98

radość swą z niej jawnie okazała, ale w dniu do wyboru nowego arcypasterza naznaczonym w miesiącu maju tegoż roku jednomyślnie głosy swe na niego oddała. Nadto delegowała z grona swego proboszcza Melchiora Gurowskiego i kanonika Józefa Rokossowskiego, aby go o wypadku wyboru zawiadomili i na stolicę arcybiskupią zaprosili. 1) Zatwierdzony przez Stolicę apostolską dnia 23 lipca roku 1777, objął rządy archidyecezyi i installował się w katedrze gnieźnieńskiej przez pełnomocnika swego, wspomnianego proboszcza metropolitalnego, dnia 1 września tegoż roku.2) Zobaczmyż, jakiego to archidyecezya gnieźnieńska arcypasterza, a Polska prymasa w Ostrowskim otrzymała.

 Antoni Kazimierz Ostrowski urodził się dnia 29 maja roku 17132) w Ostro-wie pod Magnuszewem w ziemi czerskiej 3) w ubogim domu szlacheckim z ojca Ludwika Ostrowskiego h. Grzymała, chorążego pancernego, właściciela małej cząstki wsi rzeczonej,4) z matki Katarzyny Służewskiej h. Radwan.5) Babkę po ojcu miał Teofilę z Glewa Lassocką h. Dołęga, po matce Zofią Prażmowską h. Belina. 6) Rodzice, nie będąc w możności posyłania go do szkół, używali go do najprostszych posług w gospodarstwie, jak to sam, zostawszy prymasem, nie wstydząc się bynajmniej swego pochodzenia, opowiadał, ukazując te miejsca, na których bydło pasał.7) Szczęśliwym zbiegiem okoliczności dostał się, już jako wyrostek, do szkół pijarskich najprzód w Górze,8) a później w Drohiczynie,9) których atoli zupełnie nie skończył, albowiem po zawiązaniu się. konfederacyi dzikowskiej, mającej na celu utrzymanie na tronie Stanisława Leszczyńskiego, wstąpił w szeregi wojskowe, aby walczyć za sprawę króla-rodaka.10) Gdy jednakże ta sprawa zupełnie upadła, porzucił zawód rycerski i udał się do Warszawy z zamiarem poświęcenia się stanowi duchownemu. Przyjęty do seminaryum duchownego tamże, będącego pod zarządem ks. ks. Misyonarzów, umiał sobie zjednać zupełne ich zadowolenie przez pilność, skromność, pobożność, bystrość pojęcia, trafność sądu i bystry rozum tak dalece, że w roku 1736 mógł być wyświęcony na kapłana. 11) Przez ks. ks. Misyonarzów zalecony biskupowi krakowskiemu, kardynałowi Lipskiemu, dostał się na dwór jego, gdzie przy swej przyrodzonej bystrości, obrotności i wzorowej pilności obeznał się wkrótce z biegiem spraw rządowych i z administracyą rozległych dóbr biskupich, w takim stopniu, że go kardynał nie tylko do załatwiania spraw publicznych skutecznie używał, ale go na głównego zawiadowcę tychże dóbr i pełnomocnika swego powołał. Na tem ostatniem stanowisku rozwinął Ostrowski nadzwyczajną biegłość i znajomość rzeczy ku wielkiemu pożytkowi swego mocodawcy, zaprowadziwszy wszędzie wzorowe gospodarstwo i podniósłszy przez to jego intraty. W nagrodę

 1) Acta decr. Capit. Gnesn. XXIV, 205. — 2) Tamże XXIV, 205. — Liber install. F, 51. — 3) Według napisu na pomniku w Skierniewicach. — 4) Orgelbr. Encykl. powsz. t. XX, 177. — 5) Zacharyaszewicz Grzegorz, kanon, gnieźn. i łowicki, Kazanie żałobne przy pochowaniu serca prymasa Ostrowskiego w kościele Skierniewickim d. 5 listop. 1784, f. 16. — 6) Archiv. Capit. Posnan., Liber install, III, 138. — 7) Malinowski 1. c. V, 161. — 8) Orgelbr. Encykl, powsz. XX, 177. — 9) Zacharyaszewicz 1. c. str. 27. — 10) Malinowski 1. e. V, 160, 161. — Zacharyaszewicz 1. c. str. 27. — 11) Zacharyaszewicz 1. c. str. 27.