ROZDZIAŁ IV.

Kościelne znaczenie, prawa i przywileje Arcybiskupów Gnieźnieńskich.

ównocześnie z założeniem arcybiskupstwa gnieźnieńskiego w roku 1000 przy sposobności nawiedzenia grobu ś. Wojciecha przez cesarza Ottona III pierwszemu arcybiskupowi Radzyniowi czyli Gaudencyuszowi i następcom jego poddani zostali jako metropolicie ustanowieni przy tejże sposobności trzej biskupi: krakowski, wrocławski i kołobrzeski.1) Biskupstwo poznańskie, najdawniejsze i eałą Polskę ówczesną obejmujące pozostało jeszcze czas niejaki pod jurysdykcyą arcybiskupa magdeburskiego, jakeśmy już wyżej pokazali. Tak więc arcybiskupstwo gnieźnieńskie zaraz od początku istnienia swego było metropolią. "Wszystkie powstałe później biskupstwa polskie, równie jak trzy wspomniane, podlegały władzy gnieźnieńskiego metropolity, który z powodów niewytłomaczonych w dokumentach publicznych w godności tej nie występował, tytułując się aż do początku wieku XV tylko arcybiskupem; odtąd zaś wskutek uzyskania na soborze konstancyjskim przez Mikołaja Trąbę godności prymasowskiej podpisywali się prymasami. W samym początku wieku XII papież Paschalis II przesłał arcybiskupowi Marcinowi paliusz jako znak władzy metropolitalnej, żądając od niego złożenia Stolicy apostolskiej prawem przepisanej przysięgi. Arcybiskup wahał się złożyć żądaną przysięgę, uważając w niej niejako ograniczenie swej władzy, i w przesłanej papieżowi odpowiedzi oświadczył, że król i panowie polscy dziwili się niemało, że

1) Dithmari Chronicon ed. Wagneri Norimb. 1806 f. 91, 92.