AKTA GRODZKIE I ZIEMSKIE Z ARCHIWUM ZIEMSKIEGO WE LWOWIE W DALSZYM CIĄGU WYDAWNICTWA FUNDACYI AL. HR. STADNICKIEGO OGŁASZANE PRZEZ TOWARZYSTWO NAUKOWE WE LWOWIE TOM XXIV LAUDA SEJMIKOWE HALICKIE 1575—1695 WYDAŁ ANTONI PROCHASKA WE LWOWIE NAKŁADEM TOWARZYSTWA NAUKOWEGO Z ZASIŁKIEM FUNDUSZU KULTURY NARODOWEJ Z PIERWSZEJ ZWIĄZKOWEJ DRUKARNI WE LWOWIE 1931. Skład główny wydawnictw Towarzystwa utrzymują: we Lwowie i w Waszawie Gubrynowicz i Syn, w Krakowie Gebethnar i Wolff. 

AKTA GRODZKIE I ZIEMSKIE Z ARCHIWUM ZIEMSKIEGO WE LWOWIE W DALSZYM CIĄGU WYDAWNICTWA FUNDACYI AL. HR. STADNICKIEGO OGŁASZANE PRZEZ TOWARZYSTWO NAUKOWE WE LWOWIE TOM XXIV LAUDA SEJMIKOWE HALICKIE 1575 — 1695 WE LWOWIE NAKŁADEM TOWARZYSTWA NAUKOWEGO Z ZASIŁKIEM FUNDUSZU KULTURY NARODOWEJ Z PIERWSZEJ ZWIĄZKOWEJ DRUKARNI WE LWOWIE 1931. WYDAŁ ANTONI PROCHASKA 

Spis rzeczy. Słowo wstępne . . . . - . Lauda sejmikowe 1575—1695. 1. 1575, 28 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 2. 1577, 2 kwietnia, Lwów. Wojewoda ruski Hieronim Sieniawski ogłasza uchwały szlachty zebranej we Lwowie o obronie ziemi przed Tatarami. ........ 3. 1587, 14 maja, Lwów. Szlachta halicka i inna protestuje w sprawie jechania na elekcyę 4. 1587, 14 maja, Lwów. Kasztelan halicki protestuje w sprawie jechania na elekcyę .... 5. 1590, 8 lutego, Halicz. Instrukcya sejmiku dana posłom na sejm ....... 6. 1591, 12 marca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 7. 1592, 31 lipca, Halicz. Instrukcya sejmiku halickiego posłom na sejm walny 8. 1594, 26 sierpnia, Halicz. Protestacya szlachty ruskiej z powodu cofnięcia się przed Tatarami 9. 1597, 7 stycznia, Halicz. Instrukcya sejmiku halickiego posłom na sejm walny ..... 10. 1597, 10 stycznia, Halicz. Protestacya szlachty obrządku greckiego ....... 11. 1600, 20 czerwca, Warszawa. Uniwersał królewski w sprawie czopowego i innych podatków uchwalonych na sej­miku halickim 15 maja 1600 ......... 12. 1603, 31 lipca, Kraków. Wezwanie króla do poparcia jego przedłożeń na najbliższym sejmiku deputackim . 13. 1607, 19 marca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . ¦ . 14. 1607, 19 marca, Halicz. Instrukcya sejmiku halickiego posłom na sejm walny . . . 15. 1608, 15 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 16. 13, 9 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . XV Str. 3 4 5 5 6 9 10 12 13 15 15 19 20 21 22 23 

IV Spis rzeczy 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 1613, 30 września, Bołszów. Starosta halicki wzywa ziemian na okazowanie ...... 1615, 20 października, pod Haliczem. Konfederacya ziemian halickich ......... 1615, 1 grudnia, pod Haliczem. Uchwały sejmiku zbrojnego szlachty halickiej ...... 1615, 1 grudnia, pod Kołomyją. Uchwały sejmiku zbrojnego szlachty halickiej ...... 1618, 7 maja, Halicz Laudum ziemian halickich. ......... 1619, 11 kwietnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . . . . 1623, 3 marca, Ruda. Wojewoda ruski wzywa szlachtę pod Źydaczów ...... 1623, 13 marca, Warszawa. Uniwersał królewski do ziemian halickich w sprawie uiszczenia drugiego poboru 1623, 31 sierpnia, Olesko. Wojewoda ruski wzywa szlachtę do stawienia się na wyprawę .... 1623, 11 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1624, 1 kwietnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1627, 10 marca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1627, 6 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1628, 14 sierpnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1628, 11 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1632, 3 czerwca, Halicz. Konfederacya ziemi halickiej ......... 1632, 23 sierpnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego i instrukcya posłom na elekcyę .... 1633, 12 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . . 1635, 25 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1636, 10 lutego, Halicz. Uniwersał Zygmunta Świrskiego poborcy halickiego ..... 1640, 25 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1640, 10 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1642, 15 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1642, 15 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego deputackiego ....... Str. 25 25 28 29 30 31 32 32 33 33 34 34 35 35 36 37 41 44 45 47 47 . 48 49 50

Spis rzeczy V 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 1642, 15 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1642, 19 grudnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1643, 4 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1643, 14 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . ... 1645, 7 października, Halicz. Protest wojewody podolskiego z powodu wyprawiania burd na sejmiku halickim . 1646, 6 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . • 1646, 6 września, Halicz. Uniwersał sejmiku halickiego . . . . . 1646, 6 września, Halicz. Fragment instrukcyi sejmiku halickiego postom na sejm walny .... 1647, 5 lutego, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . • 1647, 4 kwietnia, Halicz. Instrukcya sejmiku halickiego postom na sejm walny ..... 1647, 25 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1648, 17 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego i instrukcya postom na sejm walny .... 1648, 20 sierpnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1649, 4 stycznia, Halicz. Fragment instrukcyi sejmiku halickiego postom na sejm walny .... 1649, 15 marca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1649, 15 marca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego deputackiego ....... 1649, 6 października, Halicz. Instrukcya sejmiku postom na sejm walny ....... 1650, 3 lutego, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1650, 31 października, Halicz. Sejn.ik halicki kwituje poborcę ......... 1650, 31 października, Halicz. Instrukcya sejmiku postom na sejm walny ....... 1651, 16 stycznia, Halicz. Fragment laudum sejmiku relacyjnego halickiego ...... 1651, 20 kwietnia, Halicz. Fragment laudum sejmiku halickiego ........ 1652, 8 stycznia, Halicz. Instrukcya sejmiku postom na sejm walny ....... 1652, 8 czerwca, na zamku w Trembowli. Laudum ziemian trembowelskich ........ Str. 51 52 53 55 56 57 61 62 63 64 67 63 72 74 75 78 78 83 84 85 87 87 88 92

VI Spis rzeczy 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 1652, 8 lipca, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny . . . . 1652, 9 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1653, 8 marca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1653, 8 marca, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1653, 6 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1653, 23 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1653, 15 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1654, 12 maja, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1654, 11 sierpnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1654, 14 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego deputackiego . 1655, 22 kwietnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1655, 22 kwietnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1655, 28 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1656, 21 marca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1656, 8 kwietnia, Babuchów. Pułkownik pospolitego ruszenia ziemi halickiej wzywa ziemian pod Halicz 1656, 26 maja, pod Siemikowcami. Uniwersał pułkownika pospolitego ruszenia ziemi halickiej do szlachty trembowelskiej 1656, 31 maja, pod Siemikowcami. Uniwersał pułkownika pospolitego ruszenia do szlachty trembowelskiej 1656, 11 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego deputackiego . . . . 1657, 20 stycznia, Halicz. Limitacya sejmiku halickiego ......... 1657, 5 kwietnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom do króla ........ 1657, 29 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1657, 26 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ...... 1657, 26 czerwca, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom do króla .... 1657, 10 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego .,.,,..,. Str. 94 95 97 98 100 102 104 106 113 114 116 117 118 122 123 124 125 126 129 129 130 132 135 136

Spis rzeczy VII 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 1658, 11 kwietnia, Halicz. Limitacya sejmiku halickiego ......... 1658, 30 kwietnia, Halicz. Deputacya sejmikowa zatwierdza rachunek z poborów przez poborcę na sejmiku złożony 1658, 17 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1658, 17 czerwca, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny . - . 1658, 9 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego deputackiego ....... 1658, 16 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1658, 24 października, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1659, 5 lutego, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1659, 21 lutego, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . . . . . 1659, 21 lutego, Halicz. Marszałek sejmiku kwituje poborcę z administracyi podatków .... 1659, 25 lutego, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1659, 1 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ... 1659, 15 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego deputackiego ....... [1659], 24 listopada? Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1659, 1 grudnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1660, 13 sierpnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom do króla ........ 1660, 13 sierpnia, s. 1. Odpowiedź królewska na legacyę posłów sejmiku halickiego .... 1660, 23 sierpnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1660, 23 sierpnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom do króla ........ 1660, 13 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1661, 2 marca, Halicz. Sejmik zapewnia wynagrodzenie pisarzowi grodzkiemu za trudy przepisywania i upo­rządkowania poszarpanych przez nieprzyjaciela aktów grodzkich 1661, 21 maja, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1661, 8 sierpnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . . Str. 138 139 141 143 146 147 148 150 152 152 153 159 161 163 164 165 166 167 168 170 172 172 183

VIII Spis rzeczy 112 ] 113 1114 ] 115 116 ] 117 1118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 1661, 12 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego deputackiego ....... 1661, 12 września, Halicz. Ziemianie haliccy na sejmiku halickim zgromadzeni zakładają protest przeciwko uchwale sejmowej dotyczącej alienacyi dóbr Rzptej ..... 1662, 3 lutego, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1662, 4 lutego, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1662, 5 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego relacyjnego ....... 1662, 7 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1663, 10 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1663, 11 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . 1664, 4 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1664, 15 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1664, 8 października, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1664, 8 października, Halicz. Instrukcya sejmiku halickiego posłom na sejm walny ..... 1665, 22 stycznia, Halicz. Elekcya podkomorzego .......... 1665, 12 lutego, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny 1665, 30 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1665, 14 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego deputackiego ....... 1666, 1 marca, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1666, 16 sierpnia, Halicz. Uniwersał marszałka w sprawie limity sejmiku . . . 1666, 16 sierpnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1666, 22 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1666, 20 (sic) września, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1667, 13 stycznia, Halicz. Limitacya sejmiku halickiego ......... 1667, luty, na zamku trembowelskim. Uniwersał ziemian trembowelskich ........ Str. 185 187 187 188 192 195 197 198 199 200 200 201 209 210 214 216 218 225 226 227 228 238 239 

Spis rzeczy IX 2 a) 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 1667, 3 marca, Halicz. Uniwersał marszałka ziemskiego o uchwałach sejmiku halickiego . 1667, 3 marca, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1667, 2 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1667, 27 lipca, w grodzie trembowelskim. Manifestacya ziemian trembowelskich........ 1667, 13 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1667, 27 września, Trembowla. Laudum ziemian trembowelskich . . .. 1667, 20 listopada, Halicz. Uniwersał poborcy do ziemian trembowelskich ...... 1667, 7 grudnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1667, 7 grudnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1668, 2 stycznia, Halicz. Uniwersał poborcy podymnego ........ 1668, 16 marca, Halicz. Uniwersał pisarza grodzkiego halickiego i podstarościego grodzkiego trembowel- skiego, zwołujący sejmik ......... 1668, 19 kwietnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1668, 9 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1668, 27 lipca, Halicz. Sejmik wyznacza zapłatę za funkcyę poselską i wydaje inne asygnaty 1668, 28 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . 1668, 29 lipca, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1668, 14 sierpnia, Świerz. Uniwersał kasztelana halickiego . . . . • ... 1668, 31 sierpnia, Trembowla. Manifestacya szlachty trembowelskiej z powodu okazowania .... 1668, 11 września, Halicz. Protestacya z powodu zerwanego sejmiku deputackiego halickiego 1668, 28 września, Lwów. Protestacya z powodu zerwanego sejmiku deputackiego halickiego 1668, 8 października, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . ... . 1668, 8 października, Halicz. Instrukcya Sejmiku posłom na sejm walny .... 1669, 22 stycznia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ...... Akta grodzkie i ziemskie XXIV. Str. 240 241 251 253 254 255 256 257 258 264 264 265 267 268 269 270 277 278 279 280 281 282 285

X Spis rzeczy 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 1669, 22 marca, Halicz. • Protestacya z powodu zerwanego sejmiku ....... 1669, 11 kwietnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1669, 11 kwietnia, Halicz. Instrukcya sejmiku halickiego posłom na sejm elekcyjny ..... 1669, 11 i 12 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1669, 12 września, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm ........ 1670, 20 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1670, 20 maja, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom do króla ........ 1670, 15 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ........ 1670, 27 października, w obozie pod Haliczem. Laudum sejmiku halickiego ...... . . 1670, 29 grudnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1671, 27 lutego, Halicz. Laudum sejmiku halickiego 1671, 15 kwietnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ........ 1671, 26 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego .......•• 1671, 12 czerwca, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom do króla ....... 1671, 12 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego 1671, 9 września, Lublin. Uniwersał króla, zwołujący sejmik halicki ....... 1671, 13 września, Świerz. Kasztelan halicki wzywa szlachtę do przybycia na sejmik .... 1671, 14 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1671, 22 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1671, 5 października, Trembowla. Protestacya szlachty trembowelskiej przeciwko uchwałom sejmiku 1671, 29 października, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ........ 1671, 6 listopada, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1671, 23 listopada, Halicz. Laudum elekcyjne na urząd sędziego ziemskiego ...... 1671, 15 grudnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... Str. 286 287 289 298 300 306 308 310 312 313 315 316 317 319 320 323 324 324 327 328 329 329 330 330

Spis rzeczy XI 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 1671, 15 grudnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny .... . . 1671, 17 grudnia, Halicz. Laudum elekcyi podsędka ziemskiego halickiego ...... 1672, 20 kwietnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1672, 20 kwietnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1672, 7 sierpnia, na zamku trembowelskim. Laudum szlachty, która się zamknęła na zamku trembowelskim przed nieprzyjacielem 1673, 5 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . 1673, 5 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1673, 3 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1673, 11 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1673, 10 listopada, Kniehinicze. Kasztelan halicki zwołuje sejmik ziemski ....... 1674, 2 stycznia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1674, 2 stycznia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm konwokacyjny. ..... 1674, 29 marca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . 1674, 29 marca, Halicz. Deklaracya sejmiku halickiego w sprawie podatków ..... 1674, 29 marca, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm elekcyjny ...... 1674, 20 kwietnia, Halicz. Uniwersał poborcy ziemi halickiej ........ 1674, 3 sierpnia, Buczacz. Laudum ziemian województwa ruskiego na zamku buczackim zgromadzonych 1674, 16 sierpnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1674, 28 sierpnia, Halicz. Limitacya sejmiku halickiego ......... 1674, 10 września, Halicz. Attestacya marszałka sejmiku halickiego o obiorze deputata na trybunał lubelski 1675, 9 stycznia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1675, 19 stycznia, Halicz. Uniwersał marszałka sądów kapturowych ....... 1675, 23 grudnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1675, 23 grudnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... Str. 331 341 342 344 348 350 354 358 360 362 362 364 370 372 373 379 380 382 383 383 384 386 386 388

XII Spis rzeczy 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 1675, 23 grudnia, Halicz. Attestacya sejmiku halickiego w sprawie Ordynacyi ostrogskiej .... 1676, 12 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1676, 12 czerwca, Halicz. Uniwersał marszałka sejmikowego w sprawie składania uchwalonych poborów 1676, 3 grudnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1677, 29 marca, Halicz. Laudum sejmiku deputackiego ......... 1677, 20 (?) czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1677, 20 lipca, Halicz. Laudum elekcyjne sędziego ziemskiego halickiego ...... 1678, 21 lutego, Halicz. Laudum sejmiku deputackiego ......... 1678, 28 listopada, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny . . 1679, 25 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1679, 26 maja, Halicz. Laudum sejmiku deputackiego ......... 1679, 5 czerwca, Halicz. Laudum elekcyjne podkomorzego halickiego ....... 1679, 20 czerwca, Halicz. Laudum elekcyjne podsędka ziemskiego halickiego ..... 1680, 15 lutego, Trembowla. Protestacya przeciwko posłowi ziemi halickiej na sejm koronacyjny wysłanemu 1680, 31 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1680, 9 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ........ 1680, 26 listopada, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ........ 1680, 26 listopada, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1681, 29 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1683, 8 stycznia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1683, 8 stycznia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1683, 31 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1683, 24 lipca, Babuchów. Kwit marszałka sejmiku z poboru i administracyi rogowego .... 1684, 11 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... Str. 398 399 401 401 406 407 410 411 411 418 420 420 421 421 422 423 424 424 432 433 435 441 443 444

230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 Spis rzeczy 1684, 29 grudnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego .......... 1684, 29 grudnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom nu sejm walny ....... 1685, 12 stycznia, Halicz. Laudum elekcyjne pisarza ziemskiego ....... 1685, 10 lipca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1685, 10 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1685, 10 września, Halicz. Manifestacya marszałka sejmiku halickiego . . . . - . 1685, 10 września, Halicz. Kwit marszałka sejmiku z administracyi czopowego ..... 1686, 4 lipca, Halicz. Limitacya sejmiku halickiego ......... 1686, 11 lipca, Halicz. Limitacya sejmiku halickiego ......... 1686, 23 lipca, Halicz. Limitacya sejmiku halickiego ......... 1686, 10 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1686, 30 września, Halicz. Manifestacya marszałka sejmiku ... 1687, 7 sierpnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1687, 15 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . . 1687, 18 września, Halicz. Kwit marszałka sejmiku z administracyi szelężnego ..... 1688, 2 stycznia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1688, 2 stycznia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1688, 13 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1688, 3 grudnia, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1688, 3 grudnia, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1689, 28 listopada, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1689, 28 listopada, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1690, 27 czerwca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1690, 12 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... Str. 446 447 452 453 454 456 457 457 458 458 459 461 462 464 465 465 466 471 472 473 476 477 482 483

XIV Spis rzeczy 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 1691, 11 września, Halicz. Laudum sejmiku halickiego . . . . . . . . . 1692, 12 marca, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1692, 12 maja, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom do króla ........ 1692, 12 marca, Halicz. Kwit marszałka sejmiku z administracyi czopowego i szelężnego 1692, 16 września, Halicz. Zapiska o oblacie laudum sejmiku halickiego ...... 1692, 3 listopada, Halicz. Kwit marszałka sejmiku z administracyi czopowego, prasołki i szelężnego . 1692, 10 listopada, Halicz. Laudum elekcyjne podkomorzego ........ 1692, 12 listopada, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1692, 12 listopada, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny ....... 1693, 15 września, Halicz. Protestacya z powodu zerwania sejmiku deputackiego ..... 1694, 3 listopada, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1695, 26 maja, Halicz. Laudum sejmiku halickiego ......... 1695, 26 maja, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom do króla ........ 1695, 28 maja, Halicz. Instrukcya sejmiku posłom do hetmana w. koronnego ..... 1695, 30 maja, Halicz. Laudum elekcyjne podsędka halickiego ....... Indeksy: Indeks nazw osób i miejscowości ....... Indeks rzeczowy .......... Corrigenda ........... Str. 486 487 488 490 490 490 491 491 492 496 497 498 499 500 501 502 524 565

Słowo wstępne. Niniejsze wydawnictwo jest ostatnią pracą, jaką przygotował do druku ś. p. An­toni Prochaska. Tuż po oddaniu rękopisu do drukarni, w marcu 1928 r., stan jego zdrowia pogorszył się do tyla, że nie mógł już nawet prowadzić korekty, którą trzeba było powierzyć innej osobie. Ułożenia indeksów: osobowego, miejscowego i rzeczowego, podjął się życzliwie dr. Wojciech Hejnosz, archiwista Archiwum ziemskiego we Lwowie. Ogłoszony tu materyał obejmuje lauda sejmikowe ziemi halickiej, poczynając od najdawniejszych, jakie się dochowały, t. j. od r. 1575 aż do końca panowania Jana III. Późniejsze lauda sejmikowe tej ziemi, z epoki saskiej i czasów panowania Stanisława Augusta aż do pierwszego rozbioru Polski, w następstwie którego dostała się ona pod panowanie austryackie, znajdują się w odpisach, sporządzonych przez ś. p. Prochaskę, w posiadaniu Archiwum ziemskiego we Lwowie. Jest nadzieja, że w opracowaniu nowego wydawcy będą mogły być rychło oddane do druku jako uzupełnienie tomu niniejszego. Oddając wydawnictwo to, jako ostatnią pracę ś. p. Prochaski, do użytku badaczy naukowych, pragniemy zarazem złożyć w ten sposób hołd pamięci i nie­spożytym zasługom niestrudzonego, tak wydatnie i wielostronnie dla nauki zasłużonego pracownika. Zarząd Towarzystwa Naukowego we Lwowie.

Jt

LAUDA SEJMIKOWE HALICKIE 1575—1695 Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 1

,-K,

1. Halicz, 28 lipca 1575. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rycerstwo województwa ruskiego na tym sejmiku za złożeniem go przez IMć p. kasztelana naszego halickiego zebrani, wziąwszy sprawę od IMci we wszystkiem, wdzięczni będąc tegoto od braciej naszej i górnych ziem województwa naszego ruskiego, że się IMć w swem powinnowactwie w tych niebezpieczeństwach poczuwają, toż co IMŚĆ pochwalając i przy tem stojąc, na ten sejmik, chociaż go IMć pp. kasztelani złożyć nie chcieli, a przez rycerstwo będzieli złożony w Wiśni, użyliśmy prośbami naszemi z pośrodku braciej naszej jako: IMci p. Jana z Sienna podkomorzego sanockiego, IMć p. Raska pisarza ziemie halickiej, p. Skarbka, p. Makowieckiego, którzy na ten sejmik pojadą, a to cośmy tu namówili starać się i namawiać społu z IMciami będą, obmyślawając naprzód niebezpieczeństwa tutecznych ziem i rycerstwa koronnego postanowienie lepsze niźli jest, za którym my trwożymy się często w domach w swoich, jako szerzej z tego pisania IMci p. starosty kamienieckiego zrozumieją, i IMć p. hetman1 tak potężniejszy na odpór nieprzyjacielowi być nie może, gdyżci ani leży na tych miejscach gdzieby rozumiał, ani żywności wedle żołdu tego rycerstwo mieć nie może. 2. Także też i to drugie niebespieczeństwo strony wolnego i zgodnego obierania pana, żeby opatrzyli, abyśmy na potem tej żałości naszej się nie przypatrowali jakąśmy po te czasy widzieli, a to żeby się wedle warunku warszawskiego kończyło, na tem miejscu pod Stężycą na czas jako się wszystka Korona z obojga narodu zmówi. Jeśli IMć PP. rady, których to jest powinnowactwo, tego zaniechają i jako słyszymy, że się też insi IMoście w tem poczuwają, ale coby tam w Wiśni postanowili, żeby się z inszymi województwy w Małej Polsce, jako się czas złożył, znieśli i czas wiadomymi w tem, jakoby uczynić mieli, namówili. 3. Także i to trzecie niebezpieczeństwo wewnętrzne strony najazdów domowych ukrzyw­dzenia ludzkiego opatrzenie było, więc i jeślibyśmy się sądzić vigore regio, gdyż króla nie mamy, mieli, zawadą nie był, żeby nas dalej trwogi do żałości nie przywodziły, jako słyszym, modos szukają, żeby się przysięgi i wiary i poczciwości nasze warszawskim warunkiem upe­wnione podać miały. 4. Także też zamków pogranicznych opatrzenie, aby na baczeniu IMć mieć raczyli, także i z Wołyńcy około usprawiedliwienia o zbiegi nasze było opatrzono, aby co żałośnego stąd nie urosło, gdyby się nam od nich ten gwałt dziać miał, którego już dalej znosić nie możem a to co ku pożytku Rzptej bespieczeństwu naszemu więtszemu przez wszystko województwo postanowiono będzie, na tem przestać powinni są, obiecujemy, do czego pieczęci swoje przy- 1 Jerzy Jazłowiecki hetman w. k.

1577 l-2 łożywszy rękami naszemi podpisaliśmy się. Działo się w Haliczu we czwartek po Świętym Ja­kubie die 28 Julii 1575 1. Hieronim Sieniawski kasztelan kamieniecki, Jan z Sienna, podkomorzy sanocki, Prokop Raszko, Rafał Skarbek, Jan Makowiecki, Jan Skarbek, Maciej Dzieciąntkowski łowczy halicki, Stanisław Głowacki podstoli halicki, Ostafiej Kopyczyński, Marcin Nowacki, Wasko Osczysławski z Osczysławia, Stanisław Bydłowski, Jan Swiejkowski, Mikołaj Dymidecki, Andrzej Sienieński, Bartosz Kniejowski, Zygmunt Popławnicki, Helias Dymidecki, Christof Błudnicki, Joannes Dzyblowski Judex castrensis Haliciensis. Castr. Hal. Rel. 93 p. 426-427. 2. Lwów, 2 kwietnia 1577. Wojewoda ruski Hieronim Sieniawski ogłasza uchwały szlachty zebranej we Lwowie o obronie ziemi przed Tatarami. 1. Oblata litterarum congressus Leopoliensis. Oblatae sunt ad ofiicium praesens et acta praesentia castrensia Haliciensia die hodierna (feria sexta ante festa solemnia Paschae proxima, 5 kwietnia 1571) a magnifico domino Hieronimo a Sieniawa palatino terrarum Rusiae generali haliciensi et colomiensi etc. capitaneo litterae consultationis congressus leopoliensis proxime praeteriti, per nonnullos ordines electorales totius nobilitatis palatinatus terrarum Russiae laudati, ceteris ordinibus nobilitatique eiusdem palatinatus Russiae servientes sigillo eiusdem magnifici domini palatini Russiae obsignatae et manu eius propria subscriptae in tenore verborum tali qui sequitur. 2. Miłościwi panowie a bracia nasi, służby nasze braterskie WMciom zaleciwszy przy dobrem zdrowiu wszech dobra WMciom wiernie życząc. Zjechawszy się tu do Lwowa die 1 Aprilis na elekcją deputatów ultimae instantiae, za złożeniem czasu IMci pana wojewody ru­skiego, przypatrzywszy się nieszczęsnemu przypadku a kaźni Boga wszechmogącego za grzechy nasze, jako świeżo pohańcy wołyńskie, ruskie i podolskie kraje ogniem spustoszyli, zacne ludzi bracia nasze jako też podlejsze stany pomordowali, panie i panienki, ku osób ich ohydzie w niewolę pobrali i tak z tem wszystkim cało ujszli prze nasze gnuśność. Mając tedy tę pewną sprawę, że tenże nieprzyjaciel nie szedszy do domu swego, odprawiwszy ten wszystek plon od siebie sam leży na polach na gruncie J. Kr. Mci i znowu z kilkanaście tysięcy ludzi swoich, którzy im przybyli, by jeno im się konie tym, którzy tu byli poprawili, odwrót do krajów naszych uczynić umyślili, My tedy, którzyśmy tu na ten czas byli rzekliśmy to sobie gwoli że się mamy wszyscy stawić u Rohatyna na przewodnią niedzielę IM. pana wojewody ruskiego a stamtąd jako czas i potrzeba okaże już Pana Boga na pomoc wziąwszy, za sprawą IMci pana wojewody ruskiego dalej ruszym się przeciwko temu nieprzyjacielowi, aby nas doma nie zastał. A iż na WMcie bez WMci stanowić my nie mogli nic, tedy przez to pisanie nasze prosimy jako braci swej łaskawej nie z powinności jakiej, ale przykładem przodków naszych, jako oni czynili, też użaliwszy się takiego mordu braci i sióstr naszych, przestrzegając, żebyśmy w ohydę u postronnych tak chrześcijańskich jako pogańskich ludzi nie przyszli, aby nas już nigdy w do- 1 Z tego roku pod roczkiem z 28 listopada 1575 czytamy w Castr. Hal. 93 na p. 498 następującą zapiskę: . . . Terminl castrenses querellarum et causarum officii capitanealis castr. Haliciensis, qui ad diem hodiernam provenerunt, ob modernam congregationem omnium ordinum terrae Haliciensis ad oppidum Siemiakowcze iuxta laudum et constitutionem eorum Haliciae factam celebrati non sunt.

2—4 1587 5 miech nie zastawał ten nieprzyjaciel. Dla Pana Boga wszechmogącego nie raczcie nas WMcie zostawać a ku nam na ten czas przybyć jako braci do braci, krew do krwie, czego MMciom Pan Bóg wszechmocny odpłatą i nam zostawicie wieczną sławę, którą przedtem zwykli Polacy słynąć i u postronnych ludzi. Do króla JMci w tej mierze posłalim też IMć .» Stanisława Daniłowicza chorążego lwowskiego i pana Mikołaja Herburtha z Dziedzilowa prosząc, aby król IMć bytnością swą nas raczył ratować, aż znowa pisaniem naszem teraz ze Lwowa, jakośmy pewni, że i król IMć nam przybyć będzie raczył. A na ten list prosiliśmy IMć pana wojewody ruskiego, by się podpisał i za pieczęcią swą imieniem naszem WMciom odsyłał. Z tem się łasce i miłości braterskiej WMci zlecamy. Dan we Lwowie die 2 Aprilis Anno Domini 1571. WMci powolny brat i sługa Hieronim Sieniawski wojewoda ruski ręką własną. Castr. Hal. 94 p. 54—55. Lwów, 14 maja 1587. Szlachta halicka i inna protestuje w sprawie jechania na elekcyę. 1. Urodzeni Paweł Skotnicki chorąży halicki, Jan Zapolski surogator buski, Bieniasz Narajowski z Narajowa podstoli halicki, Stanisław Dąbrowski podstarości, Zygmunt Poradowski pisarze grodzcy lwowscy, Jan Swierski z Romanowa wojski trembowelski, Mikołaj i Marcin Konieczcy, Jerzy Wydżga, Andrzej i Jerzy Czołowscy przed sądem i akty niniejszymi grodzkimi lwowskimi mocą konfederacyi uchwalonym oblicznie stanąwszy świadczyli się, iż mając różne majętności tak w ziemi halickiej jako i tutecznej i w inszych ziemiach, będąc na zjeździe oka­zowania halickiego na to się byli poddali i ofiarowali na jachanie do Warszawy na elekcyą przyszłą, gdzieby też to w Wiśni zgodnie przez insze rycerstwo i stany województwa ruskiego było uchwalono i postanowiono. 2. Lecz iż w Wiśni rozerwanie się stało, że niektórzy z rycerstwa jachanie z obowiązki jakimiś uchwalili na się i na insze obywatele tych ziem, tedy oni się solenniter oświadczają, że oni tym obowiązkom podlegać nie chcą, jako ci, którzy na to nie zezwalali będąc w Haliczu, ale in arbitrio to jachanie jako i inszy obywatele ziemie halickiej i część ziemi, którzy się byli do Wiśni zjechali zostawują, o czem to oświadczenie czynią, abyśmy potem do tej obligacyej nie byli od kogo ciśnieni i pociągani. Ind. Querell C. Leopol 757 p. 572-573. Lwów, 14 maja 15871. Kasztelan halicki protestuje w sprawie jechania na elekcyę. 1. Wielmożny Mikołaj Herburt z Fulsztyna kasztelan halicki, lwowski etc. starosta ziem ruskich główny, do sądu niniejszego, mocą konfederacyi tak województwa ruskiego jako i głó­wnej warszawskiej uchwalonego przed IMćpany sędzie do tych sądów deputowane przyszedłszy oblicznie prze bytność IMć pp. urzędników i rycerstwa województwa ruskiego oświadczył się 1 Roczek opiewa: In castro infer. Leop. in iudiciis ordinariis confoederationis feria sexta ante festum sacri pentecosten 1587.

1590 4—5 w ten sposób: Nie w ten obyczaj abym w czem albo konfederacyą warszawską albo też to postanowienie, które w kole rycerskim IMcie wasze w Wiśni postanowili ganić, w czem albo też i mówić przeciwko temu co chciał, gdyż mi się bardzo dobrze wszystko podoba i temu wszystkiemu chcę podlec i dosyć czynić i przeciwko temu, iż IchMć na się to uchwalili, że chcą wszyscy na elekcyą jechać, tedybym rad nic nie mówił ani temu kontradikował i owszem barzo bym się też tam z IMciami rad widział i na tamtem miejscu się stawił, lecz iż jestem na ten czas urzędnikiem miejsca tego, tak miasta jako i zamków obudwu, na którym obojgu Koronie wszystkiej wiele a bodaj nie wszytko należy, gdyż to miejsce jest jako wrota jakie nieprzyjacielowi nie ladajakiemu i Koronie naszej i wszytkiemu chrześcijaństwu Turczynowi, Wołoszynowi, Tatarzynowi etc. a jako jest opatrzone to miejsce tak miasto jako i zamki to wszyscy obywatele tutecznych krajów wiedzą, acz ja facultatibus meis propriis praesentia sua bywszy tu małobym co temu pomoc mógł, wszakże dosyć mnie na tem, gdy ja to uczynię wedle przysięgi swej com powinien uczynić, to jest przy tym rachunku którybym mógł mieć ex propriis facultatibus suis garło i zdrowie swe przy tem miejscu położyć. Wszakem też te pericula wszytkie i także też defekty i nieopatrzność miesca tego opowiedał; to tu we Lwowie było wnet po śmierci królewskiej, żaden z IMci okrom pana podczaszego lwowskiego w tem mnie nie podparł. IchMć też panowie posłowie nasi, których my na tę konwokacyę warszaw­ską wyprawili byli, tego tam w Warszawie przełożyć zaniechali. 2. A iżby też kto tak to rozumieć chciał, iżby te zamki mogli być interea w po woj]skiego lwowskiego, tedy iź to jest na ten czas expedicia takowa, która jest na nas samych przez nas uchwalona króla pana swego nie mając, i nie jest też ex consensu regni totius, tedy poczuwając się dobrze w przysiędze swej, że ja, a nie kto inny, tempore interregni powinien miasta i zamków Rzptej wszytkiej dochować et regi legitime coronato cum oboedentia mea oddać, przetoż ważyć się temu nie śmiem, abym tego tak odbieżyć miał i protestando protestor, że ja z tych przyczyn wyżej namienionych temu postanowieniu wiszińskiemu, które jest, abychmy pospolitem ruszeniem ruszyć się mieli na elekcyą podlec nie chcąc ani mi się godzi, które to oświadczenie in iudiciis publicis confoederationis in praesentia multorum officialium et nobilium huius palatinatus ad acta publica podawam. Inducta Quaerell. C. Leop. 757 p. 570-572. 5. Halicz, 8 lutego 1590. Instrukcya sejmiku dana posłom na sejm. 1. Instrukcya pp. posłom z sejmiku halickiego złożonego przez króla IMci ad diem tertiam Februarii na sejm walny koronny do Warszawy pro die octava Martii anni moderni videlicet 1590. 2. J. kr. Mci bardzi za dobre, że ex benigna natura sua suspicione carere volens, nietylko nam poddanym swym ale wszystkiemu światu, rozumiejąc że był ladajako udawan w postronnych i swoich krajach, tę obmowę propozycyi J. kr. Mci niż za złe wdzięcznie przyjmując, P. Bogu za to dziękujemy, że nam takiego Pana z łaski swej świętej dać raczył, który jako pater patriae etiam omnibus suspitionibus carere vult. Dziękując przytem J. kr. Mci, że przeszłe i przyszłe niebezpieczeństwa koronne i państw do nich należących upatrując rządnie według praw i wolności naszej nam do uznania podawać raczy.

1590 7 3. Przytem też przestroga listowna i ukazanie skryptów tak IMci p. posła koronnego jako zachowałych przyjaciół krajów cudzoziemskich IMci p. hetmana koronnego wdzięcznie od nas jest przyjęta, dziękować jeśli inszemi nagrodami nie możemy, powinniśmy IMci. Więc że nam i przestrogę w czas niebespieczeństwa naszego dawać raczył i podczas kaźni Boga wszechmogącego nad nami pogańskiej ręki i drugiego pogaństwa, która już imminebat cervicibus nostris radami, zdrowiem i zbiorem swoim dalej zabieżeć raczył, że tureckie wojska wszystkie, napięte do spustoszenia Korony polskiej musieli się zahamować, co cum gratiarum actione przyznać zgodnie to IMci powinniśmy. 4. Z propozycyej J. Kr. Mci bacząc niebespieczeństwa Korony Polskiej od Turków, Tatarów, Moskwy i arcyksiążęcia IMci Maksymiliana, rozumiejąc być tego potrzebę, nie jesteśmy od tego dla gotowości, abyśmy poboru postąpić nie mieli nie malszego, jeno jako przedtem był, jednak prosić JKr. Mci, aby przykładem przodków swoich starał się o stateczne przymierze z nimi a bez przyczyny wojny przeciwko nim nie podnosił, na co pilne oko mieć mają pp. posłowie i jeśliby była tego pilna potrzeba, porozumiawszy się z górną bracią, stateczną obronę namówić będą powinni, aby na takie niebespieczeństwo, w jakiemechmy teraz byli na potem nie przychodziliśmy. O czem ante omnia omnino chcemy, aby pp. posłowie radzili. 5. Niedostatek J. Kr. stołu boli nas, który z nierządu urzędników podobno pochodzi w osławę u ludzi postronnych, gdyżechmy wziąwszy sobie osobę J. Kr. Mci na państwo kró-lestwo nasze ze wszystkimi intratami rządnie opatrzone, nic nie zostawując, podali do rąk J. Kr. Mci. Starać się tedy mają pp. posłowie, aby ta intrata wszytka omnino w rezę swą była wprawiona. 6. Aby J. Kr. Mć. i Rzplta do obrony i stołu J. Kr. Mci większy dochód był, gdyżechmy sam jedno ciało z bracią swą Wielkiego księstwa litewskiego i inszych państw należących Koronie Polskiej, tak jako w Polsce są staksowane dobra J. Kr. Mci, aby też w Księstwie Litewskiem i we wszystkich państw były taksowane, skąd i kwarty na obronę i stołowi J. Kr. Mci nie mało przybędzie. O co się pilnie pp. posłowie starać mają. 7. Rewizory, albo więc jeśli się jaki inszy obyczaj znajdzie, do wydzierżeńia sum starych wysłać, gdż już wiele naszą wiadomością jest wolnych dzierzaw, a kwarty swej nie dają. Także też, iż jeśliby te niebespieczeństwa za staraniem J. Kr. Mci były uspokojone, ten pobór na wykupno piąci kroć sto tysięcy złotych, acz tego długu nie ma być już tak wiele, obracamy i tam rewizorów dla taksaty jest pilna potrzeba. 8. Kwarta żeby była na trybunale sądzona z obwarowanemi peny, pilnie się o to starać mają. 9. Paktom konwentom aby się dosyć stało króla IMci upomnieć i zamki ukrainne stare, zwłaszcza Halicz, Kamieniec, Bar, Chmielnik, Bracław, Trembowla, Rohatyn, Żydaczów, Busk rządnie aby były opatrzone i nowych, zwłaszcza w Śniatynie, w Tłumaczu i inszych dóbr w Rzptej nabudować, gdyż co stąd na szkodę Rzpta cierpi pp. posłom do deklaracyi zleciliśmy. 10. Niżowe Kozaki wprawić w dyscyplinę, zaczem i broić tak wiele nie będą i drugim nie dopuszczą, a na te swawolniki namówić pohamowanie salvis viribus nostris. 11. Boleć to nas musi, że retenta poborów, za nieboszczyka sławnej pamięci króla Stefana intrata tegoż króla Stefana za dwie lecie, której miało być siedm kroć sto tysięcy, retent też mało mniej, więc i skarby i srebro koronne nie wiemy u kogo to zostało, czem mogłaby się zapłacić żołnierzom istota Samborska i na budowanie zamków mogłoby się zostać, a tak i nagroda za łaskę J. Kr. Mci wiele zasłużonym, dowiedzieć się mają, aby to Rzpltej nie ginęło.

1590 5 12. Bacząc, że nam i wolnościom naszym na elekcyi króla nowego wiele należy, starać się, aby był namówiony i zamkniony modus electionis. A jeśliby ten siem tego nie zniósł, prosić aby król IMć inszy dla tej samej sprawy niemieszkając złożyć raczył. 13. Także też finalem executionem rei iudicatae żeby nam przynieśli, starać się o to powinni. 14. Żadości Jej Kr. Mci do namowy z inszą bracią zlecamy, jednak tak, aby Jej Kr. Mci chęć i życzliwość naszego wiernego poddaństwa poznała przodków swoich. 15. Żołnierzom, którzy nie dla pożytku, ale prze dobre Rzpltej teraz służbę przyjęli, zapłacić z poborów teraźniejszych, a jeśliby nie byli potrzebni, zostawiwszy poczet pewny, co ma przy zdaniu J. Kr. Mci i pana hetmanowem zostać, dla ulżenia skarbowi i ludziom wypo­wiedzieć im służbę. Wszakże z opatrzeniem abyśmy i poddani nasi w takiej angarii u nich, w jakiśmy sam teraz nie byli, zapłatę też słuszną, któraby ich zawdy dochodziła, nieodwłoczną aby mieli. 16. Nie biorąc nic przez bracią swoją, jednak to każdy musi uznać, że nieprzyjaciel zwłaszcza poganin, który jest haereditarius noster, najpierw o piersi nasze, więc i o majętności nasze, które do splądrowania przychodzą, żon, dziatek opiera się, więc też choć się gdzie indzie potrzeba ukaże Rzpltej, jeśli z którego tedy z naszego kraju chętni są do posługi a wżdy taką niewdzięczność od Rzpltej i od króla IMci odnosimy, że prace nasze kto inszy używa. Prosimy tedy, aby własnym obywatelom owych krajów dla poratowania splądrowania naszego i dla więtszego pocztu do potrzeby Rzpltej, gdyż tamci bracia góreczni, dzierżawcy dóbr Rzpltej, sami nie mieszkając z nami, ludziom stanu podłego podarendowali to wszytko. 17. Rewizory do naznaczenia danin wieczystych i komisarze do rozgraniczenia Wołynia z Podolem i ziemią Ruską i Bełzką, aby byli wysłani z tego sejmu. 18. O życiu żołnierskiem i swawolnych ludziach z pany województwa Podolskiego i Wołyńskiego mają się porozumieć, a komisarze aby na każdy rok bywali naszy i Wołoscy do spólnej sprawiedliwości czynienia. 19. Ktoby privatim pacta jakie czynił tak z chrześcijańskimi jako pogańskimi sąsiady, jako ma być karan, namówić. 20. Statut de dignitatibus, ab extraneis principibus acquisitis, w rezę aby był wprawion. 21. Inkwizycya aby była i aby był karan, przez kogo tak nierychło p. poseł jechał do Turek, zaczemeśmy [w] wielką klęskę popadli w krajach naszych. 22. Acz się już po wielkiej części ludziom godnie służącym Rzpltej król IMci przypatrzyć raczył, ale o straceniu zdrowia majętności na tych służbach ich, wiadomości mieć nie raczy. Przetoż za potrzebną rozumiejąc, prosimy, aby prośba nasza miała miejsce. Naprzód tedy za IMcią p. wojewodą ruskim1, aby mógł mieć nagrodę służb swoich. Item za IMcią panem Kamienieckim2, którego domu Sieniawskiego znaczne są posługi w Koronie Polskiej, z czego żadnej pociechy nie mają, prosić aby mógł być dany Ulanow na wieczność. Także też IMć p. Prokop Sieniawski podczaszy J. Kr. Mci, aby mógł mieć nagrodę posług swoich, prosić. Za p. starostą kamienieckim i śniatyńskim, aby im były dane kwity na kwartę, którą byli zatrzymali errore przy sobie3 tempore interregni, gdyż są bcne meriti in Republica obadwa a k temu ją zapłacili, prosić. Za IMcią panem Halickim 4, aby był sądzony o Lanckorunę, abo jeśliby była potrzeba Rzpltej, zamianę niewielkiej kondycyi aby mu dano; także też za p. podsędkiem halickim o Przewoziec prosić. Za p. podkomorzym halickim, za IMcią p. Lanckorońskim Mikołajem, 1 Mikołaj Herbult. 2 Rafał Sieniawski. 3 rp. sposobie 4 Hieronim Lanckoroński.

5-6 1591 9 za p. Herburtowskim, za p. Chocimirskim Wojciechem, za p. podczaszym halickim, za p. Bełzeckim Jędrzejem, którzy dawno na posłudze Rzptej ustawicznie trwają, niemając żadnej nagrody, prosić. Za p. Janem Potockim i bracią jego, którzy wszyscy służbą Rzpltej się bawią, prosić, aby im było nagrodzono, więc też i o zapłatę, którą im winno w skarbie za służbę ojca ich i o pieniądze z Borka, który mają w sumie piąciu kroć sto tysięcy złotych. Za pp. Kuropatwami, których ojciec i oni sami na koniech swoich siedząc służą Rzpltej a teraz skazani Boga wszechmogącego, ojca i majętności wszytkie postradali, aby mogli mieć poratowanie prosić i o to, aby te przywileje przez Tatary poszarpane teraz na tym sejmie były im restaurowane. Za p. Korycińskim, który mężnie piersiami swemi zacnym rycerzem Strusem nieboszczykiem zastawiwszy się, a za nieszczęściem, przez pohańce był pojman, zaczem i zdrowia i majętności swej uszczerbek wielki popadł. 23. Na które poselstwo użyliśmy braci swej, mianowicie z powiatu halickiego IMć pp. Prokopa Sieniawskiego podczaszego J. Kr. Mci i Prokopa Raska podkomorzego halickiego, z trembowelskiego powiatu IMci p. Mikołaja z Buczacza Jazłowieckiego śniatyńskiego etc. starostę i p. Wojciecha Starzechowskiego, z kołomyjskiego powiatu IMci p. Jana Potockiego z Potoka pisarza wojska J. Kr. Mci i rotmistrza a p. Jana Swirczowskiego wojskiego halickiego. Którą instrukcyą IMciami rękami swemi podpisujem i pieczęciami swemi pieczętujemy. Rpk. B. Ossol. 1926 f. 22-25. 6. Halicz, 12 marca 1591. Laudum sejmiku halickiego. 1. Za złożeniem sejmu walnego warszawskiego; zjazdów po wszystkiej, Koronie po skoń­ czeniu tegoż sejmu w czasie zjechawszy się tu do słuchania pp. posłów swoich i wyrozumiawszy z nich łaskę wielką miłościwą J. Kr. Mci przeciwko Rzptej, matce naszej tej Korony polskiej, że wszystkie niedostatki i potrzeby jej jako pater patriae zachowując sławę starożytną et dignitatem tejże Rzpltej osobą swoją pańską zwłaszcza z nieprzyjacielem Krzyża Świętego raczej już Rzpltą pokrywać i zastępować raczy, za co Panu Bogu Wszechmogącemu, że nas takim panem opatrzeć raczył dziękując J. Kr. Mci poddaństwo swe wierne oddając na te czasy wdzięczni tego będąc od J. Kr. Mci p. n. dla poratowania dalszego odprawowania tych spraw, szkody wszystkie nam i poddanym naszym obywatelom ziemi halickiej i powiatu halic­kiego, trębowelskiego i kołomyjskiego przez pp. żołnierze poczynione J.Kr. Mci p. n.m. darujemy takim sposobem. 2. Gdy J. Kr. Mć. zlecić komu albo zesłać kogo raczył, do któregobyśmy wszystkie regestra swych i swych poddanych krzywd podali, których zapłata miałaby być w Lublinie pro tempore według konstytucyej warszawskiej, albo jakiby sposób najlepszy król IMć mógł naleść dochodzenia na panach żołnierzach sobie zapłaty szkód naszych, to tylko przy sobie zostawiamy: mordy, gwałty, usilstwa, podajemy według konstytucyej teraźniejszego sejmu, prosząc uniżenie o to, aby J. Kr. M. raczył tak obmyśliwać do końca miłościwem staraniem swojem, jakobyśmy byli bespieczni w domach swoich od nieprzyjaciela Tatarzyna i Turczyna. 3. A iż nam też pp. posłowie nasi dali sprawę, jakoby IMci pp. bracia nasi Wielkiego Księstwa Litewskiego tak do zapłaty żołnierskiej, jako też do odprawowania inszych potrzeb Rzpltej nie chcą nam być pomocni ani się też przykładać, choć są jedno ciało, jedna Rzplta Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 2

1592 6-7 z nami, prosimy, aby J. Kr. Mć raczył w tem non deesse, żeby nas mieli opuszczać, gdyż my też na potrzebę IMci wszystko wedle potrzeby i czasu zwykliśmy czynić. 4. Na tymże zjeździe, iź byli na sejmie walnym posłowie nasi nie obrali poborcę, tego go tu według tej konstytucyi warszawskiej obieramy IMci p. Ścibora Wasiczyńskiego1. 5. A dla lepszej pewności rękami się swymi podpisawszy, pieczęci swe przyłożywszy per oblatam podaliśmy, to do grodu halickiego i aby to było przesłano J. Kr. Mci upewniliśmy w tem IMci p. podstarościego halickiego. Dan na tymże zjeździe w Haliczu 12 Martii anno Domini 15 nonagesimo primo. Wojciech Solikowski imieniem IMci księdza arcybiskupa lwowskiego brata i swem. Mikołaj Buczacki P. Z. P. Prokop Sieniawski podczaszy nadworny koronny, Prokop Raszko podkomorzy halicki, Jaćmierski Wojciech, Mikołaj Ożga r. w. Stanisław Pstrokoński, Paweł Skarznicki, Floryan Stawski, Jan Szczuczki pisarz S. halicki, Jan Maliowieczki, Mikołaj Castr. Hal. Rel. 101 p. 302-304. 7. Halicz, 31 lipca 1592. Instrukcya sejmiku halickiego posłom na sejm walny. 1. Naprzód Panu Bogu wszechmogącemu podziękowawszy, że tak raczy chować J. Kr. Mć. p. n. w dobrem zdrowiu i szczęściu, że w tem zaburzeniu nieprzyjaciele Krzyża św. przywieść do pierwszych pakt i przymierza wiecznego swem staraniem raczył, J. Kr. Mci podziękować, z życzliwością dalszych postępków uspokojenia takimże staraniem wszelkich zamieszek R. P. 2. Item, że niemasz nic sroższego ku zgubie R. P. jako dissidencya, której się teraz wiele w Koronie Polskiej namnożyło, aby snadniej do spraw R. P. bracia naszy in charitate przystępowali, naprzód te dissidencye przez inkwizycye samych tylko pp. senatorów i posłów praktyk wszelakich za namową spokojną znieśli, starać się o to mają salva dignitate et tran-ąuillitate dominioque S. M. R. 3. Oprawa królowej IMci aby była podług starego zwyczaju in centro regni tak w Ko­ronie Polskiej jak i W. Ks. Litewskiem, wielką sumą nie onerując dóbr R. P. a nie na zamkach pogranicznych. 4. Klejnoty koronne, któreby z skarbu były wzięte począwszy od śmierci króla nie­boszczyka św. p. Zygmunta Augusta pozostałe dowiedzieć się, jeśliże są spełna i przez pewne osoby deputowane tak z koła senatorskiego jako i poselskiego, aby były rewidowane. 5. Transakcya Będzińska aby była do skutku przywiedziona. 6. Aby się na potem praktykom zabieżało prawo stare ponowić, albo też jeszcze tęższe i surowsze za zezwoleniem stanów koronnych uczynić. 7. Konfederacya inter dissidentes de religione aby się nie wzruszała i owszem cała została, przestrzedz, i z tych, którzy są przyczyną zburzenia zborów sprawiedliwości z obwinionych aby była przez króla IMci zaraz uczyniona, a proces żeby był namówiony z zgodą wszystkich województw. 1 Gdy później wystąpił Piotr Korytko jako poborca, szlachta wszystkich powiatów ziemi halickiej założyła przeciwko niemu protest. C. Hal. 101 p. 370.

