271

 sprowadził sławnego Benedykta Herbesta i podanie środków do wykształcenia się Iłowieckiemu, profesorowi języka greckiego w akademii jagiellońskiej3) W postępowaniu z podwładnymi był nasz prymas niekiedy szorstki i z tego powodu kapituła metropolitalna upomniała go, aby się względem jej członków większą rządził względnością. W gorliwości swej o utrzymanie karności i nieskażoności życia w podległych swej władzy kapłanach, rządził się niekiedy porywczością i niechętnie przyjmował zanoszone do niego instancye i przedstawienia. Kapitule swej gnieźnieńskiej domagającej się jurysdykcyi nad wikaryuszem katedralnym, niejakim Feliksem z Warki, który się dopuścił rozmaitych występków i był w podejrzeniu zabójstwa, a którego sąd arcybiskupi bez dokładnego rozpoznania sprawy skazał na wypędzenie z archidyecezyi, w zbyt szorstkim i dotkliwym odpowiedział tonie1). Nareszcie nie poczuwał się niekiedy do ścisłego przestrzegania zobowiązań swoich przysięgą stwierdzonych, prawdopodobnie z zapomnienia, jak n. p. powierzania zamków arcybiskupich pod zarząd osobom duchownym, o co go kapituła upominać była zmuszoną. Jednakże dalekim był od uporu w tej mierze, i upomnienia przyjmował chętnie i do nich się zastosować starał. Lecz wszystkie te wady i ułomności arcybiskupa Przerębskiego, które w życiu jego najostrzejsza nawet krytyka za zwykłe ludzkie niedostateczności, a nie za wybryki złej woli lub wyniki nieudolnego charakteru poczytać musi, zaciemniają i gubią wzniosłe cnoty, zasługi i przymioty jego, które mimo krótkie rządy jego pasterskie upoważniają do zaliczania go pomiędzy znakomitych biskupów w ogólności, a arcybiskupów gnieźnieńskich i metropolitów polskich w szczególności.

 1) Niesiecki, Korona t. III, 762. — Bartoszewicz, Wizerunki Arcybiskupów Gnieźn. — 2) Archiv. Capit, Gnesn. Listy oryg. Prymasa Przerębskiego nr. 14: „Ve-nerabiles domini, fratres in Christo charissimi, salutem et felicitatem. Felicem Warka, cui ob eius manifesta et per eum confessa scelera a multis annis incorrigibiliter cum scandalo plurimorum perpetrata iniunxeramus, ut ex dioecesi nostra, facta commutatione sui sacerdotii infra certum tempus commigraret, posteaquam homicidium et fornicatio vel adulterium apud vos adeo levia sunt facinora, adducti vestris tot et tantis instantiis et pe-titionibus, ne preces vestras contemnere videamur, ad vos remittimus, eumque, tametsi graviorem nempe depositionis vel perpetuorum carcerum de iure merebatur poenam, vestrae relinquimus correctioni et in animas vestras dimitimus; iam sanguis eius requi-ratur demanibus vestris, nobis quidem ea, quaro illi imposueramus, poena respectu eius qua de iure affici debuit, satis levis visa erat, sed vos videritis, ne illud vobis congruat, ut qui iustiflicetis impium. Non existimetis nos adeo esse duros et crudeles, quod nescia-mus commisereri per ignorantiam et fragilitatem peccantibus; novimus piane et cum dolore illis, ut debemus, compatimur, atque benigne ignoscimus corrigilibus, verum incor-rigilibus et in sua duritia perseverantibus (quanto magis nos scimus ad reddendam de illorum animabus rationem esse obligatos) non item. Et tandem bene valeant, Lovicii XVII Augusti Anno Dni 1560. Joannes Przerembski Dei gratia Archiepiscopus Gne-suensis Legatus Natus et Primas." Kapituła przeprowadziwszy proces naprzeciw Feliksowi z Warki w konsystorze gnieźnieńskim, wtrąciła go do więzienia i odpowiednio go ukarała — (Acta decr. Capit. Gnesn. VII, 128b.)