581

 także dojść do całkowitych arcybiskupstwa dochodów. Kapituła metropolitalna która podczas każdego osierocenia archidyecezyi znaczne z dochodów arcybiskupstwa pobierała dochody, chętnie przebolała ich stratę, spodziewając się w osobie dotychczasowego koadjutora i długoletniego członka swego otrzymać gorliwego, sprężystego i doświadczonego arcypasterza i nie omyliła się bynajmniej, gdyż dwudziestoletnie przeszło rządy jego stanowią w dziejach uie tylko archidyecezyi gnieźnieńskiej ale i całego Kościoła polskiego osobną niejako, świetną epokę, jak się to z dalszego życiorysu jego okaże.

 Jan Łaski, zwykle de Lasco zwany, pochodził z starożytnego rodu Korabitów, których jedna linia od dziedzicznej wsi, a późniejszego miasteczka Łask nad rzeczką Grabówką o cztery mile od Sieradza odległego, Łaskimi się przezwała1). Wywodzenie genealogii Łaskich od rodziny normańskiej de Lacy, której jeden członek wypędzony z Anglii za panowania Bolesława Krzywoustego przybywszy do Polski i w niej osiadłszy, miał być protoplastą Łaskich, jak to podaje Damalewicz w opisie cudownej statuy N. Maryi P. w Łasku2), nie ma żadnej historycznej podstawy i powstało równie jak wiele odwiecznych genealogii rodzin polskich pragnących koniecznie podszyć się pod jakiego zagranicznego protoplastę wychylającego się z pomroki wieków w braku równie dawnego rzeczywistego swego przodka, z błachych i niedorzecznych częstokroć naciągań i kom-binacyi. Arcybiskup Łaski sam nie sięga tak daleko, ale najdawniejszego przodka swego przywodzi w osobie Jana Radlicy, biskupa krakowskiego, zmarłego w roku 1392, któremu w katedrze na Wawelu wzniósł pomnik nazwawszy go w napisie pradziadem swoim8). Od tegoż Radlicy, rozpoczynają się zapiski z XV i XVI wieku o familii Łaskich znajdujące się w kodeksie Galla biblioteki Zamojskich na ostatnich jego kartach4). Według tychże zapisków brat rodzony Radlicy, Albert dziedzic w Łasku, kasztelan lędzki umarł roku 1417 pozostawiwszy syna Jana, chorążego sieradzkiego, który wracając z pielgrzymki jerozolimskiej na wyspie Cyprze ciężką zaskoczony chorobą, wskutek której wzrok stracił, wkrótce po powrocie do domu w roku 1451 przeniósł się do wieczności, pochowany w kościele łaskim przez czterech synów swoich: Andrzeja, Jana, Macieja i Peregryna5). Pierwszy z nich, zmarły w roku 14766) był niezawodnie ojcem naszego prymasa, który w testamencie swoim wyraźnie mieni się być synem Andrzeja7). Ani spółczesne dokumenta, ani też akta kapituł, których był członkiem nie przechowały nam imienia i pochodzenia matki jego. Urodził się zaś w marcu roku 1455,

 1) Paprocki, Herby Ryc. Polskiego (wyd. krakowskie z r. 1858) str. 586. — 2) Maria gratiarum sive sacra Deiparae Virginis Imago in Collegiata Ecclesia insigni Laseensi rozdz. XIV (Genealogia domus Illustris Lascianae). — 3) Starowolski (Mann-menta Sarmatarum f. 19) podaje napis na nagrobku biskupa Radlicy w tej osnowie: „Joannes de Lasco, Archiepiscopas Gneznensis, Joanni Radlica, Doctori de Radlice, Episcopo Crac., proavo suo mortuo MCCCXCII sepulchrum hoc instaurat." 4) Monumentu Polon, histor. III, 263—266 (Spominki o Łaskich, opracował Dr. Aleksander Hirschberg.) — 5) Tamże f. 265. — 6) Tamże f. 266. — 7) Zeissberg, Jo-hannes Łaski und sein Testament f. 96, 99: „Ego Joannes Andree de Lasko.