341

 mając na oku, śmiało i odważnie występował tam, gdzie należało; prosił najprzód i napomniał po ojcowsku, a gdy to nie pomogło, do cenzur kościelnych się uciekał, nie zważając na nienawiść, obelgi, fałszywe oskarżenia i oszczerstwa ze strony tych, którzy się niejako z nałogami swojemi zrośli. Duch jego wielki, głęboka wiara i gorące przywiązanie do Kościoła nie ograniczały się na właściwy zakres działania jego jako arcypasterza i metropolity, ale ogarniały żywotne ówczesne sprawy chrześcijaństwa i do żywego w nich udziału go pobudzały, czego dowodem przedsięwzięta na własną rękę wyprawa do ziemi świętej, od której go jedynie uległość i posłuszeństwo ku Stolicy apostolskiej powstrzymały. Wielki przyjaciel klasztorów, w których upatrywał prawdziwe twierdze moralności, pobożności i oświaty, wspierał je radą, powagą swoją i majątkiem, a wpływem swoim na umysły i serce książąt do ich pomnożenia i podniesienia niemało się przyczynił. Za jego czasów powstały pierwsze w Polsce klasztory panien Cy-stersek w Trzebnicy r. 1203 fundacyi Henryka I, książęcia ślązkiego i małżonki jego ś. Jadwigi, która w nim po śmierci małżonka świątobliwy żywot przepędziła 1) i w Ołoboku, o którym już było wyżej, klasztor kanoników regularnych, szpitalnych ś. Ducha (de Saxia), fundowany w roku 1203 przez Pełkę, biskupa krakowskiego, przeniesiony w r. 1223 przez biskupa Iwona na Prądnik, a ztamtąd w roku 1244 przez biskupa Prandotę do Krakowa 2); klasztor Norbertanek fundowany w roku 1200 przez Mieczysława, książęcia na Raciborzu i Opolu, wnuka Bolesława Krzywoustego, w Rybnikach, którego syn przeniósł go w roku 1228 do Czarnowąsa 3), klasztor Magdalenek w Naumburgu przez Henryka Brodatego roku 1217 dla upadłych i pokutujących niewiast4); klasztory Minorytów w Neumarkt i w Świdnicy, pierwszy fundowany w roku 1212 przez ś. Jadwigę, małżonkę Henryka Brodatego 5), drugi w roku 1214 przez Stefana z Werbna, kasztelana książęcia Bolesława Wysokiego 6); klasztor Augustyanów założony czyli przeniesiony z Sobótki do Wrocławia na Piasku przez Henryka Brodatego w roku 1209 7); probostwo Augustyanów w Naumburgu nad Bobrem przez tegoż książęcia i małżonkę jego Jadwigę w roku 1217 założone i uposażone8). Kościołowi swemu gnieźnieńskiemu darował swoje wsie dziedziczne: Sławno i Włó-knę, które książę Władysław niesprawiedliwie kościołowi temuż wydarł, i dopiero na usilne prośby arcybiskupa Fulkona, zwrócił je Władysław Odonicz przywilejem z dnia 1 kwietnia roku 12359).

 1) Vita s. Hedvigis w Stenzla Scriptores rer. Siles II. 29. Codex diplom. Silesiae w Sommersberga Script rer. Siles. I, 815 — 818. — 2) Długosz 1. c. lib. VI, 628. Pruszcz, Klejnoty i kościoły m. Krakowa str. 34. — 3) Długosz 1. c. lib. VI, 612. — 4) Heyne 1. c. I, 281. — 5) Tamże I, 273. Gorlich, Leben der h. Hedwig (Breslau 1843.) Knie, Topographie Schlesiens (Breslau 1845) f. 882. — 6) Naso, Phoenix redivivus des Fiirstenth. Schweidnitz und Jauer (Breslau 1667) f. 77. Schmidt, Gesch. der Stadt Schweidnitz I, 12. — 1) Chronica Abbatum B. Mariae T. in Arena w Stenzla Script. rer. Silesiae II, 166. 167. — 8) Cafhalogus Abbatum Saganensium w Stenzla Script. rer. Siles. I, 176. 177. Heyne 1. c. I, 266. — 9) Archiv. Capit. Gnesn., Liber pvivileg. saec. XVI, i. 39. Kod. dypł. wielkopl. I, 155.