- 2 

individui" napisał w roku 1663, „Teodyceę" w r. 1710, „Nowe studja nad rozumem ludzkim" w roku 1704, a „Monadologję" w roku 1714, a więc na dwa lata przed swą śmiercią. Oto chronologja ważniejszych prac filozoficznych Leibniza.

 O wpływie filozofji Kanta i tegoż następców na filozofję Leibniza nie może być mowy, albowiem Kant urodził się w ośm lat po śmierci Leibniza. Hume liczył dopiero piąty rok życia, kiedy Leibniz umarł, więc także nie mógł oddziałać na filozofję Leibniza. Francuzcy fllozofowie-racjonaliści nie mogli także wpłynąć na filozofję Leibniza, albowiem w czasie jego śmierci Diderot liczył dopiero lat trzy, Condillac rok jeden, de la Mettrie lat siedm, Rousseau lat cztery, Maupertuis — który był później podobnie jak Leibniz prezydentem berlińskiej akademji umiejętności — lat ośmnaście. Voltaire liczył wprawdzie dwadzieścia dwa lat, kiedy Leibniz umarł, ale mimo swej młodzieńczej sławy, nie był Leibnizowi znanym. Hutcheson swą pracę „Synopsis metaphysicae ontologiam et pneumatologiam complectens" wydał dopiero na dwa lata przed śmiercią Leibniza, zaś Berkeley swą pierwszą pracę „Treatise on the Principles of Human Knowledge" na cztery lata przed śmiercią Leibniza, a więc bezwarunkowo nie mogli oni wpłynąć na filozofję Leibniza, choćby te ich prace były mu znane, nadto jednak jest rzeczą pewną, że przytoczone prace nie były znane Leibnizowi. Hartley liczył dopiero lat dwanaście, kiedy Leibniz umarł, Colliera „Clavis

 odmienne od moich, pozwolę sobie zwrócić uwagę czytelnika niejednokrotnie w ciągu téj pracy. Por. także cenną pracę dra H. F. W. Hinrichsa, „Geschichte der Rechts- und Staatsprincipien seit der Reformation bis auf die Gegenwart in historisch-philosophischer Entwickelung". Leipzig. 1852. T. III. str 1 do 122. Dr. Fr. Ueberweg, „Grundriss der Geschichte der Philosophie der Neuzeit", Berlin, 1868, str. 96 —119. Zarys życia Leibniza znajdziesz u Hinrichs'a od str. 1. do 13. u Fischera od str. 31. do 66.