218 STANISŁAW KUTRZEBA ska, Tożkiem. Po Władysławie rządzi tu syn tegoż Jan, który w r. 1327 hoł­duje Czechom, po jego śmierci (r. 1370 lub 1372) znowu jedyny syn Jan II, zmarły w r. 1405. Na nim wygasła ta linia Piastów, dzielnica wróciła dc» linii cieszyńskiej, którą wtedy reprezentował książę Przemko. Po nim (+ 1407) księstwo: OświęcimZatorTożek dostaje syn jego, również Przemko (+ 1433). Trzej synowie tegoż panują zrazu jako niedzielni; w r. 1445 przychodzi do podziału, Wacławowi dostaje się Zator, Przemkowi Tożek, Janowi Oświęcim. Odtąd rozchodzą sie drogi losów tych trzech księstw. Tożek zresztą mnie tu nie zajmuje1). Księstwo oświęcimskie2) zajął w r. 1453 król polski Kazimierz; 7 czerwca tegoż roku książę Jan uznał się lennikiem Polski i zawarł równocześnie cie­kawy układ z królem: albo król przebaczy mu i kupi od niego księstwo, albo, gdyby mu król nie przebaczył, ma on mu zapłacić 1.800 flor.3). Król zdecydował się kupić księstwo, 19 marca 1454 r. złożyli królowi hołd zie­mianie oraz miasta4). Dopiero jednak 11 października 1456 r. wymienili książę Jan i król Kazimierz dokumenty, tyczące sie umowy. Książę Jan miał jeszcze pozostać lat cztery w charakterze starosty księstwa i dostawać po 300 grz. od króla rocznie5). Ostatecznie aktem z 21 lutego 1457 r.6) ustalono cenę kupna księstwa oświęcimskiego na 50.000 grzywien. Odtąd więc już księstwo złącz .ne jest z Polską. Znacznie póz niej podobny los spotkał Zator. W r. 1456 książę Zator­ski Wacław oddał księstwo w opiekę polskiemu Kazimierzowi. Król, godząc sie na to, przyrzekał nie żądać od księstwa udziału w wyprawach wojennych, ani kontrybucyi żadnych, oraz że nie dozwoli na apelacye od sądu księcia do sądu króla, t. j. że takich apelacyi nie przyjmie. Był to więc stosunek lenny, ale obowiązki lennika zostały w umowie ograniczone 7). Za rządów na­stępców Wacława, którymi byli czterej synowie: Kazimierz, Wacław, Jan i Władysław, rozpoczynają się w r. 1470 układy z królem Kazimierzem o sprzedaż księstwa na rzecz Polski. Dokumentem z 21 listopada zobowią- 1) Biermann G. Jar. Geschichte der Herzogthumer Zator und Auschwitz, Sitzungsberichte der Wiener Akademie phil.-hist. Cłasse t. 40, r. 1862, Rychlik Ignacy, Księstwo oświęcimskie i Za­torskie, Sprawozdanie gimnazyum w Tarnowie z r. 1887. 2) Akty, tyczące sie stanowiska prawnego Zatora i Oświęcimia do Polski, podają Grunhagen i Markgraf w wydawnictwie Lehnsund Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Furstenthiimer im Mittelalter, t. II str. 575—622. 3) Tamże nr. 21, 22 i 23. 4) Tamże nr. 24. 5) Tamże nr. 20 i 27. 6) Tamże nr. 28, 29 i 30. 7) Bez daty podał ten dokument Przyłuski k. 791 — 2, za nim ostatnio Gninhagen i Mark­graf, nr. 16, oznaczając datę: po roku 1447. W pełnym tekście z datą właściwą roku 1456 dru­kuję go tu po raz pierwszy (ob. nr. 2).