134

 Jak mało zasługują na wiarę hańbiące niesłychanie imię Gamrata szczegóły podane przez Górskiego i Starowolskiego ztąd powziąść można, że obaj przedstawiają go jako nieuka i gbura, gdy tymczasem uczeni uważali sobie za powinność i zaszczyt jemu dedykować swoje lub cudze utwory piśmiennicze. I tak Samuel Maciejowski, nominat-biskup chełmski, późniejszy biskup krakowski, dedykował mu w roku 1539 rozprawę apologetyczną Wincentego Lirynenczyka, wyznanie wiary biskupów zebranych na synodzie prowincyonaluym kolońskim pod przewodnictwem arcybiskupa Hermana, czyli wykład katechetyczny artykułu składu apostolskiego: Wierzę w święty Kościół powszechny oraz sąd Erazma Roterdam-czyka o nowym heretyckim kościele, które rozprawy tenże biskup-nominat wydał w Krakowie roku 15391). Marcin Sporn prowincyał polski Dominikanów, profesor teologii dedykował Gamratowi w roku 1540 rozprawę uczoną Ambrożego Kataryńczyka naprzeciw heretykom odpisaną potajemnie w Rzymie i tegoż roku w Krakowie przez niego drukowaną2). Że nie był gburem i nieukiem, dowodzi przewodnictwo na trzech synodach, dwóch prowincyonalnych i jednym dyecezalnym, z których pierwsze tak chwalebnie i zbawiennie zostały przeprowadzone, dobór ludzi znakomitych do boku swego jako to: Marcina Kromera, którego poznawszy nadzwyczajne zdolności, dał mu środki do badań historycznych i napisania drogocennej kroniki, Stanisława Borka dziekana, Bartłomieja Gątkowskiego, archi-dyakona krakowskich, kanoników gnieźnieńskich, Wojciecha Psarskiego oficyała i kanonika gnieźnieńskiego i wielu innych; nareszcie staranna opieka nad akademią krakowską. „Zakonni pisarze," mówi Juszyński w przedmowie do tomu I swego Dykcyonarza Poetów Polskich, shańbili pamięć Gamrata, ale synod prowincyonalny roku 1542 świadczył, co była winna akademia krakowska dobrym chęciom i gorliwości jego. A chociaż pisarz życiorysów biskupich płockich listy jego własnoręczne do papieża zwie sobie cudzą pracą, to współczesny Marszewski kładzie na dowód nauki jego, zaprzeczając aby gburem był, iż kochał się w mężach uczonych, a miłował akademią krakowską, tę macierz światła w kraju; a dla czego tuliły się do niego książki drukowane dla zaszczytu imienia jego."

 1) Vincentii Lirinensis Galii pro catholicae fidei antiquitate et universitate ad-versus profanas omnium haereseon hyperlink libellus ad haec nostra tempora valde acco-modatus. — Ex catechesi Hermani Archiepiscopi Coloniensis expositio in articulum hunc symboli Apostolim: Credo sanctam Ecclesiam catholicam. — Indicium Erasmi Roterdami de nova nostri temporis haereticorum ecclesia etc. Impressum Cracoviae per Hieronymum Victorem Regiae Cancellariae Calcographum Calen. Decembr. MDXXXIX (Bibliot. Capit. Gnesn. B. 181). W przedmowie pisze Maciejowski pomiędzy innemi: „...Neque alium reperi preter te Presnl amplissime, cui opus hoc iustius dicarem. Nam cum tu loci huius pastorem agas et Episcopum, uhi maiore fortasse quam usquam alibi opus est vigilantia, gratum tibi me facturum existimavi, si sub nomine atque auspieio tuo libellum hunc in publicum emisissem... etc." — 2) Speculum haereticorum fratris Ambrosii Catarini Politi Senensis ordinis Praedicatorum. Impressum Cracovie per Hieronymum Tictorem Anno 1540. (Bibliot. Capit, Gnesn. B. 181). „Quamobrem," pisze wydawca w dedykacyi, „si tibi quoque Reverendissime domine, ut mihi probatus est libellus iste, probabitur, profecto ad ipsius Dei gloriam et sancte ecclesie edificationem et ipsissime catholice veritatis defen-sionem lucern videbit, tuo primum (ut par est) sanctissimo calculo comprobatus... etc."