136

 rata nakłoniła sędziwego małżonka swego, że zamianował następcą jego w wielkich łaskach u niej będącego biskupa kujawskiego, Mikołaja Dzierzgowskiego, który równie jak poprzednik, uskarbił sobie łaski monarchini nie tylko największą względem niej uległością i dworskim serwilizmem, ale przedewszystkiem brzęczącą monetą. Tak przynajmniej utrzymują stanowczo Damalewicz1) i Bu-żeński2). Nominat umiał się uwinąć z zapewnieniem sobie stolicy arcybiskupiej rychło i zręcznie, gdyż już podczas pogrzebu Gamrata jego powszechnie jako przyszłego prymasa uważano.

 Kapituła metropolitalna nie kusiła się wcale o wyjednanie sobie wolnego kanonicznego wyboru, ani według dotychczasowego zwyczaju nie wyprawiła osobnej delegacyi do królestwa obojga celem porozumienia się względem terminu wyboru, lecz przez członków swoich wysłanych na pogrzeb Gamrata załatwiła zwykłe formalności u dworu, naznaczywszy dzień 20 października roku 1545 jako termin do wyboru nowego arcypasterza. Jak mało ją ten wybór obchodził, który czczą tylko stał się nareszcie formą pokazuje się ztąd, że z 30 prałatów i kanoników zaledwo 12 udział w nim wzięło3); resztę powstrzymały od niego te same zapewne względy, o których przy wyborze Gamrata nadmieniliśmy: nie chcieli oni brać udziału w kanonicznym wyborze arcybiskupa świętokupstwem osieroconą stolicę sobie zdobywającego. W terminie oznaczonym zjechał do Gniezna pełnomoenik królewski, Zygmunt Parżniczewski, kasztelan inowłodzki, który w mowie po polsku mianej wypowiedział prałatom i kanonikom wolą mocodawcy swego, poczem wybórcy wysłuchawszy mszy ś. de Spiritu sancto zgromadzili się na kapitularzu i sposobem aklamacyi jednozgodnie wybrali arcybiskupem Mikołaja Dzierzgowskiego, biskupa kujawskiego. Akt wyboru krótką tylko trwał chwilę, gdyż pomiędzy wybórcami nie było nikogo, ktoby mu się śmiał sprzeciwiać. Przy odgłosie dzwonów odśpiewano Te Deum laudamus i zgromadzonemu duchowieństwu i ludowi wypadek elekcyi przez usta administratora dyecezyi, Jana Kokalewskiego oznajmiono4), poczem wybrano z grona

 1) Series Archiep. Gnesn. f. 301. — 2) Żywoty Arcyb. Gnieźń, t. II, 262. — 3) Acta decr. Capit. Gnesn. VI, 283. W wyborze brali udział: Jan Korzbok Witkowski, dziekan, Maciej Śliwnicki, archidyakon, Dawid Poniatowski, kustosz, Marcin Ło-patecki, Jan Żemiczki, Szymon z Leśniewa, doktor teologii, Kasper Zegrowski, doktor medycyny, Wojciech Psarski, Klemens Rudnicki, Jan Kokalewski, Maciej Łącki, kanonicy i Sebastyam Żydowski, sufragan. — 4) Tamże VI, 283: „Eodem die (XX Octo-bris) Generosus dominus Sigismundus Parznyczewskj, Castellanus Junovlodzensis, sacre Regie Maiestatis nuntius coram Rndis et Venerabilibus dominis Joanne Cokalewskj, Gnesnensi et Posnaniensi Canonico, totius Archiepiscopatus Oeconomo et Sede vacante Administratore Ecclesie istius Gnesnensis aliisque Prelatis et Canonicis suprascriptis compares in loce solito capitulari, imprimis gratiam sue Regie Mtis ipsis dominis nun-tiavit eosque salute plurima impertivit, et tandem literas fidei sub titulo et sigillo sue sacre Mtis exhibuit, post quarum lectionem prefatus dominus nuntius munus legationis super electione futuri Rmi dni Archiepiscopi decenter et loculenter in forma verborum vernaculorum obivit... Quem domini una cum literis sue sacre Regie Mtis, ut par fuit, gratissime, reverenter et hylariter exceperunt, orationemque illius avidissime et atten-tissime audierunt. Moxque pulsu maioris campane premisso e loco capitulari secedentes,