— 319 —

 tudzież sprawy urzędowe wszystkich innych funkcyonaryuszów publicznych? Rozstrzygając rzecz w duchu ordynacyi, odpowiedzieć musimy: przed sądem królewskim. Przeciw temu zdaniu zdawałyby się wprawdzie przemawiać własne jej słowa: i wszystkie insze ge-neraliter (sprawy), którekolwiek na sejm albo za dworem naszym królewskim (przypadały, mają się rozstrzygać przed trybunałem) 1). Możnaby to zdanie wziąć w znaczeniu reguły ogólnej, która wszędzie tam ma zastosowanie, gdzie nie jest postanowiony szczególny wyjątek, a że dla sądów królewskich nie zastrzeżono wyraźnie spraw urzędowych, przeto wynikałoby stąd, że podlegają trybunałowi. Takiemu jednak przypuszczeniu sprzeciwiają się następujące okoliczności. Trzeba przedewszystkiem zaznaczyć, że po przytoczonem dopiero co postanowieniu następuje w ordynacyi ustęp o odpowiedzialności starostów przed trybunałem w razie niewykonania wyroku; ustęp ten byłby zupełnie zbyteczny, gdybyśmy powyższą regułę chcieli brać w jej najogólniejszem znaczeniu. Dalej, właśnie ów ustęp, kładący nacisk na owę tylko małą cząstkę spraw urzędowych, poddając je wyraźnie jurysdykcyi trybunału, dowodzi, że reszta ich miała się sądzić gdzieindziej. Że tak, a nie inaczej pojmowano współcześnie treść całego przepisu, dowodzą słowa Heidensteina, który go interpretuje zupełnie zgodnie z naszem przypuszczeniem 2). Przytoczone tedy poprzednio zdanie o „wszystkich sprawach, przypadających dawniej na sejm lub za dworem", a mających się obecnie są-dzić przed trybunałem, nie ma znaczenia reguły ogólnej, i odnosić się może tylko do spraw apelacyjnych cywilnych, z któremi też w tekście bezpośrednio jest złączone.

 H. Pod względem podmiotowym rozciąga się władza trybunału na szlachtę i duchowieństwo. To ostatnie podlega mu jednak tylko o tyle, o ile się rozchodzi o rozstrzygnięcie środka prawnego przeciw wyrokowi wydanemu przez sąd świecki niższej instan

1)       Vol. leg. II. 964.

 2)       Heidenstein 120.—Na poparcie naszego twierdzenia mamy zresztą jeszcze jeden nader ważny argument. Kiedy w roku 1589 szlachta pruska przystąpiła do trybunału koronnego, zastrzeżono między innemi: Causae contra officiales tym się sposobem odprawować mają, jakim się odprawują w trybunale innych województw koronnych (Vol. leg. II. 1270). Gdyby w myśl ordynacyi z r. 1578 wszystkie sprawy urzę dowe należiły przed trybunał koronny, zastrzeżenie powyższe byłoby niepo trzebnem.