeńskiem Theresianum, potem tamże na Uniwersytecie pod kierunkiem Franciszka Brentano, mistrza szkoły austrjackiej. Pracował jakiś czas w laboratorjum psychofizycznem Wundta w Lipsku, słuchał wykładów Stampfa w Monachjum. Habilitował się w 1894 r. na Uniw. Wiedeńskim i tamże zaczął wykładać, ale już w 1895 r. przeniósł się na Uniwersytet do Lwowa, gdzie wykładał aż do r. 1930. — Pisma: Idee und Perzeption. Eine erkenntnistheoretische Studie aus Descartes, 1892, doktorska: Zur Lehre von Inhalt und Gegenstand der Vorstellungen, 1894 (habi-lit.), — Psychologja wobec filozofji i fizjologji, Lwów 1897, — Wyobrażenia i pojęcia, 1898, — O tak zwanych prawdach względnych, 1900, — Zasadnicze pojęcia dydaktyki i logiki, 1901, — O filozofji średniowiecznej wykładów sześć, 1910, — O czynnościach i wytworach, 1911, i wiele rozpraw i artykułów, które zebrali i wydali jego uczniowie (Lwów, 1927).

 Twardowski ma wybitny dar wykładu. Ścisłości myślenia nabrał od mistrza swego Brentany, który kształcił swych uczniów na Arystotelesie i św. Tomaszu z Akwinu, budząc w nich równocześnie zmysł obserwacji i eksperymentu. Przybywszy na Uniw. lwowski salę wykładową zastał prawie pustą, zwolna jednak zapełnił ją do tego stopnia, że okazała się za ciasną. W r. 1897 zorganizował pierwsze w Polsce seminarjum filozoficzne, w r. 1907 założył pracownię psychologiczną, którą przekształcił w r. 1920 na osobny zakład psychologiczny. Zorganizował wśród studentów uniwersytetu Kółko filozoficzne, a w r. 1904 zorganizował we Lwowie Polskie Towarzystwo Filozoficzne. Od r. 1911 wydaje „Ruch filozoficzny". Brał udział w licznych zjazdach filozoficznych zagranicznych i wygłaszał tam referaty, przyczynił się do zwołania I i II Zjazdu filozoficznego polskiego, udzielał się także szkołom i szerszej publiczności z wykładami ze ścisłej filozofji i z pedagogiki. Cały zastęp jego uczniów zajął katedry uniwersyteckie i stanowiska kierownicze w kraju.

 1) Por. Struve: Hist. Logiki, 1911, str. 390—395. — Wł. Witwicki w Przegl. Filoz. 23, (1920) IX—XIX, jako wstęp do Księgi pamiątkowej na 25-lecie pracy naucz. Twardowskiego.