30

 Po ustanowieniu arcybiskupstwa gnieźnieńskiego przypadła do niego wschodnia część Wielkopolski, przy poznańskiej pozostała część zachodnia; do biskupstwa wrocławskiego przyłączono Slązk i ziemię ostrzeszowską, do krakowskiego Małopolskę, a do kołobrzegskiego zdobyte przez Bolesława Chrobrego Pomorze, którego część północna na wschód od rzeki Brdy położona aż do Baltyku sięgająca, obejmująca tak zwaną kasztelanią słupską z głównem miastem Słupsk (Stolpe), do archidyecezyi gnieźnieńskiej należała. Że tak w rzeczy samej było, najmniejszej nie ulega wątpliwości. W znanym procesie Kazimierza W. naprzeciw Krzyżakom z roku 1339 kilku świadków, pomiędzy nimi arcybiskup gnieźnieński Janisław jednozgodnie pod przysięgą zeznali, że ta część Pomorza aż do wydarcia jej Polsce orężem krzyżackim w roku 1309 wchodziła w skład archidyecezyi gnieźnieńskiej, że tam arcybiskupi utrzymywali jednego lub dwóch archidyakonów, pomorskimi zwanych, z których jeden mający sakrę biskupią nazywany był biskupem słupskim 1). Nawet jeden z dawniejszych archidyakonów pomorskich, Piotr, proboszcz łęczycki, zeznał jako świadek w rzeczonym procesie, że ziemia słupska od niepamiętnych czasów do archidyecezyi gnieźnieńskiej należała.2) Zeznania świadków w tej mierze potwierdzają najdobitniej dawniejsze i spółczesne dokumenta i pisma. Przebywający w Gnieźnie archidya-kon słupski, Andrzej Kopydlowicz, występuje pomiędzy świadkami na wystawionym tamże dnia 24 czerwca roku 1299 przywileju Władysława Łokietka3). Na dnia 3 marca roku 1293 arcybiskup gnieźnieński Jakób Świnka, jako ordynaryusz potwierdził fundacyą klasztoru Norbertanek w Słupsku przez książęcia Mestwina dokonaną, przyczem wyraźnie nadmienia, że jemu wyłącznie przysługuje prawo prezentowania duchownych przy kościołach Panny Maryi i ś. Piotra, przy pier

1) Dzialynski, Lites ac res gestae t. I, 108 (swiadek VII), 234 (świadek XLVIII), 311 (świadek XCIV: arcybiskup Janislaw): „Item super V articulo inter-rogatus, dixit, vera esse que in dicto articulo ponuntur. Interrogatus de causa sciencie, dixit, quia Archiepiscopi Gnezn. qui fuerunt pro tempore antecessores sui, pone-bant ibi Archidiaconum, qui vocabatur Archidiaconus Pomeranie, et ipse dom. Archie-piscopns recordatur de duobus Archidiaconis dicte terre, videlicet de Johanne dicto Skoczek et de alio dicto Boya, qui vocabantur Archidiaconi Pomerauie. Dixit eciam, quod recordatur, quod frater Dominicus, Metellensis Episcopus et frater Paulus, Episcopus Siolpensis, vicarii Arehiepiscopi Gnezn. qui tunc erant, tenebant dietam terram Pomer. nomine Archiepiscopi Gnezn. sicut vicarii ut dixit. Interrogatus, quid scit de Episcopo Wladisl. dixit, quod est notorium et modo ipse est in possesione; sed ecclesia Gnezn. est spoliata parte sua per dictos Cruciferos exceptis quatuor ecclesiis et aliquibus de novo fundatis. Interrogatus, quid sit notorium, respondit, quod homines sciunt et nulla tergi-versacione celari potest." — 2) Tamze t. I, 183: „Item super V articulo interrogatus dixit, verum esse, quod terra Pomer. est de dioc. Gnezn. et Wladislav. ecclesiarum et ad eas pertinet percepcio decimarum prout ponitur in presenti articulo. Interrogatus de causa sciencie, dixit, quia ipse testis, qui loquitur, fuit in dicta terra Pomeranie Vicearchidiaconus in parte, que pertinet ad dioc, Gnezn. videlicet in Slupska, et ibidem visitamt ecclesias pro dom. Jacobo, Archiepisc. Onezn. sicut in dioc. sua ut dixit... etc." — 3) Tamze t. II, 60: „Acta sunt hec in civitate Gnezdnensi presentibus hiis testibus Comite Alexio de Lekuisceijn (sic) Castellano Eudensi, Domino Andrea Kopidlovicz, Archidiacono Stolpensi... In die beati Johannis Baptiste per manus Pauli Clerici Curie nostre. Sub anno geniture Domini MCCXCIX,"