1592 11 8. Ratunek J. Kr. Mci z tych reszt poborowych i retentów kwarcianych, które od płacy żołnierzom miały zbywać roku przeszłego i aby dostateczna liczba z tego wszystkiego była uczyniona podług konstytucyej pp. posłowie przestrzec i dojrzeć mają. K temu fundcol gdański i ryski, cło u Nogatu, czwarty grosz od małmazyej, muszkateli, wina J. Kr. Mci pozwalamy. 9. Kwarta aby nie była ruszana i na co innego obracana jedno na obronę krajów ruskich, podolskich według uprzywilejowania jej, jednak iż też to stoi za obronę jednę, zamki ukrainne opatrzyć i oprawić, jako Halicz, Trębowlą, Kamieniec, Śniatyn, na których wiele należy starać się, jeśliby nie mogło być skąd inąd, tedy z kwarty. 10. Obrona krajów podolskich, ruskich i innych, aby była namówiona bez angariej tak R. P. jako i szlacheckich imion. 11. Swawoleństwa niżowych Kozaków zabieżeć przed przyszłą wiosną, gdyż za taką licencyą, którą dobra R. P. i szlacheckie niszczą, tytuły jakieś wielkie sobie uzurpując, przychodzi, że się będą rozszerzać w ziemi J. Kr. Mci, skąd może być pernicies R. P. i nieprzyjaźń od nieprzyjaciela. 12. Gravamina pruskie starać się aby były zniesione i aby w prawach i w wolnościach z nami pospołu zostali i dowiedzieć się, jeśli i jako od Korony odeszli. 13. Inflantom prawa aby były namówione. 14. A iź niskąd inąd barzi praktyki u ludzi, jako z niedostatku rostą, a ten przychodzi ex magno luxu zabieżeć temu, jakoby mógł w Polsce ustać, aby każdy wedle kondycyej swej żył. 15. Kryminały i remissye trybunalskie, jeśli się na to wszyscy zgodzą, żeby król IMć dwie niedziele po sejmie sądzić je był powinien assidue, wszakże nie w mniejszej liczbie senatorów jeno 20. 16. Senatorowie według konstytucyej aby assidue przy królu IMci mieszkali sub privatione officii, jako się między nimi porządek uczyni i rationem na każdym sejmie w sprawach króla IMci i R. P. aby dawali. 17. Upominki tatarskie aby nie były zatrzymane i wedle starego zwyczaju, skąd bywały płacone aby teraz odprawowano ich a do tego pogłówne żydowskie przyłożyć. 18. Szlachta nowa i ci, którzy nie będąc, się być szlachcicami mienią się być niemi pozwana o szlachectwo, aby się per scrutinium i genealogiae deductionem in proprio districtu według statutu odprawowała. A ci, którzy bez wiadomości sejmików, koła poselskiego i senatorskiego i zalecenia hetmańskiego w posługach swych a nigdy nie służyli R. P. tylko dla possesiej dóbr ziemskich i R. P. tego dostali, pozwani od kogokolwiek, aby byli nobilitate et bonis tam terrestribus quam regalibus priwowani o co forum tak w ziemstwie jako i na trybunale. 19. Indigenatum żeby nikomu nie dawano tylko za prośbą sejmików powiatowych za pewnym dowodem urodzenia i zachowania. 20. Roki ziemskie halickie aby według dawnego zwyczaju po rocech lwowskich odprawowały się podług namowy. 21. O trybunał aby był sądzon we Lwowie, krajów kijowskich, wołyńskich, podolskich, bełzkich, bracławskich starać się mają. 22. Szafunek dóbr R. P. aby był nie dawany jedno terrigenom województwa onego. 23. Prywatne conventicula warować, aby na potem nie bywały. 24. W kancelaryej aby uniwersały i stanowienia sejmowe zapieczętowane przez posły, dostatecznie pisali, nie opuszczając ani przyczyniając nic1. 1 Następne artykuły z rękopisu C. H. p. 905 o karcie tylko w połowie zachowanej. •

1594 7-8 25 dobrze zasłużonym R. P. o daninę wieczną Rakowa 26 aby mógł mieć zapłatę sumy, którą.... Taranowskiemu. 27 Kuropatwami panem Koriczienskiem, co... siejmu, choć nie wpisali w uni- wersał. ... aby im to było dano. 28 miem Wołoch i którzy zawżdy pokazywali życzliwość .... tam będąc R. R. i dla tej przyczyny są pri wszystkich prosić, aby ich przyjąć in indigenatum Korony 29 gą prosić, aby król IMć pisać do cesarza IMci żeby miał spra- wiedliwość. 30 aby przy swem prawie i wolności zostali, starać się o to, gdyż ... .wdzeni od p. Ulanieckiego. 31 de teloneo aby było elucidowane. 32 p. Sczuczkiem prosić o przywileje, które mu pokradziono na dobra i dzier- żawy jego Driszczowa, Biszowa, Padniowy, Czernikowiecz. 33. Za mieszczany kamienieckie, żeby byli w wolnościach zachowani i żeby im wolno było jeździć z towary tureckimi jako i lwowskimi po Koronie. 34. Za mieszczany rohatyńskimi, aby byli porównani z inszymi miasty i wolnościami od myt i na łaźnią aby im dano przywilej. Praesentibus gsis. Nicolao Buczacki a Tworow terrarum Podoliae, Procopio Rasko de Kropiwnik haliciensi succamerariis, Joanne Potocki, Jacobo Prethphicz, trembovliensi, Nicolao Jazłowieczki sniatynensi Procopio Sieniawski curiae regni.... A Stanislao Kopy- czinski.... Thoma ....tniczki notario terrestribus haliciensibus Wasiczinskie. Stephano Potoczki, Walentino et Bartolomeo Polianowskie, Alberto et Nicolao Choczimierskie, Petro Ozga, Alberto et Joanne Zawisze, Toma et Valentino Czebrowskie, Floriano Stawski venatore hali- ciensi, Joanne Makowiecki,, Venceslao Naraiowski, Alberto Ludziczki, Jacobo Potoczki, Jacobo et Luca Koriczienskie, Alberto Kaweczki notario castrensi trembovliensi, Jacobo Glinka, Stani- slao Starzycki, Felice Zawissa, Joanne Sczukoczki, Stanislao Kalinski, Luca Koriczinski, Adam o Sapowski, Joanne Przystałowski, Georgio Sczuczki, Paulo Kuropathwa, Joanne Strzesz, Ni- colao Staninski, Joanne Kusmider Grusczinski, Petro Borisławski, Joanne Bobrow quam plurimis circa praemissa personaliter existentibus. Castr. Hal. Rel. 102 p. 902—906. na dwóch kartkach tylko w połowie zachowanych. Druk u Barwińskiego, Dyariusze i akta sejmowe 1591 i 1592 str. 190 z współczesnej kopii znajdującej się w Bibl. Zamojskich. Warsz. 8. Halicz, 26 sierpnia 1594. Protestacya szlachty ruskiej z powodu cofnięcia się przed Tatarami. Barones per Scitas iniuriati tocius terrae Russiae summo cum dolore deplorarunt unanimiter diligenciam in eo fecerunt, quia ipsi volentes ulcisci suas iniurias parati erant bellum inter montes Ungariae inire et sanguinem suum perfundere, sed ob inertiam et negligentiam contra tantam copiam (Scitorum) progredi non ausi sunt, quo animadverso domum suam se quisque contulit. Castr. Hal. 103 p. 1576.

9 1597 13 9. Halicz, 7 stycznia 1597. Instrukcya sejmiku halickiego posłom na sejm walny. 1. Naprzód J. Kr. Mci dziękować mają, że w ostrożności niebezpieczeństwa koronnego, zdrowiu swemu nie folgując, prace takie ponosi i do wiadomości naszej odsyłać raczy, Pana Boga prosząc, aby w zdrowiu dobrem, długo fortunnie panującego z dobrą sławą J. Kr. Mci i z dobrem Rzptej na świecie chować raczył. 2. Z propozycyej J. Kr. Mci wyrozumiawszy, że potrzebuje, aby się barzo ante decesionem finalem jej nie głosiła, zleciliśmy pp. posłom, dając im plenariam facultatem, aby upatrowali doskonale, utrum melius, albo societas z tymi, którzy nas do tego wzywają, albo certa pax z pogany, obzywając się na wszelkie niebezpieczeństwa, któreby nas od sąsiad naszych dobiedz mogły; przy temże aby gruntowną i doskonałą obronę tak teraz, jako i na potem przeciwko temu nieprzyjacielowi, tak możnemu teraz na tym sejmie, namówili i zawarli. 3. Nie macie przystępować pp. posłowie naszy do żadnej rzeczy namów sejmowych i contenta propozycyej, ażby pierwej namówili dostateczny warunek wolności szlacheckiej od swawoleństwa żołnierskiego. 4. Konstytucye sejmowe i uchwały, aby były in robore zachowane, a ktoby co contra czynić się ważył i prywatnie one znosić chciał, penę jak najsroższą namówić. 5. Transakcyej będzińskiej według objetnice IMci ks. kardynała Kajetana, jeśliby arcyksiążę IMć Maxymilian dotąd dosyć nie uczynił, namówić, jakoby nietylko samego Maxymiliana ale i wszystek dom rakuski odstrychnąć od Królestwa Polskiego teraz i na wieczne czasy; także na tych, którzyby chcieli promowować kiedy dom rakuski do Korony, namówić penam infamiae, co wszystko na tym sejmie aby się skończyło. 6. Pactis conventis prosić, aby król IMć dosyć czynić raczył, a mianowicie proces konfederacyi aby był namówiony taki, aby utrique parti serviret a to dla zadzierżenia pokoju wnętrznego, także zamków opatrzenie, Estonia et alia, a przytem gorąco się upomnieć powinności króla IMci strony opatrzenia zamków i chowania ludzi na nich z skrzynki swej. Także i o skarby się dowiedzieć Rzptej. 7. Posłom ze Szwecyej przysłuchać się mają i to, coby było ex dignitate et securitate J. Kr. Mci i Rzpltej upatrywać mają. 8. Ludzie religiej greckiej albo ruskiej aby przy swych ceremoniach zostawieni byli oprócz kalendarza, na którym wiele należy krajom ruskim dla poddanych i jarmarków; jednak do Turek do patryarchów swych ani patryarchowie tu do nich nie mają posłańców posyłać bez wiadomości J. Kr. Mci a to dla uchronienia się od szpiegów nieprzyjacielskich. 9. Jani i Didaskal aby byli na sejmie stawieni i sprawili się tego |co im zadadzą. 10. Rewizorowie aby byli przysięgli ad quemlibet actum a zwłaszcza dla frymarków dóbr Rzpltej a to dla szkody Rzpltej. 11. Według konstytucyej, aby komisarze wysyłani byli na wycerklowanie gruntów, poki mają być rozdawane daniny, a to z tego sejmu. 12. O naprawę zamku halickiego i o strzelbę do niego prosić albo więc retenta przed krakowskim sejmem, które są u p. starosty halickiego dać na działa, czego ma dojrzeć podkomorzy, stolnik i wojski. 13. Kozaki in disciplinam wprawić a przestrzedz, aby na takie niebezpieczeństwo nie przychodziliśmy jakie niedawno było.

1597 9 14. Prosimy, napominamy i chcemy mieć, aby pp. posłowie jeśliby dzień przed czasem nie konkludowali sejmu ostatecznego dnia sejmu, nocy nie czekając, by też sami jedni szli i żegnali króla IMci cum protestatione. 15. Luxus aby był zahamowany starać się. 16. Okazowanie namówić takie, aby żadnych traktatów na niem nie bywało. 17. Szlachta nowa ad male narrata poczyniona aby była degradowana a szlachectwa dowodzenie aby inaksze ważne nie było, tylko za świadectwem obywatelów oriegoż powiatu abo sejmiku. Indigenatus aby był uważnie dawany, te przeciwko którym są protestacye, aby byli abrogowane. 18. Od probostwa miechowskiego snać przedano Lendak Węgrzynowi, co jeśliby tak było, aby nullitas tej przedaży była, a temu zabiegać, aby to na potem nie było. 19. IMci p. hetmanowi koronnemu dziękować za wszystkie prace a prosić, aby w tem ustawać nie raczył z łaski swej i miłości Rzpltej i nam wszystkim. 20. IMci panu lwowskiemu za te prace i zniesienie dzielnością swą nieprzyjaciela głó-wnego koronnego podziękować i prosić króla IMci, aby te prace jego przyjąwszy, wdzięczne miał na zasługi jego baczenie ex occasione. 21. Za IMcią p. starostą kamienieckim1 prosić, ukazawszy jego posługi częste a znaczne i wielkie Rzpltej, aby wzgląd miał król IMć na nie, a to co pobudował swym kosztem zamek w Latyczowie nowy w Smotryczu i oprawę Kamieńca nagrodzić, także i jurgielt prosić. 22. Za p. podkomorzym halickim2 prosić aby wzgląd miał J.Kr.Mć tak na zasługi jako i na szkody wielkie, które podjął przez wojsko albo obóz, iź nie mogło być inaczej z potrzeby Rzpltej, że tam musiał obóz leżeć. 23. Za p. krajczym królowej, IMcią Daniłowiczem, który toga et armis ustawicznie służy J. Kr. Mci i Rzpltej prosić aby był wzgląd służb i strat jego. 24. Za p. podsędkiem halickim prosić, aby król IMć kazał zapłacić sumę, którą wydał na potrzebę Rzpltej za upewnieniem p. podskarbiego. 25. Za p. Szczuckiem prosić, aby według obietnicy swej król IMć miał wzgląd na posługi jego. 26. Za p. Stanisławem rotmistrzem J. Kr. Mci prosić, aby był wzgląd utrat i posług jego. 27. Za panem Chrzistofem Broniewskim, którego majętność zawiódł brat jego już umarły na posłudze Rzpltej i sam sine intermissione służy, prosić, aby mógł mieć ratunek na wyswobodzenie majętności. 28. Za pp. Miękicskiemi, Wilkowskiemi i Kazanowskiemi prosić aby nieodwłocznie król IMć raczył sądzić o zamordowanie głów braci ich. 29. Za p. Zygmuntem Dubrawskim prosić, który wiele razów z nieprzyjacielem koronnym krew swą przelewał i teraz służy. 30. Za Haliczany prosić JKr. Mci, aby na ich utrapienie przez nieprzyjaciela, dla naprawy obrony miasta mogli mieć jakie poratowanie. 31. Pro hac vice tantum, aby sędzia nowoobrany halicki mógł in possesione actorum na przypadły czas przysiądz dla extraktów spraw szlacheckich. Z kopii wspól. Bibl. Ord. Zamojskich, druk Barwiński: Dyarusze i Akta sejmowe r. 1597 p. 391. W Castr. Hal. 194 p. 430 próżne miejsce dla wpisania. 1 Jan Potocki. 2 Prokop Raszko.

10-11 1600 15 10. Halicz, 10 stycznia 1597. Protestacya szlachty obrządku greckiego. 1. Do urzędu niniejszego i aktów grodzkich halickich, przyszedłszy oblicznie urodzeni Adam i Iwan Balabanowie i szlachetny Piotr Szumlański, Iwan i Samuel Zagwojscy, Iwan i Jędrzej Glińscy, Teodor Żurakowski, Fedor Krosziłowski, Daniel Berezowski, swem i wszystkiej braciej swej powiatu tutecznego, halickiego i lwowskiego, kołomyjskiego religiej greckiej żałościwie skarzyli się i obświadczyli przed urzędem przerzeczonym przeciwko braciej swej zgromadzenia Koła rycerskiego, na sejmik halicki przez króla IMci m. pro die 7 Januarii naznaczony, iż IMć pp. bracia wzgardziwszy liberas voces et libertates nobilium, quibus omnes incolae regni hujus incliti gaudent i one sua potentia, zatłumiając, petita Ich Mciów wyżej mianowanych greckiej religii z strony artykułu Ich Mciom pp. posłom w instrukcyi podanego, aby król IMć czyniąc dosyć pactis conventis poprzysiężonym, zwłaszcza de securitate dissidencium in religione, obywatele wszystkich krajów ruskich, qui ritu graeco Deum colunt, przy tych zupełnych ceremoniach i kalendarzu zwykłym ich zachować raczył, odrzucili, bo acz o zachowanie ceremonej ten artykuł włożyli, jednak excypowali kalendarz, na którychmy ani pozwolić chcieli i z tem się zaraz protestowali i też do odmiany kalendarza tego przystępować nie chcieli. Castr. Hal. 104. p. 432. 11. Warszawa, 20 czerwca 1600. Uniwersał królewski w sprawie czopowego i innych podatków uchwalonych na sejmiku halickim 15 maja 1600 . 1. Zygmunt Trzeci z Bożej łaski król Polski, Wielki Książe Litewski etc. Wszem w obec i każdemu z osobna, którym to należy wiadomo czynimy, że gdy za wniesieniem niektórych niemałych na sejmie przeszłym warszawskim trudności, nie mogły potrzeby i bespieczenstwo pospolite tak być opatrzone, jako czas i nawalności wielkie z kilku stron na Rzpltę nalegające niosły i biły, dlatego za zezwoleniem stanów na tymże sejmie sejmiki po wszystkiej Koronie i państwach jej przez nas złożone, ziemie halickiej w województwie ruskiem dygnitarze, rycerstwo i obywatele Zjachawszy się na ten sejmik, jednostajnie dla ratunku potrzeb naszych i Rzpltej zgodzili się, aby czopowe we wszystkich miastach i miasteczkach naszych i poddanych naszych tak duchownych jako i świeckich przez rok cały, począwszy od publikacyej tego uniwersału we dwie niedzieli aż do dnia drugiego takiego w roku przyszłym 1 Uniwersałem 29 marca 1600 r. zwołał król sejmiki na 15 maja, na których przedłożony był postępek sejmu i gwałtowne potrzeby, do których opatrzenia król przystąpić ma, do jakich zgoda stanów drogę mu poda. Wzięli też posłowie do braci pospolite ruszenie, na które wobec z wielu stron grożących niebezpieczeństw niektóre województwa zezwoliły, a także i o okazowaniu rządnym ma być namowa na sejmach i t. d. a cokolwiek ku dobremu Rzpltej postanowią sejmiki do tego się król przychyli. Aby zaś wszystkie sejmiki do jednej sentencyi się skłoniły, tedy król generalny sejmik wielkopolski w Kole, w Małopolsce w Korczynie, na Mazowszu i Podlasiu w Warszawie, Prusom w Grudziądzu na 29 maja składa. C. Tremb. 103 p. 888-9.

1600 11 tysiąc sześćsetnym pierwszym, także i niektóre inne, niżej mianowane, podatki były wybierane i do skarbu naszego oddawane. 2. Które to zezwolenie swoje gdy nam przez posły swe urodzone Stanisława Gorskiego stolnika ziemie halickiej i Andrzeja Błażejowskiego pierwej na korczyńskim głównym sejmiku opowiedzieli a potem tu do nas odnieśli, my obywatelów pomienione] ziemi halickiej takowe zezwolenie wdzięcznie przyjąwszy i warując, że składanie takowe sejmików, jakie na ten czas było, nie ma na przyszły czas nic prawom i zwyczajom tej Rzpltej szkodzić, postanawiamy, aby uniwersał nasz około oddawania poboru tego wydany był tym, który niżej opisany jest sposobem. 3. Czopowe w miastach i miasteczkach tak ma być wybierane: W miastach i miasteczkach naszych królewskich, duchownych i świeckich nie od korca ani od ćwiertniej ani od żadnej miary słodu wedle zwyczaju dawnego, ale od beczki tym sposobem czopowe być ma, jako beczka przedawana będzie od każdego grosza jako gdzie ustawione albo przedawane będzie, ci co warzą po pieniądzu jednemu polskiemu płacić będą powinni. Wszakże od tych groszów co pieniądze uczynią nie mają depaktacyej wyciągać. A jeśliby tenże, co piwo warzył toż piwo szynkował z osobna, od tejże każdej beczki wzglę-dem szynku od grosza po pieniądzu zapłacić będą powinni. A jeśliby ten piwowar komu inszemu piwo przedał na wyszynk, ten co je kupi do miasteczek, do wsi, od wzięcia tego piwa na szynk po pieniądzu od grosza płacić będzie a ten pieniądz u piwowara tego a nie tego co je bierze na szynk poborca repetować będzie. A iż się najdują niektórzy stanu szlacheckiego, niektórzy też starostowie, którzy w mieściech naszych królewskich i duchownych domy mają a piwa na szynk warzają, także i ci którzy słody bądź wymierne bądź folwarkowe na wywarzenie do miast albo miasteczek dawają, tedy takoweż czopowe płacić mają jako inszy mieszczanie od inszych piw. Z mielczuchów folwarkowych dóbr naszych i duchownych, z których na wyszynk piwo dawają, każdy karczmarz ma dawać od beczki wyszynkowanej grosz jeden. Karczmarze albo piwowarowie, którzy na wsiach piwo warzają, ponieważ je ci szynkują i indzie przedawają, takowi od każdego grosza we wsiach naszych i duchownych a w szlacheckich wsiach browary i karczmy od czopowego mają być wolne, od czterech szelągów po pieniądzu jednemu płacić będą powinni. Slodownicy co słody robią a piwa nie warzą, od rzemiosła swego do roku powinni dać po złotych dwa. A przywoźnego piwa, na imię gdańskiego, świdnickiego, głogowskiego, wrocławskiego i innem imieniem nazwanego, od każdego achtla, które przewożą do Korony, ma dać groszy piętnaście a od faszy groszy trzydzieście. Od palenia gorzałki, banie, kotła w miastach i miasteczkach każdy powinien płacić po groszy dwudziestu i czterech a na wsiach po groszy dwanaście a od szynku tejże gorzałki w mieściech i mia­steczkach i wsiach od każdej kwarty po kwartniku jednemu, czemu i arendarze gorzałki podlec mają. 4. Wina wszytkie aby inszemi drogami nieszły jedno temi: na Jaśliska, Duklę, Rimanow, Sandecz, Biecz, Żmigrod, Nowytarg, Krosno, Sambor, Lesko, Stryj czego przestrzegać mają starostowie, celnik koronny i urzędy mieskie i ktoby się ważył inszemi drogami wina węgierskie z tych tam krajów do Korony wieść i prowadzić, tedy tym sposobem wina traci, któ-rego połowica na nas a połowica na delatora. 5. A za pozwoleniem inszych stanów mocą i ustawą tego sejmiku postanawiamy teraz i na czasy wieczne, aby ani dzierzawcy naszy, ani poborcowie, ani żaden inny nie śmiał gwał-tem hamować kupców albo do inszych składów mimo te gdzie je prowadzą poniewalać, gdyż na każdym z tych składów poborcowie od tych win składne i czopowe zupełnie, każdy w swem województwie wybierają i do skarbu naszego oddają pod winą sta grzywien parti et iudicio totidem ad instantiam cuiusvis, o co forum na trybunał mieć ma inter causas officii. Od każdego półkufla wina węgierskiego, jeśli na składzie bez kwitu pokazanego kto niezapłaci, płacić mają

1597 17 a od tego zaś co kupi i szynkuje z osobna dać mają po zł. dwu. Od każdej kufy małwazyej i muskatelle strony szynku mają dać po zł. czterech, a składanego z osobna po złotych czterech. Wina endeburskie i rakuskie, morawskie i reńskie iź promiscul idą do Małej i Wielkiej Polski, temu skład pewny być nie może na komorach celnych, poborca przy pisarzu celnym i urzędzie miejskim wybierać będzie od każdego wiadra, które ma mieć ośmdziesiąt kwart wina węgierskiego i reńskiego po groszy sześci, a od endeburskiego od każdego wiadra, które ma kwart sto i cztery groszy dziesięć. Od wina gubeńskiego, kroseńskiego, wołoskiego et id genus drilingu po groszy dwadzieścia i cztery, a od wina wołoskiego bareły po groszy szestnaście. Wina, które do piwnic w mieściech przed tym uniwersałem stawiono, mają być przez poborcę i urząd miescki sub fide et conscientia policzone, a któreby się nalazły za ich pilną inkwizycyą odczopowane, takowe poborca z urzędem miejskim pieczętować ma, aby drugi raz od nich nie czopowano a od którychby nie odczopowano, tedy od nich płacić powinni będą szynkowe albo czopowe od każdej beczki po złotych dwa, składanego nie wyciągając. A od innych win jako wyżej. A po expiracyej roku cokolwiek się najdzie win w piwnicach niewyszynkowanych, od czopowego wolne być mają, składne tylko zapłaciwszy na komorach pogranicznych. Wina, które morzem przychodzą francuskie, włoskie, hiszpańskie, pinioli, alakanty, canarii sitii, rywuły i inne, które gdy do miasteczka i miasta przywiozą, od każdej bareły płacić mają po groszy dwudziestu i czterech, czego poborca i urząd miescki fideliter dojrzeć mają. Od beczki miodu rozsyconego każdej, w którejby trzy bareły były pitnego, od każdej po groszy dwanaście a od półbeczki według proporcyj bareł po groszy sześci. Od miodów starych sowito każdy ma dać po groszy dwudziestu i cztery a od bareły albo półbeczki po groszy dwanaście, wyjąwszy miody szlacheckie, które sobie doma sycą a które będą na szynk z swych własnych pasiek dawać. Także od trojniku, kierstrangu, malinnika, każdy jako od starego miodu płacić będzie powinien. 6. Ażeby to wszytko czopowanie sprawiedliwie wybierano i wydawano, poborca też powiatów będzie powinien po wzięciu uniwersału poborowego objachać miasta wszytkie i miasteczka onych powiatów a tam ma z rady miesckiej albo pospolitego człowieka jednego obrać, który przezeń i przez urząd ma być przysięgą obowiązany, że tego podatku czopowego pilnie i wiernie nikomu nie folgując doglądać i wybierać będzie według tego uniwersału. Do którego jeszcze z urzędu miesckiego ma być jeden przydany, aby tem więtsza wiara była i pilność, z czego się urząd miescki wymawiać nie ma. 7. A pieniądze wybrane na kwartał poborcy oddawać za dostatecznem pisaniem rejestru każdego waru i szynkowania za zapieczętowaniem pieczęcią miescką i podpisem burmistrza i dwu radziec pod winą sta grzywien. Tenże poborca we wsiach naszych królewskich i duchownych ma postanowić z karczmarzami z wiadomością panów samych, starostów i urzędni-, ków, jakoby z tego czopowego ten pobor dochodził sprawiedliwie. A ze wsi szlacheckich panowie wsi onych albo ich urzędnicy mają pobór czopowy ut supra odsyłać do poborcy przez karczmarze swe, cum significatoriis za ręką i pieczęcią swą, specyfikując jako wiele czopowego a że zupełnie i sprawiedliwie odsyłają, czego karczmarze przy oddawaniu czopowego przysięgą podeprzą1. A jeśliby się też kto upornie jakiemi wolnościami chciał bronić, takowy do zapłaty przymuszony urzędownie być ma i listy żadnymi przeciwko temu bronić się niema. 8. Od każdej beczki śledzi przekupnie mają dawać po groszy sześci. Od beczki dorszu i stokfiszu po groszy dwu. Od beczki szczuk lwowskich po groszy dwanaście; od beczki ryb pruskich królewieckich po groszy sześci, od beczki węgorzy po groszy dwanaście, od macze wyziny po złotych dwu, od beczki jesietrzyny po groszy dziesięci, od sta suchych ryb po groszy piąci, od łososia jednego po groszu jednemu, od troszki junow po groszu jednemu. 1 podeprze. 1 podeprze. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 3

1597 11 Owczarze osepni, fawstowie faleczni i inni aby dali od dziesiąci owiec swych po groszy dwa i od tych co je w najmie mają. 9. Ci, którzy mają pieniądze leżące a na interesse ich dawają, aby każdy od sta złotych dał zł. dwa, a nawięcej, którzy majętności swoje przedawszy w mieściech mieszkają, wszakże aby żaden nie brał od sta jedno złotych ośm. Kupcy wszyscy którzybykolwiek za granic Ko- rony naszej woły podolskie pożeną, mają dawać od każdego wołu nad cło pograniczne po groszy dziesięci, a od wołów polskich i mazowieckich i jałowic, od których piętnaście groszy na cło biorą, po groszy piąci przy każdej komorze koronnej u onej drogi, którą pożoną osta- tniej, wyjąwszy woły slacheckie i woły z powołowszczyzny wzięte i woły zimowane własnym gumnem slacheckim, od których jako cło tak i pobór nie ma być dawany, na co według da- wnych zwyczajów faktorowie przysięgi czynić mają. Wybieranie czwartego grosza, które nad zwyczajne cła za uchwaleniem przy poborze zwykło bywać od towarów, które z Polski i do Polski prowadzone bywają, także i od wołów żadnymi się wolnościami nie szczycąc, niema być in corpore regni tylko na pograniczu, albo na którem miescu commodius poborcy pogra- nicznemu w swej ziemi postanowić się będzie zdało, in augmentationem tego. 10. A celnik koronny ma się fideliter z poborcą znosić o regestrach swych komor pogranicznych i głównych krakowski i poznański, żeby się poborca sprawić mógł jako wiele czwartego grosza od taksy celnej przyjść by miało sub poena quatuordecem marcarum, o którą do urzędu grodzkiego pozwany celnik albo pisarze celni od poborcy albo sukkolektora jego toties quocies zapłacić ma, według których contra regestrum przez celnika podpisanym poborcy do skarbu będą powinni respondować. A ktoby się tego ważył, żeby nie na granicy albo w Koronie w któremkolwiek województwie granicznym nieprzyległym ten czwarty grosz wybierać śmiał i tem ludzie kupieckie obciążał, winie sta grzywien przepada, od którą od kogokolwiek pozwany na trybunał albo przez urząd starosty któregokolwiek grodu peremptorie dosyć uczynić będzie powinien, której winy połowica sądowi a połowica aktorowi iść ma a pozew ma być u sukkolektora, któryby w imię poborcy swego co od kogo wyciągał. 11. Żydowie we wszystkiej Koronie nemine prorsus excepto po półtora złotemu każdy od głowy będą płacić powinni, a iżby od takiego pogłowia nie ulegali, tedy tak postanawiamy, aby w każdym mieście miasteczku tak naszym jako poddanych naszych powinien był urząd miescki popisać Żydy wszytkie ile ich jeno głów jest w którym domu fideliter i oddać do rąk poborce w każdym województwie także też we wsiach naszych dzierzawy naszej a u poddanych naszych duchownych i świeckich panowie ich przez swe sprawce albo urzędniki toż uczynić mają z pilnością wszystkie Żydy, ile jeno ich kędy głów jest, popisać i oddać do poborców, a Żydowie każdy z nich będą się powinni prezentować przed urzędy miast, miasteczek i wsi obyczajem wyżej opisanym sub poena zł. p. dwuset, która ma być od starszych ich requirowana. A urzędy też i panowie ich pod tęż winę podpadać będą gdzieby w tem negligentes byli, o którą winę na Żydziech urząd grodzki egzekucyą peremptorie czynić ma salva nihilominus inquisitione, gdyby się kto utaił albo uległ temu, komu interest, to jest poborcy. 12. Warunek, czas i mieisce oddawania czopowego. Do wybierania pomienionego czopowego w ziemi halickiej za zezwoleniem wszytkich obywatelów tamecznych według pozwolenia ich dawanym1, urodzonego Krzysztofa Gorskiego poborcy, który za oddaniem i publikowaniem uniwersału tego czopowego przysięgę naprzód czynić ma in eam rotham jaka jest w uniwersale poborowym anni millesimi quingentesimi nonagesimi quinti2 w grodzie swym, gdzie osiadłość ma z sukkolektorami swymi, której przysięgi extrakt przy liczbie produkować ma. A na to wybieranie ma brać rekognicye dostateczne od tych, co go oddawać będą cum specificatione poboru wszelakiego. 1 dawany. 2 Vol. 1. II. 1438.

11-12 1603 19 13. Czas wybierania pieniędzy czopowych, pogłównego żydowskiego, składnego winnego i małwaziowego, czwartego grosza ma być od publikacyej uniwersału tego nadale] we dwie niedzieli a kończyć się ma takiegoż drugiego dnia w roku przyszłym millesimi sexcentesimi primi. A wszakoż pogłówne żydowskie zaraz na początku tego poboru zupełnie wybierane być ma. A gdzieby kto takowego czopowego na czas pomieniony nie oddał, poborca powinien go in delatis do urzędu oddać, za którą delacyą cum poena quatuordecem marcarum zapłacić go każdy powinien urzędowi grodzkiemu a urząd grodzki, to co wybierze, w dziesięć niedziel po oddanej delacyej do podskarbiego powinien odesłać albo urzędowe procesy, w któ-rychby się żadna folga przeciwko deferowanym nie okazowała, pod winą sta grzywien gdy będzie do tej delacyej pozwany na trybunał, której winy połowica sądowi a połowica stronie pozywającej przychodzić ma. A takowych delacyi, które poborcy do grodów podawać będą, mają extrakty z tych urzędów autentice oddawać do skarbu przy oddawaniu rat, z których delacyi już skarb a nie poborcy urzędy grodzkie rekwirować mają. 14. Mieisce oddawania pieniędzy czopowych tych powiatów mianujemy według zezwolenia ich do skarbu za kwitem podskarbiego koronnego na raty skarbem postanowione pod winą sta grzywien zapozwanym na trybunał piotrkowski albo lubelski od instigatora oddać je ma in instanti sub poena banitionis, której winy połowica na sąd a druga połowica na delatora przychodzić ma. Wszakoż aby tem prędzej skarb nasz do pieniędzy przyść mógł pozwalamy podskarbiemu naszemu koronnemu, iż będzie mógł kontrakty strony czopowego składnego, pogłównego żydowskiego i czwartego grosza z poborcą albo z kim innym, zwłaszcza za słuszną aukcyą uczynić, aby się prędszymi pieniądzmi skarbowi dogodzić mogło. A poborca gdy te pobory wybierze, ma na pierwszych rocech ziemskich w powiecie swym liczbę uczynić i kwity podskarbiego tam okazać przed sądem in facie nobilitatis onego powiatu albo ziemie, którą liczbę ma potem przy ostatnich resztach czopowych podskarbiemu koronnemu odnieść a co zostanie finaliter zapłacić sub poena banitionis, gdzie by się o to dał pozwać instigatorowi do sądu trybunalskiego; salarium poborcy rachowane być ma od każdego złotego po groszu jednemu, z którego salarium i koszt na wożenie pieniędzy i drogi odprawować będzie miał z swymi sukkolektorami. A dla lepszej wiary i pewności do tego uniwersału pieczęć naszą koronną kazaliśmy przyłożyć. Dan w Warszawie dnia XX miesiąca czerwca roku pań-skiego millesimo sexcentesimo, panowania królestw naszych polskiego XIII szwedzkiego roku siódmego na własne króla IMci rozkazanie. C. Tremb. Rel. 103 p. 1014—1023 oblatowano w Trembowli z odpisu grodz. halickiego (oblat. tamże 3 lipca), 10 sierpnia 1600 r. przysłanego przez Krzysztofa Gorskiego poborcę halickiego. W nagłówku hal. czytamy, że przyniósł do grodu królewski ten akt łożniczy króla Stefan Napiorkowski literas universales cotributionum ducillorum in comitiis particularibus districtuum unanimi consensu laudatorum. 12. Kraków, 31 lipca 1603. Wezwanie króla do poparcia jego przedłożeń na najbliższym sejmiku deputackim. 1. Zygmunt Trzeci z Bożej łaski król Polski Wielkie książe Litewskie, Ruskie, Pruskie, Mazowieckie, Żmudzkie, Inflanckie etc. etc. i Szwedzki, Gocki, Wandalski dziedziczny król etc. Urodzony wiernie nam miły. Na zjeździe, który do obierania deputatów na trybunał przypada, będzie imieniem naszem przełożono stanom tam zgromadzonym o potrzebach pospolitych bardzo 

1607 12—13 na ten czas Rzpltej należących. Uczynisz tedy Wierność Twą rzecz nam wdzięczną, gdy na ten zjazd przybędziesz, i tam do tego, coby ku dobremu ojczyzny, ku podźwignieniu spraw i potrzeb jej, ku zatrzymaniu całości państw jej należało przychylisz, co łaską naszą wierności twej oddawać się będzie. Dan w Krakowie dnia ostatniego miesiąca lipca roku pańskiego MDCIII panowania królestw naszych polskiego XVI szwedzkiego roku X 1. Ind. Rel. C. Hal. 110 p. 1164. 13. Halicz, 19 marca 1607. Laudum sejmiku halickiego. 1. Anno Domini millesimo sexcentesimo septimo. My urzędnicy rycerstwo na ten raz za obwieszczeniem J. kr. Mci n. m. p. tu na sejmik halicki die 19 Martii zgromadzeni bacząc i uważając wielkie niebezpieczeństwo na ojczyznę naszą miłą następujące, dla uspokojenia jej pozwalamy, aby pobór ten przeszłego sejmu był integre dodany a drugi aby był złożony. 2. Za które żołnierze powiatowe obrawszy rotmistrze wyprawić do J. kr. Mci dla zadzierzenia dostojeństwa majestatu jego salvis jednak libertatibus et imunitatibus, który pobór tak przeszły niedodany, jako i ten nowo pozwolony, aby był wydany ex nunc a nadalej do kwietnej niedziele. 3. A interim ad fidem publicam dostać pieniędzy tymże Ich Mciam pp. Rotmistrzam od nas naznaczonym iuxta quantitatem poboru stąd przychodzącego pozwalamy, assekurując IMciom pewnej a istotnej zapłaty2 Rzptę zasłaniać się mają i owszem te pobory równo z nami wydać powinni będą a to sub poena centum marcarum, o co forum w grodzie na kwerellach peremptorium, semotis quibusvis dilationibus et appelationibus. 4. Nihilominus, strzeż Panie Boże dalszego jakowego na ojczyznę naszą niebezpieczeń-stwa, któremby pobór od nas złożony wystarczyć nie mógł, tedy i sami osobami naszemi tam gdzieby zatrzymanie całości wolności naszych stawić się pod tymże związkiem niżej mianowanym obligujemy, co iżby swym porządkiem szło, donosimy tu do wiadomości IMci p. wojewody ruskiego3 jako wodza naszego aby, jeśliby fatis currentibus do ruszenia się nam wszystkim dla dalszego odparcia niebezpieczeństwom naszym na ojczyznę naszę przyszło, IMć albo IMć p. kastellan halicki 4 nabliżej po IMci uniwersałami swymi nas bracią swą obesłać i obwieścić raczyli. Za którem obwieszczeniem wszyscy się stawić z powinności przeciwko ojczyźnie na miejsce w uniwersale oznaczone, niewątpiąc braterskie i do wszytkich mocą zjazdu tego upominając i żądając. 5. Wszakże ci, którzy są a legatione na sejm przyszły do J. kr. Mci pod Jędrzejów naznaczeni, także IchMć. pp. rotmistrze, gdyby przyszło do ruszenia się, objecujemy wzwyż mianowanym tak im to podobno przeczytać ma, iź loco expedicionis bellicae munus odprawowali. Adam Tirawski podsendek halicki marszałek na ten czas koła rycerskiego w Haliczu zgromadzonego za zleceniem IMciów podpisuje. Castr. Hal. 111 p. 813-814. 1 Adresatów tej odezwy królewskiej nie ma poszczególnych. Do obiaty do grodu halickiego wniósł odezwę powyższą Albert Sierakowski jako litteras s. Maiestatis ad nobilitatem districtus praesentis missas, sigillo minoris cancellariae obsignatas. Z kancelaryi królewskiej rozesłano więcej takowych pism do wy- bitniejszych z ziemian halickich. 2 braknie dwu wierszy zatartych. 3 Stanisław Golski. * Wojciech Humiecki.

1607 21 14. Halicz, 19 marca 1607. Instrukcya sejmiku halickiego posłom na sejm walny. 1. Instrukcya i artykuły Ich Mciam pp. posłom z sejmiku halickiego pro die 19 Martii od JKr. Mci złożonego na sejm przyszły walny dana. 2. Iż nam w województwie naszem przed innymi1 sejmikować a w czasiech tych krwawemi łzami opłakania godnych wprzód przychodzi, a iż podobno godnością naszą w przechowaniu tem mniej dogodzić możemy, życzliwością jednak uprzejmą, statecznością, powinną, cnotą przeciwko Rzpltej matki naszej i dostojeństwie JKr. Mci i braciej swej oddaniem całej braterskiej miłości dogodzić i usiłować bychmy chcieli, Zjachawszy się tedy tu na sejmik obraliśmy zgodnie posły z pośrodku siebie Ich Mci p. Jakóba Potockiego z Potoka starostę białokamienieckiego, IMci p. Adama Tirawskiego podsędka, Adama Lichowskiego 2 ziemskich halickich, IMci p. Kristofa Chodorowskiego, p. Jakóba Kocieczyńskiego, p. Marcina Kazanowskiego, którymeśmy zlecili naprzód uniżenie Jkr. Mci p. n. m. za tak miłościwe oko na tę ojczyznę naszą a pilne i uprzejme przemyśliwanie o dobrem i pożytecznem naszem podziękować a prosić przytem pilnie, aby JKr. Mć pan i głowa nasza nie ustawać raczył we wszelakiem pieczołowaniu i czu-łości swojej jakoby tak zaburzone8 .......... dzielnością i inszymi wolnościami dodzierzaniem Panom naszym wiary i stateczności wszystkimi cnotami przodkujące Królestwa już na poły przewiedzione, uchronione i do zgody świętobliwej całości wszelakich państw zatrzymawające przyprowadzone być mogli. 3. Prosić przytem Ich Mciów pp. senatorów, jako braci naszych starszych, aby solito iudicio et dexteritate debitaque vigilantia sua podług powinności swej szlacheckiej i przysiąg senatorskich pilnie w to wkraczali, aby rozróżnione animusze ludzkie do zjednoczenia przynieśli ad pristinum statum et formam Rzptej redigere mógł. 4. Więc też Jkr. Mci p. n. m. dostatecznie w propozycyej swej potrzebę Rzptej naszej przedkładać i ofiarować przy tem wszelaką aukcyą coby do przemnożenia wolności naszych należało raczy. My jednak et specialiter non discendo zlecilichmy to Ich Mciom pp. posłom naszym, aby stawiwszy się na ten sejm, to coby ex vera necessitate Rzpltej naszej ku zadzierzeniu całości, praw, swobód i wolności naszych, ku ozdobie i rozszerzenia ich baczyli, sedulo elaborowali, obligując fidem et honorem et conscientiam ich, aby nic privatum jedno publicum commodum, zadzierzenie całości dostojeństwa majestatu JKr. Mci, gdyż to salus et anima Rzptej nostrae przodowna, a osobliwie konkluziej artykułów Wiślickich nic nie ustępowali i owszem one we wszystkiem laudo sejmu walnego przyszłego aby aprobowane byli. Jeśliby co jeszcze desiderantur, aby przez IMci, tak jako nam to często od JKr. Mci ofiarowano jest, za zgodą wszystkich stanów koronnych, naprawiono, poprawiono i przyczyniono było. 5. Pobór iź z wielu słusznych i uważnych konsideracyi dla wszelkich niebezpieczeństw następujących aby uchwalili. Starać się IchMć pp. posłowie mają, aby na sejmie przyszłym approbacya tego była. A iż bracia nasi w okrutnem srogiem więzieniu i niewoli u tyrana moskiewskiego będąc, płaczliwie u nas ratunku i miłosierdzia wołają ściągając, prosić króla IMci, aby staraniem swem a pilnem włożyć się w to, jakby ztamtąd eliberowani być mogli raczył. 1 niemi 2 sc. Łychowski 3 dwa wiersze zupełnie zatarte.

1608 14—15 6. Caetera sam czas naznaczy, uspokoi wewnętrzne za łaską Bożą i błogosławieństwem to żałościwe rozróżnienie. Adam Tirawski podsendek halicki marszałek na ten czas koła rycerskiego w Haliczu na sejmiku zgromadzonego za zleceniem IMci podpisał. Castr. Hal. 111 p. 811-813. 15, Halicz, 15 września 1608. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady i rycerstwo ziemi halickiej na czas sejmiku deputackiego do Halicza zgromadzeni wszem wobec i każdemu z osobna komukolwiek to wiedzieć należy oznajmujemy, iż przy porządnem i ugodnem obraniu naszem na sądy Trybunału koronnego deputata, bacząc świeże a codzień pomnażające się niebespieczeństwa swawolej ludzi luźnych, na rozboje i plundrowanie domów śliacheckich i poddanych krajów naszych kupiących się, w tak gorącym pożarze zdrowia, domów, majętności naszych, zabiegając niebespieczeństwom dalszym, acz laudum województwa podolskiego ad securitatem krajów naszych słusznieby nam koassumować potrzeba, ale iź ta sprawa magis publica consultationis sejmikowi sejmu walnego koronnego1, jako wszelakie exorbitancye i urazy Rzpltej obmyślawającego należy, tedy stanowienie tego niebespieczeństwa na on plac i czas, gdy się jedno najpierwszy poda, odkładamy sobie, chcąc tego sub fide et honore statecznie pro posse nostro z drugą bracią poprzeć a iuxta discriminis et periculi imminentis naturam sposób takowy i bespieczeństwa obmyślić. 2. A iż pod teraźniejszy zapał i niebespieczeństwa tego JW. Stanisław Włodek a Hermanowa wojewoda bełzki a starosta nasz halicki, kołomyjski częścią brachii regalis vigore, częścią z miłości przeciwko nam braciej swojej temu zabiegając pro posse suo takowe swawoleń-stwo ustanawiać w tem kole naszem objecali, aby tem snadniejszy sposób ad eradicanda maleficia ludzi swawolnych wziął objecujemy, co i strzymać pod wiarą naszą objecujemy i z tem, iż jeśliby w majętnościach naszych za powodem i faworem poddanych naszych takowe latrocinia pomnażały się, albo i z kupej rozpędzeni takowi łotrowie w majętnościach naszych znajdowali, aby byli recentium spoliorum et praedae przez powołania urzędowe notowani albo, in recenti crimine za pojmaniem drugich poszlakowani, że wolno będzie IMci p. wojewodzie, obwieściwszy jednak pierwej każdego majętności jego, aby i sam ad executionem faciendam poczuwał się panu, takowe złoczyńce łapać karać i exekucyą iuxta cuiusque delictum nieodwłocznie rozkazać czynić, o co na potem prawnie IMć p. wojewoda rekwirowan ani inkwietowan od żadnego z nas być nie ma. 3. Którą uchwałę naszą dobrowolnie na się postanowioną, iż i drudzy panowie bracia nasi absentes condolendo communibus periculis z nami pospołu przyjmą pewniśmy, o co Ich Mć braterskie prosimy. 4. A ta uchwała do sejmiku blisko przyszłego sejm walny uprzedzającego trwać tylko ma. A dla lepszej wiarej i pewnościej onę rękami własnemi podpisaną marszałkowi koła na ten czas naszego IMci p. Adamowi Tyrawskiemu podsędkowi halickiemu do ksiąg ziemskich halickich per oblatam podać kazaliśmy. Działo się to w Haliczu w poniedziałek po narodzeniu Pannej Maryej roku pańskiego tysiącznego sześćsetnego ósmego. Stanisław Zorawiński podkomorzy ziemie halickiej. Hieronim Strzesz m. p. Adam Łychowski pisarz ziemie halickiej m. p. 1 T. j. sejmikowi poselskiemu

15-16 1613 23 Andrzej Bełzecki m. p. Paweł Kuropatwa m. p. Heliasz Dymidecki. Jan Wolski pisarz grodzki halicki m. p. Rafał Ostrowski m. p. Mikołaj Ostrowski m.p. Jan Gruszczyński Kossmider m. p. Chrysztof Chodorowski m. p. Mikołaj Staninski, Michał Bryszowski Worytko, Andrzej Skarbek, Jakub Lychowski, Michał Tyssarowski, Kossinski Szczęsny, Jan Przystalowski, Stanisław Lyssa- kowski, Paweł Rakowski, Jakób Szczęsny Chrymirski, Walenty Kalinowski, Adam Wyczołkow- ski, Konstantyn Zagwojski, Wojciech Kuczkowski, Malcher Krzywiecki, Chrysztof Skopowski, Stanisław Dłuski, Stanisław Strzemeski, Iwan Wasko Grabowiecki, Paweł Swaryczowski, Hrycko Swaryczowski. Przez Michała Worytka Drohomireccy wszyscy podpisali się. Sebastyan Nicz, Jan Borszowski, Stanisław Kurowski. Olbrycht Odrowski. Jakub Wilżyński z Wilżyna. Gasper Wilżyński z Wilżyna. Andrzej Jeżowski, Alexander Charłupski. Adam Tyrawski podsędek ha- licki marszałek na ten czas koła rycerskiego suo et multorum aliorum ex commissione imie- niem m. p. Correxit Popiołek. Adam Łychowski notarius terrae haliciensis. Joannes Swoszow- ski vicecapitaneus castrensis haliciensis circa oblatam literae et laudi publici in conventu elec- tionis deputati laudati subscribo et aliorum in terminis quaerellarum haliciensium congregatorum subscribo. Andrzej Doroniecki imieniem IMci p. starosty Felińskiego. Andrzej Dymidecki. Mi- kołaj Stom... Alexander Wrzeszowski. Aleksander Żurakowski. P. Ozarnkowski. K. Zabierow- ski. Adam Nahuiowski, Paweł imieniem P. Lyczkowskiego pisać nieumiejącego. Jan Ol- szewski imieniem p. Jana Studnickiego podpisuje na kwerelach i sam pisać nie umie. Mi- kołaj Oświeski. Castr. Hal. Rel. 112 p. 1679-1682. 16. Halicz, 9 września 1613. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady koronne urzędnicy ziemscy rycerstwo i obywatele ziemi halickiej i powiatów do niej należących zjechawszy się do Halicza na dzień dziewiąty miesiąca września na elekcyą deputata naszego do trybunału przyszłego przypadającego, po wysłuchaniu IMci p. Alexandra Trzebińskiego posła Jkr. Mci p. n.m. do nas w sprawach Rzptej i w tych trudnościach naszych, które na ten czas wszystkie stany koronne od żołnierzów moskiewskich za nieuczynieniem żołdu ich w dobrach i w majętnościach swych ponoszą przysłanym, widząc to prawie dobrze, że proposita i żądanie JKr. Mci właśnie w sobie zamyka obmyślawanie całości i pokoju ojczyźnie naszej, wiodąc nas do tego, abyśmy sami obiema rękami do zniesienia ciężaru z siebie i majętności naszych co najprędzej przystąpili, więc i wiadomości pewnej dosiągłszy z rachunków skarbowych i z relacyej IMciów pp. komisarzów na zapłatę temu żołnierzowi z sejmu deputowanych, że pobory na przeszłym sejmie uchwalone żołdowi ich i zapłacie ich wystarczyć nie mogły, tedy my i na tym placu do uspokojenia samych siebie z tem rycerstwem inszego sposobu nie widząc do takowego środku i lekarstwa, jakie na przeszłym sejmie było uchwalone, przystąpiliśmy i wszelakie zwłoki i deliberacye, któreby w tak ciasnym razie i utrapieniu naszem więcej zatrudnienia i szkody aniżeli poratowania przynieść mogły odciąwszy, mocą teraźniejszego sejmiku postanawiamy. 2. Naprzód z poddanych tak pp. dzierzawców dóbr Jkr. Mci duchownych i świeckich jako i dóbr naszych dziedzicznych z pługa albo z łanu każdego po zł. piąci, z miast i miasteczek tychże panów dzierzawców duchownych i świeckich i naszych ślacheckich sosów pięć,

1613 16 także od rzemiosł, handlów i co jedno raz do roku przy łanowym wybierano bywa, stosując się do kwitów przeszłych poborów i do uniwersału poborowego roku teraźniejszego na sejmie niedawno skończonym uchwalonego we wszystkiem się referując pozwalamy. Także od Żydów wszystkich wobec ziemi halickiej i powieciech wspomnianych z każdej głowy specifice po zł. jednemu a z popów po zł. trzy tylko, także z mielników za wszystek pobór. 3. A iż przez tak różne spustoszenie Pokucia, tak w ziemi halickiej jak i powiecie kołomyjskim ozwali się niektórzy obywatele, że prze tak znaczne spustoszenie, by najbardziej chcieli, równo z drugą bracią tych poborów dać nie mogą, tedy którebykolwiek wsi w tych powieciech spalone przez nieprzyjaciela się pokazały, po kopie tylko z łanu tego poboru płacić mają. 4. Którego poboru wybieranie poczynać się ma od kwerelli blisko przyszłych halickich, albo od tego czasu, kiedy przypadają, a kończyć się ma od zaczęcia w niedziel pięć. 5. A do wybierania poborów urodzonego p. Stanisława Zbijewskiego obieramy i wzywamy, który na czas naznaczony jurament i publikacyą wybierania uczyniwszy i one w czasie opisanym wybrawszy do rąk IMci p. Wojciecha Makowieckiego, którego szafarzem tych poborów obieramy, oddać powinien będzie, za kwitem jego ręcznym ręką własną napisanym. A czegoby p. poborca nie wybrał na delacie IMciom pp. starostom oddać powinien, a pp. starostowie delatę wyciągnąwszy do rąk p. szafarzowych oddadzą. Winy w przeszłym uniwersale tak na niewydających jako i p. poborcę, p. szafarz i pp. starosty w odprawowaniu nierychłej exekucyej nexu przeszłego uniwersału zakładamy i wnosimy. 6. A iż wiadomość, jeśliże insze wszystkie sejmiki w Koronie na takowe pobory oraz z nami pozwolą jest trudna, prosimy uniżenie J. kr. Mci p. n. m., aby do grodów halickiego i trembowelskiego przez uniwersały swe takowe zgodne pozwolenie objaśniać raczył. A gdyby ta wiadomość pozwolenia i złożenia poborów wszędy po Koronie nastąpiła, tedy p. szafarz IMciom pp. komisarzom sejmowym do zapłaty żołnierskiej naznaczonym bez omieszkania odwieść ma ten pobór do Lwowa, uchodząc dalszego płacy zatrudnienia. 7. Gdzieby też zaś insze sejmiki na takowe pobory nie pozwoliły a Jkr. Mć sejmby złożyć raczył, tedy te pobory w sekwestrze i depozycie p. szafarzowym aż do skończenia sejmowego albo ad beneplacitum et ordinationem nostram inviolabiliter trwać mają i nigdziej ich bez pozwolenia naszego obracać nie ma. 8. A nadewszystko bacząc w tak żałosnym i ciężkim razie to prędkie mimo prawo pospolite a prawie z ujmą wolności poborów pozwolenie być niezwyczajne dla złej na potem sekwelle, ponieważ okazyą sejmu prędkiego być widzimy, warujemy to sobie i statecznie strzymać obiecujemy, iż na przyszłych sejmikach ante omnia zjechawszy się dostatecznie namówimy i pp. posłom naszym zlecimy, aby to jako najpilniej opatrzono było, jakoby na potem Rzpta nasza w inakszym rządzie pokoju i postanowieniu zachowana była, a zatem i nam ad extrema ordinaria media non suo loco et tempore i do tak częstych poborów ku zniszczeniu naszemu aby nigdy nie przychodziło, co sobie wszystko statecznie i nieodmiennie strzymać pod obowiązkiem przeszłego uniwersału et sub fide et honore nostro objecujemy. 9. Salarium p. poborcy podług przeszłego uniwersału postępujemy. A to postanowienie nasze zgodne ręką niektórych IMci od nas na to deputowanych podpisane i zapieczętowane do ksiąg grodzkich tak halickich jako i trembowelskich przez ręce IMciów pp. Hieronima Strzyża sędziego marszałka na ten czas koła naszego, Mikołaja Kopyczyńskiego podsędka, Adama Łychowskiego pisarza ziemskich halickich podajemy. Działo się w Haliczu w poniedziaiek pierwszy po narodzeniu Panny Maryej roku pańskiego 1613. Stanisław Włodek wojewoda bełzki, Mikołaj Wolski z Podhajec marszałek nadworny koronny. Stanisław Żorawiński podkomorzy halicki. Piotr Ożga starosta trembowelski. Hieronim Strzyż. Mikołaj Kopyczyński podkomorzy ziemski halicki. Adam Łychowski pisarz zemski halicki. Castr. Hal. Rel. 116 p. 915-917. Castr. Tremb. 111 p. 181-184.

