- 3 

universalis or a new inquiry after truth being, a demonstration of the Non - existence or impossibility of an external world" wyszedł także dopiero trzy lata przed śmiercią Leibniza. Oto szereg znaczniejszych myślicieli, których Leibniz nie znał, innych znał, albo przynajmniej mógł znać i to wówczas jeszcze, kiedy filozofja jego nie przestała rozwijać się. Leibniz w ciągu siedmdziesięcioletniego życia przechodził kilka faz swojego filozoficznego rozwoju, atoli na dwa lata przed śmiercią napisał maleńki z dziewięćdziesięciu tez złożony wykład swej filozofji, ten możemy wziąść śmiało za filozoficzny testament Leibniza, za jego ostatniej filozoficznej wiary wyznanie.

 Gdy już wiemy, którzy filozofowie nie wpłynęli na filozofję Leibniza, musiemy jeszcze wyróżnić filozofów Leibnizowi współczesnych, od tych filozofów, których jako zmarłych osobiście znać nie mógł, których znał tylko z ich prac naukowych. Współczesnymi Leibnizowi byli : Hobbes, albowiem kiedy tenże umarł liczył już Leibniz lat trzydzieści trzy. Z tego samego tytułu godzi się nazwać współczesnymi Leibnizowi : Glanville'a, Gale'ów, Cudwortha (którego nazywa 1) wielkim filozofem i teologiem angielskim) More'a 2), Locke'a (do którego odnoszą się Nouveaux Essais Leibniza) 3), Tolanda, Tindala, Collinsa (którego dzieła bardzo znanemi nazywa) 4), Cumberlanda, Shaftesbury'ego Clarke'a (z którym korespondował) 5) i Newtona. Oto szereg angielskich myślicieli współczesnych Leibnizowi. Z Newtonem miał Leibniz zatargi o pierwszeństwo odkrycia rachunku differencjalnego czyli arytmetyki fluksyj ; akademja

 1) Mam przed sobą „dzieła filozoficzne Leibniza" wyd. w 2 tomach przez Janet'a — w Paryżu 1866 r. O Cudworcie w „Nouveaux Essais I. 1. T. I. str. 33. — 2) o tym wspomina 1. c. T. I. str. 35. — 3) l. c. T. I. str. 1 — 576. — 4) l. c. IV. 18. T. I. str. 543. — 5) l. c. T. II. str. 617 {SPECIAL_CHAR: &}c.

1*