56 FILOZOFJA W POLSCE.

całkowicie w zmysłach i przyziemnych troskach. Henryk Struve w Warszawie, Maurycy Straszewski i Witołd Rubczyński w Krakowie, Kazimierz Twardowski we Lwowie, Wincenty Lutosławski w kraju i zagranicą, podkreślając wartość pracy naukowej, opartej na doświadczeniu, wpajali jednak w umysły powierzonej sobie polskiej młodzieży zdrowe poglądy na konieczność prawdziwej filozofji, opartej na metafizyce. Rozwinęła się ponadto w Polsce w związku z ogólnym ruchem europejskim neoscholastyka, zdobywając niepoślednich przedsta wicieli.        



3. Ogniskami wzmożonej pracy filozoficznej w tym okresie, zwłaszcza pod koniec XIX stulecia i na początku XX wieku stały się uniwersytety : warszawski, krakowski i lwowski, do których przyłączyły się po odzyskaniu niepodległości uniwersytety w Poznaniu, Wilnie i Lublinie (uniwersytet katolicki na wzór wielu zagranicznych: w Lowanjum, Lille, Paryżu, Tuluzie, Fryburgu szwajcarskim, Medjolanie, Rzymie). Przy nich potworzyły się: Polskie Towarzystwo filozoficzne we Lwowie (1904), Towarzystwo psychologiczne w Warszawie (1907), Towarzystwo filozoficzne w Krakowie (1909), Warszawski Instytut filozoficzny (1915), który w r. 1927 zlał się z Tow. psychol. w jedno „Warszawskie Towarzystwo filozoficzne", Poznańskie Towarzystwo filozoficzne, zapoczątkowane w r. 1921, ukonstytuowane w 1925. — Prócz tego istnieją: przy Polskiej Akademji Umiejętności (z reorganizowanej w 1919) Wydział historyczno-filozoficzny oraz Komisja do badań historji filozofji w Polsce, przy Poznańskiem Towarzystwie Przyjaciół Nauk (1857) Komisja filozoficzna, przy Tow. Naukowem Warszawskiem (1907) Wydział Nauk filozoficznych, przy Tow. Przyjaciół Nauk w Wilnie (1907) Wydział filozoficzny, przy Tow. Naukowem we Lwowie (przekształconem w r. 1920 z Tow. popierania nauki polskiej, zał. w 1901) Wydział historyczno-filozoficzny, przy „Związku zakładów teologicznych w Polsce" (zał. 1921) Sekcja filozoficzna i t. d. Nadto na każdym uniwersytecie założono „Koła filozoficzne" studentów. W Warszawie istnieje jeszcze: Instytut pedagogiczny, a także Instytut mesjaniczny (krzewienie filozofji Wrońskiego), w Poznaniu: Polski instytut socjologiczny, w Lublinie: Tow. Wiedzy Chrześcijańskiej, w Krakowie: Naukowy instytut katolicki. Prawie wszystkie te instytucje mają swoje wydawnictwa, w których ukazują się bądź przekłady obcych filozofów, bądź oryginalne polskie prace filozoficzne. W tej pracy wydawniczej ogromną ma zasługę Kasa imienia Józefa Mianowskiego, doktora medycyny i rektora Szkoły Głównej, założona w r. 1881 przez byłych profesorów i studentów tejże szkoły jako Kasa pomocy dla osób, pracujących na polu naukowem (dziś: Instytut popierania nauki polskiej, p. n. Kasa im. Mianowskiego 1).

 4. Głównemi organami "polskiej pracy filozoficznej są kwartalniki: „Przegląd filozoficzn y", założony w 1897 przez Wład. Weryhę w Warszawie, „Kwartalnik filozoficzny" (od r. 1923 pod redakcją W. Heinricha w Krakowie) i miesięcznik „R u c h f i 1 o z o f i c z n y" (od r. 1911 pod redakcją K. Twardowskiego we Lwowie). Także różne czasopisma przyjmują chętnie artykuły filozoficzne, wśród katolickich przedewszystkiem „Przegląd powszechny" od 1884 w Krakowie, — „Ateneum kapłańskie" (od r. 1909) we Włocławku, — „Przegląd teologiczny" (od r. 1920) we Lwowie.

 1) Por. Nauka Polska, VII (1927): Materjały do spisu Instytucyj i Towarzystw naukowych w Polsce, str. 247, n. 12. Filozofja, str. 328, n. 24. Pedagogika, str. 342, n. 26. Psychologja. — Por. Kaz. Twardowski: O potrzebach filozofji polskiej, Nauka Polska, I (1918), str. 453—486.