652

 nauki do stanu duchownego potrzebne najprzód w kraju, a następnie na akademiach zagranicznych, gdzie uzyskał wieniec doktorski w prawie kościelnem i cy-wilnem1). Za powrotem do kraju, tak własnemi zdolnościami i głęboką nauką, jako i za wpływem arcybiskupa Jarosława królowi Kazimierzowi W. jak najlepiej zalecony, dostał się na dwór jego i w krótkim czasie tak dalece umiał zjednać sobie jego zaufanie, że go kanclerzem swoim, a nawet wykonawcą ostatniej woli swej ustanowił2). W dokumentach spółczesnych napotykamy pierwszą o nim wzmiankę pod rokiem 1348 i wprawdzie na przywileju Włodzimierza z Zesławic z dnia 6 lutego, w którym tenże klasztorowi mogilnickiemu sprzedaje część wsi swej dziedzicznej Zesławice, zachodzącego pomiędzy świadkami tylko z tytułem doktora prawa3). Widać ztąd, że naówczas jeszcze żadnych wyższych dostojeństw kościelnych ani urzędów publicznych nie piastował. Na początku roku 1351 arcybiskup Jarosław w porozumieniu z królem Kazimierzem ofiarował mu najpierwszą w kraju prałaturę, probostwo gnieźnieńskie, opróżnione przez śmierć Iwona. Jako proboszcz metropolitalny podpisał przywilej królewski z dnia 26 grudnia tegoż roku wydany w Mogile, a dotyczący nabycia przez klasztor tamtejszych drugich dwóch części wsi Zesławic4). W tej godności występuje on na rozmaitych innych dokumentach aż do roku 1366 włącznie5). Jako kanonik krakowski podpisał przywilej biskupa Bodzanty z dnia 9 maja roku 1355 dotyczącym uposażenia ołtarza ś. Mateusza w katedrze krakowskiej6). W końcu tegoż roku lub na początku następnego król Kazimierz, ceniąc coraz więcej wielką biegłość Jana w prowadzeniu spraw publicznych, bystrość dyplomatyczną i niezachwianą ku sobie wierność, powierzył mu trudny urząd kanclerza nowo przywróconych koronie krajów ruskich. Jako taki występuje na kilku przywilejach królewskich wydanych w przeciągu roku 1356 7). Gdy przy końcu tegoż roku przeniósł się do wieczności zasłużony kanclerz i dziekan krakowski, Zbigniew, król

 1) Od roku 1348 aż do 1370 występuje zwykle na dokumentach z tytułem decretorum doctor jak to niżej zobaezemy. — 2) Kronika Jana z Czarnkowa 1. c. II, 639. 672. 714. — 3) Zbiór dyplomatów klasztoru mogilskiego (Kraków 1867) str. 55. 56: „Presente Janussio doctore decretorum. — 4) Tamże str. 56: „Presentibus his testibus: Joanne doctore decretorum preposito Gnezdnensi. W tymże zbiorze zamieszczony jest dokument z datą: Actum Cracovie feria secunda post festum beati Thome apostoli proxima anno Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo rzekomo wydany ręką Jana jako kanclerza i dziekana krakowskiego: Datum per manus domini Janussii, decretorum doctoris, Cancellarii nostri Cracoviensis et decani. Dokument ten widocznie albo jest falsyfikatem, albo wydawca błędnie odczytał datę jego, gdyż kanclerzem i dziekanem krakowskim był natenczas Zbigniew, jak wywód powyższy jasno wykazuję. — 5) Zbiór dyplomatów klasztoru mogilskiego str. 56, dyplom z r. 1351: Presente Johanne preposito Gneznensi; Archiv. Capit. Gnesn. Nr, 133. Kod. dypl. wielkopl. III, 32, dokument z r. 1354; Rzyszczewski i Muczkowski 1. c. II, 724. Akta grodzkie lwowskie t. III, 17. Naruszewicz Hist. Narodu Pol. IX, 204, dyplomata z roku 1356. — 6) Dr. Piekosiński, Kod. katedry krak. I, 262. — 7) Rzyszczewski i Muczkowski ł. c. II, 724: Datum per manus domini Joannis prepositi Gneznensiis cancellarii Russie ac doctoris decretorum. Akta grodzkie lwowskie t. III, 17: „Datum et ordinatum per manus domini Johannis nostri cancellarii Russie predicti." Naruszewicz 1. c. IX, 204: Joannes pre-positus Gneznensis decretorum doctor cancellarius terrarum Russie.