17-18 1613 25 17. Bołszów, 30 września 1613. Starosta halicki wzywa ziemian na okazowanie. 1. Stanislaus Włodek de Hermanow palatinus belzensis haliciensis colomiensisque etc. capitaneus. Wszem wobec każdemu z osobna komu wiedzieć należy, zwłaszcza IchMci pp. obywatelom ziemie halickiej oznajmuję, iż ta konstytucya ostatniego sejmu warszawskiego o okazowaniu uczyniona wątpliwie jest napisana, którą inaczej rozumieć (jedno według litery i tekstu) trudno. A iż tam ziemi halickiej naznaczona occasio po świątkach, która się już odprawiła a potem po św. Michale we dwie niedziele, tedy zdało mi się to jako staroście tej ziemi pierwszemu WMciów wszystkich przez uniwersały swoje napomnieć jakoż i napominam, abyście się WMć według powinności każdej swojej pod Haliczem, tak jako napisano, we dwie niedzieli po św. Michale z poczty swymi stawić raczyli. 2. Na której od pp. posłów naszych, których na sejm ostatni warszawski posyłaliśmy, weźmiemy i deklaracyą o czasie okazowania tego, więc i dla rozruchów, które się o ścianę Węgrzech i Wołoszech dzieją posłuch gotowości naszej uczynić godzi się i na insze nasze niewczasy, które nas cisną ten porządek przydać się może. Przeto to zdanie moje w uniwersale WMciom wyraziwszy, on aktykować i publikować w grodzie mojem halickim rozkazałem a stamtąd ekstrakty wyślą, które też WMcie jeden do drugiego w sąsiedztwie przesyłać raczcie. Dan w Bołszowie ultima Septembris millesimo sexcentesimo tredecimo. Stanisław Włodek wojewoda bełzki. Rel. Castr. Bełz. 116 p. 931-932. 18. Pod Haliczem, 20 października 1615. Konfederacya ziemian halickich. 1. My urzędnicy ziemscy, stan rycerski, ślachta obywatele ziem halickich, zjechawszy się tu pod Halicz na dzień dwudziesty miesiąca października na okazowanie według prawa opisanego przypadające, widząc to na oko, w jakiem niebespieczeństwie ojczyzna nasza i my wszyscy w domach naszych zostawamy, tak iż czasu niedawnego, w przeszłym miesiącu województwo podolskie i ziemia nasza halicka przez inkursyą tatarską, jedni przez ogień majętności swych pozbyli, drugich samych z żonami, dziećmi w niewolę pogańską pobrali, mieczem i ogniem wojując, popiół, pustynią w krajach naszych uczynili, więźniów do sto tysięcy, a stad, bydeł rzecz niezliczoną zabrali, tem się nie kontentując jeszcze tenże car tatarski upominków zwykłych za to upominając się, z wielką groźbą i odpowiedzią obiecując prędko znowu stawić się z wojski swemi w państwach koronnych, poselstwo pełne odpowiedzi do J. Kr. Mci p. naszego miłościwego wyprawił. 2. K temu, że i to drugie niebespieczeństwo nas nie po mału zachodzić musi, że najdują się tacy między nami bracia naszy swawolni, którzy minąwszy prawo pospolite, nie mając w tem przedsięwzięciu swem żadnego pozwolenia J.Kr.Mci, rad koronnych do wojny i inszych Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 4

1615 18 w takim razie spraw Rzpltej naszej należących, privata authoritate chorągwie swe in contemptum superioritatis 1 rozciągają, kupy wielkie ludzi zbierają, onemi braci naszej i nam samym w majętnościach szkody czynią —co większa, chcąc tym ludem i zaciągiem swym prywatnym państwo wołoskie iure violento osieść, hospodara tego spychając, inszego na tę stolicę mimo woli i pozwolenie króla IMci p. n. wsadzić usiłują, tem samem pokój pospolity i pakta z postronnymi pany targają, za którym postępkiem swym co za periculum nobis imminet, na jaki hak ojczyznę naszą prowadzą, przeszły czas takiejże nieszczęśliwej ekspedycyi już nas dobrze tego nauczył, tak iź uchowaj Boże im nieszczęścia jakiego doznać na sobie, zatem nam obywatelom halickim, najbliższym tego ognia i niebespieczeństwa, nic inszego jedno ultimum exitium krajów naszych spodziewać się potrzeba. Nawet by też oni zrazu i pożądanej fortuny w tem przedsię-wzięciu swem doznali, tedy ponieważ ten zaciąg ich jest bez wszelakiego fundamentu za nastaniem nowego hospodara przez cesarza tureckiego, jako przeszły wiek in annalibus nostris opisany już nas tego edocuit, jakie oni z swym kompetytorem sobie tam bespieczeństwo i nam za takim ich postępkiem pokój od tej granice obiecować mogą? 3. My tedy będąc stąd z każdej miary in summo periculo collocati a żadnej obrony ani kwarcianego żołnierza ani inszego praesidium na postronnego i wszelkiego nieprzyjaciela nie mając, który jeśli znowu wynidzie według obietnic swoich nas inermes wojować, już własne to zginienie i upadek ziemie naszej, a nie komu inszemu przed nami będącemu stanie się. 4. K temu już to rok minął, jako starosty halickiego nie mamy, którego powinność to jest własna ludzi swawolnych, prawem pospolitem się nie kontentujących w powiecie swym animadvertere, na tym zjeździe okazowania naszego takie postanowienie uczyniliśmy i domową obronę od nieprzyjaciół swych uchwalili. Naprzód obiecujemy to sobie dobremi poczciwemi słowy, pod związkiem powinności naszej ślacheckiej, obowiązując się w tem fide honore et conscientia wszyscy jednostajnie ślachta obywatele ziem halickich tak jako kto może i z kondycyi swojej wojnę powinien służyć, ad arma consurgere, tam na tem miejscu broniąc ojczyzny, dulcia pignora nostra krwią, piersiami i dostatkami swymi własnymi konno, zbrojno, armatno się zjechać i stawić, gdzie potrzeba tego będzie i niebespieczeństwo ojczyzny naszej od postronnych nieprzyjaciół pokaże się i stamtąd nie rozjeżdżać się i owszem sam i pocztem swym tak długo każdy z nas trwać ma, póki sama necessitas imminentis periculi nostri po nas tego będzie wyciągała. 5. Potem tamże w ten czas zarazem w tem zgromadzeniu naszem czyniąc zwykły wojenny porządek między sobą, mamy i będziemy powinni rotmistrze z pośrodku siebie obrać i sami się pod regiment ich podzielić, aby każdy z nas wiedział, uchodząc w tem konfuzyi, która więc in defectu magistratus zwykła w takim razie bywać, pod którym regimentem, znakiem i chorągwią ma ten talent powinnej służby ojczyźnie swej miłej oddawać. A iż to jest urząd i własna powinność w prawie pospolitem opisana, wodza naszego JW IMci p. wojewody ruskiego, ludzie na taką służbę Rzpltej do kupy wzywać, uniwersały swe eo nomine po województwie i powiatach rozsyłać, którego my dignitati in nullo tem postanowieniem swem nie chcemy derogować i owszem do niego salvo in toto iure regio et suo terrestri przystępujemy, tedy z tegoż zjazdu naszego wyprawiliśmi do IMci posły swe, kładąc tę powinność na IMcia, jako wodza swego i prosząc [o] to uniżenie IMci p. wojewody ruskiego, żeby IMć mając pilne oko na te niebespieczeństwa koronne i one lepiej mimo nas młodszą bracię swą, jako na wyż-szej górze zostający, skąd co periculi na ojczyznę naszą imminet widząc i upatrując, za nastą-pieniem onego sam do nas przybyć raczył, wszystkich obywatelów ziem halickich uniwersa-łami swymi po powiatach rozesłanymi do kupy wezwał, w nich nam czas i miejsce to oznaczył, gdziebyśmy się mieli z poczty swymi według demonstracyi IMci stawić. A iż tego bez wiado- sc. regis

1615 27 mości, rady i zniesienia się z JW. p. Stanisławem Żółkiewskim wojewodą kijowskim hetmanem koronnym jako starszym naszym czynić się nie godzi, na którego prawo pospolite względem urzędu IMci hetmańskiego omnes excubias internas et externas w Rzpltej naszej włożyło, tedy z pośrodku siebie o temże postanowieniu i niebespieczeństwie swem dając znać IMci, wyprawiliśmy posły swe, prosząc IMci n. m. p. jako hetmana i obywatela też naszego halickiego, żeby chciał IMć jako zawsze zwykł, nie szanując zdrowia, trudu i kosztu swego na ten czas, iam labenti reipublicae nostrae radą i pomocą swą sam succurrere. 6. Kędy zjechawszy się i to przy tem sobie warujemy, że jako na ciągnieniu tak i na miejscu obozem leżący, żadnych krzywd i szkód braci naszej i poddanym ich czynić nie mamy ani waśni żadnych i nieprzyjaźni, jeśliby kto z kim co miał nieprzyjaznego przedtem, wszczynać nie będziemy i owszem zostawszy wszyscy w takim związku i jedności, ex fraterna sua charitate mamy się w pokoju według konstytucyi ś.p. Augusta o okazowaniach uchwalonych semotis omnibus civilibus dissidiis zachować, do żadnych inszych konsultacyi na samem prawie pospolitem, w tem tylko budując się, oprócz obmyślania i rządu czynienia około wojennej obrony naszej na tym zjeździe naszym nie przystępując. 7. A iż nam tego potrzeba, żeby ci pp. posłowie naszy nam relacye poselstwa swego w tej żałośnej żądności naszej co sprawią nam u JWMci p. wojewody kijowskiego i IMci p. wojewody ruskiego uczynili, tedy ad hunc actum obiecujemy to sobie zjechać się wszyscy tu do Halicza w poniedziałek blisko przyszły po św. Marcinie podczas roków ziemskich halickich przypadający. Które to postanowienie i uchwałę zjazdu naszego teraźniejszego objecujemy iterum atque iterum wszyscy, in simplici corde go konkludowawszy, strzymać, dzierżeć i wypełnić dobremi szlacheckiemi poczciwemi słowy, pod winami i warunkami w prawie pospolitem w takim razie opisanemi, na co dla lepszej wiary i pewności rękami własnemi podpisaliśmy się. Działo się to na polu pod miastem Haliczem na okazowaniu ziem halickich we wtorek po św. Łukaszu ewangeliście roku Pańskiego 1615. 8. Mikołaj Kuropatwa stolnik ziemi halickiej natenczas będąc starszym na okazowaniu pod Haliczem. Mikołaj Potocki wojewodzic bracławski, Adam Łychowski, M. Kazanowski, Wojciech Makowiecki, Mikołaj Makowiecki, Jan Kuropatwa, Jan Adam Zludnicki, Jakób Bydłowski, Mikołaj Stawiński, Maciej Jasiński, Gabryel Kuliczkowski, Gierzy Wysokiński, Wojciech Strzyżowski, Chrzysztof Piasecki, Adam Jankowski, Mikołaj Ostrowski, Mikołaj Kurdwanowski Olbodrowski, Wojciech Kuczkowski, Aleksander Kuropatwa, Piasecki Wojciech, Jan Nahujowski, Jan Medyński, Aleksander Medyński powinien Jej Mci pani starościny Felińskiej, Zygmunt Sulatycki, Aleksander Charlupski, Piotr Swarycowski, Piotr Rakowski, Jan Obertyński imieniem ojczyma swego, Piotr Rakowski imieniem Stanisława Czeremowskiego, Jan Skopowski imieniem ojca swego, Jan Brzostowski, Waśko Grabowiecki, Błudnicki Krzysztof, Marcin Strzemeski, Thomas Zawisza, Jan Zawisza, Stanisław Zurowski, Jan Rzewuski, Prokop Jan Brozyna, Stanisław Lubkowski, Hawryło Swistelnicki, Adam Sulatycki, Stanisław Zyroskorski, Malcher Strzemeski, Stefan Owadowski, Piotr Załuski, Stanisław Strzemeski, Stanisław Dymidecki, Bernicki Ilias, Nikodem Ilkowski, Marcin i Jan Nahujowscy, Bartosz Skwarski, Paweł Kamocki, Andrzej Łoziński, Paweł Trembiński, Jan Studzieniecki, Jan Nahujowski, Jan Jablunowski, Wojciech Nahujowski, Łukasz Sielecki, Ilias Zagwojski swem i pp. braci swej imieniem, Maciej Przyłuski, Jac i inszy Żurakowscy, Tomasz Sulatycki swem i braci swej imieniem, Mikołaj Gujski, Piotr i inszy Bereźniccy, Ławer Witwicki, Ilias Swistelnicki, Bazyli Samszonowski imieniem p. Heliasza i Jędrzeja Szumlań-skich, Irzy Szumlański, Wasil Bednarowski z bracią swą imieniem p. Dmitra Zurakowskiego, Iwan Zurakowski, Paweł Kruszelnicki, Paweł Sulatycki, Dymitr Tatumir z bracią, Mikołaj Drohomirecki, Hawryło Bojarski, Krzysztof Zagorski sługa książęcej Jej Mci Zasławskiej z Czartkowa, Jan Dąbrowski, Iwan Grabowiecki, Samuel Grabowiecki swem i brata swego rodzonego imieniem, Iwan Zurakowski, Irzy Milowski, Roman Kniehynicki, Aleksander Zawisza, Bartosz Zawisza, •

1615 18-19 Jan Zawisza, Samuel Zawisza, Samuel Szumlański, Jakób Terlecki, Stepan Berezowski, Stefan Witwicki, Paweł Medyński, Mikołaj Tyskowski, Waśko Poluchowski, Aleksander Mirski, Szczę- sny Bednarowski, Roman Kniehynicki, Stefan Szumlański, Stepan i Fedor Bilińscy, Mikołaj Łacki, Maxymilian Bernicki, Fil Drohomirecki, Valens Kalinowski, Mikołaj Zeliburski, Iwan Kor- czyński, Sień Podlesiecki, Jurek Bernicki i braci swych rodzonych, Iwan Drohomirecki, Sień Drohomirecki, Jan Maciej Dernicki, Wasil Tyskowski, Mikołaj Tyskowski, Trofan Dro- homirecki, Roman Drohomirecki, Fedor Korczyński, Jaczko Kawski,? Milowski Irzy, Piotr Podwysocki. Jan Zawisza, Samuel Zawisza, Samuel Szumlański, Jakób Terlecki, Stepan Berezowski, Stefan Witwicki, Paweł Medyński, Mikołaj Tyskowski, Waśko Poluchowski, Aleksander Mirski, Szczę- sny Bednarowski, Roman Kniehynicki, Stefan Szumlański, Stepan i Fedor Bilińscy, Mikołaj Łacki, Maxymilian Bernicki, Fil Drohomirecki, Valens Kalinowski, Mikołaj Zeliburski, Iwan Kor- czyński, Sień Podlesiecki, Jurek Bernicki i braci swych rodzonych, Iwan Drohomirecki, Sień Drohomirecki, Jan Maciej Dernicki, Wasil Tyskowski, Mikołaj Tyskowski, Trofan Dro- homirecki, Roman Drohomirecki, Fedor Korczyński, Jaczko Kawski,? Milowski Irzy, Piotr Podwysocki. Współczesna kopja w rp. 5 s. 649—653 biblioteki Jagiellońskiej; na s. 654 dopisek: konfederacya ziemi halickiej naprzeciwko tym, co do Wołoch poszli. Pod nagłówkiem: Spisek ziemie halickiej 1615. Do- pisek inną ręką : Kopia posłana mi jest tej konfederacyi od pp. Haliczan, ale oryginał został przy p. stol- niku halickim (t. j. Mikołaju Kuropatwie). Współczesna kopja w rp. 5 s. 649—653 biblioteki Jagiellońskiej; na s. 654 dopisek: konfederacya ziemi halickiej naprzeciwko tym, co do Wołoch poszli. Pod nagłówkiem: Spisek ziemie halickiej 1615. Dopisek inną ręką : Kopia posłana mi jest tej konfederacyi od pp. Haliczan, ale oryginał został przy p. stolniku halickim (t. j. Mikołaju Kuropatwie). 19. Pod Haliczem, 1 grudnia 1615. Uchwały sejmiku zbrojnego szlachty halickiej. 1. My stany, rycerstwo, obywatele ziemi halickiej zjechawszy się tu pod Halicz, podług umowy naszej na rokach ziemskich halickich blisko przeszłych uczynionej, przywodząc in exequtionem spisek nasz na okazyej ziemi naszej halickiej konstytucyą koronną uchwalonej uczyniony1, którem dla zabieżenia niebespieczeństwa na te tu kraje z ziemi Wołoskiej dla rozruchu w tamtej ziemi następującego środek dla obrony na samych siebie, a to będąc destituti solitis praesidiis mercenarii militis, jest postanowiony, eliberando fidem nostram stanęliśmy in armis, gotowi będąc spiskowi naszemu we wszystkiem dosyć czynić. Na który czas do nas W. p. Andrzej Gorski kasztelan halicki przybył i nam do dalszych konsultacyi consilium et autoritatem suam praebuit. 2. Na tym tedy placu doszła nas nowina z Wołoch, że się tam już conflictus 23 die Novembris pod Jasami stał i z łaski Bożej stetit victoria za tymi, którzy Tomszę z tego państwa zepchnąć usiłują. Jednak iż ta victoria nie jest determinata abychmy mieli sobie obiecować certissimam securitatem, bo jeszcze ten nieprzyjaciel w ręce zwycięzcam nie przyszedł, zaczem vivus hostis isto vulnere nie tak już podobno straci nadziei wszystkiej, aby nie miał iterum fortunam belli tentare, które suas vicissitudines zwykła miewać. Do tego jest i druga animadwerzya, jeśli Alexandrowi Mohile dadzą od Porty cesarza Tureckiego chorągiew albo nie, albo jako rychło, tedy póki te rzeczy się nie skończą zawsze jako przede drzwiami w tych krajach niebezpieczeństwo. Zdało2 się nam tedy za teraźniejszym zjazdem naszym od onego spisku naszego oryginalnego nie odstępować i owszem póki firmam tranquillitatem tamtej ziemi Wołoskiej nie usłyszymy, in armis być w pogotowiu, obiecując to pod obowiązkami spisku naszego stawić się in armis osobami własnemi do kupy, skoroby jedno tego potrzeba była, o tem wszystkiem, gdy nas uniwersałami swymi obwieszczą bądź IMć p. wojewoda ruski bądź IMć. Pan halicki, od publikacyej uniwersału w grodzie trembowelskim za tydzień stawić się powinni będziemy na tem miejscu, które w uniwersale naznaczone będzie. 3. A dla więtszego porządku zaraz tu obieramy rotmistrze powiatowe, jako halickiego, trembowelskiego, kołomyjskiego powiatów, IMci p. Alexandra Zborowskiego starostę między- 1 Ob. Nr. poprzedni z 20 października t. r. 2 Stało w Tr.

19-20 1615 29 rzeckiego, IMci p. Mikołaja Potockiego wojewodzica bracławskiego, IMci p. Adama Sienińskiego wojewodzica podolskiego, IMci p. Marcina Kazanowskiego, IMci p. Jana Bełzeckiego, IMci p. Wojciecha Makowieckiego, do których IMciów pp. rotmistrzów stawić się każdy powinien według ordynacyej i demonstracyej na ten czas IMci pana halickiego, także i porządku w prawie dawnem opisanego będzie, i tak onych będą posłuszni jako ars et disciplina militaris potrzebuje, której wszystkiej poddawamy się tą uchwałą teraźniejszą nie inaczej, jeno jako stipendiarii milites rotmistrzowi swemu. 4. A iż też druga część braciej naszych według umowy postanowienia halickiego stanęła pod Kołomyją, tedy IMciom o tem postanowieniu naszem oznajmujemy i listem swoim osobnym IMciów żądamy, aby to nasze postanowienie Ich Mć aprobować i z nami zgodzić raczyli. Do tego, aby to postanowienie nasze do wiadomości IMciów pp. braciej przyszło, per oblatam do grodu trembowelskiego podać zlecamy któremukolwiek z IMciów pp. braciej obywatelów naszych. Ten tedy spisek użyliśmy IMci pana halickiego, aby imieniem wszystkiego koła podpisała i pieczęć swoją wycisnąć rozkazał. Działo się pod Haliczem 1 Decembris anno Domini 1615. Andrzej Gorski kasztelan halicki. Ind. Rel. C. Tremb. 112 p. 733-735. 20. Rod Kołomyją, 1 grudnia 1615. Uchwały sejmiku zbrojnego szlachty halickiej. 1. My rycerstwo obywatele ziemi halickiej mocą okazowania z prawa pospolitego uchwały halickiej pod roki ziemskie halickie po św. Marcinie przypadające odprawionej na dzień 26 listopada pod Kołomyją zgromadzeni, niebespieczeństwom pogranicznym z ziemi Wołoskiej zabiegając i pierwsze zjazdy nasze in executionem przywodząc, stawiwszy się armati ad propulsanda imminentia pericula takowy rząd między sobą czynimy. 2. Naprzód rotmistrzów dwóch IMci p. Marcina Kazanowskiego, za którego ubespieczeniem listownem w koło nasze wniesionem, że do nas wedle obowiązku halickiego przybędzie, tanqam praesentem między sobą rachujemy, i p. Macieja Jabłonowskiego obieramy i o ponoszeniu tego ciężaru a między nami i rządu Ich Mci gorąco prosimy z takowym podziałem. My, którzy podymne do grodu halickiego oddajemy, pod zwierzchnością IMci p. Kazanowskiego, my zaś którzy do dworu kołomyjskiego króla IMci toż podymne oddajemy pod zwierzchnością IMci p. Jabłonowskiego zostawamy i być chcemy, pod których rządem i władzą wszystkie kondycye i powinności w prawie pospolitem [o] ruszeniu wyrażone i posłuszeństwo rotmistrzom zwyczajne nieodmiennie chować pod winami opisanemi obiecujemy. 3. Przeciwko IMciom pp. braciej naszej mocą uchwały halickiej do zgromadzenia naszego należącym a na znieważenie prawa pospolitego i przeciwko miłości braterskiej doma pozostałym solenniter się protestujemy. 4. O winy w prawie opisane każdemu będącemu wolność pozywania absentes deklarujemy. 5. A iż przy konzultacyach naszych zaszła nas ta wiadomość, iż w ziemi Wołoskiej IMć p. Alexander Mohyła Stefana Tomszę wiktoryą otrzymał, a na stolicy ojca swego osiadł, za czem się pokoju pod ten czas spodziewamy, do domów naszych rozjechać się rozumieliśmy. Ale że sobie pewnego i długiego pokoju ze dwóch przyczyn nie możemy, pierwsza iż aemulus nowego hospodara zdrów cum nervo bellico uszedł, który iż tentare może belli fortunam rzecz

1618 20-21 jest podobna; wtóra, iż o daniu chorągwie u Porty cesarza tureckiego jest wątpliwość, tak się rozjeżdżając ubezpieczamy, iż uchowaj Panie Boże na Alexandra IMci nowego hospodara wstrętu i odmiany fortuny, a stąd na granice niebespieczeństwa za obwieszczeniem IMci pp. rotmistrzów naszych, które obwieszczenie jeden drugiemu odsyłać powinien będzie na miejsce od Ich Mci naznaczone zjechać się manu armata obiecujemy i wszelakie niebespieczeństwa pograniczne według sił i możności naszych propulsare i statecznie onym zabiegać pod wyższemi winami prawnemi się obowiązujemy. 6. Więc że nietylko na postronne niebespieczeństwa ale i na domowe, które od łotrów i od rozbójników następowali i dalej następować mogą patrząc nam bardzo jest rzecz potrzebna, przetoż niedodane dwie kontrybucye pierwszej po groszy 5 z łanu albo pługa do rąk IMci p. Stanisława Zbyiewskiego i IMci p. Marcina Jabłonowskiego, aby stare zasłużone strażnikom tego niebespieczeństwa zapłacili; wtóra po groszy 10 do rąk IMci p. Jerzego Dydińskiego podczaszego ziemi halickiej najdalej do niedziel sześci wydać, a to przychylając się do sejmiku przeszłego zgodnie pozwolonego cnotliwemi słowy szlacheckiemi obiecujemy. Za które pieniądze IMć p. podczaszy halicki służebnych iuxta periculi exigentiam przyjmie, aby takową swą wolą hamowali; liczbę porządną z wziętych i wydanych pieniędzy na sejmiku przyszłym halickim deputackim Ich Mć wszyscy trzej uczynić nam będą powinni. 7. Czego dla lepszej wiary i pewności użyliśmy IMć p. Stanisława Zbyiewskiego, w niebytności urzędników ziemskich marszałka koła naszego, aby to postanowienie ręką własną podpisane i pieczęcią swą zapieczętowane do akt grodzkich trembowelskich, ponieważ halickie wakują podał, przy którego bytności podpisujemy się i poczty nasze stawiemy. O czem ma być osobny jegestr ręką IMci podpisany i do ksiąg ziemskich halickich, aby absentes poenas legum ulegali1 podany. Działo się pod Kołomyją die 1 Decembris anno 1615. Stanisław Zbyiewski mp. Ind. Rel. Castr. Tremb. 112 p. 740-742. 21. Halicz, 7 maja 1618. Laudum ziemian halickich. 1. My urzędnicy i rycerstwo ziemi halickiej tak na kwerele .... jako też i na elekcyą podkomorską przez JWIMci p. wojewodę ruskiego na dzień dzisiejszy złożoną do Halicza zgromadzeni, strony poboru naszego według uchwały sejmiku halickiego pod sejm przeszły postą-pionego, authoritate conventus approbowanego, uczyniliśmy taką deklaracyą: Naprzód IMć p. Stanisław Zbijewski poborca halicki IMci p. Stefanowi Potockiemu staroście Felińskiemu zł. p. 2100 zł. na żołnierza powiatowego przez IMć wydanych oddać powinien będzie, skoroby pobory przez tych IMci, którzy je do tego czasu zatrzymali wydane byli. 2. Także i sobie ten poborca zł. 1300 które wydał dostawiając pieniądze jeszcze na przeszłego z pierwszych poborów żołnierza powiatowego na obronę krajów naszych przyjętego wziąć ma, któremu już na liczbę przyjmujemy. 3. A co się tyczy reszty poborów, których p. poborca dobierać ma, to przy nim zostanie dokąd dalsza rezolucya nasza na zjeździe publicznym i konzultacyach nie nastąpi, czego 1 nie ulegali w T.

21—22 1619 31 dla lepszej wiary i pewności, tę deklaracyą naszą ręką IMci p. Jerzego Dydyńskiego podczaszego halickiego marszałka koła naszego z przyciśnieniem pieczęci podpisujemy. Działo się w Haliczu w pierwszy poniedziałek przed Świętym Stanisławem w maju, roku Pańskiego 1618. Gerzy Dydyński podczaszy halicki marszałek sejmiku elekcyi podkomorzego. Castr. Hal. Rel. 118 p. 526-527. 22. Halicz, 11 kwietnia 1619. Laudum sejmiku halickiego. 1. My urzędnicy i rycerstwo ziemie halickiej na sejmik dzisiejszy powagą sejmową od króla IMci p. n. m. nam złożony do Halicza zgromadzeni, przychylając się do uchwały sejmowej i propozycyej J. Kr. Mci przez posła swego w pośrodek nas podanej1, contenta niżej opisane namówiliśmy i zawarli sposobem takowym. 2. Naprzód do poboru jednego zupełnego i trzeciej części jako pp. posłowie nasi na sejmie przeszłym postąpili znowu po groszy dwudziestu z każdego łanu albo pługa, stosując się do uniwersału sejmu blisko przeszłego pozwalamy, tak iż to dwa pobory zupełne łanowe albo pługowe z tem wszystkiem co raz do roku wybierane bywa wypełni. Na których poborów wybieranie urodzonego p. Stanisława Zbiewskiego obraliśmy i mocą sejmiku teraźniejszego obieramy, które wydać wedle czasu w uniwersale opisanego pod winami tamże wyrażonemi powinni będziemy a w niedostatku wydania forum w grodzie trembowelskim (ponieważ gród halicki na ten czas wakuje) podług uniwersału roku 1616 sobie naznaczamy, spustoszałych wedle uniwersału excypując. 3. A p. poborca pieniądze wybrane do rąk p. rotmistrza od króla IMci nam danego oddać powinien będzie za kwitami jego ręcznymi podług zwyczajów skarbowych liczbę dostateczną, wybrawszy te pobory, także z reszt przeszłych których niedobrał uczynić nam p. poborca na przyszłym sejmiku deputackim powinien będzie. 4. A iż pobór czopowy na sejmie pierwszym w roku 1618 uchwalony mocą sejmu teraźniejszego jest zniesiony a p. poborca z niektórych miast ziemie halickiej on do rąk swych za zleceniem JWIMci p. podskarbiego koronnego z trybunału radomskiego wybierał i do skarbu koronnego na sejmie przeszłym wniósł, co i kwitami skarbowymi komprobował, taką deklaracyą czynimy, aby miasta, które czopowe oddawały, retenta do dnia dzisiejszego zatrzymane do rąk p. poborce oddali a na potem i te miasta i insze, które były w ziemie halickiej dawać nie poczęli wolne być mają, ponieważ p. poborca od dalszego płacenia tego czopowego powagą sejmową wolnym jest uczyniony i proces prawny z niego jest zniesiony. Na co dla lepszej wiary i pewności tę konkluzyą ręką pomienionego p. Stanisława Zbijewskiego, marszałka na ten czas koła naszego podpisujemy i one do akt publicznych podać i publikować pomienionemu p. marszałkowi naszemu zlecamy. Działo się w Haliczu dnia 11 Augusti anno Domini millesimo sexcentesimo decimo nono. Castr. Tremb. 104 p. 396-398. Ter. Hal. 76 p. 107-108 brak końca. 1 Castr. Tremb. 104 p. 358. Król zwołuje sejmik hal. na 11 kwietnia z tem, by o tem, co posłowie na ten sejmik do wspólnej namowy wzięli, zdania swe zniósłszy o tem nam oznajmili.

32 1623 23-24 23. Ruda, 3 marca 1623. Wojewoda ruski wzywa szlachtę pod Żydaczów. 1. Jan Daniłowicz na Olesku wojewoda ziem ruskich buski, korsuński starosta przy oddaniu służb moich braterskich. Oznajmuję WMciom b. m. pp. i braciej czego podobno do tego czasu siła WMciów, żal się Boże, ze złem swoim już napatrzyli się, że Tatarowie państw J. Kr. Mci plondrować nie przestają raz wraz następując z więtszą mocą. 2. Zaczem aby jakikolwiek odpor temuto zajuszonemu poganinowi dać się mógł proszę WM. m. m. pp. abyście się WMć raczyli, zniósszy do zamków cara pignora swoje, pod Halicz kupić a ja tam sam osobą swą podług możności mojej służyć WIMciom m. m. pp. przybędę. Rozesłałem, dając znać o tem, uniwersały swoje do grodów lwowskiego i żydaczowskiego już kilka dni temu aby także IchMć kto ochocz pod Żydaczów zjeżdżali się. Rozumiem że będzie ich siła takich, którzy dla dobrego ojczyzny zdrowia i dostatków swych żałować nie będą. Na co dla lepszej pewności pieczęć swą przycisniąćem rozkazał i ręką się swą podpisał. W Rudzie die 3 Martii anno 1623. Jan Daniłowicz wojewoda ruski b. k. s. Ind. Rel. Castr. Hal. 121 p. 952—3. 24. Warszawa, 13 marca 1632. Uniwersał królewski do ziemian halickich w sprawie uiszczenia drugiego poboru. 1. Zygmunt III etc. wszem wobec i każdemu z osobna, komu to wiedzieć będzie należało a zwłaszcza urzędom tak wojewodzym kasteUańskim i urzędników ziemskich grodzkich i miejskich województwa ruskiego a ziemie halickiej obywatelom, oznajmujemy, iź potrzebowali tego rationes ziemie halickiej i powiatu trębowelskiego, żeby posłowie jej na sejmie roku MDCXXI dwa pobory postąpili, z których jeden jest wydany a drugiego wierność wasza wydawać się zbraniacie. 2. A iż wolność od tego drugiego poboru na tym sejmie nie stanęła, urodzony zaś Stanisław Zbiewski poborca ziemie halickiej, ten ciężar na sobie ponosi i ten pobór do skarbu koronnego wybrawszy oddać jest powinien, przeto upominamy Wierności Wasze, aby i ten wtóry pobór do rąk pomienionego poborcy najdalej do świątek przyszłych wydany był. Co uczynią wierności Wasze jako dla samej słuszności tak i dla łaski naszej, a ci którzyby upornymi się stawali, winom wprawie opisanym podlegać będą. Dla większej wiary i pewności podpisaliśmy na to ręką naszą i pięczęć naszę koronną przyłożyć rozkazaliśmy. W Warszawie dnia XIII miesiąca marca roku Pańskiego MD dwudziestego trzeciego, panowania królestw naszych polskiego XXXVI, szwedzkiego XXIX. Sigismundus Rex. Jacobus Zadzik secretarius S. r. maiestatis. Ind. Rel. Castr. Tremb. 15 p. 115—116.

25-26 1623 33 25. Olesko, 31 sierpnia 1623. Wojewoda ruski wzywa szlachtę do stawienia się na wyprawę. 1. Jan Daniłowicz wojewoda ziem ruskich buski, korsuński, czehryński etc. starosta Przy zaleceniu służb moich braterskich w łasce WMć m. m. pp. Rozesłane są uniwersały J. Kr Mci i IMci p. hetmanowe do WMciów. Posłałem i ja swój podług namowy naszej spólnej we Lwowie 1 prosząc WMci m. m. pp. i braciej, abyście WMcie do wojska J. Kr. Mci do IMci p. hetmana, który naumyślnie dla tego tak pobliżu położyć się tu był raczył, przybywali, gdyż jako dla powietrza, które się we Lwowie szerzy, rezesłać uniwersałów nie mogło się, zatem i miejsca naznaczyć, na które zjechawszy się moglibyśmy byli w kupie na służbę Rzptej jechać. A iż dotąd mało co WMciów ozwało się z chęciami swemi, proszę dla miłości ojczyzny, dla słowa, któreście WMcie we Lwowie rzekli i pismem potwierdzili, abyście się WMcie raczyli stawić na dzień ósmy miesiąca września pod Kozłów gdzie mię już WMć zastać będziecie raczyli. A stamtąd zaraz pośpieszym się do IMci p. hetmana dla ratunku ojczyzny, na którą wielką mocą nieprzyjaciel następuje. Proszę abyście WMcie ten uniwersał mój jeden drugiemu odsyłali, gdyż do Lwowa posełać go już niebezpieczno. Na co dla lepszej wiary pieczęć swą przycisnąć rozkazałem i ręką się swą podpisał. W Olesku die ultima Augusti 1623. Jan Dani-łowicz wojewoda ruski b. K. s. Castr. Hal. 121 p. 1303. 26. Halicz, 11 września 1623. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady dygnitarze i rycerstwo ziemi halickiej, na sejmik elekcyej deputackiej zgromadzeni, wziąwszy dostateczne dowody i porządne justyfikacye od urodzonego p. Stanisława Zbijewskiego na sejm roku 1621 posła a jeszcze na sejmiku obranego poborcę, ten o którym była kontrowersya pobór wtóry wydać pozwalamy, ażeby się to nie zdało być praeiudicium absentibus, ktoby go wydać nie chciał, ponieważ p. poborca ma trudność od skarbu koronnego, kognicyą prawną zostawujemy i żadnego gravamen na IMci nie kładziemy. Na co dla lepszej wiary i pewności tę konkluzyą naszą ręką IMci p. Mikołaja Makowieckiego stolnika ziemi halickiej marszałka koła naszego podpisaną i pieczęcią zapieczętowaną p. poborcy dawamy. Działo się w Haliczu die 11 Septembris anno 1623. Mikołaj Makowiecki stolnik i marszałek sejmiku ziemie halickiej. Castr. Hal. Rel. 121 p. 1307-1308. Ind. Rel. C. Tremb. 115 p. 437-438. 1 Por. t. I laudów Nr. 144. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 5

1624 27-28 27. Halicz, 1 kwietnia 1624. Laudum sejmiku halickiego. 1. My urzędnicy i rycerstwo ziemi halickiej na sejmik elekcyej poborcy powagą sejmu blisko przeszłego warszawskiego na dzień dzisiejszy do Halicza zgromadzeni wiadomo czynimy komu to wiedzieć należy, iż IMć p. Stanisław Zbijewski na urząd poborce zgodnie od nas jest obrany, któremu dajemy moc zupełną wybierania poboru na sejmie wspomnianym pozwolonego w ziemie halickiej i powieciech do niej należących, z którego poboru pomieniony p. poborca w skarbie koronnym liczbę uczynić powinien będzie. 2. A iż p. poborca ten urząd od lat kilkunastu sine intermissione odprawuje, przetoż onego od nowego juramentu wolnym czynimy. Na co dla lepszej wiary i pewności ten list elekcyi naszej IMci p. Mikołajowi Madaleńskiemu sekretarzowi króla IMci marszałkowi koła naszego podpisać i pieczęć przyłożyć zlecamy. Działo się w Haliczu w poniedziałek po niedzieli kwietnej roku MDCXXIIII. Castr. Hal. Rel. 121 p. 1585. 28. Halicz, 10 warca 1627. Laudum sejmiku halickiego. 1. My urzędnicy i obywatele ziemie halickiej zjechawszy się pro die decima Martii na sejmik halicki przez uniwersał J. Kr. Mci p. n. m. naznaczony, przychylając się do uchwały sejmu toruńskiego blisko przeszłego, upatrując niebespieczeństwo na Rzptą koronną i chcąc się akomodować w podatkach równo z województwami górnemi, pozwoliliśmy poborów cztery łanowych albo pługowego z inszemi akcydencyami, według kwitów poślednich i specyfikowanego uniwersału toruńskiego, jednak uwalniając spustoszałych, według uniwersału i prawa pospolitego. 2. Do których czterech poborów wybierania jako i do przyszłych dwóch obraliśmy urodzonego Wojciecha Swirskiego z Romanowa, poborcę przeszłego ziemie halickiej. A czas oddania ich naznaczamy od aktu sejmiku teraźniejszego do niedziel sześciu, pod winami w prawie opisanemi. A żeby ta uchwała sejmiku teraźniejszego wszystkim obywatelom snadniej do wiadomości przyjść mogła, ma być przez p. marszałka koła naszego do akt grodzkich halickich introdukowana. Dan w Haliczu decima Martii anno 1627. Kasper Wilzyński marszałek sejmiku ziemie halickiej imieniem braci. Castr. Tremb. Rel. 117 p. 239-240.

29-30 1627 35 29. Halicz, 6 maja 1627. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rycerstwo i obywatele ziemi halickiej Zjachawszy się do Halicza pro die sexta Maii na sejmik według uniwersału J. Kr. Mci złożony, wielkie i nagłe na Rzpltą zewsząd następujące z instrukcyi J. Kr. Mci w pośrodek nas podanej uważając niebespieczeństwa, idąc przykładem górnych województw, które osobne praesidia sobie postanowili, pozwoliliśmy poborów dwa pługowych na powiatowego żołnierza pro hac vice tantum, exceptis desolatis. 2. Które pobory nie mają się na żadną inną potrzebę Rzptej obracać, tylko mają zostawać na obronę naszą od pogan. 3. Do wybierania i szafowania tych poborów obraliśmy z pośrodku siebie urodzonego p. Jana Polanowskiego, który wybrawszy te pobory podjął się zaciągnąć żołnierza powiatowego sto koni, albo ile te pobory wystarczą. A czas wydania tych poborów od dnia dzisiejszego za trzy niedziele naznaczamy, pod winami w prawie o zatrzymaniu poborów uchwalonemi. Do których poborów i Żydzi równo z innymi mieszczany ziemi halickiej soszem pro hac vice pod winami tymiż powinni się przyłożyć. Czego sam p. poborca powinien dojrzeć, aby sprawiedliwie ten szos oddali, gdyż idzie o wszystkich zdrowie. 4. Obieramy... to sobie, iż jeśliby interim urgens jakie periculum nastąpiło od pogan na Rzpltą a IMć p. wojewoda ruski1 ku granicy wołoskiej do wojska J. Kr. Mci ruszyłby się, mamy się ruszyć z nim każdy z osoby swej i miłości przeciwko ojczyźnie. 5. A jeżeli województwo ruskie powiatowego żołnierza do wojska J. Kr. Mci na Ukrainę wyprawi, powinien też będzie J. Kr. Mć p. Polanowski z tymi żołnierzmi powiatowymi do obozu jechać, jednak nie powinien nikomu liczby z tych poborów czynić, tylko obywatelom tutecznym na przyszłym sejmiku halickim po zwróceniu się da Bóg z obozu. 6. A jeżeliby też potrzeba nie okazowała tych zaciągów, tedy IMć p. Polanowski powinien się z tymi pieniądzmi na sejmik tu do Halicza prezentować i one ad sequestrum publicum oddać ad ulteriorem ordinationem ziemi halickiej. A żeby ta uchwała nasza wszystkim obywatelom do wiadomości przyszła, zlecamy IMci p. marszałkowi koła naszego do akt tutecznych grodzkich podać. Datum w Haliczu sexta Maii 1627. Piotr Kuropatwa marszałek sejmiku ziemi halickiej. Castr. Hal. Rel. 123 p. 1493-1494. 30. Halicz, 14 sierpnia 1628. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady i rycerstwo obywatele ziemi halickiej na sejmik halicki pro die 14 Augusti przez J. Kr. Mć złożony zgromadzeni2, według propozycyej J. Kr. Mci przez urodzonego Bronisława Gruszeckiego posła J. Kr. Mci w kole naszem podane, za gwałtowną potrzebą Rzpltej i niebespieczeństwy pozwalamy dobrowolnie na teraźniejszy ratunek przeciwko nieprzyjacielowi 1 Stanisław Lubomirski 2 Ob. C. Hal. 124 p. 662 Orędzie z 24 lipca. Ponieważ szlachta hal. nie przysłała na sejm walny posłów naznacza jej król sejmik.

1628 30-31 na zapłatę zasłużonego żołdu wojsku sześć poborów, które też insze województwa na przeszłym sejmie walnym warszawskim pozwoliły. 2. A iż o drugie sześć poborów wzięli sobie do braciej, tedy też i my, chociaż z wielkim ciężarem swoim upatrując taki gwałt, nieodbiegając braci a nie wiedząc jeszcze jaka zgoda inszych województw, zwłaszcza naszego województwa ruskiego z sejmiku wiszeńskiego stanie, o której jeszcze dotąd żadnej wiadomości ani konstytucyej sejmowej ad manum nie mamy, skoro jedno o tem stateczną wiadomość weźmiem, gotowiśmy się z nimi we wszystkiem zgodzić i pociągać te pobory jako naprędzej urodzonemu Janowi Stoińskiemu wojskiemu i podstarościemu halickiemu, którego na ten czas poborcą naszym zgodnie obieramy, wybierać zleciliśmy1. 3. Które nasze postanowienie dla lepszej wiary i pewności do akt grodzkich halickich podajemy i obwołać roskazaliśmy także imieniem naszem urodzonemu Mikołajowi Makowieckiemu stolnikowi ziemie halickiej marszałkowi koła naszego podpisać zlecilichmy. Działo się w Haliczu 14 die miesiąca sierpnia r. Pańskiego 1628. Mikołaj Makowiecki stolnik halicki marszałek sejmiku ziemie halickiej. Castr. Hal. Rel. 124 p. 666. Castr. Tremb. Rel. 117 p. 1049. 31. Halicz, 11 września 1628. Laudum sejmiku halickiego. 1. My urzędnicy i rycerstwo obywatele ziemi halickiej na elekcyą deputata halickiego w Haliczu zgromadzeni wiadomo czynimy, iż na sejmiku przeszłym halickim pro die 14 mensis Augusti przez J. Kr. Mć p. n. m. złożonym zgromadzeni2, za wielkiemi potrzebami Rzpltej i niebespieczeństwy od Gustawa w pruskiej ziemi na zapłatę żołnierzowi sześć poborów na przeszłym sejmie warszawskim trzyniedzielnym pozwolone jakochmy chętnie dać pozwolili, tak też i druga sześć poborów, które na tymże sejmie województwa górne do braci wzięli, a my na sejmik wisieński, nie mając wiadomość co na nim pozwolono, referując się, też coby tam było uchwalono przyjąć i także postąpić postanowilichmy a to nieodbiegając bracie insze huic 1 Obacz manifestacyę tegoż poborcy z 26 sierpnia 1628 r. C. Tr. 117 p. 1050, że tak z powodu braku konstytucyi sejmowe] omawiającej sposób wybierania podatku uchwalonego, jakoteż z powodu limi- tacyi kwerel halickich grodzkich, ani obowiązku poborcy spełniać, ani obowiązkowej konstytucyą przepisanej przysięgi złożyć nie można, poborca nie może działalności swej rozpocząć. 2 Odtąd czytamy w tremb. aktach: Według propozycyej J. Kr. Mci przez urodzonego Bronisława Gruszeckiego posła J. Kr. Mci w kole naszem podanej za gwałtowną potrzebą Rzptej i na bespieczeństwo pozwalamy dobrowolnie na teraźniejszy ratunek przeciwko nieprzyjacielowi zapłatę wojsku zasłużonego żołdu część poborów, które też i insze województwa na przeszłym sejmie walnym warszawskim pozwolili. A iż o drugie sześć poborów wzięli sobie do braci, tedy też i my chociaż z wielkim ciężarem swoim upatrując taki gwałt, nieodbiegając braciej a nie wiedząc jeszcze jaka zgoda inszych województw a zwłaszcza na- szego województwa ruskiego z sejmiku wiszyńskiego stanie, o której jeszcze dotąd żadnej wiadomości ani konstytucyi sejmowych ad manum nie mamy, skoro jedno o tem stateczną wiadomość weźmiem, gotowichmy się z nimi we wszystkiem zgodzić i pociągać i te pobory jak najprędzej urodzonemu Janowi Stoińskiemu wojskiemu i podstarościemu halickiemu, którego na ten czas poborcą zgodnie objecujemy wybrać zleciliśmy. Które nasze postanowienie dla lepszej wiary i pewności do akt gr. hal. podajemy i obwołać rozkazaliśmy także imieniem naszem urodzonemu Mikołajowi Makowieckiemu stolnikowi z. hal. marszałkowi koła naszego podpisać. Działo się w Haliczu itd.

31—32 1632 37 calamitati z nami podlegle, z którymi tedy porównywając się, tedy znowu i my obywatele ziemia halickiej w drugich poborach tych sześć znowu zgodnie do drugich sześciu jak na taki gwałt Rzptej zgodnie pozwalamy wyjąwszy spustoszałe, a to przychylając się do naszego laudum pierwszego, których exaktorem WIMci p. Stoińskiego wojskiego i podstarościego halickiego obralichmy. 2. Jednak widząc wielkie zubożenie tych krajów naszych przez nieprzyjaciela Krzyża Świętego, za którem tak prędko jako w konstytucyej sejmu przeszłego czasy są wybierania poborów opisane, a zwłaszcza iż nam te konstytucye do wiadomości nie rychło przyszły, żadnym obyczajem tak prędko być nie mogą, naznaczamy czas wybrania tych poborów pierwszych sześciu ad ultimam Septembris a drugiej sześciu ad ultimam Octobris, które jako najprędzej po wybraniu panu poborcy naszemu na miejsce w konstytucyej naszym poborcom naznaczone odwieść zlecilichmy. 3. A to nasze laudum dla ogłoszenia i wiadomości każdego do ksiąg grodzkich urodzonemu Mikołajowi Makowieckiemu stolnikowi ziemi halickiej i marszałkowi do akt grodzkich do wpisania oddać zlecamy i ręką swą imieniem koła naszego podpisać, które laudum urząd grodzki publikować woźnemu wskaże. Datum w Haliczu na sejmiku elekcyi deputackiej w poniedziałek po narodzeniu Panny Maryej bliższy roku Pańskiego 1628. Mikołaj Makowiecki stolnik i marszałek ziemi halickiej. Castr. Hal. Rel. 124 p. 719-721. C.Tremb. 117 p. 1049. 32. Halicz, 3 czerwca 1632. Konfederacya ziemi halickiej. 1. Uchwała sejmiku halickiego od JWIMci księdza arcybiskupa gnieźnieńskiego na dzień trzeci miesiąca czerwca złożonego IMciom pp. posłom IMci p. Łukaszowi Żółkiewskiemu staroście kałuskiemu, IMci p. Alexandrowi Trzebińskiemu podkomorzemu ziemie lwowskiej, IMci p. Adamowi Lychowskiemu sędziemu ziemie halickiej, IMci p. Piotrowi Firlejowi wojewodzicowi lubelskiemu, IMci p. Jerzemu Kalinowskiemu i IMci p. Franciszkowi Daniłowiczowi dla approbowania jej do konwokacyej przyszłej warszawskiej podana. 2. My rady koronne urzędnicy, ziemscy i rycerstwo województwa ruskiego powiatów halickiego i trębowelskiego na sejmik nam od JWIMci księdza arcybiskupa gnieźnieńskiego na dzień dzisiejszy w Haliczu złożony zgromadzeni. Pod ten czas niebespieczny bądąc zewsząd hostibus patriae opasani, bez króla pana zwierzchnego mieszkając, przychylając się do dawnych praw zwyczajów przodków naszych, sami między sobą pokój, sprawiedliwość, porządek i obronę Rzptej more maiorum nostrorum zatrzymując i zachowując, swą wolą jeśliby się jaka w tym żałośnym czasie za śmiercią świątobliwej pamięci J. Kr. Mci i za ustaniem praw jawiła hamując, takieśmy postanowienie, zgodę między sobą namówili et auctoritate conventus praesentis uchwalili. 3. Naprzód obiecujemy to sobie wszyscy zobopólnie sub fide, honore et conscientiis nostris i pod obowiązkiem konfederacyi starych, legibus et annalibus nostris spisanych, w takim razie od przodków naszych zażywających, żadnego rozerwania między sobą dismembracyi żadnej między sobą nie czynić, jako w jednej nierozdzielnej Rzpltej, ani jedna część bez drugiej Pana sobie obierać ani factione privata z inszym narabiać nie mamy, ale podług miejsca i czasu na przyszłej konwokacyej przez pp. posły nasze i wszystkie stany koronne umówionego, spóinie

38 1632 32 spokojnie ten akt elekcyej podług woli i przejrzenia Bożego per quem reges regnant do skutku słusznego przywiedli. 4. Na żadnego Pana pozwalać nie będziemy jedno z takową umową i warunkiem, aby nam pierwej prawa, wszystkie przywileje, wolności nasze, które są i które mu będą podane poprzysiągł; co aby jako najprędzej do skutku swego przyszło, ponieważ w takim razie mora Rzptej naszej jest najszkodliwsza, zlecamy to IMciom pp. posłom, aby ante omnia na tej konwokacyi czas i miejsce tej elekcyi przez rady i stany koronne umówione, postanowione i nam o tem wcześnie oznajmione było. 5. Nad to postanowiliśmy, aby każdy według powinności swej szlacheckiej in vim ruszenia pospolitego in armis był gotowy ku każdej potrzebie, gdzieby niebespieczeństwo się ukazało, za uniwersałem i oznamieniem IMci p. wojewody ruskiego tam się stawić, mianowicie iżby to wielkiem niebespieczeństwem Rzptej było i skazą wolności szlacheckich, gdyby Pan od części jednej przyjęty na królestwo wsadzon był mocą do Korony leges et libertates opprimendo wprowadzony zostawał. Przeto naśladując w tem przodków swoich, dawnej się konfederacyej ich trzymając objecujemy to sobie, że żadnego takiego za Pana mieć i wyznawać nie będziemy i owszem przeciwko tym powstawać mamy, ad quem unicum actum to ruszenie pospolite ma się ad praesens bierzemy, uchwalamy, jako przeciwko skaźcom praw i swobód koronnych do gardł swych praw i wolności od przodków naszych krwią nabytych rwać, psować sobie niedopuszczając, co sobie mocnie strzymać wszyscy objecujemy. 6. I gdzieby tę elekcyą dłużej in detrimentum Rzptej odwłóczyć chcieli, praktyki jakie się cudzoziemskie na tej konwokacyej najdowały, któreby do wolnej i prędkiej elekcyi króla przeszkodą były, tedy pp. posłowie nasi porozumiawszy się z innemi województwy nam o tem wcześnie i JWIMci p. wojewodzie ruskiemu1 jako principi Roxolaniae nostrae oznajmić mają, abyśmy tempestive, za obwieszczeniem IMci, jako starszego naszego, któremu przyszłoby in tam gravi materia, już i z innymi przyległymi IMciami pp. wojewodami porozumieć się do kupy się co najprędzej in armis zjechali i temu zapałowi tempestive huic furori occurendo competenter zabiegali, ojczyzny, wolności swojej wszystkiemi siłami bronili a w niebytności IMć p. wojewody ruskiego, IMci p. kasztelana naszego halickiego 2, z prawa do tego należącego, aby nas o tem wszystkiem obwieścił żądamy 3. 7. Pobór też, jeśliby się inne województwa nań zgodziły a widzieli go być pilną potrzebę na obronę Rzpltej, tedy go postąpić in una et eadem aequalitate z drugimi w tej mierze, quo ad quantitatem tego podatku zostając, pp. posłowie mają cum ea conditione, aby nań żadnego podymnego nie przynosili, a przecie sami mamy być pogotowiu in vim ruszenia pospolitego. 8. Zlecamy to pp. posłom naszym, aby najjaśniejszy król szwedzki królewicz IMć Władysław n. m. p. za tę uprzejmą chęć i miłość ku ojczyźnie naszej mającą słuszne dziękczynienie na tej konwokacyej od stanów koronnych odniósł i będąli tego potrzebować wszystkie stany koronne względem nagłego następującego niebespieczeństwa jakiego żołnierza, ad propulsandum tale periculum kupę nie małą przyjąć mają w tem użyć królewicza IMci, aby sumą jaką wielką pieniężną, któraby była condigna huic periculo w takim razie ratował ojczyznę naszę. 9. Jest prawo dawne jeszcze Kazimierza króla rex thesauros colligat, ut sit liberatis in Rempublicam, słusznie królewicz IMć n. m. p. czynić raczy tę deklaracyą swoją, repraesentando personam et effectum świątobliwej pamięci zmarłego króla IMci p. n. i po śmierci zachowując in omnibus decus et ornamentum regiae celsitudinis najjaśniejszego rodziciela swego. 1 Stanisław Lubomirski 2 Mikołaj z Gołogór 3 sądami w T.

