451

 Gruntowne zbicie baśni o papieżycy, znajdzie czytelnik w dziełach Leibnitza1), Schrockha, sławnego historyka kościelnego, protestanta 2), Gfrorera 3), Smetsa 4) i wielu innych.

 Oprócz kromki, napisał Marcin kilka innych dzieł, z których uczeni na pierwszem miejscu stawiają zebranie w całość ważniejszych praw i ustaw papiezkich, w porządku alfabetycznym, które sam perłą dekretów nazwał5). Dzieło to należało do liczby tych, które świeżo zaprowadzoną sztuką drukarską spieszono się udzielić światu, w czem najwymowniejsza dla niego zaleta, a dla autora pochwała zawarta. Od roku 1486 do 1500, czterech doczekało się wydań, co jest najlepszym wziętości w świecie uczonym dowodem. W Strasburgu wyszło W trzech wydaniach, w latach 1486, 1489 i 1492, a w Paryżu roku 1500 w czwartem. Przy końcu XYI wieku łączono je z wydaniami Dekretu Gracyana, np. w We-necyi r. 1584 i w Lugdunie 1543, oraz z Dekratałami Grzegorza IX w Lugdu-nie 1560 i w Paryżu tegoż roku, lub wreszcie umieszczono je w końcu w miejsce spisu materyi, jak np. w wydaniu Dekretu Oracyana paryzkiem w roka 16126). Przed nastaniem druku mnóstwo odpisów tego dzieła rozeszło się po świecie, w które dziś obfitują biblioteki różnych krajów7). Nie mniejszą wzię-tość i rozpowszechnienie miały kazania niedzielne i świątalne na cały rok i nawet na dwa lata wcześniej od poprzedzającego dzieła drukiem ogłoszone były. Od roku 1484 do 1490, w samym Strasburgu po trzykroć zostały wydane8). Zaczynają się te kazania od pierwszej niedzieli adwentowej i ś. Andrzeja, apostoła. Sławny polemik, naprzeciw nauce Lutra, Jan Mikołaj Weislinger, który z owych kazań wybrał różne ważne miejsca do zbijania tejże nauki, oddaje Marcinowi naszemu pochwałę, że był wiernym i obfitym w przytaczaniu stosownych i odpowiednich miejsc z Pisma św.9).

 Są pewne ślady, że Marcin jeszcze więcej pozostawił prac swego pióra. Trithemiusz wspomina o zbiorze jego cudów i nadzwyczajnych zdarzeń10), lecz pod nim rozumiał zapewne dość znaczny zapas przykładów na końcu kazań jego położony 11) i razem z niemi drukowany. W bibliotece watykańskiej ma się znaj

1) Flores sparsi in tumulum Papissae (bibl. histor. Gotting. 1758 t. I. str. 297 sqq.) — 2) Christliche Kirchengeschichte T. XXII f. 75—110. — 3) Geschichte der ost- und westfrankischen Carolinger t. I, 288—293. — 4) Das Marchen von der Papstin Johanna. Coln. 1829. — 5) Ossolinski 1. c. f. 333. 334. — 6) Wszystkie te wydania przytacza Bibliotheca Scriptor, Ordinis Praedicator. t. I. f. 363 pod zwykłym tytulem Margarithae Decreti, aVbo Margarithae Decreti vel Decretalium seu Tabula Martiniana i t, p. W przedmowie autor sam cel i sposob wykonania swej pracy po-daje w tych słowach: Pro faciliori inventione et comprehensione ad meam potissimum utilitatem voces quaslibet huius libri cum suis significationibus per alphabetum secundum ordinem cum multa diligentia et labore studui compillare." — 7) Ossolinski 1, c. I, 307. — 8) Panzer w dziele swojem Annales typograph. t. I pod liczba, 32 wymienia te wszystkie trzy wydania. Wyszły one pod tyt. Fratris Martini Ordinis Praedicato-rum, Poenitentiarii Domini Papae Sermones de tempore et de Sanctis cum Promptuario Exemplorum f. — 9) Armamentarium catholicum f. 303: „In aligandis sacrae Scripturae authoritatibus fidelis est et copiosus." — 10) Promiptuarium Exemplorum zapewne, cho-ciaz tytułu wyraznie nie oznaeza w dziele swojem Scriptores Ecclesiastici ed. Fab. f. 333. 11) W oznaezonych pod N. 6 wydaniach,

57