POZYTYWIZM.      57

 5.     

 Do ożywienia ruchu filozoficznego przyczyniły się niemało Zjazdy filozoficzne. Zrazu brali polscy filozofowie udział w Zjazdach lekarzy i przyrodników polskich, przemawiając na nich, począwszy od 1881, gdy chodziło o zagadnienia z dziedziny metody badań albo o teorje nauk przyrodniczych, a także •o kwestje psychologiczne. Na IV Zjeździe w Krakowie (1891) spotykamy już osobną sekcję psychologiczną, którą na X Zjeździe we Lwowie (1907) przekształcono na filozoficzną. Sekcja ta obradowała samodzielnie na XI Zjeździe przyrodników i lekarzy w Krakowie (1914) i zorganizowała I Polski Zjazd filozoficzny we Lwowie (1923), po którym nastąpił drugi w Warszawie (1927) z udziałem zaproszonych gości słowiańskich (przybyli: Vorovka, Pelikan, Bierdiajew; Losskij, Hessen, Mirczuk). Filozofowie nasi biorą również żywy udział w międzynarodowych Zjazdach filozoficznych czy psychologicznych (Oxford, Neapol, Groningen, Rzym i t. d.) nietylko jako słuchacze lecz także jako referenci wybitni i szanowani.

 6.     



Już Struve zauważył, że niełatwa to rzecz sklasyfikować zasadnicze poglądy filozofów polskich tego okresu. Pozytywizm i filozofja katolicka tworzą dwa przeciwieństwa. Atoli między pozytywizmem a filozofją, powstałą na gruncie katolickim, można zgrupować dosyć znaczny zastęp pracowników na niwie filozofji, hołdujących najróżnorodniejszym prądom i kierunkom. Chyba nie było w ostatnich 50 latach ani jednego głośniejszego europejskiego albo nawet amerykańskiego myśliciela, któryby nie był na umysły polskie jakiegoś wywarł wpływu. Filozofja polska tego okresu może słusznie uchodzić za odblask całego światowego ruchu na tem polu (Straszewski). Przedstawimy zatem: A) Pozytywizm, B) Różne kierunki rozbieżne, C) Neoscho-lastykę w Polsce.

A) Pozytywizm.

 Lit.: Teodor Jeske-Choiński: Pozytywizm w nauce i literaturze, Warszawa 1908. — Drogoszewski: Pozytywizm polski (Encyklopedja wychowawcza, t. IX, Warszawa 1923). — Piotr Chmielowski: Zarys najnowszej literatury polskiej (1864-1894), Kraków 1895.

 1. Walka o nowe teorje filozoficzne toczyła się na gruncie warszawskim na łamach „Przeglądu tygodniowego" od r. 1867 i „Niwy" po r. 1872. Zaognił ją Aleksander Świętochowski (ur. 1849) swym manifestem: „My, i oni" z r. 1871. „Oni", to marzyciele romantyczni i ich naśladowcy, — „My", to młode pokolenie, „pozytywistów", żądne troski o materjalny dobrobyt kraju, o oświatę szerokich mas, o emancypację kobiet, o rozwój nauk przyrodniczych, słowem o „postęp" w każdej dziedzinie ziemskiej. Do religji odnosili się ci młodzi obojętnie, do Kościoła katolickiego nawet wrogo, w etyce i polityce hołdowali zasadom utylitaryzmu, zupełnie zgodnie z zasa