1632 39 10. Po śmierci króla Augusta nie było tak wielkie koronne niebespieczeństwo jako teraz jest, a przecie antecessorowie nasi sub illo interregno przyjęli zarazem 20.000 wojska służałego za pieniądze, piechotą z tegoż wojska zamki ukrainne poosadzali i ruszenie pospolite na się uchwalili, quibus vestigiis my idziemy, ponieważ tego potrzeba Rzpltej ukazuje. 11. Granice koronne aby wszędzie zamknione były. Cudzoziemców żadnych pp. starostowie ukrainni pod to interregrum aby nie puszczali. 12. Posłów cudzoziemskich, jeśliby jacy na tę konwokacyą od postronnych panów jachali, aby na granicy zatrzymywali i nie pierwej na konwokacyą i elekcyą przyszłą przyjeżdżali, ażby przez pp. starosty radom i stanom koronnym opowiedzeni byli i te co są w zaciągu cudzoziemskie chorągwie, żeby ex nunc odprawione były. 13. Pobory na przeszłym sejmie uchwalone aby wydane były i tam obracane, gdzie mens sejmu przeszłego była, to specialiter warując, aby z tychże poborów i z kwarty dług wojsku ukrainnemu jako najprędzej był zapłacony 1. 14. Starać się o to pp. posłowie mają, aby legacye do pp. postronnych zatrzymując, pokój z niemi z tej konwokacyej odprawione były. 15. Jeśliby pod to interregnum potrzeba była i takowe niebespieczeństwa jawne na Rzpltą następowały, żeby nam przyszło opatrywać służebnymi ludźmi zamki ukrainne, użyliśmy w tem JW wojewodę bracławskiego starostę halickiego, aby zamek halicki, gdzie przywileje, księgi, zapisy nasze zostają competenti peditatu opatrzył, na co ileby erogacyej uczynił, tyle IMci p. staroście trębowelskiemu strony zamku trębowelskiego. 16. Co się zaś dotyczy rządu i zatrzymania pokoju domowego, przychylając się do kapturów dawnych i zjazdów w województwie ruskiem pod interregnum spisanych sędziów kapturowych tak powiatowi halickiemu jako i trębowelskiemu postanowilichmy tych: IMci p. Mikołaja Makowieckiego stolnika, IMci p. Zygmunta Swirskiego z Romanowa podsędka ziemie halickiej, IMci p. Wojciecha Swirskiego z Romanowa poborcę halickiego, IMci p. Piotra Kuropatwę, którzy to IMci pp. sędziowie nasi wespół z WIMć p. wojewodą brącławskim starostą halickim i urzędem jego grodzkim wszelakim pod to interregnum excessy wszelakie, gwałty, stupra, rapty, incendia, depraedationes viarum, rozboje, invasiones domorum, diffidationes, duella, homicidia, violentias i zranienia wszelakie nie inne, tylko te a morte regis aż do koronacyej nowego pana popełnione powinni będą sądzić salvis scrutiniis, na które urząd starości ze dwiema deputaty in locum delicti zjeżdżać i one wywodzić będzie powinien. A któryby takie scelus pod to interregnum popełnił, ma być pozwany do tych sędziów wyżej mianowanych pod pieczęcią ziemską albo grodzką halicką a pozew ma być położony dwie niedzieli przed terminem. 17. Sądzić mają pp. sędziowie ad instantiam ukrzywdzonego, sądy jednak te na trzy niedziele przed elekcyą ustawać a po elekcyej znowu we trzy niedziele, modo ut supra praemittitur reassumując, aż do koronacyej nowego pana trwać mają 2. A przed tymi sędziami ma być terminus peremptorius, tak jednak, że ci sędziowie nie mają egzekucyej extendować aż będzie obwiniony condemnatus. Cognitio jednak, jako się wyżej mianowało ex scrutiniis ma być czyniona, a tam kto ex scrutiniis winien zostanie albo evasio albo convictio ma być na nim skazana. 18. A gdy już będzie ktokolwiek od tych sędziów i IMci p. starosty halickiego z urzędem jego convictus et condemnatus, tedy do exekucyej przeciwko takiemu postępować mają a IMcie 1 Ob. uniwersał poborcy Wojciecha Swirskiego z Romanowa aby ozięble dotychczas płacony a na sejmie uchwalony podatek poborów cztery i podymne od Żydów tak z dóbr własnych jako i najemnych do rąk jego lub sukkolektora Wojciecha Błońskiego czem rychlej płacili. C. Tremb. 118 p. 937. 2 Ob. uniwersał wojewody bracław. starosty halickiego Stanisława Potockiego z 5 lipca 1632 r. w Castr. Tremb. 118 p. 981.

1632 32 pp. starostowie tak halicki jako i trębowelski po powiatach swoich uniwersały rozesłać jako wici bywały rozsyłane i one in locis publicis mają dać obwołać, a my wszyscy za takowemi wiciami będziemy się powinni ruszyć more bellico przeciwko takiemu jako hostem patriae i onego gardła i majętności zbawić. A gdzieby się który nie ruszył za takiem obwieszczeniem tedy actor iurevictor ma takowego absentem do sądu przypozwać pro damnis inde secutis, które iuramento likwidowawszy zyskać ma i do exekucyej odesłać, która loci capitaneus gdy iuridica się otworzy trybem swym iuxta praescriptum statuti exekwować będą powinni. Od którego ruszenia pospolitego mają być obwolnieni ci, co są prawem pospolitem eliberati, na swe jednak miejsca mają posyłać. A ktoby iurevicto criminaliter condemnato praeter convictionem factam był pomocen, przechowując go abo broniąc, simili poena od tego sądu jako i suus principalis ma być karany. 19. Auctoritas tego sądu ma być jako trybunalska, i do niego cum hac securitate et numero strony przychodzić mają. A sędziowie też pomienieni wszyscy na te sądy notą trybunalską przysiąc będą powinni i absentować się nie mają excepta una infirmitate, jednak absentia unius vel duorum non obstante, drudzy IMcie praesentes te sądy odprawować powinni będą. A jeśliby też którego sędziego samego sprawa przypadła, tedy takowy circa expeditionem causae suae powinien od sądu wstać a drudzy sądzić go mają według wyższego postanowienia. 20. Zabiegając zatrudnieniu i szkodzie powiatów tych obudwu pozwalamy, aby w grodziech tak halickim jako i trębowelskim księgi otwarte ex nunc były, w których się będą przyjmowały zapisy, zastawy, protestacye, kwity, relacye, cessye, obdukcye szkód, ranienie, zabójstwo i inszych wszystkich krzywd, któreby się osób i gruntów dotykały według starych kapturów. 21. A dla inkurzyej teraźniejszej tatarskiej świeżej w kraje pokuckie i dla trwóg ustawicznych do tego czasu niemoglichmy tych poborów wydać, tedy do dwóch niedziel prolongacyą tego czynimy, w których dwóch niedzielach powinnichmy do rąk IMcip. poborcy oddać. Jeśliby też którzy w tym czasie tych podatków nie wydali, warujemy to authoritate praesentis conventus i pozwalamy, aby urzędy grodzkie halicki i trembowelski za delacyą p. poborce naszego propter causas fisci tylko o retenta podatków zwyż mianowanych i o czopowe sądzili i exekucya iuxta praescriptum iuris o retentach poborowych uchwalona, aby z nich czyniona była. 22. Excessy wszelakie w Koronie a morte regis gdziekolwiek popełnione aby na tej konwokacyej sądzone były starać się o to pp. posłowie mają. 23. Akademia Krakowska wolnościami i przywilejami zdawna od królów pp. naszych hojnie opatrzona, obwarowana, jeśliby w czem jakie praeiudicium sobie mieć mogła, zlecamy to pp. posłom naszym, aby na tej konwokacyej publico nomine z drugimi stany koronnymi onej pomocnymi byli i żeby przy swych wolnościach i przywilejach cale zostawała. 24. Mieszczanie śniatyńscy na samej granicy od Wołoch mieszkający i w wiekiem niebespieczeństwie za każdą inkursyą tatarską zostający, starać się mają JMcie pp. posłowie nasi na tej konwokacyej, aby aliquo praesidio publico opatrzeni byli. 25. Które to laudum i postanowienie nasze wyż mianowane in omnibus punctis, clausulis, articulis et ligamentis objecujemy sobie strzymać i wypełnić sub fide honore et conscienciis nostris nas i potomki nasze onerując, a dla approbowania onego na konwokacyej przyszłej warszawskiej IMciom pp. posłom naszym podaliśmy i żeby wszystkim do wiadomości przyszło do akt grodzkich halickich i trębowelskich IMci p. Adamowi Łychowskiemu sędziemu ziemskiemu halickiemu marszałkowi koła naszego podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu die 3 Junii anno Domini sexcentesimo trigesimo secundo. Adam Łychowski sędzia ziemie halickiej jako na ten czas marszałek sejmiku halickiego podpisuje się imieniem IMciów wszystkich. Castr. Tremb. Rel. 118 p. 927—936; Castr. Hal. Rel. 127 p. 1443—1451; brak początku.

1632 41 33. Halicz, 23 sierpnia 1632. Laudum sejmiku halickiego i instrukcya posłom na elekcyę. 1. Uchwala sejmiku halickiego od konwokacyej przeszłej warszawskiej na dzień dzisiejszy złożonego WIMć pp. p. Janowi Bełzeckiemu z Bełzca kasztelanowi halickiemu, IMci p. Mikokołajowi Sieniawskiemu z Granowa podczaszemu koronnemu, IMci p. Marcinowi Kalinowskiemu podkomorzemu ziemie podolskiej, IMci p. Łukaszowi Żółkiewskiemu z Żółkwie staroście kałuskiemu, IMci p. Adamowi Łychowskiemu sędziemu ziemskiemu halickiemu, IMci p. Miko-łajowi Makowieckiemu stolnikowi ziemi halickiej, IMci p. Zygmuntowi Swirskiemu podsędkowi halickiemu, IMci p. Krzysztofowi Wichrowskiemu miecznikowi halickiemu, IMci p. Olbrychtowi Ludzickiemu wojskiemu trembowelskiemu, IMci p. Alexandrowi Zborowskiemu z Rytwian, IMci p. Piotrowi Firlejowi wojewodzicowi lubelskiemu, IMci p. Jerzemu Kalinowskiemu, IMci p. Franciszkowi Daniłowiczowi, IMci p. Dominikowi Kazanowskiemu staroście bohusławskiemu, IMci p. Krzystofowi Wasiczyńskiemu, IMci p. Stanisławowi Potockiemu wojewodzicowi bracławskiemu, IMci p. Krzysztofowi Potockiemu, IMci p. Alexandrowi Cetnerowi rotmistrzowi króla IMci, IMci p. Jerzemu Bałabanowi rotmistrzowi króla IMci, IMci p. Alexandrowi Bałabanowi, IMci p. Wiktorynowi Kuropatnickiemu podstarościemu grodzkiemu buskiemu, IMci p. Janowi Chodorowskiemu, IMci p. Wojciechowi Swirskiemu, IMci p. Krzysztofowi Kurzańskiemu, IMci p. Piotrowi Kuropatwie, IMci p. Stanisławowi Trzebuchowskiemu, IMci p. Janowi Staninskiemu, IMci p. Pawłowi Skotnickiemu, IMci p. Łukaszowi Dzierzkowi, IMci p. Kasprowi Dobromirskiemu, IMci p. Pawłowi Mrozowickiemu pisarzowi grodzkiemu trembowelskiemu, IMci p. Wojciechowi Bronowskiemu, IMci p. Prokopowi Ludzickiemu, IMci p. Janowi Makowieckiemu, IMci p. Stanisławowi Lipnickiemu posłom od nas obranym, dla approbowania jej na przyszłej elekcyi warszawskiej podana. 2. My rady koronne, urzędnicy koronni i ziemscy, rycerstwo województwa ruskiego, powiatów halickiego i trembowelskiego na sejmiku czasu przez przeszłą konwokacyę warszawską na dzień dzisiejszy w Haliczu złożony zgromadzeni, amisso summo rege et principe, osieroceni będąc, in luctu et squalore maximo zostając, bez króla pana zwierzchnego mieszkając, naprzód P. Bogu dziękujemy, iż nas do tego czasu od nieprzyjaciół naszych z łaski swej świętej broni i tegoż prosimy, aby i do końca ex hac divina sua providentia nas opuszczać nie raczył. Przychylając się przytem do dawnych praw wolności swojej szlacheckiej onę intactam et illaesam hucusque zachowując, widząc to naród nasz libertatum plenus, że ta solennitas, że ten akt electionis regis omnibus in genere nationibus ordinum regni Poloniae służy, wszyscy do niego należeć mają i wszyscy stawić się tam na czas tej elekcji naznaczony powinni zostawamy. 3. Jednak iż tu częste extrinseca pericula naszego kraju od nieprzyjaciela koronnego następują, domy, majętności nasze od takiego niebespieczeństwa ab incursionibus hostilibus niewolne zostają, z tej miary użyliśmy i obraliśmy z pośrodka siebie IMciów pp. braci swoich wyżej mianowanych, aby swojem i naszem imieniem na tę elekcyą króla na czas naznaczony pod Warszawę stawili się i tam one ze wszystkimi stany koronnymi w zgodzie, w miłości pro libertate nostra żadnego rozerwania między sobą dismembracyej żadnej, pod obowiązkami przeszłymi konfederacyej naszej nie czyniąc, jako in una et individua Republica jedna część przez drugiej Pana sobie nie obierając ani factione privata narabiając odprawić podług miesca i czasu, spólnie, spokojnie z przejrzenia boskiego do skutku słusznego przywieść mają, na żadnego Pana przyzwalać nie będą, jedno z takim warunkiem, aby nam pierwej prawo, przywileje, wolności Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 6

1632 33 nasze wszystkie, które są in volumine legum i które jeszcze będą podane poprzysiągł, do nominacyej króla przystępować nie mają, ażby przeszłe exorbitancye na konwokacyej agitowane i inne którebykolwiek jedno się pokazały, naprawy praw i wolności naszych potrzebowały, zgodnie od wszystkich stanów koronnych w ryzę i w pewność swą wprowadzone były i quemlibet hominem virumque integrum ex instituto quodam decet non modo armorum esse decoratum, sed etiam moribus et legibus] armatum. Inszym narodom króla materni uteri custodia designat. Przyczyna tego jest leges illorum infirmae vel infirma arma. U nas zasię król in trono regio usieść nie może, jedno którego liberi populi suffragia na to deputują; causa istius rei insza nie jest, jedno prawa nasze do tego czasu wcale zatrzymane, quorum praescripto rex apud nos regnat, Senatus decernit, nos vitam spiritumque liberum duximus. Co aby na tej elekcyej w skutku swoim iuxta obloquentiam tychże praw i wolności naszych zostawało, zlecamy to IMciom pp. posłom naszym na to obranym. 4. Mimo których IMciów i ktobykolwiek tam przybył bądź i my wszyscy bądź część jakakolwiek, in eadetn praerogativa et libertate ma zostawać na tej elekcyej w popieraniu praw, swobód, wolności swoich, w nominacyej pana legibus publicis hoc idem suadentibus, jako i IMcie na to od nas na ten czas deputowani. Ponieważ in hoc publico negotio antiquis privi- legiis non unus pro populo, sed totus populus, totus ordo equestris pro uno reputatur, mamy w tej mierze procesy już opisane, jako się przodkowie nasi in sterilibus jako in foecundis interregnis et electionibus sprawowali. In sterilibus szukali sobie panów per mare, per ignes per saxa et per tot discrimina rerum, in foecundis zasię tam primo aevo Reipublicae nostrae quam et illo secundo począwszy od Władysława Jagiełła continua serie z domu tego obieraliśmy pany sobie et non immerito, albowiem wziąwszy Rzpta takie beneficia od tych królów, którzy Moscum magnis funeribus affecerunt, Livoniam Poloniae adiecerunt, Poloniam maximis regio- nibus propagaverunt novis provinciis cinxerunt, vectigalibus locupletaverunt, Litvanos novis foe- deribus Poloniae devinxerunt, rozumieli to sobie mieć za grzech wielki potomki ich od tego odsądzać, co im ex beneficiorum gratia, która zawsze sempiterna est, należało. Maiores nostri dis oświadczyli, quod si domum Jagiellonicam ad regnum nostrum non introduceremus, nullam Rempublicam haberemus, gentem illam quasi divorum domum apostolis, martyribus, confessoribus, legislatoribus, Reipublicae fundatoribus refertam esse. Jawnie się to baczyć może ex annalibus nostris, quod et amplificandorum regnorum et conservandarum religionum causa fuerit illud genus Jagellonicum divinitus in Sarmatia procreatum, dla czego i my nie jesteśmy ci, iź iniquum est, quum de referenda gratia deliberatur, abyśmy mieli w tej elekcyej naszej sanctam prolem świątobliwego zmarłego króla Pana naszego pozostałą opuszczać, jako nam Pan Bóg sam do serc naszych podawać raczy, tak i do końca tegoż pana per quem reges regnant prosimy, abyśmy w tej elekcyi, tak coby było z chwałą jego świętą, z najlepszym warunkiem swobód, praw wolności naszych obrony koronnej stanęli. 5. Przy tem zalecamy to IMci pp. posłom naszym, żeby w przywodzeniu do exekucyi tych exorbitancyi tego nie przepominali, aby obywatele koronni o dziedziczne dobra swoje processami i pozwami zadwornymi turbowani nie byli, a to 1 cokolwiekby było na nich za dworem otrzymane to wszystko irritum et inane ma być, proces, indilatum forum et terminum peremptorium exekucyą poenae na instygatora i delatora namówić ea in re mają. 6. Impetratio komissyej między dobry królewskiemi a szlacheckiemi granic potrzebują-cemi, aby trudności żadnej nie odnosiła, mają IMci pp. posłowie na tej elekcyi starać się, żeby w Koronie wszystkie granice komisye przez urząd podkomorski i ziemski odprawowane były, lege to cautum ma być in coronatione novi regis, aby już tego szlachcic u dworu króla nie expostulował, jedno sub titulo pomienionych urzędników ziemskich pozew wydawszy, granice swe expediował cum privatis et collateralibus. 1 o co T.

1632 43 7. Religia grecka aby jako z dawna iuxta antiqua sua privilegia w swych prerogatywach zostawała tak i teraz eodem iure ma gaudere. 8. Dekreta trybunalskie in genere wszystkie aby processami zadwornemi żadną miarą nie były znoszone starać się IMć pp. posłowie mają, żeby prawem to było warowano, jeśliby który praeteritis temporibus tę infelicitatem na sobie odniósł, aby to irritum et inane było. 9. Pretia rerum na wielu sejmach agitowane były, żeby kupcy kupiami swemi szlachtę koronną tak nie angariowali jako angariują, co iź hucusque non est sortitum suum efectum, starać się pp. posłowie mają, aby między exorbitancyami to włożone było i na przyszłej koronacyej da Pan Bóg lege cautum zostało, aby kupcy jako co za co stoi, nie jako chcą przedawali towary swoje. 10. O zbiegłe chłopy aby w grodzie coram officio castrensi forum było sine dilationibus et monitionibus curandum est na tej elekcyi. 11. Dygnitarstwa, urzędy wszelakie aby według prawa ludziom osiadłym tylko w temże województwie iuxta constitutionem anni 1613 rozdawane były, mają pp. posłowie na tej elekcyej to proponować i ten statut o tem uchwalony jeśliby w czem melioracyi potrzebował mają się o to starać. 12. Jakie niebespieczeństwa w przeszłe interregna w tej ojczyźnie były, każdy to widzieć może, jakie teraźniejsze interregnum difficultates nam przed oczy kładzie, i to nie jest alienum a cognitione nostra, dla czego zniosszy się z wszystkiemi stany koronnemi na tej elekcyej consulere potrzeba, żeby modus electionis praesentis et futuri regis był umówiony, uchwalony na przyszłej koronacyej, w dalszy reces sejmowy nie puszczając tego, co jest z największem niebespieczeństwem ojczyzny naszej. 13. Na przeszłej konwokacyej warszawskiej warowano, aby korrektura iurium na tej elekcyej koniecznie już stanęła, na którą my iuxta laudum eiusdem convocationis obraliśmy IMć p. Łychowskiego sędziego ziemskiego halickiego, żeby on pospołu z inszymi elektorami ea in re obranymi w Warszawie da Pan Bóg sub tempore futurae electionis novi regis te publicum negotium expediował. 14. Stanęła na generalnej konfederacyej approbacya wszelakich sądów, które się a denuntiatione mortis regiae aż do konwokacyej odprawowały. Starać się IMcie pp. posłowie mają, aby ten artykuł był meliorowany eo modo, żeby nietylko a denuntiatione, ale ab ipso die mortis regiae wszelakie sądy i decreta omnium subselliorum aby były approbowane, co się i o sądach marszałkowskich tak koronnych jako i W. księstwa Litewskiego rozumieć ma, i to appendix które,1 uczyniono jest, przy approbacyej wszystkich sądów, w tym punkcie, nie zagradzając drogi do znoszenia tych, co in contumatiam stanęły i dekreta na nich nie mają się referować i ściągać do sądów marszałkowskich, aby one in persona regis są ferowane, ale do trybunalskich inszych jakichkolwiek sądów. 15. Sól cudzoziemska bałwanista wołoska aby pensyą jaką Rzptej przynosiła i myto od tej, która się tu na granicy w Koronie przedaje płacone było curandum est na tej przyszłej elekcyi. 16. Banitom wszystkim, gdy będzie proces na nich ex controversiis partium otrzymany, nie ma być z kancellaryi królewskiej sublewacya dana, ut agerent pro male obtento istius processus, jedno żeby się tylko ad praescriptum tempus zgadzali cum parte iurevincente, gdy zaś in contumaciam banicya z processem otrzymana będzie iurevincens tę banicyą per jignorantiam zniosszy nihilominus in ulteriori processu, tamże na Trybunale ma dosyć czynić rei subiectae in instanti iurevictori, sub onere istius banitionis, lucrorum, perlucrorum et vadiorum triplicatorum. 1 która *

1633 33-34 17. Alternatę z powiatem chełmskim na przyszłej koronacyej da Pan Bóg in facie totius Reipublicae rozeprzeć się mamy, co aby w exorbitancye włożono było na elekcyej warszawskiej, starać się o to IMcie pp. posłowie będą. 18. Efficere to IMcie pp. posłowie inter alia u przyszłego electa mają, aby IMć p. Adam Kalinowski, który to krwawie zasłużył do dzierzawy Rumieńskiej w Siewierszczyźnie onemu od ś. p. zmarłego króla Zygmunta Trzeciego nadanej według swych przywilejów był przywrócony. 19. Przyczynić się IMcie pp. posłowie mają, aby p. Brzozowskiemu komornikowi ś. p. kró a IMci za zasługi swoje dawne stare i życzliwe od przyszłego króla, którego nam Pan Bóg objecał, nagrodę słuszną otrzymał, te merita i zasługi jego z elekcyej imieniem Rzptej na przyszłej koronacyej wniesione były. 20. Żydzi aby alienowani byli od arend publicznych czopowych, mianowicie tractandum est o tem in futura electione, jeśliby jednak pretia rerum niedoszły, ma to u siebie Rzpta uwa-żyć, jeżeli nie lepiej in tali angustia rerum i Żydów do takowej kupie i handlów przypuścić, którzy kupcy niesprawiedliwy w rękach swoich piastują. Może to być zatem wszystko taniej, gdy nie rarae personae, ale wiele ich będą to mercimonium exercere. Actum et datum w Haliczu die vigesima tertia mensis Augusti, anno Domini 1632 na sejmiku ut est suprascriptum z konwokacyej przeszłej warszawskiej złożonym. Adam Lychowski sędzia ziemi halickiej jako marszałek sejmiku tego podpisuje się. Castr. Tremb. Rel. 118 p. 1038—1041. W aktach gr. halickich niema obiaty tego sejmiku, natomiast 11 lipca 1732 wicesgerent grodzki hal. Marcin Chodykiewicz manifestował się, iż laudum sejmiku hal. przed sejmem elekcyjnym odbytego, które on na żądanie marszałka i asesorów sejmiku przedłożył, w sposób niewytłómaczony zniknęło z aktów C. Hal. 234 p. 834. 34. 12 września 1633. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze urzędnicy i rycerstwo ziemi halickiej wszem wobec i każdemu z osobna komu to wiedzieć należy obywatelom ziemi halickiej i powiatom do niej należącym oznajmu­jemy, iż my zjechaliśmy się tu do Halicza dnia dzisiejszego wedle prawa pospolitego na obranie sędziego trybunalskiego. Ponieważ też na tenże czas elekcyi deputackiej z sejmu przeszłego krakowskiego coronationis złożony jest sejmik w Haliczu na obmyślenie securitatis Reipublicae w wielkich niebespieczeństwach będącej, które bez kontrybucyi być nie może, upatrując tedy tanta pericula ojczyzny poborów dziesięć i czopowe jedno na drugi rok przyszły, co tamen praecustodito, jeśli wszystkie województwa na takowe podatki na sejmikach pozwolą, pozwolilichmy. Czas wydania tych poborów in tercedendo omnium palatinatum consensu w grodach halickim i trembowelskim ma być publikowany za rekwizycyą urodzonego p. Wojciecha Swirskiego poborcy naszego przez nas obranego. 2. Które podatki wedle uniwersału przeszłego coronationis powinnichmy do rąk pomienionego p. poborcy naszego według kwitów przeszłych pod winami w tychże konstytucyach wpisanemi oddać a publicatione intra spatium sex septimanarum, a pan poborca zaś po wybraniu do skarbu intra spatium także sex septimanarum powinien je wnieść. 3. Tak i czopowe na drugi rok, innixi constitutionibus regni, nikomu inszemu nie popozwalamy wybierać, tylko temuż p. poborcy naszemu, o które ma się znieść z IMcią p. pod-

34-35 1635 45 koronnym. A zlecilichmy IMć p. Janowi Stanisławowi Jabłonowskiemu marszałkowi koła naszego imieniem wszystkich nas podpisać i do sądu halickiego per oblatam podać. Działo się w Haliczu na sejmiku elekcyi deputackiej w poniedziałek po Narodzeniu Panny Maryej roku Pańskiego 1633. Jan Stanisław Jabłonowski marszałek koła rycerskiego ziemie halickiej imieniem wszystkich IMciów. Castr. Hal. Rel. 128 p. 279-280. Castr. Tremb. 119 p. 303. 35. Halicz, 25 czerwca 1635. Laudum sejmiku halickiego. 1. Laudum obywatelów ziemi halickiej, trembowelskiej i kołomyjskiej. Zjechawszy się na dzień dzisiejszy uniwersałem J. Kr. Mci p. n. oznaczony tu do Halicza1, iż na przeszłym sejmiku według konstytucyi sejmowej pro die vigesima quarta Aprilis przez nas odprawionym aprobowawszy to dwoje podymne przez pp. posły nasze na zapłacenie przeszłemu żołnierzowi Pozwolone, spodziewając się, że ta wojna pruska przez traktaty komisarskie miała być uspokojona, k temu nie odniosszy ea in re hucusque ralacyi pp. posłów swoich, jakieby miały być przez nich na wojnę pruską, inhaerendo laudo et consensui nostro, subsidia obmyślone, i według sił i możności naszej Pozwolone przez żadnej uchwały pozwolenia 2 podatków nie przystępowaliśmy aż teraz dopiero, widząc to, że z tym nieprzyjacielem w domu naszym zostającym traktaty i pokojowe kondycye żadne nie idą, co perpetui hostes nostri bellum contra nos parant et pacem pati nolunt, tedy i my niechcąc deesse in hoc imminenti periculo reipublicae, obwarowawszy to sobie naprzód, aby ten zjazd nasz dzisiejszy, uniwersałem króla IMci złożony, prawu dawnemu o sejmikach uchwalonemu nie derogował, pro hac vice tantum przyjąwszy go3 pro legittima convencione particulari. 2. Na którym wysłuchawszy IMci p. Mikołaja Makowieckiego stolnika ziemie halickiej a na ten czas posła J. Kr. Mci do koła naszego, uważając illam urgentem necessitatem Reipublicae jednostajnie tośmy postanowili i uchwalili, aby z pomienionych powiatów naszych halickiego, trembowelskiego i kołomyjskiego, tak z dóbr króla IMci i Rzptej, jako i z duchownych jako i ślacheckich na poparcie tej pruskiej wojny czworo podymne było realiter et integre przez nas na dwie racie oddane i uiszczone do rąk IMci p. Zygmunta Swierskiego podsędka halickiego 4 poborce na ten czas obranego. Pierwsza rata tej exakcyej ma być i ma się począć od św. Jakuba blisko przyszłego a kończyć się będzie we trzy niedziele od jej zaczęcia, druga rata pocznie się od św. Bartłomieja blisko przyszłego i także i decursu trium septimanarum ma być oddana i zapłacona według kwitów poślednich i konstytucyi sejmowych, etiam ab artificibus omnibus z miast i miasteczek. 3. Więc że abjuraty desertorum mają z prawa pospolitego warunek taki, aby przy tej swojej excepcyi i salwie w każdej exakcyi zostawali, tedy i teraz to my warujemy vigore proxime praeteritae constitutionis comitialis, aby ci, którzy spustoszeni zostali od nieprzyjaciela koronnego, morowego powietrza i ciężkości lat teraźniejszych, gdzieby funditus wsi i chałupy były 1 Był to już drugi termin sejmiku. Ob. C. Hal. 129 p. 1113 i n. 2 od pozwolone tylko w T. 3 przyznawamy to T. 4 Ob. jego uniwersał w Tremb. C. tom 120 p. 60 i n.

1635 35 zniesione, aby mediante iuramento przy tem beneficium sobie pozwolonem zostawały i te abjurata1 tak od poborców jako i w skarbie koronnym im przyjmowane byty. Która uchwała nasza aby swoje dosyć uczynienie odniosła, ten obowiązek na się kładziemy, aby my wszyscy obywatele powiatów pomienionych powinni byli wykonać to sub poenis in constitutionibus praesenti constitutione2 (sic) regni sancitis sub rigore iuris ibidem expressis contra retentores contributionum prolatis co p. poborca nasz ad instantiam suam 3 in foro castrensi haliciensi et Trembovliensi sine omni dilatione, motione in persona cuiuslibet retentoris ex bonis eius omnibus ma windykować i extendować i na delatę do grodów podawać i gród każdy judikata4 swoje jako najprędzej do exekucyi przywodzić sub poenis legibus sancitis. 5. A iź nad siły i możność naszę poczet tak wielki żołnierzów ludzi sine consensu nostro na nas, abyśmy im z powiatów naszych ich półroczne zasłużone płacili jest włożony, czemu my żadną miarą dosyć uczynić nie możemy ani tego niepodejmujemy5 i tej novitatem nigdyśmy się nie spodziewali, aby do tego miało w Rzpltej naszej przychodzić i jeżeliby kiedy przychodziło, tedy pp. posłowie nasi mieli to sobie do nas, nie wdawając się w żadną uchwałę, któraby nie była przedtem w propozycyej króla IMci i w naszych artykułach opisana reserwować, tedy z tej miary przy prawiech dawnych i wolnościach naszych uprzywilejowanych zostawując, według których nigdy na nas przez pozwolenia naszego nic się stanowić nie może, na tę impozycyą żołnierzów pocztu tak wielkiego ludzi nie pozwalając nie przyjmujemy i nad możność i siły naszej, które temu żadną miarą wydołać nie mogą, tego się nie podejmujemy. I to pozwolone czworo podymne nasze, nie poślednią quantitatem w sobie mające, poruczyliśmy p. poborcy naszemu wybrawszy, aby nigdzie indziej jedno do skarbu koronnego oddał za kwitem IMci p. podskarbiego koronnego; salarium jednak6 i w tej teraźniejszej exakcyi ma przy p. poborcy zostawać jakie jest opisane w uchwale sejmu bliskiego przeszłego. 6. A ponieważ do tego czasu nam non constat, wieleby wynosiły te podatki, tedy p. poborca oddawszy pomienione czworo podymne do skarbu, żadnych tam rachunków i nigdzie indziej nic czynić nie będzie powinien, tylko tu na blisko przyszłym sejmiku halickim elekcyej deputata z tych pozwolonych podatków rachować się ma przed nami i regestrami pokazać quantitatem i certitudinem tego podymnego, jako wiele simpla jego w powiecie naszym wybrana wynosić może. Idzie nam o to abyśmy i na potem wiedzieli jako mamy w uchwalonych subsidiach stawać, quo ad quantitatem illorum do potrzeby Rzptej naszej i to przytem sobie warujemy, aby kiedy te pieniądze do skarbu już oddane będą, żadnym tu inszym ludziom do powiatów naszych płacenie nie było ukazane. 7. Która to uchwała nasza p. marszałkowi naszemu z podpisem ręki swej i przyciśnieniem pieczęci zleciliśmy aby była per oblatam dla wiadomości wszystkich IMciów podana do grodu każdego. Działo się w Haliczu na sejmiku die 25 Junii anno Domini millesimo sexcentesimo trigesimo quinto. Adam Lychowski sędzia ziemski halicki jako marszałek sejmiku tego. Castr. Hal. Rel. 129 p. 1159-1162. Castr. Tremb. 120 p. 135-137. 1 iuramenta T. 2 Może conventione 3 H. secum 4 H. judicium 5 Na tym wyrazie w T przerwał kopista tekst a na dalszy zostawił próżne strony 6 zjednali H.

36-37 1636 47 36. Halicz, 10 lutego 1636. Uniwersał Zygmunta Swirskiego 1 poborcy halickiego. 1. Wszem wobec i komu wiedzieć należy, iż IMć pp. obywatele ziemi halickiej zjechawszy się na dzień 14 stycznia, według uchwały sejmu dwuniedzielnego blisko w Warszawie przeszłego, uczynili porachowanie względem czworga podymnych, które się tam ludziom z sejmu sześć niedzielnym do zapłaty dla odprzysiężenia częstego nie wystarczyli, mianowicie na odpłacenie chorągwi IMci p. wojewody i na zapłatę chorągwi IMci p. wojewodzica bracławskich według ordynacyej sejmowej. Uważywszy quantitatem do zapłaty potrzebną zgodnie podymne jedno z domu po groszy piętnaście do rąk moich oddać uchwalili, żeby jak najprędzej zapłata IMciów doszła, przykładając do tego wszystkie domy żydowskie tak, żeby sam podatkiem wybraniem skutecznie przed niedzielą kwietnią IchMciom zapłacić się mogło. 2. A któryby przed czasem tego podatku nie oddał, tedy już zaraz w poniedziałek kwietny na delatę przez (sic) regestrami za powodem IMciów pp. starostów IMciom pp. rotmistrzom płacić i oddawać będą. Przy tem to oddawam do wiadomości WMciów, że względem pierwszych dwojga podymnych żydow, za deklaracyą skarbową i za obostrzeniem trybunału przeszłego radomskiego do skarbu przez ręce moje nie oddane podymne oddawać pod winami prawnemi mają. Ci też Ich Mć, którzy nie oddali pierwszych podatków a na delacie są podani proszę i upominam, żeby bez omieszkania z winami według prawa oddawali gdzie i co należy do zapłaty IMciów pp. żołnierzów. Snadnie WMcie uważyć mogą co za niebespieczeństwa za omieszkaniem winnej płacy nastąpić by mogły. Zatem się w łaskę wszystkich i każdego z osobna oddawam. Dan w Haliczu die 10 Februarii 1636. Castr. Tremb. Rel. 120 p. 452-453. 37. Halicz, 25 czerwca 1640. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy i obywatele ziemi halickiej die 25 Junii na sejmik nasz halicki vigore determinationis sejmu teraźniejszego warszawskiego do Halicza zgromadzeni, commoti affectu dla poratowania ojczyzny i dla zapłaty IMciów w służbie Rzpltej będących, którzy z wielką cierpliwością i trudem częstym codziennym za podaną okazyą, co powinni oni synowie ojczyzny koronni matce swej, z odwagą zdrowia i znacznym szafunkiem dostatków swych oświadczyć, dwoje podymne z powiatów naszych na sejmie przez pp. posły nasze Pozwolone nie folgując ubóstwu i uciążeniu poddanych naszych dla miłości ojczyzny i do wybierania onych pana Olbrachta Odnowskiego poborcę naznaczamy, który a die vigesima quinta Julii ma począć wybierać a kończyć wybieranie onych die decima sexta Augusti i te pieniądze wybrane ma według zwyczaju za direkcyą IMciów pp. hetmanów chorągwiom oddawać, z czego potem w skarbie w Radomiu według trybu pospolitego rachunek oddawać będzie. 1 Imię poborcy w nagłówku aktu.

164Ó 37-38 2. Insuper retenta ante hac zatrzymane in quantum possibile wybierać będzie powinien, illaesa tamen quietatione pierwszego p. poborcy naszego, który ante hac z czworga podymnego na powiatowe ludzie do ziemi naszej naznaczonego uczynił będzie dostateczną et eo nomine quasi otrzymał insuper tenże kwit, lubo to (extra oportunitatem w Radomiu jest approbowany) onego i teraz ab omni impetitione uwalniamy, kwit przedtem od nas dany iterato ratificamus vigore laudi moderni. 3. A iź teraźniejszy p. poborca nasz turbatur o dodanie według dekretu radomskiego o nieoddanie podatków halickich ratione conflagratorum, a uchwałą sejmu teraźniejszego konflagraty są od wybierania odcięte, tedy i my na ten czas zgromadzeni tak to deklarujemy, że poddani naszy wydawać takich podatków nie powinni, zaczem i p. poborca nasz ipso facto ma być ex impetitione liber. Które to laudum obfirmius robur zleciliśmy p. marszałkowi na ten czas naszemu, aby był do grodów podany. Dan w Haliczu die vigesima quinta Junii anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo. Stanisław Potocki wojewoda podolski starosta halicki. Zygmunt Swierski podsędek ziemie halickiej marszałek na ten czas halicki. Castr. Hal. Rel. 133 p. 1221-1223. Castr. Tremb. 123 p. 373-4. 38. Halicz, 10 września 1640. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy i obywatele ziemie halickiej, którzyśmy się na sejmik elekcyi deputacki dnia dzisiejszego przypadający zjachali, ponieważeśmy się nie mogli zgodzić pro die na sejmik z uchwały sejmu przeszłego naznaczony dla wód wielkich w dostatecznej liczbie zjachać i desiderio necessitatis publicae równie z inszymi IMciami w Haliczu na czas wyżej mianowany zgromadzeni satisfacere, to co IMcie o podatkach publicznych dwoje podymnego wynoszących uchwalili zgodnie i na ten czas approbujemy. 2. Widząc tę być potrzebę, aby przykładem inszych województw w gwałtownym Rzptej razie praesidium gotowe et nervum belli mieć byśmy mogli gotowe, tedy na potrzebę domowej obrony, pozwoliliśmy zgodnie i pozwalamy czopowe po miasteczkach tak królewskich jako i duchownych i świeckich, według uniwersałów anni millesimi sexcentesimi vigesimi. Które czopowe poczynać się ma a die decima quinta Septembris proxima a kończyć się ma na takiż dzień, to też do roku tylko jednego od miodów, piw i gorzałek od wszelakich przekupniów, szynkarzów, arendarzów wybierać. 3. Którego czopowego wybieranie w administracyej IMci p. Jakubowi Bydłowskiemu wojskiemu i podstarościemu halickiemu szafunek i dyspozycyą braci zgodną zostawiwszy zleciliśmy tak, aby pomieniony IMć p. wojski szafarz na to czopowe w miastach i miasteczkach plus offerenti arendował albo też jeśliby arendować nie chciał przez burmistrza, watamanów et duos ex consulibus praevio illorum juramento super veram exactionem et regestrorum conscriptionem wybierał, a miasta zaś aby na każdy kwartał pieniądze wybrane do rąk pomienionego IMci p. wojskiego modo et forma in constitutione supra expressa anni millesimi sexcentesimi vigesimi descripta sub poenis ibidem expressis oddawali mieć chcemy i postanawiamy. 4. Do tejże exakcyi i administracyi należeć ma: prasołka od przekupniów soli, którzy jeśliby kwit dostateczny zapłacenia jej w inszem województwie ukazali, już od zapłacenia jej drugi raz wolni być mają.

38-39 1642 49 5. A tych podatków dostateczne regestra cokolwiek odbierze powinien pieniądze wybrane in suo deposito chować, a potem gdzie potrzeba Rzptej ukaże i konsens obywatelów na sejmiku ziemie tej nastąpi oddać sub poenis super retentores publicarum contributionum sancitis będzie powinien, a to przed nikim inszym tylko przed nami na sejmiku sprawować rachować i temi pieniądzmi sine consensu nostro disponować niema. 6. Salarium zwyczajne po groszu od złotego p. pisarzowi i na odwrot gdzieby tego potrzeba ukazała i jemu. Któremu to laudum zgodnie przez nas postanowionemu i konstytucyą przeszłą approbowanemu, aby wszyscy IMcie p. obywatele ziemie halickiej i powiatów jej podlegali i w tej administracyej czopowego pomienionemu IMć p. szafarzowi naszemu nie przeszkadzali i owszem onemu dosyć czynili sub poenis et foro legibus regni de retentatoribus contributionum factarum sancitis układamy i postanawiamy. Dla lepszej pewności i wagi ręką IMci p. marszałka sejmiku elekcyej deputackiej podpisane i do akt grodzkich halickich podać roskazalichmy. Działo się w kościele halickim die 10 Septembris anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo. Adam Łychowski sędzia ziemie halickiej jako marszałek sejmiku tego. Castr. Hal. Rel. 133 p. 1339—1341; Castr. Trembovl. Rel. 123 p. 461-463. 39. Halicz, 15 maja 1642. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze i urzędnicy ziemie halickiej i powiatów do niej należących zjechawszy się na sejmik pro die quindecima Maii, konstytucyą świeżą naznaczony takową z strony zapłaty dwojga podymnemu korespondującą namówiliśmy i wzięliśmy na się satysfakcyą. Naprzód z czopowego przeszłorocznego i które teraz currit i z prasołki, która w ziemi halickiej zawsze przy czopowem chodziła, i one laudo nostro constitutione approbato do czopowego przyłączyliśmy, sumę 9000 zł. p. zapłacić IMć p. wojski halicki poborca nasz będzie powinien. 2. A na ostatek sumy dwojgu podymnemu korespondującej pozwalamy półtora podymnego z domów, które mają być płacone ze wszystkich starych osad, według kwitów i konstytucyej dwóch anni millesimi sexcentesimi vigesimi noni, żadnemi abjuratami i desertatami się nie zasłaniając, a z nowych osad i słobod wszystkich praevio iuramento super realitatem ich przez watamana et unum ex communitate. Które wybieranie podymnego zleciliśmy IMci p. Jakubowi Bydłowskiemu wojskiemu halickiemu, czas oddawania onego do rąk jego a die ultima Maii ad diem vigesimam Junii naznaczywszy. 3. A iż do tego podymnego płacenia według konstytucyej anni millesimi sexcentesimi vigesimi noni Żydzi w Koronie należeli i ono równo z drugiemi osadami płacili, których teraz per constitutionem od płacenia onego uwolniono, tedy wkładamy to na miasta i miasteczka królewskie, duchowne i świeckie, aby oni regestra domów żydowskich w każdem mieście spisali i one do grodów własnych per unum ex consulibus et unum ex Judeis praevio iuramento na sprawiedliwe tych domów żydowskich spisanie in hoc tractu temporis podali, względem których domów żydowskich pro rata parte ich do płacenia nie powinniśmy i IMć p. poborca nasz w skarbie uiścić się nie będzie powinien. 4. Co się zaś tknie potomków p. Odrowskiego poborce naszego, ponieważ ziema halicka sumę w konstytucyi mianowanej za nich zapłacić powinna, tedy my viceversa wkładamy to na sukcessory tegoż p. Odrowskiego od których teraz kalkulacyą w kole naszem uczynioną odebraliśmy aby oni sumę 2450 zł. salva repeticione z retentorów de suo do rąk IMci p. po- Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 7

1642 39-40 borce na czas wyżej naznaczony zapłacili in defectu satisfactionis o co forum na kwerellach ad instantiam instigatoris officii castrensis Haliciensis mieć poenisque constitutionibus descriptis subiacere będą. 5. Także retenta w pośrodku koła naszego pokazane od retentorów i abjurata tak anni 1638 na Trybunale radomskim nie przyjęte jako i anni 1640 do rąk nieboszczyka p. Odrowskiego nie zapłacone a possesoribus in hoc tractu temporis przed komissyą lwowską praeviis citationibus i ich położenia na tydzień przed terminem w grodzie własnym zeznane repetowali i odiskiwali, które possessores sub poenis in constitutionibus 1629 descriptis in officio castrensi sine appelatione repetendis nie zasłaniając się kwitami oddać do rąk ich będą powinni. A z tych retentów albo in defectu niedościa ich ostatek długu w konstytucyej mianowanego dopłacić in eodem tractu temporis przed komissyą lwowską będą powinni. 6. Którą to sumę tak z czopowego jako i półtora podymnego także z retentów od sukcessorów nieboszczyka p. Odorowskiego modo suprascripto wybraną IMć p. poborca nasz do Lwowa na czas w konstytucyej mianowany odwieść i one salvo suo salario na zapłatę wojsku oddać będzie powinien. 7. A jeżeliby tak z czopowego jako i podymnego z retent wytrąciwszy defalkatę na domy żydowskie et salarium IMć p. poborce, pieniędzy co więcej nad sumę dwojgu podymnemu kotrespondującą IMć p. poborca wybrał, co ma regestrami na sejmiku przyszłym elekcyej depu ackiej weryfikować, to przy IMci p. poborcy do rezolucyej naszej zostawać ma, albo też więcjeżeliby czego do sumy dwojgu podymnemu korespondującej modo suprascripto do zapłaty naznaczonej niedostawało, tamże zaraz na tymże sejmiku elekcyej deputackiej sposób namówimy i skarbowi satysfakcyą obmyślimy. 8. Które wszystkie punkta tak my sami jako i miasta i miasteczka, poddani królewscy, duchowni, świeccy wykonać powinniśmy sub poenis konstytucyami dwiema 1629 wyrażonymi coram officio castrensi repetendis. 9. Którym sprawom skarbowym sądzenia czas etiam extra cadentiam iudiciorum, t. j. diem 30 Junii naznaczamy gród halicki i trębowelski sine omni appellatione sądzić i exekwować będą powinni sub eodem vigore et rigore constitutionum anni 1629. Na co się spólnie zgodziwszy tę naszą uchwałę IMci p. marszałkowi koła naszego podpisać i one do grodu halickiego podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu die quindecima Maii anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo secundo. Nicolani Moyski notarius terrae Halic marschalcus ad praesens conventus particularis Haliciensis. Castr. Hal. Rel. 135 p. 937-940; Castr. Tremb. Rel. 125 p. 238-240. 40. Halicz, 15 września 1642. Laudum sejmiku halickiego deputackiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy, szlachta obywatele ziemie halickiej i jej powiatów na sejmie elekcyej deputackiej pro die 15 Septembris według konstytucyej zgromadzeni wiadomo czynimy, iż przychylając się tak do nowej konstytucyej o obraniu deputata ad correcturam jako też i do ustawy obierania sędziów na Trybunał obraliśmy zgodnemi głosy ad correcturam iurium IMć p. Ewarysta Bełzeckiego dworzanina króla IMci pokojowego do Warszawy, a na Trybunał IMci p. Stanisława Słonińskiego pisarza grodzkiego halickiego za deputaty, którzy z pośrodka nas, nemine contradicente obrani, tej usługi naszej podjęli się.

40-41 1642 51 2. Na co dla lepszej wiary i pewności tę wolą i elekcyą naszę ręką JW IMci p. wojewody podolskiego i pomienionego IMć p. Ewarysta Bełzeckiego marszałka na ten czas naszego podpisaną i pieczęciami zapieczętowaną, do grodu halickiego podać roskazaliśmy. Działo się w Haliczu die 15 Septembris anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo secundo. Stanisław z Potoka Potocki halicki kołomyjski starosta. Ewaryst Jan na Bełzu Bełzecki pokojowy J.Kr. Mci dworzanin jako marszałek. Castr. Hal. Rel. 135 p. 1298-1299. 41. Halicz, 15 września 1642. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze urzędnicy i wszystko rycerstwo w Haliczu die 15 Septembris na elekcyą deputatów zgromadzeni wiadomo czynimy, iż wygadzając potrzebom naszym a do konstytucyej przeszłej ostatniej, które nam laudum o przyszłem teraźniejszem czopowem, które currere ma, approbowała, powagą tej konstytucyej, a za zgodą nas braciej na ten czas zgromadzonych uchwalamy czopowe po miastach, miasteczkach królewskich, duchownych i świeckich w ziemi naszej i jej powiatach, do którego i prasołkę przyłączamy, aby to czopowe trybem zwyczajnym przeszłych lat t. j. anni 1640 et 1641 w miastach miasteczkach wybierane było do przyszłego da P. Bóg sejmiku poselskiego przed walnym sejmem uprzedzającego, o którem czopowem tak de modo wybierania onego jako też i dysponowania namowę da Pan Bóg in pleniori consenssu et frequentiori conventu zostawujemy. 2. A że IMć p. wojski halicki1 z przeszłej administracyej rachunek uczyniwszy, z czegośmy go kwitowali, ten urząd administrationis czopowego z siebie złożył, obraliśmy IMć p. Jerzego Mrozowickiego, sekretarza króla IMci, zgodnie, nemine contradicente, za poborcę i użyliśmy, aby to czopowe z prasołką tak jako i drudzy IMci wybierał i onego był2 administratorem, tak jednak, aby żadnych arend i kontraktów z miast nie czynił sub nullitate eorum, aż do dalszej, jak się wyżej pisało, około tego czopowego namowy i deklaracyi3. 3. A że się nam w tem wielkie praejudicium dzieje, że miasto Śniatyn, zasłaniając się przywilejem króla IMci nam się z nim na sejmikach nie prezentowawszy, przeciwko wyraźnemu laudum naszemu konstytucyami approbowanemu, którem wszyscy do płacenia czopowego adiguntur, tego czopowego płacić nie chcą i niepłacili, tedy im o to dwuletnie czopowe termini w grodzie na przyszłych kwerelach salva appellatione na Trybunał radomski ex instantia instigatoris officii nostri prefigujemy, in quantumby też refractarii byli, tedy uti rebelles JWIMci p. staroście miasta tutecznego, aby z nich exekucyą czynił, zleciliśmy. 4. A że też potomkowie p. Odrowskiego ziemie naszej, prout id ex decreto offitii castrensis patet, nie dosyć uczynili, a my za nich consulendo indemnitati Reipublicae retenta w konstytucyej mianowane na komissyej lwowskiej zapłaciliśmy, o czem kwit poborcy naszemu dany świadczy, tedy aby się vigore laudi praeteriti et moderni, według submissyej swojej w kole naszem uczynionej, w grodzie naszym halickim sprawili et iudicato parere powinni byli na 1 Jakób Bydłowski. Pokwitowanie w C. Hal. 135 p. 1302 i n. 2 by H. 3 Uniwersałem 16 września w Samkach datowanym poborca ten wysłał swego sukkolektora Sta- nisława Zuchowskiego dla wybierania czopowego i prasołki Castr. Tremb. 125 p. 377—8.

1642 41-42 nich to wkładamy i owych gród halicki sine appellatione sądzić będzie powinien i ad solutionem reszty przycisnąć. Działo się w Haliczu die 15 Septembris anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo secundo. Euaryst Jan na Bełzu Bełzecki, podkomorzy króla IMci dworzanin jako marszałek sejmiku tego imieniem braci. Castr. Hal. Rel. 135 p. 1299—1302; Castr. Tremb. Rel. 125 p. 389-391. 42. Halicz, 19 grudnia 1642. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze urzędnicy i wszyscy obywatele ziemi halickiej na sejmik tera-źniejszy według uniwersału J. Kr. Mci pro die 19 Decembris naznaczony do Halicza zgromadzeni, wiadomo czynimy komu to wiedzieć należy, iż przychylając się do laudum na sejmiku deputackim przeszłym w czopowem uczynionego ono a die decima quinta Septembris proxime praeterita ad similem diem decimam quintam Septembris przez rok zupełny ustanawiamy, któ-rego wybieranie takim sposobem namawiamy. Naprzód wszystkie miasta, miasteczka królewskie, duchowne i świeckie to czopowe od miodów, piw, gorzałek płacić są powinni według dawnego zwyczaju, jako kędy od waru piwa i miodu także i od opustu gorzałki lat przeszłych wybierano, około czego kontrakty i arendy stanowić IMci p. administratorowi z kim będzie chciał wolno będzie, tak jednak, aby primo loco plus offerens a potem miasta onego pan albo dziedzic w miastach zaś królewskich miasta do arendowania i kontraktu bliższe były, w czem wszystkiem mają się sprawić miasta według uniwersału konstytucyej anni 1628 et 1629 tak w spisowaniu regestrów, jeśliby tego czopowego per arendam sami nie trzymali, jako też i przysiędze wybierania jego. 2. Do tegoż czopowego płacenia należeć będą popi watamani wolni i na wsiach kró-lewskich z swych gumien i zboż piwa warząc i one szynkujący, o co ex renittentibus sprawiedliwość possesorowie dóbr czynić mają. 3. A we wsiach szlacheckich dawny usus zostawać ma, gdzie przedtem płacono aby i teraz dawane było, a gdzie niepłacono, w nich exakcyej nie wymyślać. 4. Żydzi przekupnie, którzy gorzałki z wyższych województw do ziemi halickiej wożą, od każdej kwarty gorzałki po szelągu jednemu płacić będą powinni.) Około czego takowy rząd czynimy, iż każdy żyd i przekupień gorzałkę, ile jej będzie na przedaż miał, opowiedziawszy się urzędowi albo sukkolektorowi miasta onego, iuramento si opus fuerit adhibito, że nie więcej jej na przedaż przywiózł odczopować i kwit od czopownego jej od sukkolektora IMci pana administratorowego albo jeśliby go w tem mieście nie było od miasta wziąć, a tak mu po szelągu od kwarty zapłaciwszy i kwit otrzymawszy, wolen ją będzie wieść gdzie będzie chciał i komu chcieć przedać, a takowy postępek sub amissione mercium wszyscy przekupnie zachować powinni. 5. Tuteczną jednak gorzałkę w miastach tutecznych kurzoną i odczopowaną za takowąż miejską albo sukkolektorską attestacyą przedawać wolno, tak że i arendarzom na miasteczkach i wsiach ze zboż szlacheckich zrobioną na attentacyę szlachcica od którego arendę trzyma, bez czopowania przedawać wolno. 6. Do tego czopowego przyłączamy prasołkę z ziemi halickiej, która antiquitus przy czopowem chodziła.

