647

 kolegiaty, fundował z nowa kościoły w Opatówku1), wsi swojej dziedzicznej Skotnikach2), w Pabijanicach5), kościół z klasztorem Benedyktynów w Uniejowie4), Osieku i innych wsiach nowo założonych w dobrach łowickich5). Wiele kościołów w całych dobrach arcybiskupich z fundamentu restaurował, przyozdobił, w naczynia święte i aparaty opatrzył, dochody plebańskie pomnożył, tudzież rozmaite fundacye poczynił. Trzymając się sprawiedliwej zasady, że część dochodów dóbr arcybiskupich obracaną być powinna na ich melioracyą i bezpieczeństwo, wydał ogromne sumy na wystawienie warownych i obronnych zamków z cegły palonej: w Łowiczu wśród niedostępnych bagien pomiędzy dwoma ramionami rzeki Bzury na usypanym z wielkim mozołem i kosztem pagórku, w Opatówku, Uniejowie i Kamieniu i takowe przez fosy, palisady i narzędzia wojenne postawił na stopie silnej obrony naprzeciw wewnętrznym i zewnętrznym nieprzyjaciołom, przez co się wielce do publicznego bezpieczeństwa przyczynił"). Wymurował kurye arcybiskupie czyli rezydencye: w Gnieźnie, Łęczycy, Wieluniu i Kaliszu oraz pałac czyli zamek w Krakowie7) w pobliżu Wawelu, który przez jego następców zaniedbany i opuszczony król Jan Olbracht znieść rozkazał z obawy, aby zajęty przez nieprzyjaciół nie stał się niebezpiecznym dla miasta i zamku królewskiego8). Nadto założył miasto Kamień na Pomorzu, a miasto i zamek Żnin odbudował i upiększył jako ulubioną rezydencyą swoją, tudzież mnóstwo budynków gospodarczych i folwarcznych w dobrach arcybiskupich dźwignął9). Słusznie go też Długosz, Janicki i Paprocki wielkim budowniczym zowią10). Obok tych rozlicznych pomników swej hojności i szczodrobliwości, pozostawił inne w fundacyach i darowiznach ku pomnożeniu chwały Bożej rozmaitym kościołom poczynionych. Oprócz wyżej już wymienionych darował na prośby króla Kazimierza przy sposobności konsekracyi wystawionego przez niego kościoła św. Jerzego na zamku w Krakowie, w roku 1347 za upoważnieniem kapituły swojej na uposażenie pierwszej prebendy przy tymże kościele do godności kolegiaty wyniesionym dziesięciny stołu swojego w piętnastu wsiach w okolicy Małogoszcza położonych: w Wiśniczy, w dwojgu Lasochowach, Kozłowie, Mironicach, Dobroszycach, Sarbicach, Mninie, Dąbiu, Gruszczynie, Rambiewskiej Woli, Zajączkowie. Fabisławicach, Snochowicach i Skąpem 11). Do kościoła w Pabijanicach przekazał dziesięciny w Chocieszowie12), do kościoła w Budzowicach dziesięciny w Brzostowie, Dama-sznie, Osiu, Sapiennej i Wyżówce 13). Kiedy Kazimierz W. założył miasto Krzepice

 1) Kronika Jana z Czarnkowa 1. c. II, 673. — Długosz 1. c. lib. X, 50. — Joannes de Lasco, Liber Beneficior. t. I, 338 sqq. 545 sqq. — 2) Długosz, Liber Beneficior. II, 318. — Paprocki 1. c, str. 244. — 3) Długosz, Liber Beneficior. I, 273. — 4) Kronika Jana z Czarnkowa 1. c. II, 673. — 5) Archiv. Capit. Gnesn., Excerpta ex actis Consist. Gnesn. f. 8. Libri inventarior. — Kod. dypl. wielkopl. III, 566. — 6) Kronika Jana z Czarnkowa 1. c. II, 673: „Item castrum Lowicz, Unyeow, Opatow (ma być Opatówek) et Camyen de novo muris fortissimis, prout hactenus cer-nnntur, edificavit. — Długosz, Hist. Pol. lib. X, 30. — 7) Kronika Jana z Czarnkowa 1. c. II, 673. — 8) Bużeński 1. c. I, 177. — 9) Kronika Jana z Czarnkowa 1. c. II, 673. — 10) Długosz 1. e. lib. X, 30. — Paprocki Herby Ryc. Pol. str. 245. — 11) Długosz, Liber Beneficior. I, 594—596, — 12) Tamże I, 273. — 13) Paprocki 1. e.