42-43 1642 53 7. Od płacenia na ten rok czopowego uwalniamy miasto Halicz a to dla poprawy municyej miasta tego, rationem jednak tego czopowego, aby się na poprawę miasta obróciło nie na prywatny pożytek, urzędowi starościemu uczynić mają. Ex laudo praeterito została jeszcze reszta u sukcessorów p. Odorowskiego, respectu quorum retentorum powinien będzie dać p. Waleryan Odorowski do rąk IMci p. wojskiego halickiego zł. p. pięćset a ostatek mu kondonujemy i już za zapłaceniem tych pięciuset zł. od rygoru prawnego i tych retent, które za niego ziemia halicka zapłaciła, wiecznie uwalniamy, salvam repetitionem u retentorów jemu samemu wcale zachowując. 8. Miasta i miasteczka czopowe a die 15 Septembris ad huc usque tempus wybierane jeśliby go nie chciał arendować porządnie z regestrami do rąk IMci p. administratora oddać będą intra duarum septimanarum decursum powinne. 9. Mieszczanie śniatyńscy iż temere czopowego na nich włożonego niepłacą i owszem się in poenis legum w Radomiu dali kondemnować, tedy z nich, ubicunque in personis et bonis praevenire poterint, magistratus omnes ad requisitionem IMci p. administratora exekucyą uczynić będą powinni. 10. Które to laudum i uchwałę trzymać sobie objecujemy, sub poenis de retentoribus contributionum publicarum constitutionibus sancitis, coram offitiis castrensibus haliciensibus et trembovliensibus sine quavis appelatione repetendis. 11. A do administracyej tego czopowego użyliśmy IMć p. Jerzego Mrozowickiego sekretarza JKr. Mci który się tej usługi podjął, który przysięgać rotą w uniwersale poborcom descripta coram officio castrensi in unius septimanae decursu praestare ma, a pieniądze według regestrów i kontraktów odebrawszy, na dwie racye, t. j. jednę na Wielkanoc przyszłą a drugą na św. Jan blisko przyszły, tam gdzie potrzeba Rzpltej a dyspozycya i zgoda braci obywatelów tutecznych nastąpi oddać ani immissione consensu incolarum terrae huius nie dysponować, a kwit z niej tylko od samych braci w kole tutecznym otrzymać będzie powinien, sub nullitate aliter obtentarum et poenis do retentoribus sancitis in foro officii castrensis Haliciensis serie appellatione repetendis. 12. A przy oddawaniu tych rat powinien będzie IMć p. administrator regestra wybierania tego czopowego lubo arend, jako któremu miastu arenduje do grodu halickiego, aby perceptorum ratio być mogła podać, których to arendy regestrów, gdyby się na potem aukcya większa za czasem tego prowentu okazała pp. administratorowie i plus offerentes in sequellam brać nie będą mogli, gdyż nie dla tego inducuntur, ut sint futurorum iudices et praesentium testes, co sobie cnotliwemi szlacheckiemi słowy zatrzymać objecujemy i dlaczego to laudum nasze przeszłą konstytucyą approbowane ręką IMci p. marszałka podpisane do grodów oddać i publikować roskazaliśmy. Działo się w Haliczu dnia dziewiętnastego miesiąca grudnia, roku Pań-skiego tysiąc sześćset czterdziestego wtórego. Jan Potocki podkomorzy halicki. Castr. Hal. Rel. 135 p. 1724-1728; Castr. Tremb. Rel. 126 p. 5-9. Halicz, 4 maja 1643. Laudum sejmiku halickiego. 1. My urzędnicy i rycerstwo obywatele ziemi halickiej przy frekwencyi tej, która jest podczas tych roków ziemskich dosyć czynią ustawie sejmu przeszłego dziś pro die quarta Maii ześlichmy się i taką zgodę między sobą namówiliśmy.

1643 43 2. Naprzód iż żołnierzowi kwarciannemu trzeba zapłaty te dwoje podymne, które na zapłacenie jemu przychodzi, powinni wszyscy podymnem dwojgiem odprawić wedle uchwały teraźniejszego sejmu, które ma się poczynać wybierać a die prima Junii a skończyć się ma ad diem decimam Julii anni praesentis, z którym p. poborca nasz niema omieszkać do Lwowa na zapłatę według uniwersału. 3. A jeśliby co in retentis zostało, przestrzegając aby nie był gravatus w skarbie nasz p. poborca, ponieważ mamy dwa tysiąca zł. przeszłego czopowego, które ma przy sobie IMć p. Jakób Bydłowski wojski halicki, więc ponieważ mamy na teraźniejsze czopowe IMci p. Jerzego Mrozowickiego poborcę naszego, pozwalamy p. poborcy naszemu podymnego, aby na czas naznaczony zapłaty żołnierskiej mógł wziąć u jednego albo u obudwu, coby niedostawało ex retentis podymnego, jednak wyciągnąwszy retenta tego podymnego, na to miejce co weźmie u pp. poborców wrócić, aby to na dalsze podatki zostało w cale. 4. A żeby wyciągnione łacniej były te retenta pewniśmy, że JWIMć p. wojewoda podolski da juratam personam, aby przy IMci p. podstarościm sądy kwerelowe nie wakowały ad executionem contributionis huius retentae, ponieważ IMć p. pisarz grodzki na trybunale munus publicum obit. 5. Co tknie czworga podymnego, jeśliby na sejmiku w Wisni nie było Pozwolone, i my też wolni zostawać mamy, jednak jeśliby nam pozwolili bracia, tedy my na dwie racie roskładamy tę exakcyą według województwa krakowskiego, pierwszą pro die trigesima Jannuarii anni millesimi sexcentesimi quadragesimi quarti, drugą także pro eadem die in anno millesimo sexcentesimo quadragesimo quinto podymnem mamy oddawać. 6. A iż na tamto czworo podymnego dla folgi poddanym naszym mamy zł. dwa tysiąca u przerzeczonego p. wojskiego więc i czopowe trzyma IMć p. Mrozowicki i trzymać będzie aż do czasu pozwolonego na sejmiku elekcyej deputackiej przyszłej. Tedy porachowawszy się na elekcyi deputackiej przyszłej co przychodzi na zapłacenie raty pierwszej podymnemi według kwitów, obrachowawszy, wiele czopowe przyszłe uczyni, wtrąciwszy do tego te dwa tysiąca, co są u p. wojskiego, przytem zaraz obrachować będziem powinni z tą folgą pieniędzy tych mamy stanowić, wiele tych exakcyi na ludzie ubogie włożyć umniejszywszy dwojga podymnego. Toż ma być i na drugiej elekcyi deputackiej in anno millesimo sexcentesimo quadragesimo quarto na zapłacenie drugiej raty. A poddani nasi powinni będą sześcią niedziel przed pierwszą ratą oddawać tu do rąk p. poborce naszego także i na drugą ratę; a poczynać mają jak pierwszą tak i wtórą ratę a prima die Octobris płacić. 7. A iż na sejmie włożono to na ziemię naszę, aby płaciła za IMć p. wojskiego halickiego zł. 528 i groszy 23, ponieważ obralichmy byli IMć p. wojskiego brata naszego człowieka zacnego i dobrze majętnego do wybierania tam tych exakcyi, pewniśmy tego, że przed exakcyą teraz pierwszy rachunek uczyni z skarbem i kwit otrzyma a nas z tego eliberuje, gdyż IMć regestra ma i kwity i viceversa nam powinien by się iścić, ponieważ się też to stało za nieukazaniem kwitu przez IMci p. wojskiego na sejmie. 8. A iż do tego dwojga podymnego, którego sine salario nie chciał się nikt podjąć dla dla expens, które na furmany, wici, exakcye skarbowe, drogi wielkie nie mogliśmy poborcę znaleść aegre użyliśmy IMć p. Zygmunta Świrskiego podsędka halickiego1, pozwoliwszy mu na koszt i pracę i drogę jego zwyczajne salarium od złotego po groszu jednemu miasto podymnego wziąć sobie od IMci p. Mrozowickiego z pieniędzy czopowego, co wyniesie w nagrodę podymnego. Którą naszą zgodę pozwoliliśmy IMci p. marszałkowi koła naszego podpisać i do akt podać. Działo się w Haliczu die quarta Maii anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo tertio. Mikołaj Moyski pisarz ziemski halicki marszałek koła rycerskiego. Castr. Hal. Rel. 136 p. 330-333; Castr. Tremb. Rel. 136 p. 215-219. 1 Jego uniwersał do ziemian z 8 maja w C. Tr. 126 p. 194. C. Hal. 136 p. 406—407.

44 1643 55 44. Halicz, 14 września 1643. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i wszyscy obywatele ziemie halickiej na sejmik elekcyi deputackiej według prawa pospolitego na pierwszy poniedziałek po Najświętszej Pannie Maryej narodzenia do Halicza zgromadzeni, wiadomo czynimy komu to wiedzieć należy, iż przychylając się do konstytucyej, którą stany koronne do wypłacenia długu na potrzebę Rzptej zaciągnionego pewną gratitudinem przez oddanie sumy któreby czworgu podymnemu według inszych województw korespondowała, królowi Mci pozwolili, modum contribuendi eiusdem do braciej sobie wziąwszy, chcąc poddanym naszym w płaceniu podymnego ufolgować, takowyśmy sposób płacenia tej kontrybucyej za spólną zgodą na dwie ją rozłożywszy postanowili. 2. Na wypłacenie pirszej raty IMć p. Zygmunt Swirski podsędek ziemi halickiej poborca przez nas obrany sumę 26.000 pro die 30 Jannuarii za asygnacyą króla IMci oddać będzie powinien, na co pozwoliliśmy do rąk IMci wybrać jedno podymne zwyczajne według kwitów pośledniejszych, które powinni będą poddani nasi ze wszystkiej ziemie tej powiatów oddawać a die prima Novembris kończąc ono ad diem1 ....... 3 Haliccy przez wodę w municyej swojej są bardzo dezolowani, tedy za zgodą obywatelów ziemie tej w tem miastu temu folgę czynimy, że względem drugiego czopowego, które z inszych miast eo exakcyej ad praesens uchwalone są, powinni będą wydać czworo podymne, dwoje ad diem vigesimam Jannuarii proxime venturi, jedno z nich do rąk IMci p. podsędka halickiego poborce naszego, drugie do rąk IMci p. pisarza grodzkiego halickiego 2 administratora czopowego halickiego. 4. Drugie dwoje podymne itidem ad diem vigesimam Jannuarii in anno millesimo sexcentesimo quadragesimo quinto równo z innymi na czas opisany, półtora do rąk IMci p. podsędka, połowę do rąk IMci p. pisarza grodzkiego halickiego. A ostatek sumy względem czopowego przychodzącej na poprawę miasta kondonujemy, z czego powinni będą municye miasta tego opatrzeć et perceptorum ac expensarum rachunek officio castrensi Haliciensi uczynić, tak jednak, aby ciż mieszczanie regestra warów piwa i sycenia miodów porządnie spisowali i one do rąk IMci p. administratora czopowego przy oddaniu ostatniej raty pół podymnego authentice oddali. 5. Względem której defalkacyej przy expiracyej czopowego dwuletniego ducta ratione na to miasto Halicz IMć p. pisarz grodzki halicki z tych dwóch lat administracyej czopowego nie powinien będzie oddać tylko dwa tysiąca zł. p., które przy sobie do dalszej deklaracyej i dyspozycyej sejmiku naszego, gdzieby tego potrzeba Rzptej ukazała zatrzymać i zachować ma. 6. Którą to uchwałę naszę vi constitutionum regni sądzące się i eisdem approbowane powinniśmy sobie strzymać i namówione wyżej podatki do rąk Ich Mciów pp. poborców naszych realiter modo constitutionum millesimi sexcentesimi vigesimi noni in universali descriptorum et sub poenis in retentores eadem constitutione et subsequenti interpositis in officiis castrensibus haliciensibus et trembovliensibus sine quavis appellatione in dillationibus etiam extra cadentiam repetitione oddawać, na co dla lepszej wagi i pewności te nasze laudum ręką IMci p. marszałka naszego podpisane do akt grodzkich halickich podać. Działo się w Haliczu die 14 mensis Septembris roku Pańskiego tysiąc sześćset czterdziestego trzeciego. Adam Łychowski sędzia ziemi halickiej jako marszałek sejmiku tego. Castr. Hal. Rel. 136 p. 696-700. Obacz Castr. Tremb. 126 p. 1 brakuje jednej kartki. 2 Był nim Stanisław Głowiński, jego uniwersał datowany w Haliczu dnia 15 września w Castr. Tremb. 126 p. 432—3.

56 1645 45 45. Halicz, 7 października 1645. Protest wojewody podolskiego z powodu wyprawiania burd na sejmiku halickim. 1. Actum in castro Haliciensi Sabbato post festum S. F. Francisci Confessoris proximo anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo quinto. Ad officium et acta praesentia castrensia capitanealia Haliciensia, quibus protunc generosus Jacobus Bydlowky vicecapitaneus et iudex causarum officii praesidebat, personaliter veniens illustris et magnificus Stanislaus a Potok Potocki palatinus Podoliae, haliciensis colomiensis etc. capitaneus solenniter et gravi in querela officio praesenti questus et protestatus est in et contra nobilem Albertum Tyrawsky advocatiae Haliciensis possessorem uti primarium facti et ausus infrascripti principalem motorem et autorem eiusque infranominatos asseclos et in facto cooperatores idque ideo. 2. Quia ipse Tyrawsky immemor beneficiorum, quibus cum de famulitio sibi deserviret ornavit et fortunis auxit, dum a certa protestatione bonorum haereditariorum tenuta tanquam damnosus tenutarius factus removeretur, indignatus sui reiectione in caput et vitam protestantis exemplo pernicioso machinari coepit ac in civibus primum Haliciensibus seditiones rebelliones agere, populum ad eandem rebellionem concitare, inter nobilitatem factiones particulares facere institit, de hinc familiam castrensem, utpote burgrabium castri, vi adorsus violenter praecipitare de gradibus iussit et in castro ipso alium sanciavit, demum ipsi protestanti vim insidiosam intendit, et ut meditatum facinus ad effectum perduceret nobilem Adamum Kałusky ad omnem vim et necem expeditum pretio conductum cum manu Dragonorum copiosa et armata bombardis atque armis seditionem et vim prae se ferentibus instructa, in urbem regiam capitaneatus protunc sui Halicz nuncupatum tacite et clanculum induxit ibique re consilio perfecit ac cum sequacibus ac complicibus adhaerentisque suis nec non cum civibus eiusdem civitatis incolis per tractata et agitata facto condictamine cum reverendo Helia Białecki commendario Haliciensi eosdem illos satellitas in domo plebanali, ad templum sita, collocavit ac insidiis posuit, domum ipsam armatura bombardarum munivit signum eruptionis ac vis inferendae pulsum campanae per eundem commendarium faciendum constituit et conduxit. 3. Quibus sic structis ordinatis et dispositis, eo ipso die videlicet feria secunda post estum Nativitatis Beatissimae Virginis Mariae proxima, constipatus et comitatus adhaerentibus suis, in medium nobilitatis, equo prae foribus templi in occisionem et eventum rei relicto, spirans atrocia venit ibique postposito paccati eius officio nulla Dei humanitatisque ratione habita nec templi sacri reverentia obserwata, contempta legum authoritate ex quorum praescripto conventus particularis tam electionis deputati quam publicarum constitutionum sunt ordinati et omni securitate et tranquillitate ne seditionibus interrumperentur multo magis ut violentia omnis ab eis arceatur sunt provisi cauti prospecti ac muniti et vallati, eum quoque eum religionis sit actus in templis celebrandi constitui, dum generosus Buczacki unanimi omnium nobilium voce in deputatum iudicem eligeretur, ipse nobilis Tyrawsky eum suis adhaerentibus turbando eandem pacem conventus praedicti publicam ac securitatem violando ubi summa pax et tranquillitas esse debebat, in magnam audaciam et ferociam actus prava intentione et data opera, in templo, ubi laudet Dei non violentiae peragi debent, emissis prius verbis crimen meditatum sonantibus, quae ob abominationem nominis hic nun exprimuntur, pro termino termini declarabuntur et referentur, eundem illustrem et magnificum protestantem litteras certas protunc legentem 3 Por. Kronikę m. Lwowa ks. T. Józefowicza, Lwów 1854 p. 75.

45-46 1646 57 et1 eiusdem intentum exindeque in sui tutellam uti nihil adversi a quopiam multo minus a cliente suo sperans non attendentem inopinatum ex improviso protinus et de repente con festino impetu concilato stricta framea clamore sublato: co ma być potem czemu nie zaraz, hostiliter aggreditur in eundemque speculatim ac punctim armis vibratis irruit ac iterum atque iterum eundem insultum cum iisdem armis ferociter repelit demum dum insultus eius et ictus ille per arma et manus magnifici Adami Kazanowski metatoris castrorum regni ac generosi Joannis Turoboyski vexilliferi Ravensis averteretur, novisime obfirmato ad necem protestantis animo caesim in caput eius irruit sectoque illius corillio arundineo quo se opposuit, quia arma sua implicata tam cito ad defensionem sui expedire non potuit, per arma amicorum suorum praefatorum ictui aggressionis opposita eundem protestantem caesim per naresj nasi licet leviori sed indigniori vulnere atque in manus dextrae tibiam cruentavit, quae vulnera officio praesenti in recenti obducta sunt. 4. Sequaces autem ipsius identidem ad arma se proripiunt. Interim per eundem commendarium signum pulsus campanae datur, certatim hinc inde concurritur nisique pulsator ille campanae dimoveretur ob ferociam concurrentium actum fuisset de omnibus hinc in tanto discrimine praesenti[bus] et tumulto armorum pleno quisque pro salute sua laborari vitae suae et incolumitati attendere ac in illa confusione tumultuaria confusim et tumultuarie agere, donec vis illa communi periclitantium resistentia repressa esset. A qua audacia eundem Tyrawsky non poenarum legum metus revocavit, non religio loci obduxit, non respectus publicae tranquillitatis ac libertatis avertit, sed obdestinato in malum animo libertatem et securitatem publicam ecclesiaeque immunitatem violavit, conventum praefatum electionis deputati disturbavit, publicas personas et publicum officium exercentes aut honorem et dignitatem totam eorum oppressit, per quod poenas legum et confiscationem bonorum iuxta dispositionem iuris publici tanquam pacis communis ac legum ipsius violator incurrit, pro quibus in foro fori vindicandum iterum atque iterum protestatur. 5. Et hic ibidem idem protestans manifestum fecit, quod generosus director conventus illius cum posset non impedivit nec occurrit nec precavit authoritate sua qua fungebatur, quo minus praefati Tyrawsky conatus in penis abiret, quinimo tanquam affinis eius etiam nunc, ut arna fert publica, delictum eius defendit tuetur et promovet. Castr. Hal. Rel. 138 p. 559-562. 46. Halicz, 6 września 1646. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i obywatele ziemi halickiej zgromadzeni na sejmik halicki pro die 6 Septembris IMć pp. posłów na sejm przyszły walny pro die 25 Octobris w roku 1646 obraliśmy za spólną prośbą i zgodą WIMć Alexandra na Koniecpolu Koniecpolskiego chorążego koronnego, Jana Stanisława Jabłonowskiego miecznika koronnego, Piotra na Potoku Potockiego, starostę śniatyńskiego, Malchra Stamirowskiego łowczego sanockiego, Andrzeja z Potoka Potockiego wojewodzica podolskiego i Jana Ewarysta Bełzeckiego. 2. Którym to zleciliśmy naprzód, aby zleciwszy i oddawszy wierne poddaństwo nasze J. Kr. Mci p. n. m. powinszowali zdrowia, które jest fundamentem całej ojczyzny naszej lat, 1 ex Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 8

1646 46 które postronnymi tryumfami swymi liczymy dotąd, a przytem podziękowali za ojcowskie pieczołowanie, pańską dozorność nad ojczyzną naszą w niej całość praw swobód i pożą-danego pokoju. 3. Potem starać się mają IMcie pp. posłowie nasi, jakobyśmy w pożądanym a pewnym i dalej zostawali pokoju, biorąc przed się consilia media, któreby umacniały on, potwierdzały pacta z pogranicznymi, a to nietylko iż fortuna belli anceps, (lubo pomyślną widzimy być wasalla (!) J. Kr. Mci), ale patrząc (captura anguillae niech zostaje) na nervum onej zbyt wycieńczony i który poprawy ani dla czasu ani onego calamitates wziąć żadną miarą nie może. Wszak tribuit triumpha nie tylko bellona, ale i pokój oddawa monarchom sprawiedliwość, szczodrobliwość z pokoju lega1 Rzpltej, które świetny blask dają berłom królewskim, dają i samym nie-śmiertelność. Te abowiem diamentowych fortec serc wielkich (odpornych pod czas i samemu twórcy), dobywają, w poddaństwie zatrzymują i na nich głęboko ryją imiona królów. Te aby długo żyły aby fortunnie żyły panom swoim bogomodlcą jednają. Te w królestwie każdem miłość przeciwko Panu onemu winni bespieczeństwo sprawują, a obmyśliwszy da Bóg spokojnie granice, w nich uspokoić mają ociężałe serca IMciów pp. żołnierzów, którzy za wysługi w nich nie tylko potem ale i krwią oblewając się, nie tylko nagrody, ale i samej wysługi nie mają. 4. Obmyśleć tedy powinni dostateczną nieodwłoczną zapłatę, na którą invecta et evecta (których dostateczną perceptę mają na przywieść IMcie pp. posłowie naszy) składne winne (którego wielką aukcyą ratio pokazuje) i insze proventa Rzpltej, aby na to się obróciły, żądamy. A osobliwie aby kwarta ta druga, która się dotąd na armatę brała, aby (ponieważ sufficientissimam constat) a tunc spólnie z pierwszą na samo wojsko kwarcianne obracała się. 5. Prosić też mają IMcie pp. posłowie naszy IMciów pp. duchownych, aby wspólnej ojczyźnie spólne subsidium pozwolili na potrzeby Rzptej, zwłaszcza dla następujących niebespieczeństw, które zachodzą i o których my już ówdzie pewną wiadomość i pewność mamy. 6. Tem iżeśmy najbliżsi, najpierwsi też na zasłonę, od onych, sumę która dwojgu podymnemu korespondowała pozwalamy, salvis abjuratis. 7. A IMć pp. posłowie, aby pogłówne viritim sprawiedliwie żydowskie było uchwalone i aby ciż od handlów swych płacili, staranie uczynią. 8. Podziękować też mają IMć pp. posłowie naszy JWIMci p. kasztelanowi krakowskiemu hetmanowi W. koronnemu2, że i same czasy i iniurias coelestes przezwyciężywszy, granice ojczyzny skutecznie zasłonił od nieprzyjaciela, której całości i kopytem koni pogańskich niedał ruszyć nieprzyjacielowi ziemie państw J. Kr. Mci p. n. m. Od IMciów pp. rezydentów przy boku J. Kr. Mci będących dotąd rationem Senatus consultorum Upomnią się pilnie z inszemi województwy zgodnie stawając. 9. Oprawa królowej IMci p.n.m. jako de iure debetur tak od nas i powinnie i ochotnie pozwolić mają IMć pp. posłowie, jednak aby według reformacyej dawniejszych i aequivalens tak w Koronie jako i. W. Księtwie Litewskie była. 10. Komissya moskiewska iż zachodzi tanquillitatem totius Reipublicae, do jej tedy konsensu odsyłamy także Trubecka zamianę i owi processy w Trybunale w W. Księstwie Litewskiem. 11. O pewnym pokoju z królestwem szwedzkim, aby J. Kr. Mć zawzięte staranie kontynuować raczył prosić będą IMć pp. posłowie nasi, obrawszy komisarze i onym obmy- śliwszy słuszny koszt na to. 1 może leges są 2 Mikołaj Potocki

1646 59 12. Nic nie wątpimy, że wspaniały wysoki genius księżnej IMci Neuburskiej ma w pamięci Królestwo Polskie piastunkę swoję i że respekta zażyje nad nim, jeżeli nie w ten co debetur onej, przynajmniej w czasie o to. 13. Jakośmy J. Kr. Mci p. n. m. znak raczej gratitudinis niżeli doskonałą, względem dobrodziejstw od J. Kr. Mci ojczyźnie pokazanych ofiarowali, tak i zupełnie wydali, słuszna i powinna już, aby od inszych województw także oddana była, gdyż i w tem aequalitatem potrzebujemy. 14. Strony kommutacyej na dobra JW wojewody krakowskiego1 pozwalamy z tąż klauzulą, jako i sam J. Kr. Mć. w instrukcyej swojej dokładać raczy, aby to bez szkody Rzptej było. 15. Jako Trybunał nie miałby wacillować dekretów sejmowych i zadwornych, tak aby sejmowymi zadwornymi trybunalskie nie były znoszone (co się srodze często dzieje) o obwarowanie starać się IMci pp. posłowie nasi mają. 16. Indignitatem pociąga i opinją opaczną de fide senatorum przysięga na komissyą, gdyby ją miał ad unum quoque actum czynić, jednak aby punkt odprawowania komissyej był w przysięgę senatorską włożony aequm... 17. Jest na co narzekać iż infamisów i bannitów exekucya nie rychła, ale że się to przez dawanie glejtów plerumque z kancellaryej J. Kr. Mci nad prawo dzieje, IchMć pp. posłowie nasi uskarza się, i aby więcej tego niebywało prosić mają, gdyż gratia principis prodesse według prawa każdemu ma. 18. I o to IMci pp. posłowie starać się mają, aby z kancellaryej J.Kr. Mci przywileje na jedną daninę kilkom oraz dawane nie były, przez co nietylko do prawnych ale i do rezolutnych terminów pochóp się daje, mnożąc nienawiści, zajątrzenia, które są venenum w każdej Rzptej. 19. Na prolongacyą po sejmie dla remiss i spraw skarbowych IMci pp. posłowie nasi nie mają pozwalać, która uciążeniem większem niżeli uspokojeniem prędszem byłaby stanowi szlacheckiemu, raczej starać się będą, aby prolongacya, (której czas już expiruje) Trybunału lubelskiego approbowana ad perpetuitatem była. 20. Ponieważ przeciwko jawnym prawom i konstytucyom obywatele województwa ruskiego i podolskiego inquietowani bywają za dworem i po sejmach o dobra swe własne dziedziczne, starać się o to pilno IMcie pp. posłowie mają, aby amodo żaden z obywatelów województw pomienionych nie był za dworem ani na sejm o co ewokowany. A jeżeliby kto ważył się na dobra dziedziczne upraszać przywilejów ma być karan winą 2000 grzywien. Także i instygator koronny jeżeliby eo nomine trudnił, takowejże winie podlegać ma, o które tam cum donatario jako z instygatorem na forum Trybunale lubelskim inter causas officii ma być naznaczone. A dawniejsze processy i akcye tak zadworne jako i sejmowe, które ex simili occasione nastąpiły aby były kasowane. 21. Ponieważ prasołka ziemie halickiej constitutionibus jest przyznana i stamtąd mere pochodzi, tedy nie gdzie indziej ale tamże ziemi halickiej należeć ma, zaczem administrator tejże ziemi kwity prasołki niebiorąc więcej, tylko jako konstytucye, one in toto reasumując pierwsze o tej prasołce w sobie mają, i już te kwity każdemu prasołowi na cały rok służyć mają. A iź tego się namnożyło, że po różnych województwach i ziemiach tym prasołom kwitów administratora i poborcy ziemi halickiej nie przyjmują i owszem one kasują i drapią, dawając swoje i za nie płace wyciągając (co jest contra conscientiam i prawu) tedy ab hinc żeby się w żadnym województwie i ziemi2 . . . . . . . . . 1 Stanisław Lubomirski 2 brakuje jednej kartki, uzupełniamy z trębowelską obiatą, w której jednak brak początku a za- czyna się kopia od następujących słów:

1646 46 22 i trembowelskim etiam extra cadentiam quorumvis terminorum za wydaniem pozwu przez tegoż IMć p. administratora i na tydzień przed terminem zapisanym relacyej in officio proprio requisito eodem officio castrensi naznaczając. Na przyszłe zaś lat dwie a die quindecima Septembris proxime ventura zaczynające się tenże IMć p. administrator toż czopowe z pomienionych miast i miasteczek lubo sam wybierać lubo też plus offerenti arendować będzie tak, aby żadnej dyminucyi w tem czopowem nie było i owszem aukcya jaka przez IMć p. administratora pokazać się mogła. Do tegoż czopowego płacenia należeć będą pop, wataman, wolnicy na wsiach kró-lewskich z swych gumien i słodów piwa warzący o co ex renitentibus sprawiedliwość posessordwie za rekwizycyę IMci p. administratora sub praemissis poenis czynić będą powinni. Także i Żydzi przekupnie, którzy gorzałki z inszych województw do ziemie halickiej wożą, od każdej kwarty gorzałki po szelągu jednemu płacić będą powinni. Z którego to czopowego tenże IMć p. administrator sumę dziewięci tysięcy zł. p. za rok każdy z osobna, tak aby suma dwudziestu i siedmi tysięcy zł. p. za lat trzy wyniosła do rąk IMć p. Jakuba Bydłowskiego wojskiego i podstarościego sądowego halickiego szafarza naszego, u którego te pieniądze mają być oddane i realiter zapłacić będzie powinien takim sposobem. Naprzód za rok przeszły dziewięć tysięcy zł. i za pół roku przyszłego półpięta tysiąca zł., t. j. wszystkie sumy pół czternasta tysiąca zł. p. na święto Panny Maryi Gromnicznej przyszłe do rąk IMć p. wojskiego za kwitem jego nieodwłocznie oddać ma. Ostatek, t. j. pół czternasta tysiąca ratami za wyściem każdego kwartału proportionaliter przypadającym temuż IMci p. wojskiemu za kwitem uti praemissum est płacić będzie powinien, sub poenis contra retentores contributionum legibus regni sancitis ad instantiam tegoż IMci p. wojskiego coram officio castrensi haliciensi etiam extra cadentiam terminorum vindicandis. 23. A iż z przeszłej administracyi tegoż czopowego zostaje u IMci p. Stanisława Głowiń-skiego, pisarza grodu halickiego, przeszłego administratora naszego, suma dwóch tysięcy zł. p., tedy i te dwa tysiąca zł. pomieniony IMć p. pisarz do rąk IMci p. wojskiego halickiego na wyżej mianowany czas święta Panny Maryi Gromnicznej blisko przyszłego oddać będzie powinien. A IMć p. wojski halicki szafarz nasz tej sumy od pomienionych IMciów pp. administratorów odebranej na każdą potrzebę tak prywatną jakoteż publiczną obracać nie ma, tylko tam gdzie i komu bracia na sejmiku relationum IMciów pp. posłów na sejmie, da Pan Bóg blisko przyszłym przypadającym, naznaczone oddać będzie powinien, sub poenis supra expressis, któremu to IMci p. wojskiemu za pracę tejże sumy zł. p. trzysta naznaczamy. 24. A strzeż Boże interea temporis fatalem casum mortis na którego z IMciów, pana szafarza abo administratora naszych, tedy authoritate conventus praesentis dajemy to w moc JWIMci p. Stanisławowi z Potoka Potockiemu, wojewodzie podolskiemu staroście halickiemu i kołomyjskiemu, także WIMci p. Janowi Teodorykowi z Potoka Potockiemu podkomorzemu halickiemu marszałkowi teraźniejszego sejmiku naszego, aby IchMć na miejsce tych IMć pp. szafarza i administratora, t. j. na któregoby z IMć ten fatalis casus przypaść miał, szlachcica dobrze osiadłego, któregoby IMć obadwaj pozwolili, sine omni mora ad primam notitiam na takowe szafarstwo subadministracyej podali. Które to laudum względem zbiegłych poddanych perpetuis temporibus a względem czopowego do lat dwóch duraturum mieć chcąc, IMciom pp. posłom przez nas na sejm blisko przyszły obranym aby na sejmie approbowane było poruczyliśmy i ono WIMci p. Teodorowi z Potoka Potockiemu podkomorzemu halickiemu marszałkowi koła naszego ręką IMci podpisane do grodu halickiego per oblatam podać zleciliśmy. Działo się w kościele farnym halickim die sexta mensis Septembris anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo sexto. Jan Theodoryk Potocki podkomorzy i marszałek sejmiku ziemie halickiej ręką własną. Castr. Hal. Rel. 139 p. 1383-1387. Castr. Tremb. 129 p. 532-539.

1646 61 47. Halicz, 6 września 1646. Uniwersał sejmiku halickiego. 1. My rada dygnitarze, urzędnicy i wszyscy obywatele ziemi halickiej na sejmik poselski, sejm generalny warszawski uprzedzający, pro die sexta Septembris zgromadzeni, wiadomo czynimy komu to wiedzieć należy, iż za spólną zgodą wszystkich zgromadzonych to laudum w kole naszem uchwalamy i stanowimy. 2. Naprzód, iż przez swawolę chłopską a słobody możniejszych szlachta nie tylko uszczerbek ma w majętnościach ale i majętności pozbywa, a to iż w rekuperowaniu chłopów zbiegłych wielka zwłoka, przeto autoritate sejmiku naszego forum sobie coram officio castrensi o zbiegłe poddane w ziemi naszej halickiej naznaczamy i taksy drugie 500 grzywien subditi possessionati podwyższamy, tak aby każdy o chłopa zbiegłego pozwany coram officio castrensi sub taxa mille marcarum in secundo termino peremptorio sine appellatione sprawował się, processów jednak zaczętych nie immutując, ale one in robore zostawując. 3. Do tego zabiegając niebespieczeństwom na Rzptą naszę następującym postanowiliśmy aby czopowe w ziemi naszej halickiej z miast miasteczek królewskich, duchownych i szlacheckich od miodów, piw, gorzałek, według dawnego zwyczaju przez lat trzy1 a decima quinta Septembris anni 164 quinti poczynając aż ad diem decimam quintam eiusdem mensis Septembris millesimi sexcentesimi quadragesimi octavi proxime venturi. I do tego czopowego aby prasołka pospołu wybierana była uchwalamy wkładając to na pomienione miasta i miasteczka ziemi halickiej, aby to czopowe, które za rok przeszły dotąd wybierane nie było do rąk IMci p. Mrozowickiego sekretarza J. kr. Mci, którego do wybierania tego czopowego i prasołki za administratora użyliśmy, za pierwszą rekwizycyą jego według kwitów i kontraktów przeszłych pp. apministratorów sine omni contradictione sub poenis de retentoribus contributionum constitutione sancitis tak na repugnantibus jako i na nie oddających vindicandis oddawali i o nie oddawanie jego forum onym w grodzie halickim i trembowelskim etiam extra cadentiam quorumvis terminorum za wydaniem pozwu przez tego IMci p. administratora i na tydzień przed terminem za pisaniem relacyej in officio proprio requisito eodem officio castrensi naznaczając. 4. Na przyszłe zaś lat dwie a die 15 Septembris proxime ventura zaczynające się tenże IMć p. administrator czopowe z pomienionych miast i miasteczek lubo sam wybierać lubo też plus offerenti arendować będzie, tak aby żadnej dyminucyej w tem czopowem nie było i owszem aukcya przez IMci p. administratora pokazać się mogła. 5. Do tegoż płacenia czopowego należeć będą popi, watamani, wolni na wsiach kró-lewskich z swych gumien i zbóż piwa warzący, o co ex renitentibus sprawiedliwość possessorowie na rekwizycyą IMciów pp. administratorów sub praemissis poenis czynić powinni. Także i Żydzi, przekupnie którzy gorzałki z innych województw do ziemie halickiej wożą, od każdej kwarty gorzałki po szelągu jednemu płacić będą powinni. 6. Z którego czopowego tenże IMć p. administrator sumę 9000 zł. p. na rok każdy z osobna, tak aby sumę 27.000 zł.p. na lat trzy wyniosło, do rąk IMci p. Jakuba Bydłowskiego w sądowego halickiego którego to pieniądze oddane i realiter zapłacić będzie powinien takim sposobem. A naprzód za rok przeszły 9.000 zł. i na przyszły półpięta tysiąca zł. p., t. jwszystkiej sumy pół czternasta tysiąca zł.p. na święto Panny Maryi Gromnicznej blisko przyszłe Brak dwu wierszy.

1646 47-48 do rąk tegoż IMci p. wojskiego za kwitem jego nieodwłocznie oddać ma, a ostatek t. j. drugie półczternasta tysiąca zł. ratam za wyjściem każdego kwartału proportionaliter przypadającym temuż IMci p. wojskiemu za kwitem, uti praemissum est, płacić będzie powinien sub poenis contra retentores contributionum legibus regni sancitis ad instantiam tegoż IMci p. wojskiego coram officio castrensi haliciensi etiam extra cadentiam terminarum vindicando. 7. A iź z przeszłej administracyej tegoż czopowego zostaje u IMci p. Głowińskiego pisarza grodzkiego halickiego przeszłego administratora naszego suma 2000 zł. p., tedy i te dwa tysiąca zł. pomieniony IMć p. pisarz do rąk tegoż IMci p. wojskiego halickiego na wyżej wymieniony czas święta Panny Maryi Gromnicznej blisko przyszłego oddać będzie powinien. 8. A IMć p. wojski halicki szafarz nasz tej sumy, od pomienionych IMć pp. administratorów odebranej, na żadną potrzebę tak prywatną jakoteż publiczną obracać nie ma, tylko tam gdzie i komu bracia na sejmiku relationum IMciów pp. posłów po sejmie da Pan Bóg blisko przyszłym przypadającym naznaczą, one oddać będzie powinien, sub poenis supra expressis. Któremu to IMci p. wojskiemu za pracę z tejże sumy zł. p. 300 naznaczamy. 9. A strzeż Boże interea temporis fatalem casum mortis na którego z IMci p. szafarza albo administratora naszych, tedy authoritate conventus praesentis dajemy to w moc JWIMci p. Stanisławowi z Potoka Potockiemu wojewodzie podolskiemu, halickiemu kołomyjskiemu staro-ście, także WIMci p. Janowi Theodorykowi Potockiemu podkomorzemu halickiemu marszał-kowi teraźniejszemu sejmiku naszego, aby IMć na miejsce tych Castr. Hal. fragm. 106 p. 220—222. brak końca. 48. Halicz, 6 września 1646. Fragment instrukcyi sejmiku halickiego postom na sejm walny. 1. ...Ponieważ między Halicką a Chełmską ziemią częste alterkacye o miejsce w Trybunale bywają, żeby ab hinc sine ulla controversia et contradictione i w trybunale wprzód zasiadali IMci pp. posłowie starać się mają. 2. Dosyć wyraźnie za odważne i krwawe zasługi przodków naszych są wolnościami nadane i uprzywilejowane, tak że nikomu rząd i dyspozycya w majętnościach dziedzicznych tylko samym haeredibus bonorum directe ex iure należy, a że komissya przeszła de inductis et evectis extra mentem constitutionum na przeszłym sejmie uchwalona, aggrawowała nietylko stan szlachty, ale i dobra ziemskie pozwoleniem wybierania skarbowi ad placitum jej indukt i ceł, mimo wyraźną wszystkich stanów koronnych na to zgodę, przeto iż przeciwko swobodom szlacheckim to pugnare videtur i niektórzy IMci obywatele województw naszych, lubo jeszcze ante approbatam commissionem od instygatora koronnego ex delatione skarbu są tak na Trybunał jako i na sejm iure lacessiti, a mianowicie WIMć p. Michał z Stanisławic Stanisławski kasztelan kamieniecki, zlecamy tedyto IMć pp. posłom naszym, aby IMć do żadnej konsultacyi nie przystępowali, pókiby ta komisya z dóbr ziemskich in toto zniesiona nie była i processy do niej ex quacunque occasione od instygatora koronnego o prepedycyą exakcyej tej w dobrach dziedzicznych szlacheckich intentowana, annihilowane i zniesione nie były, approbacyą laudum naszego teraźniejszego IMcie pp. posłowie przynieść nam mają. 3. Petita. Zlecamy też IMciom pp. posłom naszym, aby imieniem naszem petita do J. Kr. Mci i Rzpltej za WIMć pp. Alexandrem Dominikiem Kazanowskim wojewodą bracławskim sta-

48-49 1647 63 rostą bohusławskim, który ductus zelo pietatis promovet cultum divinum w Ukrainie, post.... et patres conscriptos et officia divina, żądając aby fundacya klasztoru w bohusławskiem starostwie pozwolona była, (ponieważ w tym kącie mil kilkanaście circumcirca dziedzicznych dóbr niemasz) i komisarze byli naznaczeni, którzyby podzielili i naznaczyli ad victum et amictum i jako religiosis) tantum dóbr J.Kr. Mci i Rzptej klasztorowi temu. 4. Także przyczynić się mają IMć pp. posłowie nasi za IMcią p. podczaszym Lomżeń-skim, aby przy prawie swem, którem się szczyci, na starostwo dolińskie w cale zostawał. 5. Że inducta mertium et evecta z Korony przez wieś Czaszyn urodzonego Pawła Radwana Łodzińskiego dziedziczną najsposobniejsza jest, na którym gruncie częste na1 tedy aby sposobniejszy passus do Węgier był, pomniąc na merita piąciu braci rodzonych jego, którzy na różnych wojnach w usłudze Rzptej polegli solamen jakie ultimo ich superstiti a nagrodę koszta w naprawianiu na granice Czaszyńskiej sposobnych przejazdów, provisionem a mercibus inductis et evictis haeredi obmyśleć. Co wszystko aby skutecznie otrzymać mogli, pilność swą i miłość ku nam braci oświadczą IMcie pp. posłowie nasi. W inszych punktach instrukcyej J. Kr. Mci i coby concernaret bonum Reipublicae z inszymi województwy zgodnie stawając. W Haliczu die 6 Septembris 1646. Jan Teodoryk Potocki podkomorzy i marszałek na ten czas sejmiku ziemie halickiej. Castr. Hal. fragm. 106 p. 219—220. 49. Halicz, 5 lutego 1647. Laudum sejmiku halickiego. 1. My urzędnicy ziemscy, szlachta i obywatele ziemi halickiej pod roki ziemskie halickie oraz na sejmik relacyjny pro die 5 Februarii według konstytucyej naznaczony zgromadzeni, to około podatków publicznych laudum namówiliśmy. 2. Naprzód, lubośmy byli desideriis publicis oraz z innemi województwami ziemiami w wydawaniu podatków dwojgu podymnemu korespondujących na zapłatę wojsku ukrainnemu chętnie pozwolili, ale że nam w konstytucyej tylko sumę jednemu podymnemu korespondującą wydać oznaczono, niechcąc IMciom pp. braciej doma pozostałych ultra mentem konstytucyej pociągać, więc że i czopowe tak za rok przeszły w ziemi naszej uchwalone jako i niniejsze propter retentores, ut probatum przez IMć p. administratora naszego do rąk IMci p. szafarza nie jest hucusque oddane, tedy przychylając się do tejże konstytucyej, podymne jedno zwyczajne sposobem w konstytucyach anni millesimi sexcentesimi vigesimi noni opisanym wydać według kwitów pośledniejszych z miast, miasteczek, wsi, słobod królewskich, duchownych i świeckich tak dawno jako i nowo osiadłych uchwaliliśmy, które obywatele ziemi halickiej i powiatów do niej należących kołomyjskiego i trembowelskiego wydać mają do rąk IMci p. Stanisława Głowińskiego pisarza grodzkiego halickiego poborce w uniwersale mianowanego2. 3. A to oddawanie podymnego ma się począć za niedziel trzy, t. j. a die 26 Februarii a kończyć się ma przez niedziel pięć ad diem trigesimam Aprilis proxime venturam we wszystkich trzech powiatach ziemie tej, idque sub poenis constitutionum regni de retentoribus contributionum publicarum sancitis exekucyą czyniąc mają się iuxta leges publicas sprawić. Po- brak dwóch wierszy Obacz pokwitowanie z poboru na sejmiku z 4 kwietnia, w C. Hal. 140 p. 351.

1647 49-50 dymne zaś to wybrawszy IMć p. poborca sam odnieść i oddać będzie powinien gdzie mu i na który czas konstytucya naznaczyła, z której salarium zwyczajnego IMci p. poborcy skądby mu miało być obmyślone wzięliśmy sobie na przyszły sejmik ad frequentiorem consessum na namowę. 4. O wydaniu sumy drugiemu podymnemu korespondującą, jeśli ją podymnem albo czopowem będziem chcieli zapłacić, a to koekwując się w tem z inszemi województwy wcale IMciom pp. braciej ibidem ad frequentiorem consessum zostawujemy. 5. IMci p. podsędkowi halickiemu salarium za wybrane podatki in vim gratitudinis królowi IMci pozwolone od sumy czworgu podymnemu korespondującej przychodzące, którego mu w skarbie potrącić nie chcą laudo praesenti, iż ma przy nim zostawać, deklarujemy. 6. Także obronę domową in casum strzeż Boże ingruentis na Rzptą periculi trybem naszych województw według zdania IMć pp. obywatelów tutecznych na przyszłym sejmiku namówić mamy. A teraz to postanowienie nasze ręką IMci p. marszałka naszego podpisane do akt podać kazaliśmy. Działo się w Haliczu die quinta Februarii anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo septimo. Adam Łychowski sędzia ziemi halickiej jako marszałek podpisuję. Castr. Hal. Rel. 140 p. 530-532. 50. Halicz, 4 kwietnia 1647. Instrukcya sejmiku halickiego posłom na sejm walny. 1. Artykuły sejmiku halickiego die quarta Aprilis Anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo septimo na sejm da Bóg przyszły pro die secunda Maii IMć pp. posłom za spólną zgodą obranym podane na Imię JWIMci p. Janowi Stanisławowi Jabłonowskiemu miecznikowi koronnemu, Andrzejowi z Potoka Potockiemu staroście halickiemu, Alexandrowi Cetnerowi chorążemu podolskiemu, Bronisławowi Gruszeckiemu łowczemu czerniechowskiemu, Rafałowi Makowieckiemu pokojowemu J. Kr. Mci, Konstantemu Kossakowskiemu. 2. Którzy to IMcie pp. posłowie nasi naprzód oddadzą wierność poddaństwa naszego majestatowi J. Kr. Mci z powinszowaniem długiego zdrowia w długie lata a potem nisko podziękują za to wszystko cokolwiek czynić raczy J. Kr. Mć p. n. m. ku całości ojczyzny naszej, utwierdzając przez te szczęśliwe i od wieków niepożyte w sławę panowanie swoje, aż i postronne wabiąc narody pod świetne berło, gdy obaczą (co zwykło rozkrzewiać monarchy), że nietylko nad sobą ale i po sobie pana mamy. 3. IMciom pp. hetmanom także słuszne podziękowanie uczynią za całość pieczołowitą pracę, któremi jako murem obtoczeni będąc miłego zażywamy pokoju. 4. Starać się też zatem IMcie usilnie będą, aby dane od nas artykuły tak teraźniejsze jako i na przeszły sejm podane, które i toto reassumujemy i zlecamy IMciom pp. posłom teraźniejszym do skutku przywiedli. Czyniąc tedy dosyć woli i żądaniu J. Kr. Mci p. n. m. zlecamy do spólnej a jednozgodnej namowy obronę, którą J. Kr. Mć p. n. m. potrzebną być przekłada tej ojczyzny naszej stanom całej Korony. 5. A iż województwa niektóre in casum necessitatis jakieści zaciągnęły chorągwie, tedy te jeżeliby zostawać dłużej w tej służbie miały, żeby ab hinc zaraz konstytucyą pod urząd i buławę IMciów pp. hetmanów oddane były starać się IMcie pp. posłowie mają, pokazawszy in commodo Reipublicae, które stąd pewne by być musiały.

1647 65 6. Wojsku zaś kwarciannemu nietylko pozwalamy ale i gorąco przyczyniamy się, aby tandem satysfakcya w zasługach onemu stała się. A też patrząc na tak długi czas borgowanej służby onego, przeciągi daleki miejsc i czasów ciężkich, darowna ćwierć aby onego dojść mogła, staranie IMcie pp. posłowie uczynią. Tegoż kwarciannego wojska dispositio albo ordinans sta­nowisk ich do namowy i zgody całej Rzptej odsyłamy, warując to sobie jednak pilnie naprzód, aby spolnie lub z obiema lubo też z JWIMcią p. kasztelanem krakowskim jako w. hetmanem koronnym consilium o to było czynione, potem abyśmy wszyscy aequaliter, nie wyłączając się ani umniejszając in quantitate ani odległością ani bespiecznością miejsca to medium uchwaliwszy zatrzymywali, które aby na sejmiki wprzód przysłane były, niżeli robur swój weźmie, zlecamy IMciom pp. posłom naszym. 7. A iż nietylko niesposobność dla odległości miejsca ale i koszt w przewożeniu z Rawy do Lwowa kwarty, (jako kładą IMcie pp. skarbowi), przeto IMć pp. posłowie nasi starać się będą, aby raczej we Lwowie oddawana od tego czasu była. 8. Dosyć czyniąc i w tem woli i zdaniu J. Kr. Mci do wszech stanów namowy i zgody nawigacyą morza Bałtyckiego zlecamy IMciom pp. posłom naszym. 9. Także i mincę, jednak aby tejże postanowienie i melioracya wprzód była posłana na sejmikach. 10. Na poprawę fortec mianowanych od J. Kr. Mci w Koronie IMcie pp. posłowie podać mają medium quartae, która dotąd na harmatę obracała się, w Wielkiem Księstwie Li­tewskiem zaś aby takowąż sobie kwartę na to obmyśleć chcieli, perswadować będą IMć pp. posłowie nasi. 11. Słysząc intencyą świątobliwą J. Kr. Mci w wydaniu pewnej sumy na zaciąg już rozpuszczonych ludzi dla bezpieczeństwa ojczyzny naszej, tudzież żądzę J. Kr. Mci jakośmy zwykli powolnem i ochotnem przyjmując sercem, zlecamy IMciom pp. posłom naszym, aby w tem nie od zgody i spólnego konsensu inszych wszystkich województw nie odstępowali. A re­siduum gratitudinis od inszych województw aby zupełnie oddane było pilne staranie uczynią IMcie pp. posłowie nasi. 12. Jako zaraz na początku poczuwała się w swej powinności i wdzięczności Rzplta przeciwko świątobliwemu potomstwu świętej i nieśmiertelnej pamięci króla i pana swego i obmyśliła była najjaśniejszemu królewiczowi IMci Kazimierzowi opatrzenie, tak i teraz nie odbierając u tego nic, aby przy temże zostawał IMcie pp. posłowie deklarować mentem nasze będą. 13. W tejże powinności zeznawamy się być przeciwko najjaśniejszej księżnie Naiburskiej w oddawaniu posagu prawem pospolitem naznaczonego, ale iż tyle i także zawisły na ojczyźnie naszej teraz ciężary, prosić będą IMcie pp. posłowie, aby z miłości i politykowania piastunki kiedyś swojej, a królestwa tego, w czasie dalszym szczodrobliwość swą oświadczyć nam raczyła. 14. Acz już reassumowaliśmy wszystkie artykuły nasze na przeszły sejm i pp. posłom naszym pilnie zalecili, między którymi jest artykuł o inkwietowanie obywatelów województwa ruskiego i podolskiego za dworem i po sejmach o dobra swe własne dziedziczne, jednak iż żalu nam wszystkim i strachu wielom coraz przybywa więcej, przeto pilnie, usilnie zlecamy i obowiązujemy IMciów pp. posłów naszych, aby ten artykuł nasz stanął, dołożywszy i te dobra, które per commutationem za dobra dziedziczne przyszły do dispozycyej i possessyej stanu szlacheckiego. 15. O takowe dobra iź IMć p. Prokop Ludzicki obywatel ziemie trębowelskiej, nietylko z antecessorów ale i sam zasłużony dobrze J. Kr. Mci i ojczyźnie, koszta i odwagi zdrowia nie żałując, tak podczas pruskiej jako ukrainnej służby w wojsku J. Kr. Mci przez czas niemały niewinnie na sejm jest pociągniony i rewizyą na rewizyą (czego prawo broni) uciążony, prosić Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 9

1647 50 tedy IMcie pp. posłowie będą J.Kr.Mci za nim gorąco i starać się pilnie, aby w tak warownej prawem possessyi zostawał, kassowawszy, jako przeciwną prawu, drugą rewizyę i na potem aby nie były dawane warując. 16. Dekreta zadworne nie tylko trybunalskie łamią, ale już et gratiam principis a sanguine zasłużonym i ich pozostałym sierotom onąż ubezpieczonym odbierają, kassując dożywocia pozostałym wdowom, pod pretextem prawa na Ukrainne zamki, aby warowne zostawały i od inkurzyi miasta aby buntów przez Kozaki nie czyniły (bo ta a nie insza jest mens legis), i aby służba z nich Rzpltej odprawowała się, zaczem starać się mają IMcie posłowie nasi, aby to prawo dilucidowane było i te daniny specyfikowane. 17. A iż jakim dekretem zasłużonego krwią dobrze ojczyźnie nieboszczyka IMć p. Wolanowskiego (którego i synowie już następcami są i dzieła rycerskiego i dzielności) małżonce odebrana jest królewszczyzna śrzód województwa podolskiego kilka mil od Kamieńca, przeto zlecamy to IMciom pp. posłom, aby intercessyą za nią wnieśli, jakoby przy łasce J. Kr. Mci na danem raz w prawie i przywileju in advitalitate hac zostawała, dawając stąd tym sukurs, którzy już na usługę J. Kr. Mci torem rodzica konserwował zdrowia swoje. A ten dekret aby był annihilowany, bo jeżeli trybunalskie in vim legis ferowane żadnej wagi nie mają, słusznie zniesione mają być i zadworne vim publicae legis znoszące. 18. Także dekreta zadworne, które afficiunt haereditates terrestres, aby annihilowane były, a komisarze według konstytucyej anni 1590 i według dekretów przeszłych aby konstytucyą ad peragendum munus naznaczone było. 19. Summarii processus in subselio comitiali intuitu haereditatis aby nie zostawały, komissye na komissye, póki pierwsza nie weźmie swego exitium nie zachodziły. 20. Iż pp. komisarze ad actus suos naznaczeni functionem indilate perficiant sub poenis sancitis w prawie, a przystępując do jurysdykcyi swoich rotą deputatów trybunalskich co multum iuvabit civium integritatem przysięgali, a którzyby nie byli iurati pod przyszłą tąż authoritate lustracyą naznaczoną, gruntów od Moskwy do Korony przypadłych aby iura et fundos haereditarios terrestres nie pociągając, ale to tylko, co mere accessit Reipublicae ex antiquo od Moskwy dominio lustrowano. A lubo constitutione publica compensatio tych, których grunty częścią dziedziczne częścią lenne odeszły i odchodzić będą, jest cauta przez komissye do Moskwy, teraźniejsza jednak aby ta nagroda effective sine mora, gdy Moskwa zaraz bierze, dochodziła. 21. Komissye, które sine legittimo officio succamerariali stawają, aby żadnej wagi nie miały, a in defectu podkomorzego tego województwa, w którem się komissya odprawuje, pobliższy odprawować ją według prawa powinien. 22. O induktach i ewektach artykułów przeszłego sejmiku w pilnej pamięci i staraniu IMć pp. posłowie mieć będą, przychylając się do prawa dawnego, którem jest warowano, aby sądy wszelakie przed sejmikami na tydzień ustawały. A że sejmik ziemie halickiej tygodniem wprzód generalny wisnieński zwykł uprzedzać, na co IMcie pp. ziemie lwowskiej niezwykli huic legi attendere, sądy swoje czasem pod sejmiki odprawując, przeto zlecamy to IMciom pp. posłom naszym, aby się nam w tej mierze od IMciów, jako jednego województwa obywatelów, bezprawie nie działo więcej. 23. Sądy wszelakie pod teraźniejszy sejm, ponieważ te solennitates w konstytucyej dotknione, nie do sądów ale do sejmów referować się mają, aby się nie odprawowały, sub nullitate iudiciorum IMcie pp. posłowie nasi starać się mają, aby w tym odmęcie siła ich zaś w sprawach swoich nie szwankowało. 24. Widząc wielkie ciężary Rzptej i nie mogąc ich podnieść ramiony samego stanu rycerskiego zlecamy IMciom pp. posłom naszym, aby uczynili intercessyą do IMciów stanu duchownego, żeby zechcieli być subsidio a przynajmniej dla zniesienia tych długów Rzptej darowali te dochody, które proveniunt podczas wakancyej biskupstwa, niżeli sakrę z Rzymu przyniosą.

50-51 1647 67 25. Względem alternaty między ziemią halicką a chełmską stanęła była w Trybunale remissa, uczynić tedy staranie IMcie pp. posłowie mają, aby była decydowana konstytucya. 26. Rzetelna jest rewizya sławnej pamięci IMci p. Bałabana (rodzica superstitis) starosty trębowelskiego względem spiży nakładu na zamek trembowelski, którą uznana kwota aby oddana była z łaski J. Kr. Mci i Rzptej, (a iż i praca które nic nie czynią frustra) IMci p. Irzemu Bałabanowi, pilnie intercedować mają IMcie pp. posłowie za nim, także i za znaczne sumpty i koszty na usłudze J. Kr. Mci i Rzptej a teneris aż dotąd o rekompenzę. 27. Miasto Kołomyja iż przeciwko prawom wolnościom szlacheckim i ukrzywdzeniu tak samego stanu szlacheckiego jako i poddanych ich uprosiła sobie przywilej, za który, tak od szlachty jako i poddanych ich wszelakiej rzeczy w przedaży i kupnie gabellę wybiera nieznośną, co u nich sztukowem się zowie, przeto IMcie pp. posłowie nasi starać się będą, aby jako na vioatores praw poena stanęła na nich za to i na potem, jeżeliby się ważyli tego, aby poenowana wina konstytucyą naznaczona była. 28. Ponieważ się znajdują tacy w stanie szlacheckim, iż nietylko dla zysku szkaradnego, ale też dla uchronienia się od zwyczajnych środków poratowania ojczyzny, naznaczonych stanowi szlacheckiem prawem, jako to i podczas pospolitego ruszenia, którzy substancyą swoję albo prywatnym Żydom albo na szkoły ich w lichwę dawają, jakie wotując tej Żydzi na chrześ-cianach (gdy czasem calamitas przymusi) ledwo nie drugie tyle odbierają, przeto zlecamy IMciom pp. posłom naszym, aby na takich uchwalone mogło być prawo mianowicie confiscatio tej sumy Żydom na lichwę danej. 29. Wniosą też prośbę IMcie pp. posłowie nasi za konwentem lwowskim W. 00. Dominikanów, aby ex hac privatione lucris et aeris odjętych przez cekauz i imminenti periculo przez tenże naruszonych fundamentów, mogli za łaską J. Kr. Mci respirare et sperare bespieczniejszego pożycia. 30. Także ponowią IMć petitum przeszłego sejmiku za IMcią p. Pawłem Radwanem Łodzińskim, jako słuszną rzecz proszącym. 31. Iż kontrowerzya i differencye między konwentem halickim św. Franciszka i mieszczany tamże niemałe nastąpili o grunty odebrane przez 00. Franciszkanów i postawienie karczmy in praeiudicium miasta, tedy przyczynić się IMcie pp. posłowie mają od J. Kr. Mci, aby komissya była wydana dla decyzyi i uspokojenia w pretensyach, ponieważ mieszczanie wielkie stąd uciążenia i szkody mianują sobie być. Jan Teodoryk Potocki podkomorzy ziemie halickiej i marszałek sejmiku na ten czas1. Castr. Hal. Rel. 140 p. 342-350. 51. Halicz, 25 czerwca 1G47. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, urzędnicy i obywatele ziemi halickiej na dzień dzisiejszy sejmiku relacyjnego, według konstytucyej przeszłej warszawskiej zgromadzeni takową o podatkach Rzptej na zapłatę wojsku ukrainnemu, któreby dwojgu podymnemu korespondowały, czynimy deklaracyą i uchwałę, iź te podatki tak płacić mamy i będziem powinni. 1 Dziwna, źe w instrukcyi niema odgłosu o dekrecie z 5 grudnia 1646 r. pomiędzy starostą halickim a tenutaryuszem wójtostwa halic. Adamem Kałuskim o gwałt popełniony na sejmie. Castr. Hal. 139 p. 1609-1615.

1648 51-52 2. Jedno podymne już wybrane ma oddać i do Lwowa odwieść na czas w konstytucyej mianowany według kwitów anni 1629 IMć p. Stanisław Głowiński pisarz grodzki i poborca nasz w uniwersale mianowany i ono we Lwowie za kwitem IMci p. podskarbiego zapłacić; drugą sumę, jednemu także podymnemu takiemuż korespondującą, IMć p. Jerzy Mrozowicki sekretarz J. Kr. Mci administrator czopowego w ziemi halickiej, ponieważ do rąk IMci p. Jakuba Bydłowskiego szafarza naszego hucusque onej nie oddał, tedy z tego czopowego salwę mu cum retentoribus tego podatku zostawując przezeń administrowanego powinien będzie, jako się i w kole naszem submittował, zapłacić i do rąk IMci p. podskarbiego za kwitem także ręcznym IMci we Lwowie teraz ultimis diebus Junii na zapłatę wojsku ujęcie. 3. Które to postanowienie i zgodę naszę dla pewności rękami naszemi przy IMci p. marszałku, na ten czas obranym, podpisujemy. Działo się w Haliczu nazajutrz po świętym Janie roku Pańskiego tysiąc sześćset czterdziestego siódmego. Jerzy Mrozowiecki z Mrozowic sekretarz J. Kr. Mci. Stanisław Głowiński pisarz grodzki halicki, Jakób Bydłowski wojski halicki marszałek na ten czas, Kasper Ostrowski, Konstanty Kossakowski, Stefan Radziechowski, Stanisław Morawski. Castr. Hal. Rel. 140 p. 500-501; Castr. Tremb. Rel. 130 p. 344-345. 52. Halicz, 17 czerwca 1648. Laudum sejmiku halickiego i instrukcya posłom na sejm walny. 1. My rada, dygnitarze, urzędnicy i rycerstwo województwa ruskiego zjechawszy się tu do Halicza pro die decima septima Junii na miejsce zwyczajne i prawem uprzywilejowane consultationi ziemi naszej i na czas tymże obojgiem naznaczony, który insze tydniem uprzedzać ma sejmiki, a dopieroż niebespieczeństwem walnem i nagłem przymuszeni będąc onego bliż-szymi i pierwszymi byćeśmy musieli do obmyślenia praesidii naprzeciwko onemu. Gdzie naprzód oddawszy powinne łzy świętej nieśmiertelnej pamięci króla pana naszego śmiertelności żal i kondolencyą całej ojczyźnie in hoc luctu et luctus oraz vota consilia et manus oddajemy i podajemy. 2. A naprzód według zwyczaju prawa naszego zdania zaś i napomnienia JW i WWIMci księdza Macieja Łubińskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa w Koronie naszej Polskiej naznaczamy i posyłamy posłów naszych na konwokacyą, daj Boże szczęśliwie przyszłą pro die decima sexta lipca naznaczoną, do Warszawy, a to IMciów pp. Jana Teodoryka Potockiego podkomorzego halickiego, Mikołaja Truskolaskiego miecznika lwowskiego, Rafała Makowieckiego dworzanina króla IMci szwedzkiego, Stanisława Głowińskiego pisarza grodzkiego halickiego, Alexandra Bydłowskiego, Ludwika Wydżgę, którychto fide, honore et constientia obligujemy, aby prawa, wolności obowiązki wszystkie nasze w tej ojczyźnie tam tempore regnorum quam interregnorum, tam in toto quam in parte nienaruszone zostawały. 3. A iź tak wielka nawalność na te ściany nasze w ojczyźnie przypadki niebespieczeń-stwa 1, której odstąpić nie moglibyśmy, gdyż nie tylko postronnego nieprzyjaciela ale i własnego poddanego swego obawiać się nam przychodzi, którzy ci rebelles przez śpiegi i różne osoby buntują i ad nefanda namawiają, przeto żądać będą IMcie pp. posłowie, aby elekcya da Pan Ob. nr. poprzedni, uniwersał Stanisława Lanckorońskiego.

1648 69 Bóg przyszła pod Gliniany jak najprędzej naznaczona była i prawa reasumowane, tak na tych, którzy na elekcyą zjeżdżać będą, jako i na żołnierza, który w owe kraje na sukkurs będzie posłany. 4. Podatki gdy będą uchwalone na obronę, w tym razie ojczyzny, tedy IMcie pp. posłowie ad coaequationem tantum do tego dwojga podymnego naszego i czopowego pozwolić będą powinni. 5. Dajem przytem plenarium potestatem (prócz elekcyej samej i mianowania Pana przez nas wszystkich) cobykolwiek służyło ad salutem ojczyźnie w tym razie tak nieszczęśliwym żałośnym i niebespiecznym, w którym nietylko consiliis ale też ferrea1 dextra przychodzi nam conservare one. 6. Uchwalamy tedy zgodnie takowe praesidium, najprzód pospolite ruszenie według prawa i prawem opisanych na nieposłusznych pen in quantumby onego Rzpta potrzebowała jednak sine divisione belli. 7. Potem militem praesidiarum, którego ma być 500 człowieka, t. j. usarza sto, kozaków trzysta, z ognistą strzelbą piechoty sto. Warując to, aby IMci pp. rotmistrze nasi wyżej mianowani szlachtę dobrą pod chorągwie swoje zaciągali i żadnego cudzoziemca pod nimi nie mieli jako to w konnych Wołoszyna, Czerkasa, multominus Kozaka, w pieszej Rusina gente fide non religione, oprócz tych, którzy de suo onych mieć i chować zechcą. 8. IMciów pp. rotmistrzów tych zaś upraszamy, objecując wzajem wszelaką naszą wdzięczność i usługę IMciom za to, a naprzód IMć p. Stanisława z Potoka Potockiego wojewodę podolskiego, aby w tym razie nie odbiegał ziemi naszej, w której jako my IMć prudentiam, dexteritatem tak wiele lat starostą naszym będąc, IMć zaś naszej braterskiej obserwancyej, powolności doznawał zawsze, ale consilio dextera felici zawsze ojczyznę zaszczycał, onę teraz i nas w niej, zwłaszcza iż województwo podolskie znecessitowało nagle prośbą swą IMci p. kasztelana naszego, z której niemogąc się wymówić, w tem tam województwie został zaszczycając także i tam ojczyznę, dajemy tedy zobólnie wszyscy pod regiment IMci te ludzie wszystkie i pułkownikiem onych obieramy. Kozackich zaś chorągwi rotmistrzami aby byli tych IMciów uprosiliśmy: IMć p. Andrzeja z Potoka Potockiego starostę halickiego, IMć p. Alexandra Cetnera chorążego podolskiego, IMć p. Michała Kuropatwę; piechocie zaś aby sam IMć p. puł-kownik rotmistrza podał, pozwalamy, pozwalając żółdu usarzom na koń po zł. sześćdziesiąt, kozakom po zł. czterdziestu, pieszym po pięciudziesiąt koni po sześci a respectu barwy na ćwierć tysiąc zł.; nadto naznaczając zaś miejsca do ściągnienia i stanowiska ich usarskiej i piechotnej chorągwi: Kołomyja cum attinentiis, Śniatyn cum attinentiis, Czortowiec, Tyszkowce, Olchowiec, Rokmiszno, Łodzinczyn, Perczów, Oskrzeszyńce, Uherniczki, Załucze, Chlebiczyn, Zamulińce, Dobesławce, Popelniki, Zukow, Zukocin, Podwysokie, Tudziow, Hłuszków. Chorągwi zaś IMć p. starosty halickiego: Halicz cum omnibus attinentiis, Uhrynów wyższy, Dryszczów, Byszów, Tarnawica Leśna, Tarnawica Polna, tamże Weleśnica i Kamienne, Nowica cum attinenciis, Konczaki cum attinenciis, Baranów, Dołpotów, Kryłos cum attinenciis, Pukow, Raków, Rakowice, Hryniowce, Królewszczyzna Nazawizow, Torhowica, Zakrzewie. Chorągwi IMć p. chorążego podolskiego: Mogilnica, Romanówka cum attinentiis, Oryszkowce, Hadynkowce, Jabłonów, Cielejów, Uwiśle i Petryłów sive Petryków pod Tarnopolem, Samołuskowce. Chorągwi IMci p. Kuropatwy: Kałusz cum attinenciis. Dzierżawy zaś JW i WIMci księdza arcybiskupa lwowskiego, także starostwo WIMci p. podczaszego koronnego Rohatyn, nie respektując na prace i koszty IMciów tak od stanowisk jako i stacyi uwalniamy. Jednak gdzieby tych stanowisk teraz naznaczonych od nas przedtem stanowisko kwarciannej chorągwie było jakiej, tedy IMć pp. rotmistrzowie teraźniejsi nasi mają respektować na hanc calamitatem ich 1 ferro

70 1648 52 i owych z gospod nieruszać i insze miejsce sobie do czasu tam, żeby opatrzeć ani im prepedycyej czynić w odbieraniu należącem sobie z przeszłego starostwa chleba. 9. IMcie pp. sędziowie od nas obrani mają ordynans podać IMciom pp. rotmistrzom, jakoby mieli chorągwie ich stacye brać na tych stanowiskach, respektując i na nieurodzaj i aby ich na swawolą iść inopią nieprzecisnęli. 10. Które to pomienione chorągwie tak na stanowisku jako ściągnieniu i w ciągnieniu dalszem skromnie, miernie sprawiedliwie się mają, żadnej wiolencyej i exakcyej nie czyniąc, ale według praw i artykułów wojskowych poczynać sobie mają i jeżeliby jaki występny znalazł się, takowy ma być pozwany przed sąd na kaptury o wiolencyę in civilibus przed IMcią p. pułkownikiem sprawować się ma. 11. Którym to ćwierć zaczynać się ma od tej uchwały naszej teraźniejszej. Pokazowanie zaś ab hinc za niedziel cztery przed IMcią p. pułkownikiem odprawować się ma, przy prezencyej z koła naszego mianowanych na imię IMć p. Bronisława Gruszeckiego łowczego czerniechowskiego i IMć p. Iarosza Kuropatwy, którzy tam gdzie czas pozwoli za obwieszczeniem IMci p. pułkownika zjechać będą powinni. Ale jeżeliby necessitas przypadła, iżby do popisu przyjść nie mogło, ale prosto iść przeciwko nieprzyjaciołom, przeciwko któremu tylko nie gdzieindziej to praesidium uchwaliliśmy, tedy IMć p. pułkownik nasz nam attestacyą dać ma każdej z ich chorągwie. 12. Na które to od nas praesidium pozwoliliśmy wszyscy unanimiter dwoje podymne które od dnia dzisiejszego za dwie niedzieli sine abiuratis każdy possessor powinien tu w Haliczu i w Trębowli do rąk IMć p. pisarza grodzkiego halickiego, któregośmy na to użyli, sub poena de retentis, o co forum na kapturze przed sędziami przez nas obranymi niżej pomienionym!. Do tego podymnego, które po groszy piętnaście jedno rozumieć się ma, przykładamy resztę z czopowego przeszłego i przyszłego, którego calculum uczynić ma IMć p. egzaktor nasz. A iż mieni się być aggravatum z nieoddania i dotąd wielu tego czopowego, tedy naznaczamy tegoż IMci z tymiż IMciami, na które pokaże relacye zapisane forum w sądach niniejszych za dwie niedzieli od inchoacyej onych, gdzie i sam rationem i satisfactionem realem uczynić nam powinien, jeżeliby kogo na nieoddaniem wskazał, dekret sądu tego na exekucyą poenae bannitionis, tedy IMcie pp. starostowie nasi sądowi brachio suo według prawa i eo praesidio moderno tę odprawić z takiego powinni będą. Także od IMci p. wojskiego halickiego administratora w ziemi naszej tego czopowego złotych półtora tysiąca, które iż IMć oddał już na chorągiew husarską IMci, z oddania ich w kole naszem kwitujemy. 13. Te tedy dwoje podymne i resztę czopową odebrawszy do rąk swych IMć p. pisarz grodzki halicki za kwitami IMciów pp. rotmistrzów chorągwiom tym powiatowym żołdy im należące oddać ma, sub poenis supra de retentoribus expressis. Iż na jedną ćwierć te podatki obmyśliliśmy, tedy przyrzekamy sobie, jeżeliby tego potrzeba była na sejmiki po konwokacyej umówić i obmyśleć dalsze sustentamentum. Teraźniejsze nagłe i gwałtowne na kraje nasze niebespieczeństwo pomięszało nas, że raczej o ochronie zdrowia i dostatków naszych myśleć nam przyszło, a kwarty do Rawy pod ten czas płacić powinnej w te trwogi odsyłać niektórzy nie mogli, przetoż aby to omieszkanie o utratę dzierżaw tenutarios nieprzyprawiło pp. posłowie u stanów koronnych starać się o to mają. A IMć p. marszałek koła naszego imieniem obywatelów ziemie naszej IMci p. podskarbiego koronnego przez swój list użyć ma, aby tę kwotę tu we Lwowie przez pisarza swego skarbowego za kwitem swoim odebrał, o co nomine publico IMci prosimy. 14. Tak ab hoste et iniuriis externis zasłoniwszy się nieco, aby internis przeszłymi zwyczajami i prawami bespieczeristwo sobie czynimy, reassumując, jako się wyżej wspomniało, kaptury konfederacye} dawne, mianując na te sądy kapturowe uproszonych od nas IMciów pp. deputatów: IMć p. Bronisława Gruszeckiego łowczego czerniechowskiego, IMć p. Pawła Kuro-

52 1648 71 patwę, IMć p. Jarosza Kuropatwę, IMć p. Jerzego Mrozowickiego sekretarza króla IMci, p. Krzysztofa Strzemeckiego, IMć p. Jana Kurdwanowskiego, IMć p. Sebastyana Cielińskiego. Którzy IMcie, wykonawszy przysięgę, mają zasieść z sądem grodzkim halickim IMcią p. Stanisławem Głowińskim pisarzem grodzkim halickim dnia jutrzejszego i sądy swe odprawować, zjeżdżając na nie według kadencyi w ordynacyej swojej naznaczonej, oprócz jeżeliby vera infirmitas któremu z IMciów niedopuściła albo in functione publica był praesens, tedy namniej pięć zasiadać i te sądy odprawować mają. A ten sąd kapturowy według opisu kapturów przeszłych wszelakie gwałty, najazdy swawoleństwo, zaboje, stupra, violencye, rusznic ad violentiam inferendam zażywania, któreby się a morte regis przez kogokolwiek w tej ziemi naszej komu stały, także causas violentae expulsionis, fisci, retentorów wszystkich sądzić i decydować mają i sądy swoje sposobem trybunału koronnego sine quavis appellatione odprawować będą, skrutynia stronom, gdy ich będą affektować, nie denegując, które tu w Haliczu strony expedyować per testes idoneos powinni. 15. Miejsce sądom tym w mieście, gdzie sobie IMcie pp. sędziowie commodum locum upatrzą, naznaczamy. Extrakty zaś sądów tych pod pieczęcią grodzką z podpisem IMci p. marszałka sądu tego i IMci p. pisarza grodzkiego halickiego wydawne 1 być mają i pozwy na membranach lubo grodzkich lubo ziemskich wychodzić mogą. Excypując od tego sądu wszelakie iniurias civiles fundum tangentes, które iudicio terrestri ma competere, do których się ten sąd wdawać niepowinien. 16. Którego z tych pp. sędziów sprawa w tym sądzie przypadła, tedy od niej wstać ma a insi praesentes decydować będą przed tym sądem terminus peremptorius ma być relacyą jednak położenie pozwu w grodzie własnym przed terminem niedziel dwie aktor zapisać powinien. 17. A na kimby za dekretem tego sądu, lub in contumatiam lub per controversiam legitima convictio stanęła, na takowym exekucya przez IMciów pp. starostów etiam adhibito si fuerit milite, któregośmy dla bespieczeństwa swego zaciągnęli odprawiona być ma. A te akta kapturowe po koronacyi szczęśliwej nowego Pana da Pan Bóg skończone ręką IMć p. marszałka tych sądów podpisane do grodu oddane być mają. 18. Dla swodniejszej zaś ludziom pod ten czas wygody w zasiągnieniu pieniędzy vigore conventus praesentis otwarzamy grody tak halicki jako i trębowelski, w którym wszelakie inscriptiones et recognitiones według prawa przyjmowane być mają. 19. Co wszystko sobie obiecujemy sub fide, honore et conscientia nostris dotrzymać, i ktoby tej uchwale naszej powszechnej sejmikowej był sprzeczny, tedy ma tanquam contra rebellem, bespieczeństwo i rząd domowy violantem powstać i onego unitis viribus znosić przyrzekamy. 20. Które to laudum IMcie pp. posłowie nasi starać się będą, aby na konwokacyej jako i inszym województwom approbowane było, a ono dla większej wagi, pewności i wiadomości IMci p. marszałkowi naszemu ręką własną przy pieczęci swej podpisane do akt grodzkich tak halickiego jako i trębowelskiego podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu dnia siedmnastego czerwca roku Pańskiego tysiąc sześćset czterdziestego ósmego. Jan Teodoryk Potocki podkomorzy ziemi halickiej marszałek sejmiku tego. Castr. Tremb. Rel. 131 p. 282-291; Castr. Hal. Rel. 191 p. 1044-1052. (zniszczone i nieczytelne) 1wydawać

72 1648 53 53. Halicz, 20 sierpnia 1648. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada, dygnitarze, urzędnicy i wszyscy obywatele ziemie halickiej i powiatów do niej należących na sejmik relacyjny pro die vigesima Augusti zgromadzeni wiadomo czynimy, iź w tak niebespiecznym Rzptej i tutejszych krajów razie przyszło nam o bespieczeństwie naszem myśleć, które iż w gotowości zawisło a inaczej nisi bello propulsari nie może, tedy na poparcie tej wojny z nieprzyjacielem koronnym równe z województwami pociągając, IMciom pp. rotmistrzom naszym, t. j. WIMci p. Stanisławowi Potockiemu wojewodzie podolskiemu pułkownikowi i rotmistrzowi husarskiemu, WIMć p. Andrzejowi Potockiemu staroście halickiemu, urodzonemu IMci p. Alexandrowi Cetnerowi chorążemu podolskiemu, IMci p. Michałowi Kuropatwie rotmistrzowi kozackiemu służbę na przyszłą i na drugą ćwierć a die 17 Septembris poczynającą się, jeśliby potrzeba Rzptej ukazała, przypowiedamy, żądając i prosząc IMciów, aby się z tej usługi, którą raz na się wzięli, nie wymawiali. 2. Za którą przysługę, iż od króla IMci nowo obranego ukontentowanie, u ludzi sławę, od nas gratitudinem odniosą, których i na ten czas luboby za wielkie spezy i odwagi IMciów radzi bychmy condigne gratifikowali, dla extennuacyej jednak aerarii nostri, to co IMciom naznaczamy, z chęcią względem kuchennego niech od IMciów będzie przyjęto, t. j. JWIMci p. wojewodzie sześć tysięcy zł., IMciom pp. rotmistrzom kozackim po półtora tysiąca, z których jednemu IMci p. Kuropatwie respektem stanowiska i chleba uszczuplonego 500 zł. na to pozwoliliśmy w dalszych okaziach IMciom nasze promptitudines ofiarując, z osobna żołd na chorą-gwie IMciów na husarską po 60, na kozackie po 40, piechocie 1.545 asygnując na tera-źniejszą ćwierć. 3. Która oboje zapłata tak gratitudinis jako i żołdu pro die decima Septembris naznaczamy tu to w Haliczu, po którą IMcie assekuracye albo kwity od p. poborce naszego mają przysłać. 4. Nervum zaś belli stąd obmyślawamy: uchwalamy podymne jedno po groszy 15, według kwitów pośledniejszych, powinniśmy wydać do rąk IMci p. Stanisława Głowińskiego pisarza grodzkiego halickiego, któregośmy do wybierania i płacy wojsku na szafarza i na przeszłem laudum mianowali we dwóch niedzielach ab actu praesenti computando. Z którego to podymnego także i retentów, które u niego ze dwojga podymnych przezeń teraz wybranych, zostaje reszta 9134, przyłożywszy do tego i retenta u IMci p. Jerzego Mrozowickiego sekretarza J. Kr. Mci administratora trzyletniego czopowego ziemie halickiej, które do rąk swoich odebrać IMć p. pisarz powinien i z tych wszystkich pieniędzy solucyą i satysfakcyą tak w kontentacyach IMciom pp. rotmistrzom i w żołdach pp. żołnierzom uczynić powinien. Z sumy zaś 19.340 zł. i pięciu przezeń chorągwiom naszym według laudum naszego przeszłego wydanej i realiter zapłaconej onego kwitujemy i wolnym czynimy. 5. Ustawiamy też na teraźniejszą i na potem następującą potrzebę ziemie naszej czo- powe currens w miastach, miasteczkach tak królewskich jako duchownych i świeckich, aby według konstytucyej anni 1629 i pośledniejszych wybrane było. Do którego administracyi, aby w rezę swoją wprawione było, przy expiracyej jego na przyszłej da P. Bóg elekcyej depu- tackiej obierzemy sobie szafarza i administratora, do którego ręku aby to czopowe według prawa wydawane było, napominamy.

1648 73 6. Więc jeśliby do dalszego w służbie zatrzymania wojska Rzptej przyszło, tedy i my swoim IMciom pp. żołnierzom żołd według konstytucyej confoederationis płacić podejmujemy się, na którą zapłatę uchwalimy podymne jedno, które a die decima Decembris począwszy przez dwie niedzieli wydać objecujemy do rąk tegoż IMci p. pisarza grodzkiego halickiego, a on to podymne wybrane chorągwiom naszym wydać powinien, a czegoby nie dostawał IMć p. szafarz nasz z czopowego dołożyć powinien. 7. A strzeż Boże motum ziemie naszej i przez nieprzyjaciela zniesienia, dlaczegoby nam do wydania tego podymnego nie przyszło, tedy jednak, aby IMć pewni zapłaty swojej u nas byli, assekurujemy i upewniamy exemplo sąsiadów naszych, ponieważeśmy nietylko proximi, ale już in periculo dla buntów i swawoleństwa undique wypadającego oświadczamy wszyscy gotowość naszą, jeśliby jakie praegnans periculum na ziemię naszą halicką i powiaty jego nastąpiło, używszy WIMci p. Potockiego podkomorzego halickiego, IMci integritatetem in rebus agendis dexteritatem doznawszy, ponieważ IMć p. kasztelan nasz inszej podjął się w województwie podolskiem funkcyej, aby w nagłym razie, jeśliby się jakie swawoleństwo albo bunty po którem miejscu pojawiły, nas wszystkich uniwersałem swoim obwieścili 1.Za którym na na czas i miejsce powinniśmy osobami swemi i z pocztami stanąć i do ugaszenia tego periculum bieżeć gdzie potrzeba ukaże. Legalitas jednak absencyej iść ma, fidei IMci p. podkomorzego poruczając, kogoby praesentiam od tego uwolnił, poczet jednak swój absentes stawić powinni. Także duchowni dobra Rzptej trzymający, wdowy, minorennes i ci, którzy są w służbie Rzptej na teraźniejszą expedycyą zaciągnęli a possessye swoje w ziemi halickiej mają pocztami według możności ten insult odprawić powinni: 8. Do której wyprawy ci, którzy dobra Rzptej królewszczyzny trzymają, luboby posessyej dziedzicznej nie mieli należą one, i modo suprascripto odprawować powinni, co sub poena mille marcarum polonicalium parti et judicio per medium decidendarum (o którą ad instantiam cuiusvis forum w sądzie kapturowym naznaczamy) wyjmując od tego urzędniki grodzkie sądowe naszych powiatów, także IMci p. Stańskiego dla słabości przez starość zdrowia jego od tego uwalniamy. 9. IMciów zaś pp. Wojskich żądamy i napominamy, aby powinności swojej dosyć czynili i według prawa w zamkach rezydowali. 10. A dla porządku tej gotowości naszej obraliśmy z między siebie rotmistrze z powiatu halickiego IMć p. Bronisława Gruszeckiego łowczego czerniechowskiego, IMć p. Mikołaja Baworowskiego, z powiatu kołomyjskiego IMć p. Pawła Radwana Łodzińskiego, do pieszej zaś szlachty braciej naszej IMć p. Pawła Szumlańskiego, z którymi IMć p. podkomorzy zniosą się, te potrzeby, periculum jeśliby jakie było, propulsare mogło. 11. Wiedząc iż IMć p. podkomorzy nie zechce omieszkać elekcyej króla IMci, czego i my nie życzymy i owszem upraszamy, tedy IMciów pp. rotmistrzów którego per patentes 1 Znane są dwa uniwersały podkomorzego halickiego w sprawie owych buntów. Oba z Gwoźdca w sierpniu datowane, które tu podajemy w treści pierwszy: W Gwoyscu 28 sierpnia 1648. Jan Teodoryk Potocki podkomorzy halicki, podając szlachcie do wiadomości, że na pewnych miejscach własnych poddanych wsiowych miasteczkach wszczynają się bunty a i z za Dniestra hultajskie kupy się jawią, jeśliby dalej zło szerzyć się miało, aby zadość czyniąc obowiązkowi według uchwały stawili się na czas i miejsce oznaczone drugim uniwersałem, który, gdy pierwszy sposób a prywatne siły nie wydołają a większe zagrozi niebespieczeństwo, nastąpi niebawem. C. Tr. 131 p. 377-8. W Gwoiscu 30 września 1648. Jan Teodoryk Potocki podkomorzy halicki wzywa szlachtę tego powiatu do stawienia się na 18 września na mogilnickich polach. Castr. Tr. 131 p. 400-401. 10 Akta grodzkie i ziemskie XXIV.

1649 53-54 litteras na miejscu swojem naznaczyć mu będzie wolno. Co sobie strzymać in omnibus punctis objecujemy, fide honore et conscientiis się obligując. Na co dla pewności IMć p. marszałek kota naszego przy pieczęci podpisuje się. Działo się w Haliczu die vigesima Augusti roku Pań-skiego tysiąc sześćsetnego czterdziestego ósmego. Kuropatwa Jarosz marszałek sejmiku relationis 1. Castr. Tremb. Rel. 131 p. 373-377. 54, Halicz, 4 stycznia 1649. Fragment instrukcyi sejmiku halickiego posłom na sejm walny. 1 posłowie nasi do której wolności Załukiew prosi iź divina et humana sacrilegia bezbożnych buntowników evertit manus prosić będą IMcie pp. posłowie nasi, aby ex redditibus Rzptej powiatu tego kościół farski halicki, w którym sejmiki i wszystkie zjazdy odprawowane bywają mógł przyjść ad pristinum statum, także kościół świętego Krzyża 00. Franciszkanów, którego ściana kościelna i konwenckie rozebrane są. 2. Miasto J. Kr. Mci Kołomyja, iż dotychczas wcale zostawała wierności po tak ciężkiem spustoszeniu, aby im sztukowe do lat kilku pozwolone było, wnosić będą IMć pp. posłowie nasi servata inquisitione na buntowników, co ściągać się ma na poprawę municyej i sposobienie armaty, a przed urzędem grodzkim powinni będą tej percepty doroczną czynić kalkulacyą. Iż za dzielną odwagę przysługę IMciów pp. Łodzińskich pięciu rodzonych na usłudze ojczyzny zeszłych niczem Rzpta nie gratyfikowała, wnosić będą pp. posłowie nasi prośbę, aby we wsi Kraszynie ziemi sanockiej, gdzie gościniec węgierski idzie, mostowe i grobelne pozostałemu IMci p. Pawłowi Radwanowi Łodzińskiemu wieczne pozwoliła czasy. 4. Te wszystkie exorbitancye in vim laudi przełożone, aby odniosszy swoją naprawę i wszystkie postulata w pośrodek ordinum regni wniesione approbowane sejmową powagą były starać się o to będą IMć pp. posłowie nasi, tego nieszczęścia będący sami participes, gdyż nemo est alienae interpres calamitatis, quem non eadem simul erudivit. A dla lepszej wagi, pewności i wiadomości IMci p. marszałkowi przy pieczęci swej podpisane do akt tylko halickiego grodu, gdyż w trębowelskim jeszcze po spustoszeniu dla niebytności panów sądowych nie przyjmują, podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu dnia czwartego miesiąca stycznia roku Pań-skiego tysiąc sześćset czterdziestego dziewiątego, Paweł Potocki na Potoku marszałek sejmiku tego. Castr. Hal. Rel. 141 p. 1069. 1 O rozsypce wojsk polskich z obozu pod Pilawcami z 23 września 1648 mamy taką tylko zapiskę w aktach grodu trembowelskiego : C. Tr. 131 p. 411—413. 1648 24 września gród Trembow. f. quarta Mathaei Evang. Et hic post recessum exercitus Poloni a Pilawce acta castrensia praesentia (castr. tremb.) vacantia maioris securitatis ergo de consensu totius nobilitatis districtus trembovliensis Leopolim translata et ibidem in conventu patrum ordinis Sti Francisci intra muros Leopolienses reposita nec quidquam plus anno eodem suscepta per me Andream Poniatowski.

1649 75 55, Halicz, 15 marca 1649. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada dygnitarze urzędnicy i rycerstwo województwa ruskiego ziemie halickiej, trębowelskiego, kołomyjskiego powiatów zjechawszy się tu do Halicza na sejmik relacyjny decima quinta Martii, który czas konstytucya sejmowa anni praesentis 1649 szczęśliwej koronacyej najjaśniejszego króla IMci Jana Kazimierza nam praescripsit dla ubezpieczenia granic od postronnych nieprzyjaciół, dla obwarowania securitatis publicae od domowych i dotąd nieukróconych rebelizantów, dla wprawienia w dawną klubę posłuszeństwa diffidowanych serc poddań-skich za spólną zgodą taką uczyniliśmy uchwałę. Iż my upatrując wszystkich województw i ziem deklaracye w konstytucyej wyrażone, które województwa i ziemie brały sobie obronę do braciej i na relacyjnych swoich sejmikach dostatecznie obmyślać to mieli, cokolwiekby do zaszczycenia województw niebezpieczeństwu bliższych należało, postanawiamy do obrony powiatów naszych do żadnego obozu nie wysy-łając oprócz powiatowego zgromadzenia i swojej własnej zachowując potrzebie ludzi dziewięćset ośmset konnych t. j. chorągwi kozackich ośm a sto piechoty, reassumując sobie strony zaciągu tego jakiej nacyej i kondycyej być mają wszystkie cyrkumstancye in laudo quadragesimi octavi na sejmiku convocationis die decima septima Junii opisane1. 3. IMciów pp. rotmistrzów zaś tych upraszamy, którym całą usługę naszą i zawdzię-czenie objecujemy, a naprzód JWIMci p. Stanisława z Potoka Potockiego wojewodę ziem podolskich, któremu jako często i całe wojska powierzała pod regiment szczęśliwy ojczyzny, i teraz uprosiliśmy IM n. m. p., że pod tak niebezpieczne czasy z zawziętego przeciwko powiatom naszym affektu regimentarzem pułku naszego zostawać raczy, zwłaszcza iż WI Mć p. kasztelan nasz do tych czas nie jest iuratus ani jeszcze in gremio nostro stanął, dajemy tedy zobopólnie wszyscy pod regiment IMci tych ludzi wszystkich i pułkownikiem onych obieramy. 4. Chorągwi zaś inszych aby zostawali rotmistrzami tych IMciów uprosiliśmy WIMci p. Jana na Potoku Potockiego wojewodzica bracławskiego dworzanina pokojowego J. Kr. Mci, IMci p. Alexandra Bydłowskiego, IMci p. Łukasza Wróblewskiego, IMci p. Macieja Rakowskiego, IMci p. Stanisława Nowosieleckiego, IMci p. Kaspra Ostrowskiego, IMci p. Alexandra Gruszeckiego. Piechocie zaś, aby sam p. regimentarz podał rotmistrza pozwalamy, naznaczając żołdu konnemu po zł. 30, pieszemu po pięci, dziesiątnikowi po sześci, a respectu barwy na ćwierć 1000 zł. 5. Do ściągnienia chorągwiom tym naznaczamy miejsca, chorągwi IMci p. wojewodzica bracławskiego Nowice i Dołpotów, chorągwi IMci p. Bydłowskiego Kąkolniki i Siemakowce, chorągwi IMci p. Alexandra Gruszeckiego Czerniów, a IMć p. regimentarz chorągwi swojej do ściągnienia sam naznaczy miejsce. 6. Dawnych IMciów pp. rotmistrzów do dalszego ordynansu IMci p. regimentarza przy swoich zostawujemy stanowiskach. 7. A że tym chorągwiom a prima die Aprilis przypowiadamy służbę, tedy zniósszy się p. regimentarz z IMciami pp. komisarzami od nas naznaczonymi i niżej mianowanymi dostateczny chleb każdej chorągwi pokaże według ordynansu kapturowego wybieranie stacyi pozwalając i reassumując sobie laudum sejmiku ante convocationem decimi septimi Junii 1648 odprawionego. 1 Obacz wyżej Nr. 63 laudum z 17 czerwca 1648.

1649 55 8. Więc, aby już więcej importune exceptiones dóbr J. Kr. Mci w dzierżawie różnych osób zostawujących nie zachodziły, żadnych starostw ani dzierżaw w ziemi naszej od stanowisk ludzi naszych powiatowych nie uwalniamy, oprócz wszystkich dzierżaw JWIMci p. kasztelana krakowskiego hetmana w. koronnego ratione infelicitatis, którą dla ojczyzny in detentione hostili ponosi, także dzierżawy IMci p. Ludwika Wyżgi jako Chryniowce, Królewszczyznę, Bratkowce, Nazawizow, że ad extremam sortem w oblężeniu Pniewskiem IMć redegerat fortuna. Także Urynów, Słobodę zostawującą w dzierzawie IMci p. Rzeczkowskiego młodego, który na Żółtych Wodach w nieprzyjacielskie dostawszy się ręce, teraz powrócił. 9. Żeby jednak prepedycye w rozdanych stanowiskach ludziom naszym powiatowym nie były, zleciliśmy to IMci p. marszałkowi naszemu, aby imieniem koła naszego do IMciów pp. regimentarzów na ten czas wojsk koronnych listy napisał, prosząc IMciów, aby consulendo securitati nostrae ze wszystkich starostw, dóbr J.Kr. Mci i duchownych w ziemi naszej halickiej inkludowanych chorągwiom od siebie na te stanowiska ordynowanym ustąpić rozkazali i na potem, póki w liczbie żołnierz nasz powiatowy zostawać będzie, do tych dóbr ordynansu chorągwiom tak kwarciannym jak powiatowym innego zaciągu cudzoziemskim chorągwiom i wszystkim in quocunque genere militiae zostawującym ludziom nie dawali, obowiązujemy wprzód IMci p. regimentarza naszego, że jeżeliby od którejkolwiek ściany i granicy ziemi naszej zachodziło niebespieczeństwo albo znaczny jaki wszczynał się bunt, tanto magis, strzeż Boże, zamek który albo miasto, jeżeliby zostawać miało in obsidione, za obwieszczeniem IMciów pp. obywatelów tak wiele ludzi zamknąć, jako będzie niosła potrzeba, a jeżeliby i te minus sufficientia suppetia były i ze wszystkiem pułkiem na to miejsce rebelliej zbliżyć się i tam sedem belli uczynić sobie będzie powinien. 10. Na wszystkich zaś IMciów pp. rotmistrzów i ludzi w tej służbie powiatowej zostawujących taki kładziemy obowiązek aby a prima Aprilis ad ultimam Octobris w powiatowej zostawali służbie, gdyż za siódmy miesiąc cały osobliwą ziemia nasza obmyśleć im będzie powinna zapłatę. 11. A że disciplina militaris przez inny sąd tylko IMci p. regimentarza w swoją nie może być wprawiona klubę, tedy deputujemy ad latus IMci dwóch z koła naszego komisarzów, IMć p. Bronisława Gruszeckiego cześnika ziemie halickiej i IMć p. Tomasza Skopowskiego. przed którym sądem foro competenti omisso, pro violentiis et exactionibus gravioribus pozwany żołnierz odpowiadać będzie powinien tak in civilibus jako in criminalibus causis przed tymi IMciami destynowanymi do IMci p. regimentarza. 12. Pokazywanie in armis ludzi tych odprawować się ma prima Junii, tam gdzie czas i commoditas za obwieszczeniem IMci p. regimentarza pozwoli. Jeżeliby jednak wojenna pora et belli necessitas od tak późnego czasu termin ten popisu excludere miała, accelerandi arbitrium IMci p. regimentarzowi ziemia nasza permittit. Jeżeliby do tego nie przyszło, tedy IMć p. regimentarz bez żadnej odwłoki popisu cum praesidiario milite nostro excurrere ma, a nam tylko z każdej chorągwi w jakiej liczbie zostaje i porządku da attestacyą. 13. Jeżeliby też pospolite ruszenie zakroczyło, jako niepochybne nas dochodzą wieści, tedy praecavendo securitati nostrae ludzie powiatowi w służbie powiatowej zostawać a poczty tylko do generalnego obozu posyłać będą powinni. 14. Na które uchwalone od nas praesidium pozwoliliśmy czworo podymne wszyscy unanimiter sine abiuratis et sine libertatione desertatorum in constitutione comitiorum felicis coronationis expressa. Pierwsze dwoje podymne oddać będzie powinien possessor tu w Haliczu i w Trębowli na przewodnią niedzielę tu do rąk IMci p. Stanisława z Głowna Głowińskiego, pisarza grodzkiego halickiego, któregośmy na to użyli sub poena de retentoribus. Drugie dwoje podymne we dwie niedziele po świątkach do rąk IMć p. Stanisława Papieskiego od nas obranego poborcy sub eadem poena przydając do tego czworga podymnego czopowe z prasołką. 1 Ob. uniwersał poborcy Papieskiego z 29 maja w C. Hal. 141 p. 1591—2.

1649 77 15. A że kiedy nas ta infestavit servitio belli calamitas w wielu miastach a mianowicie w tych, przy których bronili się zamki, szynki żadne i przedaże napojów być nie mogło, tedy a prima Octobris przeszłego roku ad ultimam Jannuarii praesentis rachując, miasta te uwalniamy od płacenia czopowego przeszłego, praevio jednak juramento burmistrza i dwóch rajców, jako podczas kozaczyzny w tych miastach szynki nie były. 16. Deputowaliśmy też byli do przesłuchania rachunków z administracyej przeszłej tak czopowego jako podymnych, powierzonych IMci p. Stanisławowi z Głowna Głowińskiemu pisarzowi grodzkiemu halickiemu dwóch z koła naszego IMć p. Pawła Radwana Łodzińskiego i IMć p. Stanisława Papieskiego, ex quorum relatione że nam constitit o wydatku i rozchodzie sumy dwudziestu siedmiu tysięcy czterdziestu i pięciu zł. (sumę trzynaście set zł. nad perceptę przezeń wydaną i asygnacye przeszłe dotąd niezapłacone z retent podymnych i czopowego teraźniejszego odebrać i płacić mu pozwalają) przezeń wybranych et in rem nostram obróconych pomienionego IMci p. pisarza kwitujemy, i że nam nie zostaje na liczbie, deklarujemy. 17. Którychby jednak z IMciów pp. obywatelów IMć p. pisarz na delacie podał IMciom pp. rotmistrzom, że albo przeszłych albo teraźniejszych nowouchwalonych podatków wydać niechcą, powinien którychkolwiek z IMciów z ludźmi naszymi ad locum fundi zjachać pro executione i do tych czas tam zostawać, aż retenta wydane będą ad aerarium. 18. A iż IMć p. Jerzy Mrozowicki sekretarz J. Kr. Mci administrator czopowego przeszłych lat został in termino faciendi calculi 2000 zł. p., uważając merita jego odpuszczamy i wolnym od płacenia sumy mianowanej i od procentu w kapturze otrzymanego on kassując in toto perpetuis temporibus czynimy. - 19. A tak w powszechnej rebelliej, że nas nie tylko postronna wojowała siła ale i domowa tak się wyuzdała była swawola, że ledwie co fortuny dóbr szlacheckich zostawiła, tedy aby z jakiejkolwiek miary obywateli złupieni mogli sua resarcire damna, ratione damnorum i buntowników referujemy się do praw przeszłych, militari verbo na ten czas spólnie sobie stwierdziwszy, iź zobopólną jeden drugiemu powinien będzie uczynić sprawiedliwość. 20. Znaczne księg ziemskich i grodzkich halickich spustoszenie wymaga na nas słuszną kondolencyą et magnae injuriae w komorach i dobrach ludzkich restaurationem, przetoż cokolwiekby jeszcze a barbara immanitate hostium w tych księgach całego zostawało, zleciliśmy z prośbą naszą IMci p. Jerzemu Mrozowickiemu sekretarzowi J. Kr. Mci i IMci p. Wojciechowi Bieniewskiemu, aby księgi te ziemskie i grodzkie rewidowali i jakiejkolwiekby potrzebowali restauracyej na pierwszym zjeździe naszym relacyę nam uczynili. 21. A na ostatek zachęcając ludzi rycerskich do tej powiatowej usługi upewniamy IMciów pp. rotmistrzów, którzy jeszcze a primis diebus Jannuarii bunty uskramiać w tych powiatach obowiązawszy się usługą naszą poczęli, iż summam rationem tej ochoty IMciom mieć będziemy, i dobrą nagrodę loco donatiwi onym obmyślimy. 22. A tę tedy uchwałę naszę vigore laudi constitutione comitiorum approbati uczynioną, dla większej wagi, pewności i wiadomości IMci p. marszałkowi naszemu ręką własną przy pieczęci swojej podpisaną do akt grodzkich tak halickich, jako trębowelskiego, grodów, podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu dnia 15 miesiąca marca roku Pańskiego 1649. Paweł Potocki na Potoku marszałek sejmiku relacyjnego, deputat ziemi halickiej, dworzanin pokojowy J. Kr. Mci. Castr. Hal. Rel. 141 p. 1181 — 1189; Castr. Tremb. Rel. 131 p. 467-474. 

1649 56-57 56, Halicz, 15 marca 1649. Laudum sejmiku halickiego deputackiego. 1. My rada dygnitarze, urzędnicy województwa ruskiego ziemi halickiej, trębowelskiego, kołomyjskiego powiatów, zjechawszy się 15 Martii czasu nam konstytucyą szczęśliwej koronacyi J. Kr. Mci roku 1649 opisanego do obierania deputata ziemi naszej, za spólną zgodą obraliśmy deputatem na Trybunał lubelski WIMci p. Pawła na Potoku Potockiego, wojewodzica bracławskiego dworzanina pokojowego J. Kr. Mci, przeciwko któremu, iż żadna nie zaszła kontradykcya ani incompatibilitas do tego urzędu, zgodnie deklarujemy. 2. A ten akt elekcyej do akt grodzkich halickiego i trembowelskiego grodów podać IMć p. marszałkowi naszemu zleciliśmy. Działo się w Haliczu dnia 15 miesiąca marca roku 1649. Paweł Potocki na Potoku marszałek sejmiku relacyjnego i elekcyi deputackiej. Castr. Hal. Rel. 141 p. 1189-1190. 57, Halicz, 6 października 1649. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya na sejmiku, sejm walny poprzedzającym, quinta Octobris anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo nono w Haliczu zlecona zgodnie obranym WIMciom pp. posłom (pp.) Janowi z Potoka Potockiemu podkomorzemu ziemi halickiej, Andrzejowi z Potoka Potockiemu halickiemu, kołomyjskiemu etc. staroście, Rafałowi z Borzymia Mako­wieckiemu podstolemu halickiemu, dworzaninowi pokojowemu J. Kr. Mci, Pawłowi na Potoku Potockiemu wojewodzicowi bracławskiemu, Prokopowi Ludzickiemu cześnikowi ziemie chełm­skiej, Ludwikowi z Rzeczycy Wyzdze dworzaninowi pokojowemu J. Kr. Mci. 2. Jako raz ojczyzna nasza J. Kr. Mci p. n. m. wolnych narodów oddała koronę tak życzyła sobie, aby te, które dotales et hereditariae królom panom naszym były w jedne tropy za nią wkroczyły felicitas. To sobie objecywała przez śmierć pana swego osierocona pupilla, że od swoich zdradzona hołdowników, od pogranicznych nie ratowana sąsiadów, od koron­nych ledwie nie odbieżana synów, miała się temu dostać opiekunowi, który ją discordiis servilibus fessam sub imperium accipere umiał, a wzięte berło w miecz na swawolnego przemienił nieprzyjaciela. I toć jest osobliwa a inszym niepowszechna królom J. Kr. Mci sława, że inszych ledwie non in fascis przywitały fasces, samemu J. Kr. Mci tot asperitatibus do tronu usłała drogę fortuna, a zaraz tot calamitatibus involutam podała koronę. Jakoż równie regium pressit caput galea cum corona i nie pierwej ubiegał się J. Kr. Mć do purpury aż mu sama czasu pora naznaczyła imperatoria paludamenta, aleć i purpura tak się zaczerwieniła krwią nieprzyjacielską, że może najwybitniejszych w Europie zawstydzić panów. Naprzód tedy zleciliśmy IMciom pp. posłom naszym, aby przy uniżonem poddaństwa naszego oddaniu J. Kr. Mci p. n. m. podzię­kowali, że na tym ledwie nie ostatnim uniebespieczonej ojczyzny szańcu ex regio sanguine ży­czył ojczyźnie litare victimam i przeciw tak gromadnemu Rzptej zaszczycił nieprzyjacielowi, że rzadko w większej kupie arma tam multitudinem świat widział. Za którą odwagę z wrodzonej naszej przeciwko panom życzliwości życzymy, aby i wiek J. Kr. Mci i tej ojczyzny na trwalsze czasy weselsze przeplatały alternaty.

1649 79 3. A że że do tak pamiętnego ojczyźnie dobrodziejstwa przydawać J. Kr. Mć. raczy ojcowskie swoje obmyśliwanie w zatrzymaniu publicae securitatis. A najpierwszy do tego jest sposób zapłata wojsku wszystkiemu zaciągów konstytucją sejmu coronationis felicis J. Kr. Mci uprzywilejowanych, do których i te accesserunt zaciągi zbaraski i zborowski, stosować się będą IMcie pp. posłowie nasi do zgody województw inszych na uchwalenie podatków jednak salvis abjuratis et desertatis, jako nam konstytucya tejże szczęśliwej koronacyej J. Kr. Mci indulsit. 4. Koekwacya na uprzątnienie długów i ciężarów Rzptej optimo consilio wynaleziona, do tych czas jeszcze do swojej nie przywiedziona exekucyej, aby kiedyżkolwiek w rzetelną mogła być wprawiona ryzę, instabunt IMcie pp. posłowie nasi, habita ratione desertatorum et abiuratorum i przez wszystkie lato powiatowymi żołdami przetrzymanego żołnierza, gdy inne województwa żołnierza swego exaucthorabunt. 5. Upominki chanowi krymskiemu należące, jako nigdy ex natura sua nie były trybutem i owszem utramque partem pewnym obowiązały kontraktem, tak i teraz dla ubespieczenia granic od tej ściany Rzptej aby odesłane były, zlecamy IMciom pp. posłom naszym, na które jaki dochód Rzpta obmyśli, na taki powszechnej nie odstępując zgody zezwolą IMcie pp. posłowie nasi. 6. Ordinarium Reipublicae praesidium wojska kwarciannego, jako nie tylko rospostrzenioną zasłaniali do tych czas ojczyznę, ale pamiętne po wszystkie czasy Koronie tej przynosiło zwycięstwa, aż go deseruit fortuna non virtus pod Korsuniem, tak aby teraz meliori auspicio w tej renascatur z swoich własnych popiołów Rzptej wnosić będą instancyą swą IMcie pp. posłowie nasi. 7. Stativa hyberna, że same mogą być obstaculo szerzącej się swywoli i zdzierstwu ubogich ludzi w przechodzeniu dóbr tak J. Kr. Mci jako duchownych, przy których i dziedzictwom dostawa, aby do ściągnienia in contignitate najsposobniejsze obmyślone było miejsce i dla traktamentu obmyśliwały stacye pieniężne inne województwa, wnosić będą perswazyą swą IMcie pp. posłowie nasi. 8. Ordynacya wojska zaporoskiego i deklaracya na punkta suppliki ich pod Zborowem podanej, aby constet ordinibus regni circa rationes Senatus consultorum, skądby łatwiej concludere mogli stany koronne, jaka securitas w domach naszych nas oczekiwa ab hac renascenti toties hydra, a jeżeli z tym warunkiem krwią przodków naszych odważona subsistere będzie mogła wolność, wniosą instancye swoją IMcie pp. posłowie nasi. 9. Inducia szwedzkie jako od jednej ściany Rzptej praestare mogą securitatem, tak aby jako najwcześniej rzetelną deklaracyą wysadzeni byli na to IMć pp. komisarze i koszt z skarbu koronnego obmyślony zezwolą IMcie pp. posłowie nasi. 10. Mennica, która opes publicas continet, iź do tych czas nie zostaje naprawiona, a przez to magna fit aerarii publici jactura, gdy tak sfałszowana moneta externorum principum do Polski importatur, przyłożą się do spólnej zgody IMcie pp. posłowie nasi, aby kiedykolwiek do tak należytego dobru pospolitemu przywiedziona była porządku. 11. Królowej IMci pani naszej, która że ad consortium regni magna nomina et insignes przyniosła fortunas aby ta ojczyzna, która na wszystek świat pamiętną przeciwko koronowanym panom swem szczyci się życzliwością, wdzięczną się oświadczyła w tej ponowionej instancyej zezwolą IMcie pp. posłowie nasi. 12. Królewicza IMci odważne merita cum dispendio aerarii tak pod Pilawiecką jako i do praesidium Baru winną najjaśniejszemu domowi królewskiemu po nas wyciągają gratitudinem, którą opactwem Mogilskiem, że na ten czas ojczyzna testari może, wnosić będą instancyą IMcie pp. posłowie nasi.

80 1649 57 13. P. Howalda iż J. Kr. Mć jako benemeritum ojczyźnie poczynającego stanom koronnym zalecać raczy, aby mógł zostawać in gremio nobilitatis non obstabunt IMcie pp. posłowie nasi suffragiis publicis, ponieważ externa nomina inscribi fastis tytułów naszych szlacheckich mają sobie za ozdobę. 14. Jako w każdej Rzptej fidelitati praemia, infidelitati naznaczane bywały supplicia, tak że poprzysiężonej dotychczas dotrzymali wiary Kozacy Zabuski, Jasko, Gandza, aby od tejże Rzptej in partem felicitatis nostrae, t. j. do honoru szlacheckiego przypuszczeni byli, zezwolą IMcie pp. posłowie nasi. 15. Miasto Lwów, które fortunarum iacturam a ledwie non ultimam ruinam raczej ponosić wolało niżeli odstępując od Rzptej poddać się nieprzyjacielowi, za tak skuteczną wiarę aby mogło gaudere civilibus immunitatibus i sposób fortyfikowania miasta tego, na którym wiele incumbit wszystkiej Koronie, mógł być obmyślony, instabunt IMcie pp. posłowie nasi. 16. Tak doniosłszy to stanom koronnym, co w sobie propozycya J. Kr. Mci zamykała, przystępujemy ad privata conventus nostri postulata bonum publicum concernentia z całego generalnego zapału, przez który ledwie nie wszystka posiadła popiołem ojczyzna jeszcze do tych czas wszystkim stanom koronnym non constat author, instabunt IMcie pp. posłowie, aby ten incendiarius altricis suae, jeżeli z synów koronnych jest, rzetelnie per diligentissimam inquisitionem był deklarowany i na pamiętny wszystkiej potomności podany przykład. 17. Iż pospolite ruszenia świątobliwe królów IMciów i przodków naszym ustawy chciały mieć sine divisione belli, pytać się będą IMcie pp. posłowie nasi, jeżeli teraźniejsza generalna expedycya pod Zborów, kiedy tylko pobliższe ruszano województwa a górnym pozostać kazano, podobniejsza jest pospolitemu ruszeniu czyli ochotnikowi. 18. A że dismembracya tak potrzebnego na ten czas wszystkiej ojczyźnie pospolitego ruszenia przez assekuracyą pokoju nastąpić musiała ktoby na ten czas niepewnym pokojem assekurował ojczyznę i przez te ubespieczenia wydarł ojczyźnie dobrą do obrony swojej porę, pytać się będą IMcie pp. posłowie nasi. 19. Cięższa nie mogła paść na Rzptą calamitas jako przez nierychłe wydanie trzecich wici, przez które szkodliwe omieszkanie, iż nie rychło do boku J. Kr. Mci pospieszyły się województwa a za tem niepośpieszeniem zdrowie Pańskie, cuius salute nostra constat salus w tak odkryte wdano niebespieczeństwo, kto zatrzymywał trzecie wici i dobrotliwemu a pokwapującemu na ratunek wojsk swoich panu wydanie ich dissuadebat. uniżenie prosić będą J.Kr.Mci p. n.m. IMcie pp. posłowie nasi, aby z ojcowskiego afektu swego wszystkiej Rzptej deklarować raczył. 20. Nierychłe ściągnienie pod Zbaraż musiało redundare in summum detrimentum privatorum, a zatem i tamte odważne wojsko in apertam podać perniciem; cokolwiekby szkód obywatele krajów tych per tardissimam w ciągnieniu moram pokazali, aby to cedere mogło benemeritis w temże oblężeniu, instabunt IMcie pp. posłowie nasi. 21. Jako wygasza ku przysłudze ojczyzny w wielu sercach afekt i jako w każdej Rzptej często boleje, drugi widzieć się laborum atque praemiorum exortem, żałośne uczą przykłady w innych królestwach przez złą distributivę, pilnie tedy IMcie pp. posłowie nasi instabunt, aby ojczyzna miała wzgląd na bene meritos a mianowicie urzędów w samym pożarze wojennym, pominąwszy zasłużonych, danych za wakans był deklarowany, czego circa rationes Senatus consultorum po wotach IMciów pp. zwyczajnie przez IMć p. marszałka koła swego domawiać się IMcie pp. posłowie nasi mają. 22. Ponieważ wojsko Zaporoskie tempore interregni mieniąc się tylko być sługami J. Kr. Mci a nie Rzptej zaraz mutat obsequium, wnosić będą IMcie pp. posłowie nasi, aby in casum (quod post sera fata absit) interregni, każdy proportione ducta bonorum obmyślił repentinum praesidium ex bonis suis haereditariis pieszych albo konnych, zabiegając temu najbardziej, aby na potem nie straszyły Rempublicam Kozackie in electione suffragia, co aby na posejmowym

1649 81 sejmiku ziemia nasza wzięła sobie za uchwałę authoritate praesentis conventus upomnieć się mają IMcie pp. posłowie nasi. 23. Komisya z hospodarem IMcią wołoskim o zbiegłe chłopy i buntowniki pokuckie, aby authoritate praesentis conventus doszła instabunt IMcie pp. posłowie nasi. A jako teraz wyprawiliśmy do hospodara IMci i uprosili w poselstwo IMciów pp. Jerzego Mrozowickiego podstarościego halickiego sekretarza J. Kr. Mci, Krzysztofa Strzemeskiego, aby przy podziękowaniu za sąsiedzką pod te bunty dotrzymaną przyjaźń hospodarowi IMci o wydanie tychże buntowników prosili, tak i teraz aby to powagą sejmu teraźniejszego wspierać się mogło wnosić będą IMcie pp. posłowie nasi, hoc praecustodito, aby komisarze naznaczeni, byli dygnitarze, urzędnicy i obywatele bene possesionati ziemie tej. 24. Iź nie tylko za tak walną rebellią wyniszczenie dóbr naszych nastąpiło, ale wielu obywatelom ziemie tej wyginęły prawa i przywileje na majętności, z których jedni zanieśli manifestacye drudzy nie zanieśli, jako authoritate publica assekurowani być mają, pytać się będą IMcie pp. posłowie nasi. 25. Inducta et evecta ziemi halickiej, aby na potem bez defalkaty oddawana bywała, ponieważ constat, że cedit in commodum privatorum instabunt IMcie pp. posłowie nasi. 26. Ponieważ z dóbr J. Kr. Mci in detentione hostili będących przeszłego roku nie płaciła się kwarta, aby ci, którzy nie zapłacili, poenis legum non succumbant, wnosić będą instancyą swą IMcie pp. posłowie nasi. 27. Wielka stąd aukcya skarbu Rzptej być musi, gdy sine detrimento publico augendi aerarii łatwe najdują się sposoby, zaczem aby nowi possesores dóbr J. Kr. Mci podwyższali kwarty wnosić będą instancyą swą IMcie pp. posłowie nasi. 28. A iż compendiosissima być ma do każdej sprawiedliwości droga, przeto aby na ten czas, gdy correctura iurium przez tak wiele lat oczekiwana namówiona będzie oraz i abbrewiacya iurium stanęła, prosić będą IMcie pp. posłowie nasi. 29. A iź w niektórych ziemiach zagęszczają się urzędnicy impossessionati, chcąc tollere hunc abusum, aby w ziemi naszej urzędy tych pro vacantibus podane były, instabunt IMcie pp. posłowie nasi. 30. Ordynanse kompaniom polskim jako i regimentom cudzoziemskim, że do dóbr szlacheckich często dawane bywają, aby tak ciężkiej więcej stan szlachecki nie ponosił oppressyej instabunt IMcie pp. posłowie nasi. 31. Postulata particulares personas concernentia. Eliberacya IMciów pp. hetmanów koronnych, że w tak daleką poszła odwłokę u postronnych w podziwieniu zostaje narodów. Niemniej ujmuje głośnej niegdy na wszystek świat narodu naszego sławie, że cierpiony tak długo jednego triumphalem senem drugiego krwią swoją ojczyźnie zaleconego, utrosque za Rzptej catenatos duces. Wnosić tedy będą prośbę swoją IMcie pp. posłowie nasi, aby capiat aliqua miseratio stany koronne ciężkiej tak wielkim ludziom servitutis i aby sposób jak najprędzej eliberacyej IMciom obmyślony był, ponieważ na tamtym placu supplicium ponieśli fortunae non virtutis. 32. Jako J. Kr. Mć. przejrzeć się raczył w odwadze i dzielności JWIMci p. Stanisława z Potoka Potockiego wojewody ziem podolskich pod Zborowem, gdy salutem principis tutatus est, tak aby teraz przy stanach koronnych IMć pp. posłowie nasi ponowić chcieli winne IMć za te odwagi podziękowanie, aequissimum być rozumiemy. Wnosić tedy prośbę swoją IMcie pp. posłowie nasi będą, aby IMcie pp. senatorowie imieniem J. Kr. Mci za tak odważną assystencyą przy boku J. Kr. Mci podziękowali, a J. Kr. Mć jako najpośledniejszy dobrodziejstw tej ojczyzny szafarz te męstwo na wszystkę potomność pamiętne i żadnej nie podlegające starości amplissimis praemiis cumulare raczył. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 11

1649 57 33. JO książęcia IMci Michała Jeremiego Korybuta na Wiśniowcu i na Łubniach Wi-śniowieckiego wojewody [ruskiego] wielka in toleranda obsidione pod Zbarażem ochota i wiekopomna przysługa jako zwabiła już świata wszystkiego na siebie oczy, tak aby od J. Kr. Mci nie zostawała indonata, aby dalszą była ochotnej młodzi do usług Rzptej ponęta wnosić będą IMcie pp. posłowie nasi instancyą swoją. 34. WIMć p. Aleksandra na Koniecpolu Koniecpolskiego chorążego koronnego meruit to z znacznem uszczerbkiem zdrowia i fortun na usłudze Rzptej przepędzona młodość, która i teraz nieporównaną w obsidiej Zbaraskiej coronavit ochotę, aby przy podziękowaniu stanów koronnych za Czehryn i tak wiele odpadające włości proportionatum vacans od J. Kr. Mci pokazane było wnosić będą instancyą swą IMć pp. posłowie nasi. 35. WIMć p. Andrzeja z Potoka Potockiego halickiego, kołomyjskiego starostę, który i pod Zborów przy JW rodzicu swoim okrytą stawił chorągiew i na ufortyfikowanie zamku halickiego znaczny nakład uczynił zalecą J. Kr. Mci i stanom koronnym IMć pp. posłowie nasi. 36. WIMć p. Jana na Potoku Potockiego wojewodzica bracławskiego rotmistrza J. Kr. Mci, który pod te wszystkie mieszaniny swym kosztem utrzymał chorągiew i teraz pod Zborowem przy boku J. Kr. Mci stanął przypomną J. Kr. Mci i stanom koronnym IMcie pp. posłowie nasi. 37. WIMć p. Mikołaja z Potoka Potockiego kasztelanica krakowskiego, który także pod Zborowem z porządnym ludem swym nie omieszkał J.Kr. usługi zalecą J.Kr.Mci i stanom koronnym IMć pp. posłowie nasi. 38. Wyswobodzenie IMć p. Bałabana z niewoli tatarskiej jako zasłużonego Rzptej puł-kownika, iż i ojca jego p. starostę trembowelskiego swym kosztem wyswobodziła Rzpta, zalecą J. Kr. Mci i stanom koronnym IMć pp. posłowie nasi. 39. IMć p. Jakub Łabęcki jako zawsze trawił wiek swój na usłudze Rzptej, tak i w tej obsidiej zbaraskiej znaczne uczynił.... suplikuje J. Kr. Mci i wszystkim stanom koronnym [by] dzierzawa Makuszewa w chmielnickim powiecie lubo teraz jest dobrem J. Kr. Mci w dziedzictwo przemieniona była, za którym wniosą instancyę swą IMcie pp. posłowie nasi. 40. IMć p. Prokop Ludzicki cześnik chełmski i poseł nasz teraźniejszy, iż za listem IMć ks. prymasa podczas interregni stawił ludzie swym kosztem i assekurowany był zapłatą z skarbu, aby go doszła, albo aby w pewnej sprawie swojej sejmowy pożądany otrzymał dekret wnosić będą instancyą swą IMć pp. posłowie nasi. 41. Procesy wszelakie i dekreta in causis criminalibus cum clero z różnymi osobami zaszłe, aby per evocationes post curiam Romanam in dubium wokowane nie były, a intra fines regni bez zatrudnienia świętej sprawiedliwości egzekwowane były i ukrzywdzeni swoją odnieśli satysfakcyą i konsolacyą IMci pp. posłowie starać się mają. 42. Iż przy innej depopulacyej lwowskiej i zbiorze kup i towarów miejsckich przez IMciów pp. komisarzów po Pilawieckiej dostało się depozytowi IMciów pp. Giedzińskich, leżą-cemu we Lwowie, aby authoritate praesentis conventus violator depositi cale te oddał IMciom sumę, instabunt IMć pp. posłowie nasi. 43. IMć p. Teodor Bełzecki że supplikuje ad clementiam J. Kr. Mci wnosić za nim będą instancyą swą IMć pp. posłowie nasi. 44. Wnosić też będą instancyą swą do J. Kr. Mci i wszystkich stanów koronnych za IMcią p. Szczęsnym Jasińskim, aby za odważne zasługi swoje mógł otrzymać wrąb do lasów kałuskich z majętności swojej dziedzicznej przyległej. 45. Sprawa IMciów pp. Zebrzydowskich aby sądzona była i przywileje im należące z kancellaryej wydane były, wniosą instancyą swą do J. Kr. Mci IMć pp. posłowie nasi.

57-58 1650 83 46. Iż p. Swaryczowski Bazyli porucznik p. Przyłuskiego, rotmistrza powiatowego ziemi tej, na usłudze Rzptej w oczach J. Kr. Mci pod Zborowem zginął, aby jego pozostałemu potomstwu obmyślona była prowizya ex aerario publico wnosić będą do J. Kr. Mci prośbę swą IMć pp. posłowie nasi. 47. Jako po wiele razy posłowie ziemscy wnosili prośby swe za IMcią p. Pawłem Radwanem Łodzińskim, aby we wsi jego Kraszynie, w powiecie sanockim leżącej, mostowe z miło-ściwej łaski J. Kr. Mci i consensu ordinum naznaczone było, tak i teraz prośbę swą za Imcią jako zasłużonym w tej ojczyźnie poniosą IMć pp. posłowie. 48. Iż IMć p. Daniel Dzierzek pod Zborowem w potrzebie zginął, aby sukcessorom jego in vim gratitudinis prowizya naznaczona była wnosić będą instancyą swą IMcie pp. posłowie nasi. 49. Miasto Halicz przez nieprzyjaciela zniesione, iż do zjazdów naszych dla spustoszenia swego wczesne być nie może, aby od stanowisk żołnierskich uwolnione było i dochód jego na fortyfikowanie miasta tego pokazany był, wnosić będą prośby swe IMcie pp. posłowie nasi. 50. A toć jest zupełna molles consiliorum publicorum, którą do wspierania IMciom pp. posłom naszym na walnym zjeździe zleciliśmy, inszych nexus na IMciów nie nakładając tylko te, którymi sacrosancte przodkowie nasi obowiązywali fidem honorem et constantiam. A dla lepszej wiary zleciliśmy IMci p. marszałkowi do grodów halickiego i trębowelskiego podać i ręką swą przy pieczęci podpisać. Działo się w Haliczu die sexta Octobris millesimo sexcentesimo quadragesimo nono. Paweł Potocki na Potoku marszałek sejmiku ziemie halickiej na ten czas. Castr. Hal. Rel. 141 p. 1745-1754. 58. Halicz, 3 lutego 1650. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada, dygnitarze urzędnicy i rycerstwo ziemie halickiej na sejmik relacyjny pro die tertia Februarii według konstytucyej świeżej zgromadzeni1, bacząc iż na sejmie dla nawalności spraw publicznych Rzptą zachodzących in particularibus nie dosyć się nam stało desideriis, przetoż chcąc votis IMciów pp. obywatelów tutecznych satisfacere, takąśmy namowę uczynili et in vim laudi postanowili. 2. Naprzód około podatków publicznych dwojga podymnych przez ziemię naszą pozwolonych, lubo to do wydania ich dla spustoszenia tak przez nieprzyjaciela jako i przez żołnierza tutecznych krajów, gdyż drugich wsi i miasteczek ledwo vestigium zostawają, zaledwie przyjść możemy, jednak dosyć czyniąc prawu pospolitemu to dwoje podymne w tych trzech niedzielach, salvis abiuratis desertatorum et conflagratorum wydać objecujemy. 3. Do których podatków wybierania ponieważ IMć p. Krzysztof Strzemeski, poborca w konstytucyej mianowany, obawiając się stąd w skarbie jakich trudności się wymówił i z tem się na sejmiku teraźniejszym, że się ich wybierać nie podejmuje, deklarował, przetoż użyliśmy IMć p. Stanisława Głowińskiego sędziego ziemie halickiej2, któregośmy fidem et integritatem 1 Podkomorzy halicki Teodoryk Potocki uniwersałem z 12 lutego z Warszawy uwiadomił szlachtę, że sejmik odbędzie się 3 lutego. C. Hal. 142 p. 44 abiurata zaś w pow. trembowelskim. C. Tremb. 132 p. 431 — 447. 2 Uniwersał tegoż z 4 lutego 1650 r. C. Tr. 152 p. 23.

84 1650 58-59 we wszelkich ziemie naszej usługach doznawali, aby to onus exactionis na się wziął i to dwoje podymne salvis ut supra abiuratis wybrawszy na komissyej lubelskiej do skarbu odniósł i oddał, któremu wszelaką od skarbu trudność warujemy i za pokój się obligujemy, pewni będąc, że vice versa IMć ea dexteritate qua decet et debet ziemie naszej tę funkcyą odprawi, obiecując mu względem odwozu 300 zł. z retentów czopowego przeszłorocznego, które w administracyi jego zostawało, przy rachunku potrącić. 4. Należy też na tem, aby fides publica każdemu ex privatis dotrzymana była, przetoż i sukcessorów sławnej pamięci IMci p. Michała Kuropatwy, iż jeszcze 1.000 zł. gratitudinis od nas naznaczony niewypłacony zostaje, wkładamy to na IMć p. Stanisława Papieskiego administratora czopowego tego rocznego, aby on pieniędzy czopowych, które teraz currit ten 1.000 zł. do rąk IMciów pp. tutorów sub poena ex processu fisci quantocius zapłacił. 5. Więc na blisko następujący Trybunał lubelski w dosiągnieniu exaktorów ziemskich chcąc mieć wygody, ażebyśmy w sprawach swoich dla spustoszenia akt i niebytności IMciów pp. urzędników ziemskich nieupadali, przetoż jeślibyśmy na blisko przyszłe post dominicam Jubilate roki urzędu ziemskiego zupełnego nie mieli, przezcoby roki ziemskie albo positia są-dzona być nie mogła, tedyśmy in casum namówili, aby aditus ad acta terrestria w zamku halickim przy urodzonych Baltazarze Ostrowskim i Mikołaju Kunaszowskim, komornikach ziemskich halickich przez te dwie niedziele post dominicam Jubilate dla wydania extraktów był wolny, które to extrakty z korektą którego z pp. komorników, pod pieczęcią i podpisem IMci p. sę-dziego halickiego, ważne były póki urząd pisarstwa ziemskiego wakować będzie, ażeby w Trybunale takie extrakty robur suum miały, żądamy. Tę tedy namowę naszą ręką IMci p. Pawła Łodzińskiego, marszałka na ten czas sejmiku tego, podpisaną i zapieczętowaną do akt grodzkich tutecznych podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu die tertia Februarii anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo. Paweł Radwan Łodziński marszałek na ten czas sejmiku. Castr. Tremb. Rel. 132 p. 57-59; Castr. Hal. Rel. 142 p. 115—117. 59. Halicz, 31 października 1650. Sejmik halicki kwituje poborcę. 1. My rada, dygnitarze, urzędnicy i wszystkie obywatele ziemie halickiej na sejmik poselski sejm dwuniedzielny uprzedzający, na dzień 31 października uniwersałem J. Kr. Mci naznaczony zgromadzeni, wiadomo czynimy, iź urodzony IMć p. Stanisław Głowiński sędzia ziemi halickiej poborca i szafarz nasz podatków przez nas na przeszłych sejmikach obrany, dosyć czyniąc powinności urzędu swego odprawił tak przez pp. deputaty z koła naszego naznaczonymi jako i w kole naszem rachunek z pieniędzy przezeń w ziemi naszej na zapłatę wojsku tak pilawieckiemu jako potem i na nowe zaciągi przeszłego roku dziewięciom powiatowym chorą-gwiom wydanych a przezeń według uchwał naszych powziętych. 2. Za którym to rachunkiem, iż się ukazało, że wszystkie przez niego percepta realiter na zapłatę wojsku naszemu są wydane, tak z podymnych przezeń wybranych, jako i czopowego 1649 administrowanego, którego sumę 3.530 zł. wybrał i na potrzeby powiatu tego za asygnacyami sejmikowymi wydał, tedy iż się nam we wszystkiem przezeń dosyć stało, kwit mu ten nasz generalny dajemy, resztę która się u niego 680 zł. została względem salarium mu kondonując. Ten tedy nasz kwit ze wszystkich przezeń administrowanych i niedanych po-

59—60 1650 85 datków jemu dawszy zleciliśmy IMci p. Pawłowi na Potoku Potockiemu wojewodzicowi bracławskiemu marszałkowi koła naszego, podpisawszy ad acta praesentia castrensia, podać. Działo się w Haliczu die 31 Octobris anno 1650. Paweł Potocki na Potoku marszałek koła naszego sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 143 p. 1296—7. 60. Halicz, 31 października 1650. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya sejmiku halickiego, kołomyjskiego, trembowelskiego powiatów, poprzedzającego sejm dwuniedzielny ultima Octobris 1650 WW. urodzonym IMciom pp. posłom zgodnie od nas obranym, WIMci p. Michałowi z Zurowa Daniłowiczowi podstolemu koronnemu, Wojciechowi Miaskowskiemu podkomorzemu lwowskiemu, Rafałowi z Borzynia Makowieckiemu staroście trembowelskiemu, Stanisławowi z Głowna Głowińskiemu sędziemu halickiemu, Jó-zefowi z Romanowa Swierskiemu miecznikowi halickiemu, Konstantemu Giedzińskiemu dana. 2. Więcej z dobroczynnych rąk IMci p. n. m. ta ojczyzna odebrała szczęśliwości niżeli dni szczęśliwego panowania liczy, bo jako J. Kr. Mć. za dzieńby swój niepoczytał, któregoby powierzonym sobie niedobrze uczynił poddanym, tak Rzpta dobrodziejstwami IMci dni swoje rachując a dobrotliwą życzliwością nasze uprzedzającą obmyśliwania, swoje miarkują nieszczę-ścia, tak niebespieczną zastawszy Rzpltą, że pozorna ta wolna narodów Korona godniejsza była ambire quam ambiri i teraz nieomieszkawa IMć tak rzetelnie dobro pospolite zatrzymujące przesyłać starania, które niemogą się w innej tylko w koronowanej głowie albo w niewyrodzonym nieporównanego Pana sercu, zlecamy tedy naprzód IMciom pp. posłom naszym, aby przy uniżonym IMci za doznane odwagi podziękowaniu i to supremum votum oświadczyli poddańskie życzliwości, że jako szczęśliwą manudukcyą IMci naszę sekundujemy ochotę, tak i pozostałą zdrowia nasze regnatrici hołdowną fortunę na każdy szańć poniesiemy. 3. A że w propozycyej IMci najgruntowniejsze jest przez teraźniejszy sejm transakcyej Zborowskiej z wojskiem Zaporoskiem postanowienie, dla zatrzymania publicae securitatis zlecamy IMciom pp. posłom naszym, aby powagą teraźniejszego sejmu stwierdzona była i tak uspokojona ta mianowana transakcya, jakoby dalsze incommoda et detrimenta tak obywatelów tamtych województw, jako nam pobliższych pullulare nie mogły. 4. Moskiewskie iż canuere succesu pogróżki, jako to osobliwej jest IMci dzieło fortuny, tak jeżeliby co miało zachodzić, coby miało convellere male coalescentem narodu tego amicitiam, wyrozumiawszy ex rationibus Senatus consultorum na sejm od IMci zachowanych, inibunt omnes modos IMcie pp. posłowie nasi, jakoby i od tamtej ściany żadna wojennego pożaru niezajęła się scentilla. 5. Szwedzkie kontrakty że pożądanego swego niemogą strzymać kresu, częścią dla niedodania kosztów pro sumptuosa functione, częścią dla nieodległości miejsca, stosować się będą IMć pp. posłowie nasi do zupełnej zgody górnych województw, jakoby exoptata ojczyźnie przez tak wiele czasów od tamtych granic tranquillitas firmari mogła. 6. Legationes externorum principum, że indigent publicis impensis tak wielu państw, obtinuit usus a nadto sama wyciąga pańskiego majestatu obserwancya, zaczem przystąpią IMć pp. posłowie nasi ad ea media, którymiby przez obmyślenie nakładów do przyjęcia cudzoziemskich pp. posłów mogliśmy consulere J. Kr. Mci honori i narodu naszego reputacyej.

86 1650 60 7. Komissyej approbacya lubelskiej do zapłaty wojskom koronnym, aby stwierdzona była powagą niniejszego sejmu instabunt IMcie pp. posłowie nasi, hoc praecustodito, aby WIMć p. Jan na Potoku Potocki wojewodzic bracławski rotmistrz J. Kr. Mci kwarciany odniósł swą nagrodę, który lubo otrzymał był list przypowiedny J. Kr. Mci na służbę, nihilominus z dekretu komissyej lubelskiej płacił 6.000 swoich, co aby mu w skarbie nie ginęło u IMci wnosić będą instancyą swą IMć pp. posłowie nasi. 8. Prowiant in hibernis zostawającego żołnierza, jako już obmyślony był na przeszłym sejmie, tak żeby skutecznie dochodził wojska koronne, nietylko tak wielu razy namówiona kró-lestwa tego requirit potrzeba, ale i sama już zgłodzonych krajów extrema wyciska egestas. Iż przez niepłaconego żołnierza nietylko ruina zaciąga się na spustoszoną Rzptą, ale też i związku przysięgłego obawiać się potrzeba do spólnej umowy zapłaty, interponent instancyą swoją J.Kr. Mci pp. posłowie nasi, salvis abiuratis et desertatis ziemie halickiej. 9. JWIMć pp. hetmanom koronnym jakoby winna była wdzięczność poniesione obudwóch więzienie a jednego nieustawająca dexteritas in excubiis w teraźniejszym obozie pod Kamieńcem może być incitamento wszystkiej ojczyźnie do wysłużonej nagrody. Wniosą tedy instancyą swoję IMć pp. posłowie nasi, aby ordines regni magnam partem we krwiej IMciów w ordzie zostawającą eliberare życzyli. 10. JWIMci p. Stanisława z Potoka Potockiego wojewody podolskiego, że po tak wielu odwagach zostawa indonata virtus i teraz in tuenda salute principis odwaga pod Zborowem, wniosą instancyą swą IMć pp. posłowie nasi, aby Izba poselska za własnymi z koła swego IMciów dwóch wniosła instancyą swą, jakoby J. Kr. Mć primum vacans konferować IMci raczył. 11. Obrona Rzptej aby za spólną i nierozerwaną stawała zgodą zleciliśmy IMć pp. posłom naszym, dawszy moc conducendi to, coby dźwignąć mogło convulsum Reipublicae statum, hoc praecustodito, aby tak płacony jako i prowiantowy żołnierz, jeżeli dostatecznie uchwalony będzie, nie obciążał swojem przyjściem dóbr ślacheckich już prawie podległych ultimae calamitati. 12. Królewicza IMci angielskiego słuszna instancya winną po nas wyciąga wdzięczność, ale że infelicitas temporum zagrodziła drogę, na co spólnie zajdzie zgoda w dalszą li dopuścić czyli teraz odwdzięczyć, committimus industriae IMciów pp. posłów naszych. 13. P. generał Ubald i p. Perpeczy krwią swoją i odwagą meruerunt inscribi fastis nobilitatis, annuent IMcie pp. posłowie nasi tej prośbie, jeśli firmabit to innych województw consensus, co i p. majorowi gwardiej Gizey indulgere za jego zasługi pozwalamy. 14. Aby constet w ojczyźnie debitus honor fidelitati Gurskiego, Dymitra Dorosenka do prerogatiwej sliacheckiej przyjąć moc IMć pp. posłom dajemy. 15. Postulata. A in calamitoso Reipublicae statu bardziej nas domowa niżeli postronna zwojowała siła, instabunt IMć pp. posłowie nasi, aby constitutio circa securitatem bonorum et honorum reassumowana była. 16. Prowiantowe pieniądze iż zostają niektóre przy IMci p. Janie Stanisławie Sikorskim, a niektóre przy retentorach zatrzymane, przeto iż około nich żadnej nie masz z konstytucyej konfirmacyej i że w ziemi halickiej łanów non est usus a niektórzy wydawać ich nie myślą, tedy to wybieranie do dalszego odkładamy czasu, ażeby do decyzyej skarbowej od sejmu nie był inkwietowany. 17. P. Kutnarzski sekretarz IMci Hospodara Wołoskiego, iż bene meritus zostawa de regno, wniosą instancyą swoją IMcie pp. posłowie nasi, aby indigenat otrzymał. 18. Ponieważ diminucya monety stanęła, tedy żeby albo in suo antiquo zostawała robore, albo jeśli diminucya ta odmienić się nie może, przynajmniej aby pretia rerum staniały wniosą instancyą swą IMcie pp. posłowie nasi.

60-62 1651 87 19. Iż IMć p. Józef Swierski miecznik halicki i poseł nasz ustawicznie ojczyźnie zasługiwać się nie przestawał, aby in consideratione IMciów zostawał, wniosą instancyę swoją IMcie pp. posłowie nasi. 20. Iż majętności Zbaraskie i Załęskie JO. książęcia IMci Dimitra Korybuta Wiśniowieckiego prawie posiadły przez ciężką obsidią popiołem, aby od podatków Rzptej uwolnione były wniosą instancyą swą IMcie pp. posłowie do lat kilku. 21. IMć p. Jarosz Swierski, iż w niewoli zostawał a skarbowi winien, aby od tego uwolniony był długu wniosą instancyę IMcie pp. posłowie nasi. 22. Za IMciami pp. rotmistrzami ziemi halickiej interponent swoję przyczynę IMć pp. posłowie nasi, aby banicye na nich otrzymane kassowane były, którym siedm tysięcy do koekwacyi należącej pozwoliliśmy. 23. Miasta Trembowla i Sniatyn iż per hostilem rabiem solo porównane zostają, wnosić będą instancyą swą IMcie pp. posłowie nasi, aby od podatków Rzptej i od żołnierza do lat kilku uwolnione było. Te wszystkie punkta IMciom pp. posłom oddając dexteritati, fide, honore, conscientia onych obowiązujemy, a dla lepszej wiary IMci p. marszałkowi naszemu zleciliśmy podpisane i zapieczętowane do akt halickich i trembowelskich podać w Haliczu die secunda Novembris anno 1650. Paweł Potocki na Potoku marszałek sejmiku generalnego ziemie halickiej. Castr. Hal. Rel. 143 p. 1297 — 1303. 61. Halicz, 16 stycznia 1651. Fragment laudum sejmiku relacyjnego halickiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemie halickiej na sejmik relationis do Halicza pro die decima sexta mensis Januarii z sejmu blisko przeszłego warszawskiego na- znaczony zgromadzeni, przychylając się do konstytucyej sejmu tegoż i aprobaty laudi praesentis o wydawaniu podatków, na przeszłym sejmie postanowionych, takowy sposób contribuendi po- stanowiliśmy, iż podatki te z łanów i pól, które post desolutionem ponieważ długów cetitudo w tem spusto1 Castr. Hal. Rel. 143 p. 1382. 62. Halicz, 20 kwietnia 1651. Fragment laudum sejmiku halickiego. 1 panowie poborcy od takowych dekretów uwolnieni byli i ziemia nasza przy pra- wach i zwyczajach swych zostawała a dla pewności tę namowę naszę do akt grodzkich podać IMci panu marszałkowi koła naszego zleciliśmy. Działo się w Haliczu dnia 20 kwietnia2 roku Pańskiego tysiąc sześćset pięćdziesiątego pierwszego. Stanisław Głowiński sędzia ziemie i mar- szałek sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 142 p. 438. 1 Abjurata uchwalonych podatków w powiecie trembowelskim ob. Castr. Tremb. 133 p. 1 — 25, 111 — 114, 176—179. 2 Na ten dzień naznaczył król sejmik halicki, uniwersałem z Warszawy 23 lutego 1651 r. dato- wanym, pragnąc, aby podczas generalnej jego wyprawy granice ziemi halickiej od Węgier, Wołoch jakoteż od opryszków były bespieczne i polecając, aby na tem sejmiku dostatecznie obwarowano bespieczeństwo tej ziemi. C. Hal. Rel. 143 p. 1532—33.

1652 63 63. Halicz, 8 stycznia 1652. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya IM. pp. W. i Urodzonym Janowi Teodorykowi Potockiemu podkomorzemu, Stanisławowi Głowińskiemu sędziemu urzędnikom ziemskim halickim, Ludwikowi Wyżdze stolnikowi ziemie lwowskiej i dworzaninowi J. Kr. Mci, Alexandrowi Gruszeckiemu łowczemu czerniechowskiemu i rotmistrzowi J. Kr. Mci, Janowi Stanisławowi Jastrzębskiemu, pisarzowi grodzkiemu żydaczewskiemu, Wojciechowi Dominikowi Bieniowskiemu, wójtowi dziedzicznemu kołomyjskiemu, posłom ziemi halickiej na sejm przyszły sześćniedzielny warszawski przez IMciów pp. obywatelów ziemi halickiej i powiatów jej na sejmiku tak pro die nona Octobris według uniwersału J. Kr. Mci złożonym a potem ob saevientem po wszystkich miejscach pestem na dzień ósmy stycznia przez uniwersał IMci p. podkomorzego odłożonym zgromadzonych, zgodnie in loco solito obranym namówiona i dana. 2. Jasne jest nietylko postronnemu chrześciaństwu ale i pobliźszemu pogaństwu jawne wszystkiej Rzptej naszej przy łasce Bożej nieulęknionem sercu i wielkiej odwadze J. Kr. Mci p. n. m. szczęście, któremu donata haec sors, ut1 tot bellis maxime victi tandem vicerimus, stąd że in tanta funerum domesticorum clade to nam solacii loco, że J. Kr. Mć integritate najjaśniejszego majestatu swego ex salute nas wiernych poddanych swych meretur i nie ustawając o całości ojczyzny naszej obmyślawa; przy powinszowaniu tedy J. Kr. Mci dni szczęśliwych wysokich tryumfów z nieprzyjaciół zwycięstwa, sławy nieśmiertelnej wierne nasze poddaństwo pp. posłowie nasi zalecą. 3. Ludzie rycerscy, którzy zdrowia i substancye swoje dla usługi Rzptej poświęcali, jako IMcie pp. hetmani, pułkownicy i rotmistrze za odważne dzieła swoje w oczach J. Kr. Mci pod przeszłe expedycye Rzptej oświadczone ażeby gratitudinem od króla IMci uznali prosić, jako i ci którzy debita meritorum stipendia mają, aby od skarbu uspokojeni byli, starać się pp. posłowie będą. Specialiter zaś aby na potomki świeżo zmarłego IMci p. kasztelana krakowskiego 2, który i sam zdrowiem swojem usługę Rzptej zapieczętował i tot cara pignora sua dla Rzptej pozbył J. Kr. Mć. miał osobliwy respekt pp. posłowie zalecić mają. 4. Pacta pośledniejsze pod Białą Cerkwią z Kozakami zawarte, jeśli że to et dignitati rei militaris et integritati Reipublicae expedit aby były per constitutionem anterioribus omnibus casssatis approbowane, zniosą się pp. posłowie nasi z stanami koronnymi. Wiedząc jednak, że ten z pogaństwem niepewny pokój i swawolne chłopstwo nie tak snadno in unum coalescare może, zatrzymanie liczby wojska tego, które jest w zaciągu Rzptej z przeszłego sejmu uchwalone i namówione pp. posłowie nasi urgebunt, aby ci, quos beneficia non mutant metu aliquo modo coerceri mogli, supplementy jednak żeby u szlachty polskiej nie cudzoziemskiej ordynowane były, dojrzeć mają. 5. Certissima jest cuiusvis imperii custos castrorum disciplina, która de quodam Reipublicae nostra i felici fato lubo jest tak wielą praw obostrzona, jednak z wielu przyczyn, ale osobliwie że żołnierz w borgowną służbę się ukraca, więc że [w] swoje wprawić się nie może, pilnie będą około tego pp. posłowie nasi chodzić, aby żołnierz w borgową służbę nie wchodził, ażeby tak pro praeteritis z wybranych dwudziestu czterech poborów wziął swoje stipendia et in futurum, żeby na każdą ćwierć, bez tak wielkich jako się skarzy wojsko powłok, 1 et w H. 2 Mikołaj Potocki

1652 89 zasłużone mogło mieć z skarbu1 znieść się mają. Reassumować przytem konstytucye de disciplina militari z tym dokładem, aby na komisyach cudzych krzywd pp. komissarze w amnistyą nie puszczali i ta nimia licentia przechodzącego żołnierza, dla których nietylko u poddanych naszych, ale i sami ad extremam nie przyszli securitatem pohamowana była, żeby u stanowiska u szlachty i poddanych ich podwody i stacye wzięte pp. żołnierze coram officio castrensi facti comissi odpowiadali et sine appelatione sądzeni byli, a banicyą gdy da otrzymać na sobie, aby nie w Trybunale ale in eodem foro znosić się iure victus powinien idem sola satisfactione laesae parti et quietatione obtenta. PP. rotmistrze zaś aby osiedli według dawnego prawa byli, więc IMci pp. hetmani aby assygnacyi na zaciągnienie chleba do dóbr dziedzicznych szlacheckich sub poenis de disciplina militari sancitis nie dawali. A że skarb in sufficentiam zapłaty z namówionych przeszłych podatków causatur i na potem de defectibus praecavet, tedy aby czopowe ze wszystkiej Korony do skarbu Rzptej przywrócone było pp. posłowie prosić będą, także od wołów i zbóż z Korony wychodzących, ci którzy się tym handlem bawiąc pretextem wolności szlacheckich tego podatku Rzptej umykają, aby pewną kwotę płacili, domówią się. 6. Exempty pp. żołnierzom u prawa aby były dawane według praw dawnych sine iuratoria probatione, non obstantibus decretis tribunalitiis praeteriti iudicis in contrarium ferowane. 7. Prawdziwa to jest, iż exercitus sine comeatu vincitur sine ferro, w czem i my jesteśmy tot exemplis edocti; starać się tedy pp. posłowie u Rzptej mają, aby żołnierzowi hiberna tak wielu sejmów traktowane skutecznie namówione były, gdyż tak wielke wojsko gdyby się miało po Koronie przechodzić, ultimum exitium onejby pewnie przyniosło. 8. Dowodem są nietylko historiae ale i viva protunc generosa pectora, jako ta sławna korona virtute świątobliwych przodków naszych crevit et fortitudine rosprzestrzeniona jest, której2 chęć do dzieł rycerskich i dotąd w nieodrodnym potomstwie zostawa. Lecz, że w szerokiem państwie i rozrodzonych szlacheckich domach expedycya przez pospolite ruszenie viritim z ciężkością Rzptej przychodzi, inibunt na przyszłym sejmie, tak jako J.Kr.Mć. proponuje, pp. posłowie nasi modos, jakoby służba nasza wojenna in vices pospolitego ruszenia per delectum łanowego żołnierza, któryby et dicto obsequentior et facto expeditior na każdą Rzptej usługę był, skąd i gotowość na wstręt każdego nieprzyjaciela i ćwiczenia w rzeczach wojennych młodź szlachecka by miała. 9. Osobliwe to J. Kr. Mci dzieło, że in pace de bello, in bello de pace cogitat, co i w tych traktatach z królestwem szwedzkiem widzieć każdy może, przetoż aby eam curam nie chciał J. Kr. Mć. p. n. m. w skończeniu ich intermittere, prosić pp. posłowie mają i sumpt pp. komisarzom namówić. 10. Municya miast Krakowa i Kamieńca jako jest Rzptej potrzebna snadno każdy osądzi, na nich bowiem prawie wszystko salus regni zawisło, providebunt tedy pp. posłowie z stanami koronnymi tak wielkiej ich ruinie, także i fortecy jakiej in casum codziennych trwóg w ziemi halickiej namówią się, także i Lwów aby był praesidio opatrzony przyczynią się. 11. Ludziom cudzoziemskim aby za ich w Koronie naszej odwagi, usługi i chęci nie miała patere gratitudinis via rzecz by była niesłuszna, przetoż do nobilitacyi ich wyjąwszy p. Ubalda i p. Szawgoca3 przeszkadzać pp. posłowie nie będą także i Krysie Kozabowi tem jego życzliwość gratificabunt. 12. A że securitas publica in securitate consistit privatorum, przetoż iżeśmy na pograniczu od Wołoch i Ukrainy zostając nie są od swawoleństwa wolni, edocti pp. obywatelów 1 skarbem 2 ktora 3 Szawioca w H. Akta grodzkie i ziemskie XXIV 12

1652 63 fatali exemplo a fortec takich, którymbyśmy fortunas et capita nostra powierzali nie mamy, zlecamy to pp. posłom, aby nam approbacyą laudi na obronę domów, które na sejmiku relacyjnym namówimy przynieśli, na którym aby i skorygowanie ksiąg ziemskich i grodzkich przez nieprzyjaciela spustoszenie skutecznie namówić nam było wolno i sumpt na to obmyśleć cavebunt. 13. Na tenże sejmik aby nam namowę o podatkach jeśliby Rzptej jakie uchwalone onych nie pozwalając do braci przynieśli, albo więc uwolnienia od nich, ponieważ to wszystkiej Rzptej nie tajno, jako ta prowincya od nieprzyjaciela infavillam redacta a teraz przez powietrze do ostatka zniszczona, domówić się pp. posłowie mają tak, żeby skarb abiurata desertatorum w przyszłych podatkach ziemie naszej kazał przyjmować według konstytucyej na sejmie szczę-śliwej koronacyej J. Kr. Mci nam danej. 14. Wprawdzie małe subsidium ziemia nasza miała z prowentu czopowego i prasołki ad aerarium nostrum przychodzącego, żeśmy jednak stąd i żołnierza sustentowali et expensas publicas prowidowali a skarb prasołkę od czopowego odcina, upomnieć się tego pp. posłowie mają, aby to pospołu jako przedtem przy czopowem chodziło i pp. poborcy nasi od skarbu nie byli trudnieni. 15. Starostwa sądowe przez kondenzy małżonkom in solidum bardzo obcinają, przetoż aby takie przywileje tak przedtem jako i na potem nie były ważne, domówić się pp. posłowie mają. 16. Z dawnych czasów pożądana correctura iurium aczejby mogła przyjść do swego efektu innuent pp. posłowie et precipue, aby processus in causa expulsionis uti privilegiatum aby termini evasione znoszone nie były domawiać się będą. 17. A że po teraźniejszem spustoszeniu siła się słobód otwarza, przetoż iż nemo alterius damno locupletari debet, serio pp. posłowie instabunt, aby causae profugorum sine appellatione według praw dawnych et quibusvis dilationibus sądzone w ziemstwie się kończyły. 18. Securitas bonorum et honorum na sejmie szczęśliwej koronacyej J. Kr. Mci odło-żona per legem posteriorem niedostatecznie interpretowana, aby ad mentem Reipublicae namó-wiona była, ażeby ci, którzy broniąc securitatem ojczyzny, buntowników w dobrach szlacheckich gromili i onych znosili, nullatenus o to molestowani1 nie byli et res privatorum w cale zostawali starać się pp. posłowie będą. 19. Komisya od Wołoch aby do effektu przyszła et iniuria którym się dzieją represaliis zabieżeć się mogło pp. posłowie nasi nie zapomnią. 20. Reassumując konstytucyą 1562 o osiadłości dygnitarzów domówią się pp. posłowie, aby też poena wszystkich urzędników tak ziemskich jako i grodzkich także i na deputacye poselstwa w ziemi naszej się wracających a osiadłości tu rzetelnej nie mających sine appellatione lubo w grodzie lubo w ziemstwie extendowana była. 21. Przez śmierć pp. sądowych ziemskich, a potem interregnum, wojny i teraźniejsze powietrze sądów ziemskich kilka lat nie mogliśmy mieć, teraz iż następuje do sądzenia województwo i powiat nasz, przetoż wniosą instancyą pp. posłowie, aby roki ziemie halickiej post festum sancti Joannis Baptistae sądzone być mogły. 22. Constat liquidissime, jako ziemia nasza mieczem i ogniem nieprzyjacielskiem i teraz powietrzem jest zniesiona, zaczem kwarta ex funditus desolatis płacona być nie mogła, przetoż aby libertacya od niej do lat kilku mogła być, starać się pp. posłowie mają i ci którzy jej pod teraźniejszą wojnę i powietrze przesłać do skarbu nie mogli, aby za winami nie byli. 23. Ad publicam i to należy utilitatem, abyśmy w następujących sądach trybunalskich bez deputata nie zostawali, przetoż iż IMć p. Adam z Więcborga Zebrzydowski, na gorącą oby- 1nullifikowani

1652 91 watelów tutecznych instancyą dalszą sobie miłość ich pozyskując kurrencyi swojej na Trybunale IMci p. Mikołajowi Truskolańskiemu, miecznikowi ziemi lwowskiej, publice na sejmiku ustąpił, przetoż i na on czas elekcyi deputackiej IMć p. miecznik lwowski przez nas obrany i teraz zgodnie użyty, aby funkcyej swojej dosyć czynił, prosimy. 24. W pamięci dobrej J. Kr. Mci p. n. m. i wszystkiej Rzptej jako obywatele tutejsi będąc expositi nieprzyjaciołowi, za uniwersałem IMci p. hetmana koronnego nie czekając trzecich wici sami ultro do obrony tych krajów accellerarunt i tak wielki impet furientis plebis i zachodzących nieprzyjacielskich zagonów piersiami swymi propulsarunt i dotąd prawie dla swawoleństwa w kupie i gotowości zostawać musieli, przetoż aby J. Kr. Mć i Rzpta na to osobliwy wzgląd mając o tej, która nas do płacenia półtrzecia poborów obligi pociąga uwolnić raczył prosić pp. posłowie mają. 25. Nie ustawająca z młodych lat ochota nieuprzykrzona przez wiek wszystek trudy wielkie z nadwyrężeniem substancyi koszty które od stołecznych począwszy przez wszystkie expedycye z odwagą zdrowia swego tak świętej pamięci pp. ojcu i bratu królom polskim jako i J.Kr. Mci teraźniejszemu IMć p. Stanisław Potocki wojewoda podolski oświadcza, merita condigna ich miał rationem, wniosą pp. posłowie instancyą. Więc że miasto Podhajce i Studenica jego dziedziczne teraźniejszą wojną i powietrzem spustoszone zostały, aby wolnościami nadane były starać się będą, przytem i affektacyą J.Kr.Mci za IMci p. podkomorzym Brzeskim litewskim a onego za spustoszenie przez wojsko majętności jego Brzesteckiej affektowi pańskiemu zalecą. 26. Non degeneravit od przezacnych przodków swoich IMć p. Jan Potocki wojewodzic bracławski, który żadnej przysługi Rzptej nie omieszkiwa i pod Zborów chorągiew kozacką za listem J. Kr. Mci przypowiednym wziąwszy te swym kosztem zaciągnął, na komissyej lubelskiej zaś za dwie ćwierci tej chorągwi swej nie odniósł zapłaty. Która to chorągiew pod niebytność jego dobra jego Buczacz dziedziczne z przyległościami zajechawszy, niezmiernie spustoszyli i swój żołd wybrali, przetoż aby albo ten żołd z skarbu Rzptej uiszczony mu był, albo też majętność jego i teraz świeżo przez powietrze do ostatka zniszczona, t.j. Buczacz i Barysz z przyległościami do lat sześciu od podatków Rzptej nempe czopowego i podymnego uwolniony był przyczynią się pp. posłowie. 27. Zacne i odważne IMci p. chorążego koronnego słusznej u J. Kr. Mci potrzebuje wdzięczności, przetoż nie przepomnią pp. posłowie nasi za nim instancyą do J. Kr. Mci wnieść. 28. Odnieśli objetnice na przeszłym sejmie tak od J. Kr. Mci jako i od Rzptej pp. rotmistrze ziemie zaszej, aby im straty i koszty ich pod Zborowem podjęte jakkolwiek wynagrodzone były, co aby do skutku przyszło starać się pp. posłowie mają. 29. Z wielką swą fatygą w podeszłym wieku IMć p. Bronisław Gruszecki cześnik ziemie halickiej, gdy się IMć p. chorąży w powinności swej nie począł, na urząd choręstwa przez nas pospolitego ruszenia obrany, tę pracowitą funkcyą odprawił, przetoż przyczynią się za nim ziemie naszej pp. obywatele, aby się przy tym urzędzie został IMć p. chorąży dalszej łaski J. Kr. Mci czekał. 30. Meruit to virtus i rycerskie dzieła IMci p. Szczęsnego Jasińskiego strażnika i obywatela ziemi naszej, aby mu była jakakolwiek od Rzptej gratitudo pokazana, przetoż będą za nim pp. posłowie nasi prosić, ponieważ wsi starostwa kałuskiego nowo osiadłe w sąsiedztwie go ścisnęły i od lasów pobliższych przesiadły, żeby mu potomkom jego gdzie commodius będzie mógł zasiec w lasach kałuskich na potrzebę domową i poddanym jego do wsi Bereźnice nie była broniona. 31. Nie tylko dawne ale i świeże w Rzptej z przodków swych usługi IMci p. Jakuba Łabęckiego rotmistrza J. Kr. Mci wyciąga po Rzptej w prośbie jego afekta, aby mu była na Ukrainie majętność jego Markusze, teraz mu prawem dożywotnim służąca w dziedzictwo obró- 

1652 63-64 cona. Za którym wniosą do króla IMci pp. posłowie nasi prośbę, w ostatku integram concludendi potestatem naszym pp. posłom dając fidei et bonorum IMciów obligujemy, aby zlecone przez nas negotia na pamięci mając integritatem Reipublicae et nostrum przestrzegali, a żeśmy pp. braciej naszej sejmiku wiśnieńskiego dla powietrza tych konsultacyi nie prezentowali, obmowę uczynią, którą z podpisem i pieczęcią IMci p. Głowińskiego sędziego ziemskiego halickiego i marszałka koła naszego podać do akt zleciliśmy. Działo się w Haliczu die loco et anno ut supra. Castr. Hal. Rel. 144 p. 6-16. Na zamku w Trembowli, 8 czerwca 1652. Laudum ziemian trembowelskich. 1. My wszyscy niżej podpisani a w zamku J. Kr. Mci trembowelskim przed nieprzyjacielem Krzyża Świętego a die octava Junii anni praesentis zawarci, takowy między sobą dla potężniejszego nieprzyjacielowi odparcia porządek zastanowiwszy, onemu tak parere chcemy, jakobychmy artykułom niżej opisanym żadnej kontradykcyej nie uczyniwszy, onymże pod winami prawem wojskowem opisanemi in toto podlegali. Jakoż każdy z nas manu stipulata obowiązu­jemy się tego miasta nie odstąpując bronić. 2. A naprzód uważając to, iź żaden conventus publicus sine regimine zostawać nie może, przeto i my dla porządku większego za regimentarza obralichmy sobie IMć p. Zamiechowskiego wojskiego trembowelskiego jako tego, który ma absentia capitanei loci praesentis1 et publicae expeditionis munere suo tribunatu inhaerendo na tym zamku zostawać zwykł. Przydalichmy też IMci za koadjutora IMć p. Jakuba Poklękowskiego podstarościego prowentowego tutecznego. Pod których IMciów cale poddawszy się regiment, tego po IMciach potrzebujemy i obu Ich Mciów praesenti laudo nostro prosimy, aby się Ichmość z sobą znosząc a powinności swojej dosyć czyniąc i porządek pod takowy czas niebespieczny, czuły i dostateczy prowadząc, z nami się we wszystkiem communicatis znosili consiliis, mając na pilnem oku swoim plebem familicam, aby się do zamku nie cisnęli, gdy tu żywności zapasu mieć nie będą, boby zaś z niedostatku i nas nowym nabawili niebespieczeństwem 2. 3. A że względem zgromadzenia po zamkach zapierających się sine deliquente być nie może, tedy zabiegając temu, aby w pośrodku naszym żadne się nie działy excessy, tedy naznaczyliśmy sobie hoc laudo nostro sędziów dwóch IMci p. Tomasza Jemelitę miecznika ziemi chełmskiej i IMci p. Jana Czarnieckiego pisarza grodzkiego tutecznego, aby IchMć causas facti et recentium criminum sądzili występnych, począwszy od starszych aż do młodszych iuxta qualitatem delicti winami karali, non derogando tamen muneri podstarościego tutecznego, któremu zwierzchność sądów nad mieszczany, Żydami i włością tuteczną de pleno zostawać ma, co praecustodito, iż jeżeliby który mieszczanin, Żyd tuteczny zabieżaninowi krzywdę jaką uczynić miał, takowy każdy, przed IchMć pp. sędziami obranymi odpowiadać i sprawić się będzie powinien. 1 Rafał Kazimierz Makowiecki. Pomiędzy wojskiem a przydanym mu do pomocy podstarościm nie było zgody, czego dowodem protestacya podstarościego, że w czasie zgromadzenia się na zamku szlachty naprzód złajał go wojski a potem pugno in faciem uderzył. C. Tr. 133 p. 320. 2 i nas nowem nie bawili niebespieczeństwem.

1652 93 4. Obralichmy też sobie za rotmistrzów IMciów panów p. Łysosławskiego, p. Błażowskiego, p. Piekarskiego, p. Rojowskiego, p. Wolskiego, którzy IchMcie pro prudentia sua zregestrowawszy nas wszystkich, tudzież mieszczan, Żydów i poddanych i zabieżan omni suspitione carentes kwatery rozdzielili, według której dimensyej, aby każdy swojej pilnował kwatery ciż IchMć dwóch z pośrodka nas aby w bramie na placowej straży na kożdy dzień ordynowali, a osobliwie z tych, którzyby koni nie mając pilnej straży odprawować nie mogli. Którą pilną straż kożdy z nas nemine excepto według regestru odprawować powinni będziem, jakoż a data praesentis z starszego regestru odprawować zaczęła się. 5. Aby tedy ta straż porządniej odprawować się mogła, przydajemy jeszcze strażników dwóch, t. j. IMć p. Dzieblowskiego i IMć p. Gołaszowskiego, którzy IchMć według obowiązku swojego w nocy i we dnie kwatery obchodzić, straży postanowionej doglądać powinni i jeżeliby kogo takowego swoje powinności [nie] czyniącego na kwaterze znaleźli, onego fraterne napomniawszy pp. sędziom onego niedbalstwo opowiedzieć mają. 6. Aza nietylko my sami to laudum nostrum stanowiamy [którzy] na to miejsce dla obronienia zdrowia naszego zgromadzilichmy się, ale i inszych wielu 1 zabieżan, Żydów znajduje się, tedy ci wszyscy którzybykolwiek na zamku swoje deposita mieli, powinni będą na strażników dwóch składać się, według zdania IMci p. regimentarza, czego IMć w wybieraniu tych 2 pieniędzy i w rozchodzie onych doglądać ma każdego, jednak z [tego] ciężaru poddanych naszych excepujemy. 7. Quod autem precipuum że żadna forteca bez wody być i bez tego elementu żaden człowiek i bydle żyć nie może, tedy studnię zamkową tuteczną warujemy sobie, aby do niej IMć p. podstarości tuteczny wszystkie rekwizyta jako linę, wiadro sufficienter dodał, jakoż in pu­blico conventu nostro nomine suo dosyć uczynić ofiarował się i jeżeli co de sumptibus IMci p. starosty dołoży, na to rozjeżdżając się dać asekuracyą, submitujemy się. Kładziemy też to onus na p. podstarościego, aby tę studnię jednemu a pewnemu i niepodejrzanemu w administracyą podał, aby infekcyej tej wody, wzięcia liny i innych przyczyn doglądał, przydawszy mu jeszcze dwóch do wyciągania wody. 8. Upatrują też to, iż arendarz tuteczny propinationis liquorum przy takowem naszem zgromadzeniu nie mógł był dostatecznie dodać, tedy warujemy sobie tego, aby zabieżanie, Żydzi wolny szynk piw, miodów, gorzałek mieli na zamku tylko samym a nie w mieście prze­dawać, aby sine praeiudicio IMci p. starosty tutecznego było. 9. Jeżeliby też z nas kto do koła zwyczajnego nie stanął, ma być karany winą takową, aby przez jedną mszę świętą z dobytą bronią stanął w kościele, excypując jednak legali impedimento occupatos, które przecie, uprzedzając czas, pp. sędziom opowiedzieć wprzód mają. 10. Które to wszystkie wzwyż napisane artykuły każdy z nas zstrzymać i onym dosyć czynić fide, honore, conscientia obligujemy się, i aby swój robur brały ad executionem ad acta dnia dzisiejszego przyszły i suum rigorem otrzymały i rękami naszemi one podpisać aprobu- jemy. Działo się na zamku J. Kr. Mci trębowelskim dnia ósmego Junii roku tysiąc sześćset pięćdziesiątego wtórego. Jan Małachowski, Gabryel Zamiechowski wojski trębowelski, Tomasz Jemielity miecznik ziemie chełmskiej, Jan z Czarnce Czarniecki pisarz grodzki trębowelski, Sta- nislaus Bilicki Kosmider, Piotr Karsnicki, Jan Siedlecki, Łukasz Dziwłowski, Jakób Poklę- kowski, Jan Piekarski, Mikołaj Rojewski, Wojciech Błoński imieniem p. Stanisława Wolskiego, Andrzej Poniatowski, Wojciech Błoński imieniem pp. Aleksandra i Andrzeja Wasilkowskich, Marek Trzaskowski, Jan Jurowski, R. Chrząstowski, Andrzej Poniatowski imieniem p. Szymona Gadomskiego, Stanisław Łysoskurski imieniem rodzonego, P. Piekarski, Jan Matecki na żądanie 1 mieli 3 tego

1652 64-65 p. Stanisława Bukowińskiego podpisałem się swoją ręką. Andrzej Biernacki, Jan To[masz] Jabłonowski, Stanisław Łysoskurski, Ludwik Winarski, Andrzej Szluziński, Mikołaj Strynowski imieniem p. Łozińskiego, Jan Piekarski jako proszony imieniem p. Alexandra Zulickiego, An­drzej Biernacki, Szymon Przyborowski, Andrzej Biernacki Grzymała, Ah^eS MajiHHCKnfi, Prot Olszowski, Piotr Sokołowicz imienim p. Andrzeja Kulczowskiego. Castr. Tremb. 133 p. 315—320. 65. Halicz, 8 lipca 1652. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya IMci p. Jerzemu Mrozowickiemu pisarzowi ziemskiemu halickiemu sekre­tarzowi J. Kr. Mci posłowi na sejm do J. Kr. Mci p. n. m. z sejmiku w Haliczu według uni­wersału J. Kr. Mci dnia 8 lipca odprawionego za zgodą wszystkich IMciów dana1. 2. Jedyna to jest w tak ciężkich fatorum nostrorum obrotach civibus konsolacya, gdy supremi principis prudentia zranione miłej ojczyzny corpus tempestivis medetur pacis artibus Wstrętem to zawsze być musi i postronnym narodom, gdy J. K. Mć. p. n. m. szczęśliwie osiadszy skrzydła majestatu polskiego orła czułem majestatu swego berłem una manu ad orientem altera ad occidentem ad tuendam miłej ojczyzny pacem niezwyciężonego przy łasce Bożej orła extendit alas, i jako czuły pastor populorum paterna solicitudine nie uchylonemi ramionami tanquam indomitus Atlas świat nasz polski dźwigając, legibus et armis regno suo querit pacem. Bespieczna pewnie pod szczęśliwem panowaniem musi być civium securitas, gdy całość naszę, jako in alta navi ad gubernacula Reipublicae siedząc, jako szczęśliwy nauclerus pro ratione tempestatum et temporum dirigit, gdy hoc unicum in votis raczy mieć, aby paccatem et florentem Rempublicam in aura coelestina2 złotego pokoju mógł collocare. Jakoż to jest od Boga spirantia po tak wielkich nawalnościach szczęśliwej spokojem godziny, kiedy in tempore staro­polskiej cnoty trybem w tak ciężkich Rzptej nawalnościach i majestatu ostrożnego civibus summere arma, każe, za te tedy ojcowskie pieczołowanie i wczesną prowidencyą w którem J. Kr. Mć. p. n. m. ku dobru naszemu dies et noctes impendere raczy IMć p. poseł nasz przy niskiem oddaniu wiernych poddanych posłuszeństwie podziękowawszy, prośby nasze majesta­towi J. Kr. Mci p. n. m. i ojcowskiemu te proponować będzie. 3. To unicum opowie J. Kr. Mci p. n. m. jako już in visceribus ziemie naszej ultima securitatis petitur sedes, gdy wszystkie miasta i wsi wszystkie, civium substancye, ferro et igne zniósszy w powiecie śniatyńskim i kołomyjskim tak wiele jasyrów ze wszystkiego kąta pokuckiego na swoje zapędziwszy koczowiska, ad extremum wszystkie ziemie własnością jakąś już sobie swoi, zaczem będzie prosił J. Kr. Mci p. poseł nasz, aby paterna benignitate patrząc na zniszczenie powiatów tych, w których i dotąd ferialiter grasuje nieprzyjaciel, żeby do większego Rzptej nie przyszło niebespieczeństwa za ustąpieniem tej prowincyi, aby J. Kr. Mć p. n. m. exemplo pierwszych expedycyi tu przy Haliczu pospolitem ruszeniem... stawać kazać raczył. 1 Król zwołał sejmik halicki na 8 lipca celem uchwalenia obrony od Kozaków, Tatarów i Turków C. H. 144 p. 445—9. 2 inter aura coelia w H.

65-66 1652 95 4. Prosić i o to obnixe będzie, aby in tam afflicta re nostra i opłakanych krajów naszych ad parvam manum nostram dla obzory tej tu prowincyi, na której prawie omnium sparła się salus et securitas, raczył prędkie obmyśleć praesidium. 5. Stosując się do woli J. Kr. Mci o skróceniu sejmu przyszłego i o tem, aby IMciom pp. posłom naszym obranym na sejm mentem nostram deklarował, aby sejm ten jako najkrótszy być mógł, i to cokolwiek concordes na tym sejmiku umówili szerzej obecny oretenus referował. Działo się w Haliczu dnia 8 Julii, tysiąc sześćset pięćdziesiątego wtórego. Jędrzej Potocki starosta halicki, kołomyjski marszałek koła sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 144 p. 454- 456. 66. Halicz, 9 września 1652. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy i rycerstwo ziemie halickiej Zjachawszy się na sejmik elekcyej deputata oraz i relationis sejmiku przeszłego na dzień dziewiąty września anni praesentis, przychylając się do konstytucyej tegoż sejmu z relacyi IMciów pp. posłów naszych takowe laudum między sobą namówiliśmy. 2. Naprzód co się tknie podatków sejmem uchwalonych, iż nam konstytucya czasu wydawania podatków nie wyraziła a IMć pp. posłowie nasi odłożyli do naszej namowy, tedy my do wydania konstytucyą uchwalonych poborów a naprzód za borgową służbę ośmi primam diem Octobris naznaczamy. Te aby ziemia nasza z powiatami swymi pro tempore nominato IMci p. poborcy naszemu niżej mianowanemu wydała praesenti laudo stanowimy. 3. Na zaciąg nowy, konstytucyą mianowany, per quatuor tempora anni czterdzieście poborów uchwalone, do wypłacenia tych poborów czas takowy deklarujemy. Na pierwszą ćwierć do zapłacenia dziesięciu poborów diem eandem primam Octobris destynujemy. Na drugą ćwierć wypłacenie drugich poborów także primam diem mensis w kożde ćwierci przypadający naznaczamy do rąk IMci p. poborcy naszego, salvis podług prawa abjuratis. Do których poborów wybierania użyliśmy IMcie p. Jana Kurdwanowskiego podstarościego grodzkiego trembowelskiego, którego uważywszy koszty przy odbieraniu poborów pozwoliliśmy od każdego kwitu po groszy piętnaście, nad które więcej IMć p. poborca wyciągać nie powinien. 4. A iż iuramenta currunt circa devastata et peste extincta bona ziemie i powiatów naszych, tedy ex mutuo consensu nostro więcej od iuramentu nad groszy pięć suscepty wyciągać nie ma kancellarya. 5. Jest też to constitutione cautum, aby każda ziemia komissarza swego miała circa solutionem nowo zaciągnionemu żołnierzowi. Przychylając się tedy do tej konstytucyej uprosiliśmy WIMci p. Andrzeja Potockiego starostę halickiego, aby podług prawa opisanego tę funkcyą IMć p. starosta raczył expedire. 6. Także do zrewidowania włok w dobrach J. Kr. Mci wybranieckich w ziemie naszej będących IMć pp. Jerzego z Mrozowic Mrozowickiego pisarza ziemie halickiej sekretarza J. Kr. Mci i Adama Zebrzydowskiego podstarościego halickiego grodzkiego użyliśmy. Ci aby IMcie stosując się do konstytucyej sejmu przeszłego lustracyą do efektu przed sejmem przyszłym przywiedli i słuszną na sejmiku sejm uprzedzającym dali relacyą zleciliśmy, a tęż ralacyą na sejm da Pan Bóg przyszły odniosą IMci pp. posłowie od nas obrani.

66 7. Pro praesidio zamkowi halickiemu per constitutionem sto piechoty zaciągnąć z poborów uchwalonych w ziemi naszej pozwolono. My tedy przychylając się do tej konstytucyej zlecamy IMci p. poborcy naszemu, aby jako skoro na zamek halicki wprowadzona będzie piechota na każdy miesiąc swej według zwyczaju miesięczne nie zatrzymując oddawał pieniądze. 8. A iż czopowe z prasołką tej ziemie i powiatów do niej należących osobno przy ziemi halickiej zostawa, które się poczyna die decima quinta praesentis, tedy do wybierania onego użyliśmy IMci p. Wojciecha Bieniowskiego wójta kołomyjskiego virtuti integrae et fidei poleciwszy całą tę exakcyą, z której dać rationem na przyszłym da Bóg sejmiku eletionis deputata in anno millesimo sexcentesimo quinquagesimo tertio powinien będzie IMć p. Bieniowski, którego evincere ab impedimento od skarbu ratione prasołki powinniśmy, na co osobny skrypt dać IMć p. Bieniowskiemu zleciliśmy IMci p. Mikołajowi Truskolaskiemu miecznikowi ziemi lwowskiej marszałkowi na ten czas koła naszego ręką onegoż podpisany. Rachunek zaś czopowego ziemie naszej, które było in administratione niegdy IMci p. Jana Stanisława Sikorskiego pisarza grodzkiego halickiego dotąd, a za zejściem z tego świata zostawa przy sukcessorach zmarłego IMć p. pisarza grodzkiego, ten dla słusznych przyczyn odkładamy IMciom pp. sukcessorom ad festum Sancti Martini in anno praesenti, do którego wysłuchania rachunku deputujemy z koła naszego IMci p. Jana Kurdwanowskiego podstarościego grodzkiego trembowelskiego i Wojciecha Bieniowskiego wójta kołomyjskiego1. Ciż pomienieni IMci pp. deputaci zjechawszy się na czas mianowany do Halicza, tam rationem proventus et distributivae quam et restantem summam a successoribus recipient, która przy teraźniejszym IMci p. poborcy naszym czopowego zostawać będzie do decyzyi dalszej naszej; jednak to cavemus IMciom pp. sukcessorom zmarłego IMci p. pisarza grodzkiego halickiego, iż kwity jeżeli są jakie ręką IMciów pp. marszałków naszych podpisane IMci pp. deputaci nasi przyjmą. A iż na pomienionym IMć p. pisarzu grodzkim halickim co względem czopowego i prasołki ziemi naszej należącej otrzymana była banicya od instygatora koronnego w Trybunale radomskim, także i na IMci p. papieskim, tedy hoc laudo warujemy, że ab omni impedimento w tej sprawie successores zmar-łego IMci p. pisarza grodzkiego halickiego post praestitam satisfactionem reszty, która przy IMciach zostaje evincere powinniśmy. 9. A iż po wielekroć IMć p. Jerzy Mrozowicki pisarz ziemie halickiej sekretarz J. Kr. Mci jako bonus civis patriae, insistendo vestigiis domu swego przy trudach cum dispendio fortunae suae et salutis zwykł contestari usługę swoję na różnych miejscach ziemi tej naszej z ukontentowaniem IMciów braciej wszystkich, tedy wdzięczni zostając uznanych i przychylnych kandorów IMci w odwdzięczeniu szczupłe mając pod taki czas erarium, ofiarujemy IMci p. pisarzowi mianowanemu sto czerwonych zł. z czopowego, objecując i dalszą przy spólnej namowie naszej regratyfikacyą. 10. Na instancyą też i prośbę IMć p. Andrzeja Poniatowskiego za koszty i prace podjęte przy uwiezieniu podczas rebeliej kozackiej ksiąg grodzkich trębowelskich objecujemy na przy- szłym sejmiku bliższym nagrodę umówić. To tedy laudum nasze, aby ad acta z podpisem ręki IMć p. Mikołaja Truskolaskiego miecznika ziemie lwowskiej marszałka koła naszego podane było onemuż zleciliśmy. Dan w Haliczu dnia dziewiątego września roku tysiąc sześćset pięćdzie- siątego drugiego. Mikołaj Truskolawski miecznik ziemie lwowskiej marszałek na ten czas sejmiku electionis deputata i relationis sejmu blisko przeszłego. Castr. Hal. Rel. 144 p. 503—507. 1 Wspomniany Sikorski zaniemógłszy ciężko pojechał dla ratowania zdrowia do Lwowa i tu dnia 8 lipca ciężko chory uczynił manifestacyą w grodzie, że pilnie starał się zadość uczynić obowiązkowi poborcy, który to urząd na prośbę braci objął, że jednak szlachta zasłaniała się i wrogiem i morowem powietrzem, dlaczego też czopowego ledwie trzysta kilkadziesiąt zł. wybrał i te ma u siebie prasołkę wybraną w kwocie dwa tysięcy kilkaset zł. oddał, jednak kwitu na tę sumę od sędziego ziemi halickiej Stanisława Glińskiego nie otrzymał. Ob. Prot. Rel. C. Leopol. 639 p. 536.

1653 97 67. Halicz, 8 marca 1653. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada dygnitarze, urzędnicy i wszyscy obywatele ziemi halickiej na dzień dzisiejszy sejmiku powiatowego1 zgromadzeni, wiadomo czynimy, iżeśmy przy instrukcyi IMciom pp. posłom na sejm do Brzyścia Litewskiego wysłanym napisanej tę spólną namowę naszę uczynili. 2. Naprzód respektując na teraźniejsze uszczuplenie intrat dla spustoszenia tych krajów, nie chcąc jednak deesse bono publico tymże IMciom niektórym naznaczyliśmy względem kosztów, które ponosić muszą, ukontentowania, t. j. IMć p. sędziemu zł. 600, IMć p. pisarzowi ziemskiemu zł. 300, IMć p. podstarościemu trębowelskiemu zł. 300 i IMć p. Bieniewskiemu, jeżeli pojedzie, także zł. 300 oddać i na tę drogę onych posiłkować. Przetoż, aby te pieniądze IMciom należące IMć p. administrator czopowego quam primum oddał, mieć chcemy i onego tą naszą uchwałą onerujemy, kwity od IMciów z powzięcia tych sum asygnowanych dane przy kalkulacyi gotowi będąc przyjąć. 3. A że urodzonemu p. Jędrzejowi Poniatowskiemu nagroda kosztów jego miała być na tym sejmiku opatrzona, której na ten czas onemu praestare nie możemy, tedy do sejmiku relacyjnego to odkładamy, że go to dojdzie spem mając. 4. Więc że IMć p. Stanisław Papieski także IMć p. sukcessorowie nieboszczyka IMci p. Jana Stanisława Sikorskiego pisarza grodzkiego halickiego uczynili w kole naszem dostateczny rachunek i kalkulacyą administracyi swoich tak podymnego jako i czopowego, tedy aby im kwit był przez IMci p. marszałka dany zleciliśmy, eo jednak praecustodito, aby IMć p. Papieski retentorów swoich tak podymnego jako i czopowego za administracyi swej konwinkowanych regestr na przyszłym sejmiku oddał, IMcie zaś pp. Sikorscy według kalkulacyi podanym (sic) regester perceptorum roku przeszłego czopowych pieniędzy przez nieboszczyka rodzonego IMciów powziętych także z podpisem rąk swoich, także i regestr retentów ex anno 1651 niedobranych do rąk IMci p. marszałka sejmiku tego oddali. O które to retent dochodzenie na przyszłym da P. Bóg relacyjnym sejmiku, że sposób wynajdziony fraterneśmy sobie przyrzekli, na co dla pewności tę naszą uchwałę podać ad acta IMci p. marszałkowi podpisawszy zleciliśmy. Działo się w Haliczu dnia ósmego marca roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego pięćdziesiątego trzeciego. Stanisław Głowiński sędzia ziemski i marszałek na ten czas sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 144 p. 756-758. 1 Pod niebytność kasztelana hal. naznaczył z rozkazu królewskiego czas tego sejmiku poselskiego starosta miejscowy Jędrzej Potocki. Atoli w grodzie hal. wobec subdelegata Andrzeja Poniatowskiego Rafał Kazimierz Makowiecki starosta hal., Jan Kurdwanowski podstarości, Baltazar Ostroski notaryusz swem i ziemian trębowelskich 4 marca w grodzie tremb. po otrzymaniu uniwersałów króla w rozpisaniu sejmikowego terminu przez Jędrzeja Potockiego imieniem swem i ziemian założyli manifestacyą, ze z powodu oddalenia na miejsce i czas tego sejmiku nie zdołają się stawić. C. Tr. 134 p. 112. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 13

1653 68 68. Halicz, 8 marca 1653. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya IMciom pp. WIMci p. Jędrzejowi Potockiemu staroście halickiemu, ko-łomyjskiemu, urodzonym Stanisławowi Głowińskiemu sędziemu, Krzysztofowi Strzemeskiemu podsędkowi, Irzemu Mrozowickiemu pisarzowi urzędnikom ziemskim halickim, Janowi Kurdwanowskiemu podstarościemu sądowemu trembowelskiemu, Wojciechowi Bieniewskiemu wójtowi dziedzicznemu kołomyjskiemu posłom ziemi halickiej na sejm dwuniedzielny, w Brześciu Litewskim pro die vigesima quarta Martii przypadający dana i spisana w Haliczu die octava Martii anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo tertio. 2. Dowodnie to nasza baczy po J. Kr. Mci p. n. m. iż nikt magis inhaeret Jego pań-skiego majestatowi serca, tylko salus pospolita, za który afekt ku Rzptej naszej ojcowski podziękowawszy i szczęśliwych dni królowi IMci p. n. m. powinszowawszy, uniżoną naszą oddadzą IMć pp. posłowie czołobitność. 3. Aniżeli ad publica negotia ingres uczynią, uskarzą się i serio expostulabunt z kancellaryej J. Kr. Mci, że listy sejmikowe do ziemi naszej nie przysłane, dla czego się ordo consiliorum interrumpować musiał. 4. Sejm że nie w Koronie ale w Litwie, jako jest novo et inusitato exemplo złożony, tak jeżeli inne województwa na odprawowanie jego na tamtem miejscu nie będą pozwalali, do tegoż się i pp. posłowie nasi skłonią, sin minus zgody spólnej odbiegać nie będą. 5. Po szczęśliwem zaczęciu sejmu upomną się pp. posłowie nasi, aby się prawa o wakancyach et de incompatibilibus dosyć stało, do niczego inszego nie przystępując. 6. Zapłata wojsku koronnemu tak dawnego jako i nowego zaciągu porozumiawszy się z górnemi województwy, jeśli że przez skarbową czyli też województw dyspozycyą oną praestari, pp. posłowie providebunt ażeby quam primum doszła urgebunt. 7. Wielkie 1 jest impositum Mciom pp. hetmanom onus armorum, którego pilnując niesłuszna, aby procesami trybunalskimi aggrawowani byli. Przeto assygnacye do dóbr królewskich na chleb iteratis vicibus dane nie hetman ale ten, który ją uprosi aby odpowiadał, pp. posłowie Upomnią się, z których jurysdykcyej iż przeszłą konstytucyą wyjęte jest podawanie rotmistrzów wybranieckich, przeto się domówią pp. posłowie, aby przy starym zwyczaju i prawie zatrzymani byli, także i rotmistrzostwo kwarcianne aby nie było dawane tylko za zaleceniem hetmańskiem. 8. Wojsko koronne jako jest osobliwem staraniem IMci p. hetmana i inszych IMciów wojskowych w służbie Rzptej zatrzymane, tak i przy odniesieniu wszelkiej gratitudinis aby assekuracye IMciom kompensowane były et fides interposita eliberowana i ukontentowana była pp. posłowie obmyślą. 9. A że instans Reipublicae periculum inaczej tylko per arma propulsare nie może, upatrując to, że wojska koronnego posiłkować nie możemy tylko oppositis za całością ojczyzny pectoribus nostris, tedy przychylając się do zgody inszych województw, jeśliby pospolitem ruszeniem tę wojnę odprawować przyszło, aby go nikt nie uchylał serio co to pp. posłowie mają konstytucyą anni millesimi sexcentesimi quinquagesimi primi, w tym punkcie podnosząc, że szlachta osiadła za żołd Rzptej służąca, jeśliby sami osobami swymi w obozie służyli, aby 1Wszelkie

1653 99 poczty proporcynalne w powiatach swych mieli. Do którego to pospolitego ruszenia i miasta żeby należały według konstytucyej, dawszy w moc urzędnikom województw nieposłusznych, także i plebei dobra ziemskie quibusvis contractibus nie in commune trzymający, aby osobami swymi ono odprawowali, więc kupcy Żydzi aby się ad onera bellica przykładali w powiatach. 10. W pospolitem ruszeniu że ordo iustitiae jest postanowiony, do którego urzędnicy ziemscy należą, przetoż aby tak IMci pp. starostowie jako i pp. urzędnicy ziemscy przy województwach ziemiach i powiatach praesentes byli sub amissione urzędów swoich pp. posłowie serio cavebunt. Więc żeby w sądzie tym wojskowym ponieważ przez tę wojnę ordinaria iudicia mieć nie możemy, każdy mógł swoje krzywdy dochodzić obmyślą. Jeśli zaś łanowa wyprawa do konsensu Reipublicae nastąpiła, do zgody się inszych województw pp. posłowie akkomodować będą, eo precustodito, że ci, którzy sumy lubo wielkie lubo małe qualitercunque sobie assekurowane u kredytorów mają, od nich ani interesu ani żadnego pożytku nie biorą, aby do wyprawy nie należeli. 11. A że pod takowy czas zwykła się wszędy swawola szerzyć, osobliwie w naszych krajach l w pograniczu Wołoskiem zostawających, gdyż tam mamy capita seditionum na okazye nieszczęsne ojczyzny naszej vigilantia, przetoż ordinibus regni to przełożywszy, laudum które sobie względem domowej obrony naszej, dościa retentów niewydanych podatków na sejmiku relationis uchwaliliśmy, aby nasi aprobacyą pp. posłowie przynieśli starać się mają. Podatki jeśliby były od Rzptej uchwalone, aby od nich ziemia nasza jako funditus przez nieprzyjaciela i powietrze i żołnierskie przejścia zniesiona providebunt pp. posłowie, ażeby totum negotium to do braciej na sejmik relacyjny przynieśli. 12. Presidium Kamieńca Podolskiego, że według konstytucyi prowiantem nie jest opatrzone i przez Rzptą naznaczone urodzonemu Marcinowi Liniewskiemu że nie oddane, upomną się pp. posłowie, aby nikomu inszemu ale onemu oddane były, które jeśli skarb w szafunek komu inszemu podał nie mają być in rationibus przyjęte. 13. Należy wiele Rzptej na obronie zamku trembowelskiego, przeto aby był praesidio opatrzony pp. posłowie instabunt. 14. Rewizya wybranieckich łanów, że liquidari dla spustoszenia przez miecz i powietrze ziemie naszej halickiej nie może, ad feliciora tempora aby była odłożona prosić pp. posłowie mają. 15. Prasołkę halicką dosyć prowent mały, że skarb sobie uzurpuje, aby more solito przy czopowem chodziła na praesidium obrony ziemie halickiej pp. posłowie upomną się i processa o to z pp. poborców naszych aby były zniesione. •16. Wniesiona po kilkakroć za IMcią p. Janem Potockim wojewodzicem bracławskim o wrócenie pieniędzy na zaciąg ludzi służebnych pod Zborów wydanych instancya aby do skutku przyszła starać się pp. posłowie mają. 17. Ostatek dexteritati IMciów pp. posłów polecamy, fide et honore IMć obligując, aby bonum publicum przed oczyma mając, securitatem quam maximam nostri obmyślili. A te artykuły dla pewności ręką IMci p. marszałka koła naszego podpisane do akt podać zleciliśmy. W Haliczu dnia ósmego Martii anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo tertio. Stanisław Głowiński sędzia ziemski i marszałek na ten czas sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 144 p. 750-756. 1 po krajach mając

1653 69 69. Halicz, 6 maja 1653. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada, dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemi halickiej i powiatów jej trębowelskiego i kołomyjskiego pro die sexta Maii według czasu w konstytucyej mianowanego do Halicza na sejmik relationis zgromadzeni obronę spólną takową namówiliśmy. Naprzód iż do wyprawy łanowej ani pieniężnego żołnierza będąc w dobrach i substancyach naszych enervati possibilitatem nie mamy, ani poborów żadnych dla wielkiego tych krajów spustoszenia dać nie możemy; pospolite ruszenie, przychylając się do zdania J. Kr. Mci p. n. m., more od przodków naszych i nas samych usitato umówiliśmy sine divisione belli, gdy insze województwa na nie się do boku J. Kr. Mci stawią. 2. Na któreto pospolite ruszenie za wyjściem wici od J. Kr. Mci więc i na dzień i miejsce popisu według konstytucyej 1621 przybyć mamy i ono odprawować we wszystkiem się do tej konstytucyej, konformując. Wdowy, starzy, chorzy, minorennes, osoby duchowne dobra ziemskie trzymający poczty proporcyonalne stawić powinni inhabilitatis1 zaś cognitio duktorowi, urzędnikom ziemskim i deputatom obranym według praw dawnych i tejże konstytucyej opisu należeć będzie. A że służby wojennej, do której ex legibus wszyscy tenemur wszelką diminucyą ziemia nasza ponosi, tak przez IMciów pp. starostów niesądowych, optima bona tu trzymających, jakoteż i od osób usługą Rzptej się bawiących, tu w ziemie naszej amplas possessiones mających, którzy penitus na tę expedycyą, prout prioribus exemplis edocti sumus nie wyprawują, tedy jeśli żeby IMć osobami swymi zostawając w usłudze Rzptej stawić się nie mogli, co na popisie attestacyami probować powinni, tę jednak wyprawę służebnych ludzi albo przyjaciół swych odprawić powinni będą, ten sposób im podając, aby gdzie przedtem sine abiuratis podymnego symplę trzydzieście zł. płacono żeby konia jednego z porządnym rynsztunkiem stawić do pospolitego ruszenia byli powinni, minutiorum zaś bonorum haeredes et posessores do ordynacyi prawa pospolitego i decyzyej duktora urzędników ziemskich i deputatów konformować się powinni. Dobra jednak JWIMci p. Stanisława Potockiego wojewody podolskiego, hetmana polnego koronnego pro Reipublicae integritate w obozie excubantis w possessyej IMci zostawujące, dzierzawców w to nie inkludując, uwalniamy. 3. Ślachta zaś uboższa z rąk swoich pożywienie mający, possessionibus jednak terrestribus gaudentes, ze dwóch dworzysk jednego, albo też gdzieby pomiaru nie było z między siebie piątego bene armatos et provisos do tej expedycyej wyprawić i stawić będą powinni, nie referując się na świeże abiuratorum kwity, ale jako według dawnych possessyi swoich dworzyskami siedzą, w czem porządek duktor z urzędnikami ziemskimi i deputatami na popisie gdzie wszystka szlachta piesza jak przedtem stawali być mają i decyzyej ich dosyć czynić będą powinni. 4. A że do sądów i inszych powinności podczas pospolitego ruszenia tak dygnitarze jako i urzędnicy wszyscy ex lege należą, tedy stringimus do tego IMciów pp. urzędników ziemskich wszystkich, aby na to pospolite ruszenie osobami swymi w ziemi naszej stawali sub ammisione officiorum suorum, które pro vacantibus wolno będzie sobie uprosić, excepto legali impedimento z którym się na popisie opowiedzieć mają. 5.. Miasta zaś według tej konstytucyej i świeżej J. Kr. Mci deklaracyej na ten sejmik danej opisu zachować się powinni dziesiątego z pośrodka siebie wyprawując. O czem na przy- 1 inhabilibus

69 1653 101 szłym popisie duktor z urzędnikami i deputatami ordynacyą uczynią i każdemu miastu J. Kr. Mci proporcyonalną wyprawę naznaczą. 6. Ci zaś szlachta, którzy sumy albo wielkie lubo małe qualitercunque sobie asekurowane mają na kredytach, a od nich ani interessu ani żadnego pożytku nie biorą, jeśliby inszych dóbr nie mieli, do wyprawy i personalnego stawania nie należą. 7. Piechoty in praesidio zamku halickiego zostawającej, póki według konstytucyej 1634 pospolite ruszenie z tutejszej ziemi równo z inszemi województwy nie wynidzie, in absentia IMciów pp. starosty i wojskiego halickich doglądać ma IMć p. duktor powiatowy, aby w swym porządku była. Popis zasię co miesiąca przed nim p. kapitan sub poena bannitionis coram quocunque iudicio et officio regni ad instantiam cuiuscunque indigenae repetenda odprawować powinien będzie i z p. pułkownikiem, co in passu władzy IMci p. hetmana nie derogując, we wszystkiem onemu posłuszny będąc znosić się ma. Około zaś czynienia sprawiedliwości podczas pospolitego ruszenia według konstytucyej że urzędy zachować się mają, ani sług jeden drugiemu przemawiać i przyjmować ab actu laudi praesentis sub poena ibidem expressa nie powinni. Duktora i rotmistrzów, których sobie na popisie obierzemy regimentu jego i rządu a nie kogo inszego słuchać powinni będziemy. 9. Więc że nie ustawające z nadwerężeniem zdrowia trudy i z uszczerbkiem substancyi koszty, które w podawających się publicznych funkcyach urodzony p. Stanisław Głowiński sędzia ziemie halickiej w ziemi naszej ponosi, jako i teraz z sejmu na Trybunał skarbowy i komissyą lwowską naznaczony od nas jest komisarzem, godne są wielkiego respektu, przetoż jeśliby pospolitem ruszeniem nagłą Rzptej potrzebę zaszczycić nam przyszło a nie mógłby na nie przybyć, tedy od pospolitego ruszenia osobę jego uwalniamy. 10. Obrona zamku trembowelskiego nietylko ziemi naszej gdzie depozyt honorów i dóbr naszych zostawa, ale też i Rzptej hoc propugnaculum i forteca od Ukrainy prawie już pierwsza wielce potrzebna, że nie jest na tym sejmie provisa, tedy necessetujemy do tego IMci p. poborcę naszego, aby sub poenis de retentoribus sancitis reszty poborów naszych ad aerarium publicum należących na zaciąg piechoty dwudziestu niemieckim trybem po zł. dwunastu rachując na miesiąc przez te dwie ćwierci dawał pieniędzy za które szlachetny p. Stanisław Łysoskurski1 obywatel powiatu tamtego na zamek ten zaciągnął piechotę i tam z nią był. Względem czego od pospolitego ruszenia go uwalniamy, a to pod regimentem IMci p. Gabryela Zamiechowskiego wojskiego trembowelskiego tamże na tym zamku zostawającego, w czem pewni będąc tego, że skarb Rzptej onemu to in rationibus przyjmie p. poborcy warujemy. 11. Po odprawieniu zaś przed duktorem i urzędnikami popisu jeśliby tego ratio i necessitas potrzebowała, aby pp. obywatele powiatu trembowelskiego przy Trębowli zostawali, to in optione IMciów zostawujemy, excepto gdyby około tego inaksza J. Kr. Mci była dyspozycya. Zatrzymanie zaś dalsze po wyściu dwóch ćwierci tej piechoty, tak pro praesidio halickiego jako i trębowelskiego zamków zostawającej, na sejmik electionis deputata odkładamy i pro necessitate dalszą zapłatę ordynujemy. 12. Retenta czopowe i inszych podatków z lat przeszłych ad aerarium nostrum nale-żące z relacyej pp. administratorów być wielkie widzimy, tedy inhaerendo iuri publico i deklaracyej pierwszej naszej ten sposób odiskania ich najdujemy, aby pp. administratorowie czopowego i inszych podatków ab anno 1649 ad annum 1652 i sukcessorowie ich sub poenis de retentoribus contributionum sancitis regestra retentorum rękami swemi podpisane lubo kondemnaty są ad acta castrensia haliciensia intra decursum unius septimanae podali. 13. Według których regestrów urodzony Mikołaj Bratkowski, któregośmy do odesłania tych retentów za delatora uprosili, jego to fidei et conscientiae cale kommiltując sine omni 1 Lusoskurski

1653 69-70 respectu cum retentoribus lubo przyjacielsko lubo prawnie czynić będzie i retenta od nich wyciągać powinien, koszt w dochodzeniu onych przy kalkulacyej przyjąć mu podjęty i salario debito ukontentować go objecując. 14. Na urzędy zaś grodzkie wkładamy, aby tak o retenta poborowe jako i czopowe co dwie niedzieli fiskowe1 odprawowali i takowe sprawy sine praesentia delatoris et quacunque appellatione sądzili, salvis jednak abiuratis desertatorum et quietationibus reservatis, kogoby jednak z pp. administratorów, który mimo kwit swój dany na delacie podał, poenae dupplici quatuordecem marcarum subiacebit in eodem officio ad instantiam iniuriati sine quavis appellatione parti et officio solvenda, którą penę wkładamy i na p. teraźniejszego delatora, jeśliby kogo w tych retentach uchylił i według regestrów niechciał prosekwować ad delationem cuiuscunque repetendam. 15. Którą to namowę i uchwałę naszę poenis in iure descriptis obostrzając fide bona et verbo nobili trzymać sobie objecujemy, na co dla pewności zleciliśmy, aby to laudum p. marszałek koła naszego ręką swą podpisawszy ad acta podał. Działo się w Haliczu die 6 Mai r. Pańskiego tysiąc sześćset pięćdziesiątego trzeciego. Stanisław Głowiński sędzia ziemski marszałek na ten czas sejmiku relationis halickiego. Castr. Hal. Rel. 145 p. 905-912. 70. Halicz, 23 lipca 1653. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady dygnitarze, urzędnicy i wszyscy obywatele ziemi halickiej i powiatów do niej należących przychylając się do uniwersału króla IMci p. n. m. za trzecie i ostatnie wici ku ratunku i obronie Rzpltej wydanego na dzień dzisiejszy do Halicza się Zjachawszy a tam różne media któremi byśmy tak gwałtowną potrzebę ojczyzny zaszczycić i ochocie J. Kr. Mci, który dla jej bespieczeństwa regni caput ku nieprzyjacielowi niesie pro velle et posse wygodzić mogli namawiając, a do inszych uchwał w ziemiach i powiatach województwa ruskiego się konformując, które pospolitem ruszeniem sami na tę wojnę nie idą, tedy i my ojczyźnie miłej nie chcąc deesse a bacząc iż dla wielkiego ziemie naszej spustoszenia i służby wojennej zmniejszenia małyby posiłek tak przez pospolite ruszenie jako i łanowego żołnierza być musiał, miłej ojczyźnie nie chcąc deesse, do laudum na sejmiku relacyjnym uchwalonego, na któremeśmy pospolite ruszenie, jeśli insze województwa viritim pójdą sine divisione belli postanowili przychylając się, a teraz iż in vices pospolitego ruszenia żołnierz łanowy w ziemiach i powiatach województwa naszego jest namówiony, tedy i my na miejsce pospolitego ruszenia i tej łanowej wyprawy w ziemi naszej bardzo szczupłej podejmujemy się stawić do boku króla IMci równo z inszemi ziemiami województwa naszego koni sto po kozacku, na które podymnego półtrzecia według abjurat anni 1650 w grodzie tutejszym uczynionych i kwitów, albo komuby kwit zginął tedy podług regestrów, które IMć p. sędzia ziemie halickiej, jako tego podatku na ten czas administrator ręką swą podpisane podał wydać objecujemy. 2. A do tych ludzi zaciągu uprosiliśmy i użyli IMć p. Bonawenturę Konstantego Bełzeckiego za rotmistrza, który nam gravatim tej się usługi podjąwszy obliguje się zaciągnąć i stawić pod regiment J. Kr. Mci Kozaków w sto konie i rynsztunek porządnych hic na poczet rotmistrzowski 1 t. j. sądy

1653 103 nie wytrącając ani żadnych chlebów exakcyi w dobrach J. Kr. Mci duchownych i świeckich nie wyciągając, ale wszędy tak w ciągnieniu jako i mimochodem do suo żyć obiecując. 3. Na które ludzie sposobniejszego i prędszego pieniędzy zaciągnienia nie mając, tylko przez wydanie tych półtrzecia podymnych, które kożdy dziedzic, zastawnik, arendarz albo jakichkolwiek dóbr wszelkich posessor nie odwoływając się ani na inszą wyprawę w inszem województwie i ziemi pozwoloną ani na poddanych swych, którzy teraz przez nieprzyjaciela żołnierza i podatki są wielce spustoszeni, w tak nagłym Rzptej razie de suo respectu dóbr w ziemi naszej zostawających (salva repetitione in quantum będzie chciał u poddanych) zapłacić i wydać do rąk IMci p. Jana Kurdwanowskiego podstarościego trembowelskiego poborcę naszego intra harum duarum septimanarum ab actu praesenti decursum rachując powinniśmy idque sub poena banitionis perpetuae et triplicis solutionis. 4. Którym wszystkim retentorom w powiatach halickim i kołomyjskim rezydującym termin w grodzie żydaczowskim in casu non solutionis i forum ad instantiam IMci p. poborcy, jeśliby tu w Haliczu sądy tak prędko być nie mogły a powiatowi trębowelskiemu w Trębowlej naznaczamy modo et processu fisci. 5. Więc że w tak prędkiej wyprawie, która bez pieniędzy być nie może siła IMciów pp. obywatelów tej ziemi na usłudze Rzptej zostawają, drudzy też w odleglejszych miejscach mieszkają, którzy o tej uchwale naszej tak prędko wiadomości mieć nie mogą, tedy wkładamy to na urzędników i dozorców majętności IMciów, aby ten podatek na czas wyżej mianowany sub poena infamiae et confiscationis bonorum suorum ad instantiam p. poborcy do niego odsyłali i oddawali. 6. Do tegoż oddawania podymnego szlachta uboższa, którzy do pospolitego ruszenia należą a poddanych nie mają, każdy z nich z domu złoty jeden i groszy półosma a ci co poddanych mają iuxta eiusdem anni millesimi sexcentesimi quinquagesimi quietationes et regestra oddawać powinni będą. 7. Do których wybierania podymnych IMć p. poborca kwitowego nie ma brać więcej nad groszy sześć ze wsi zupełnej ani nic od regestru, jeśliby kto kwitu nie miał nie wyciągać. 8. Więc że roku przeszłego po Batowskiej i teraźniejszego przez Ordę i nieprzyjaciela spalonych i spustoszonych siła się wsi i miasteczek najduje, przeto gdzieby konflagraty znaczne były, takich p. poborca do abjurat przypuszczać ma, które przed nim poddani odprawować będą a odprawiwszy przysięgę nie półtrzecia pobora ale tylko półtora pobora do rąk tegoż p. poborcy będą powinni oddać, za takowymże ut praemissum est względem abjurati salarium. 9. Za takowych wybranych podatków powinien będzie pomieniony IMć p. poborca do rąk IMć p. Bełzeckiego rotmistrza naszego 12.000 zł. p. a względem traktamentu 2.000 zł. za IMci ręcznymi w tychże dwóch niedzielach wybrania poborów zamierzonych, a to sub onere et processu fisci in officiis suprascriptis repetendis oddać. 10. Za które pieniądze te sto koni i z chlebem to komportując, ma IMć p. rotmistrz za- ciągnąć. Którym ludziom służbę na ten czas na jednę ćwierć a prima Augusti ją rachując przy- powiadamy i popis tej chorągwi pro vigesima eiusdem przed IMciami p. Stanisławem Głowiń- skim sędzią ziemskim halickim, Mikołajem Truskolaskim miecznikiem ziemi lwowskiej, Stanisła- wem Kucharskim i Szczęsnym Jasińskim pod Tustanią odprawić IMć p. rotmistrz i stamtąd prosto do króla IMci pośpieszyć będzie powinien, to specialiter warując pomienionemu IMci p. rotmistrzowi, iź jeśliby co z wybranych podatków do zapłacenia wyżej opisanej sumy niedo- stawało, tedy rekompensę i satysfakcyą tegoż czopowego lubo z inszych podatków na blisko przyszłym sejmiku deputackim obmyśleć submittujemy się et fide bona spondemus. 

1653 70-71 11. Więc jeśliby tego potrzeba ukazała, aby ten żołnierz w dalszej służbie równo z inszemi województwy wyprawionemi ludźmi zostawał, tedy za obwieszczeniem na niedziel dwie przed wyjściem ćwierci przez IMć p. rotmistrza powinni będziemy takowyż podatek pro prima Novembris złożyć. Z których to podatków modo praemisso wybranych IMć p. poborca nasz rachunek dostateczny na sejmiku elekcyej deputackiej blisko przyszłym sub poena et processu fisci ad instantiam cuiuscunque repetendis uczynić będzie powinien z nich rachunek dawszy jeśliby co zostawało do dyspozycyi IMciów pp. obywatelów oddać będzie powinien. 12. Ściągnienie tej chorągwie teraz od nas na usługę Rzptej namówionej w Tłumaczu i w przyległych tam bliskich dzierżawach naznaczamy, pewni będąc, że IMcie pp. dzierżawcy paszej i odpoczynku przez te kilka niedziel bronić nie będą, ponieważ żadnych inszych stacyj ani chlebów wyciągać nie powinni. O czem aby imieniem naszem IMci p. marszałek koła naszego przez pisanie swe lubo ustnie z JWIMcią p. hetmanem koronnym konferował i IMć lubo na to lubo na insze stanowisko o asygnacyą prosił zleciliśmy. 13. Doszło też to nas wiedzieć, iż IMć p. poborca nasz na sądzie teraźniejszym skarbowym komissyej lwowskiej tak względem abjurat jakoby nieprawnie odprawionych jakoteż i o pobór łanów nie według konstytucyej anni 1629 wybrany w trudności i opale zostawa. Przetoż iżeśmo my konformując się niższym województwom na exakcyę łanową, nie na żadną inszą pozwolili, upraszamy tego znacznego konsenzu, aby w teraźniejszym naszym corocznym prawie zniszczeniu fraterne się obejść z nami chcieli i do zgody powszechnej sejmowej to odłożyli, jeśliby w czem sobie skarb defekt u nas pretendował, gdyż teraźniejsza exakcya już prawie skończona nazad, sine summo poddanych dosyć utrapionych dispendio, cofać by się nie mogła. 14. Wzgląd mając na spustoszenie wielkie przez różne przypadki miasta J. Kr. Mci Halicza, folgę im w tym podatku czynimy, iź tylko do jednej symple według tychże anni 1650 kwitów zapłacenia będą powinni. Także i mieszczanie kołomyjscy funditus prawie tak rok przez nieprzyjaciela zniesieni. Za tymiż mieszczany halickimi wnosimy instancyą do J. Kr. Mci p. n. m., aby miłościwym pańskim respektem onych w nadaniu libertacyi do lat kilku poratować raczył. 15. Którą to naszą uchwałę aby do wiadomości prędzej przyszła po miastach obwołać kazaliśmy i one ręką swą IMć p. marszałek koła naszego podpisał i do akt podał użyliśmy. Działo się w Haliczu die 23 Julii roku Pańskiego 1653. Stanisław Głowiński sędzia ziemski halicki i marszałek sejmiku tego. Castr. Hal. Rel. 145 p. 1160—1168, poczem regestr poborów łanowego do p.. 1129. Castr. Tremb. 134 p. 205-210. 71. Halicz, 15 września 1653. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemi halickiej z powiatami do niej należącymi zjechawszy się do Halicza na sejmik elekcyi deputata prawem opisany pro decima quinta Septembris anni praesentis przychylając się do przeszłego laudum sejmiku naszego die 23 Julii anni praesentis w Haliczu za uniwersałem J. Kr. Mci odprawionego, quo laudo warowaliśmy IMci p. Bonawenturze Konstantemu Bełzeckiemu rotmistrzowi naszemu, iż jeżeliby co z wybranych podatków za zaciąg sta koni uchwalonych do zapłacenia 14.000 zł. p.

1653 105 nie dostawało, tedy satysfakcyą lubo z czopowego lubo z podatków na blisko przyszłym, t. j. teraźniejszym sejmiku deputackim obmyśleć submitowaliśmy się et bona fide spopondimus. W czem tedy eliberando fidem nostram ob pertinatiam w niewydawaniu podatków, takową satysfakcyą laudo praesenti namówiliśmy i postanowiliśmy. 2. IMć p. Jan Kurdwanowski podstarości trembowelski poborca nasz do wybierania na zaciąg podymnego na przeszłym sejmiku uchwalonego, iż już dał kilka tysięcy do rąk IMci p. rotmistrza naszego, tedy submituje się na blisko przyszłą niedzielę dodać IMci p. rotmi­strzowi naszemu sumę dziesiątka tysięcy zł. p. Z osobna IMć p. Wojciech Bieniewski wójt kołomyjski administrator czopowego i prasołki ziemie naszej ex nunc daje zł. pięćset IMci p. rotmistrzowi naszemu a residuum summae, to jest półczwarta tysiąca zł. p. zostającą na zaciąg IMć p. rotmistrzowi naszemu powinien oddać IMć p. poborca nasz za niedziel trzy ab actu praesenti IMci p. rotmistrzowi lub jego substituto za kwitem ręcznym idque sub rigore poenae laudi anterioris. A iż wiele takowych IMciów pp. obywatelów ziemie halickiej, którzy ob levipendium et negligentiam uchwalone zatrzymali podatki i mere oddawać ich niechcą, tedy IMć p. poborcę naszego obligujemy, aby sine intermissione quam citissime u tych, którzy nie oddali, per strepitum iuris dochodził retent et urgeat ab officio praesenti executionem, która egzekucya pro violentia niema imputari, o co jeżeliby kto chciał trudnić submittujemy się evincere WIMć p. starostę halickiego et officium eius. A iż nam rachunku z podymnego dla niewybrania podatków IMć p. poborca na teraźniejszym nie uczynił sejmiku tedy na przyszłym bliższym sej­miku in medio nostri powinien nam będzie sufficientem dare funkcyej swej rationem. 3. Protestamur przytem na tych IMciów pp. obywatelów, którzy laudo nostro contrarii zostając podatków uchwalonych na tak gwałtowną ojczyzny potrzebę wydać in tempore nie chcieli i dotąd zaciąg nasz zatrudni wszy na stanowisku zatrzymali o co iterum atque iterum praecavendo indemnitati nostrae protestamur. 4. A iż popis chorągwi naszej podług pierwszego nie doszedł laudum, tedy użyliśmy IMciów pp. Adama Zebrzydowskiego podstarościego grodzkiego1 halickiego, Wojciecha Bieniewskiego wójta kołomyjskiego, Stanisława Kucharskiego, którym plenariam dajemy potestatem, aby Mć do Tłumacza na blisko przyszły poniedziałek zjechawszy, absentia unius non obstante chorągiew naszą popisali, w niej dobry upatrzyli i postanowili porządek, zniósszy się z IMcią p. rotmistrzem naszym. Która to chorągiew nazajutrz po popisie do boku J. Kr. Mci recta iść będzie powinna. 5. A iż J. Kr. Mć. raczy nas swoim uniwersałem napominać, abyśmy sejmem uchwalone na zapłatę wojsku J. Kr. Mci oddali pobory i IMć p. poborcę naszego, aby się na komissyą z resztą zostającą z ziemi naszej stawił napomnieli, my jako każdego rozkazu J. Kr. Mci oboedientes nec ultimi w wydawaniu podatków zostajemy, tak i na ten czas stosując się do woli i uniwersału J. Kr. Mci, obligujemy IMć p. poborcę naszego, aby resztę podatków oraz i rationem skarbowi na komissyej oddał. 6. Czopowe z prasołką osobno przy ziemi halickiej i powiatach do niej należących zostawa, które iż per administrationem roku zupełnego ad 15 Septembris anni praesentis zo­stawało przy IMci p. Wojciechu Bieniowskim wójcie kołomyjskim virtuti et fidei commissam a że na teraźniejszym sejmiku deputackim pro dexteritate sua tak w exakcyej jako i distributiva satisfecit ziemi naszej, tedy administracyej ob praestitam nobis satisfactionem za rok przeszły IMci p. Wojciecha Bieniowskiego wójta kołomyjskiego hoc laudo kwitujemy. A na ten rok który się poczyna na decima quinta Septembris anni praesentis a o tymże czasie kończyć się będzie in anno 1654 tegoż IMci p. Wojciecha Bieniewskiego wójta kołomyjskiego użyliśmy eiusdem virtuti, integritati et fidei poleciwszy exakcyą, z której rationem na przyszłym sejmiku 1 płockiego Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 14

1654 71-72 deputackim in anno 1654 przypadającym nam dać powinien będzie zwyż mianowany IMć p. administrator, którego evincere ab impedimento od skarbu ratione prasołki powinniśmy. 7. A iż wiele miast i miasteczek za lat kilka czopowego nie oddało propter devasta- tiones et desolationes, tedy widząc impossibilitatem odiskania retent ad annum 1651 puszczamy administracyą. Lecz ab anno 1651 ad secundum, anno 1652 ad tertium aby retenta czopowego były rekwirowane, na to użyliśmy za instygatora IMć p. Bartkowskiego regenta kancellaryej grodzkiej halickiej, któremu commitimus dochodzenia retent i onemu proporcyonalną za wyciąg ..... retent pro labore objecujemy gratitudinem. 8. A iż służba piechocie, która pro praesidio zamkowi halickiemu ordynowała z po- datków ziemi naszej Respublica już ultimis diebus Septembris expiruje, których hoc turbulento et periculoso tempore my potrzebne uważając pro praesidio zamku halickiego, na którym ho- norum et bonorum ziemie naszej zostaje depositorium w służbie zatrzymanie na jeden miesiąc, t. j. per Octobrem zapłatę obmyślamy i IMci p. administratorowi czopowego naszego złotych dwanaście set na jeden tylko miesiąc onym dać zlecamy, na co iż złotych sto i pięć reszty roku przeszłego przy IMci p. administratorze czopowego zostaje, tedy reliquum z teraźniejszego dołoży roku. To tedy laudum nasze zleciliśmy aby p. marszałek koła naszego ręką swą pod- pisawszy ad acta podał. Działo się w Haliczu decima quinta Septembris anno Domini millesimo sexcentesimo quiquagesimo tertio. Mikołaj Truskolaski miecznik ziemie lwowskiej marszałek sejmiku elekcyej. Castr. Hal. Rel. 145 p. 1278-1283. 72. Halicz, 12 maja 1654. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya WWIMć. pp. Jendrzejowi z Potoka Potockiemu halickiemu i kołomyjskiemu, Jendrzejowi z Potoka Potockiemu Winnickiemu, Adamowi Dzierzkowi żydaczowskiemu starostom, urodzonemu Stanisławowi Głowińskiemu sendziemu, Alexandrowi Kurdwanowskiemu podstolemu urzędnikom ziemskim halickim, Wojciechowi Dominikowi z Bieniewa Bieniewskiemu wójtowi dziedzicznemu kołomyjskiemu, posłom ziemi halickiej na sejmiku halickim die 12 Maii przez uniwersał J. Kr. Mci złożonym1 i skończonym roku 1654 w Haliczu na sejm sześć niedzielny warszawski dana i spisana. 2. Głośna jest po wszystkiem ferme Septentrionem mężna a tem bardziej doskonałej ostrożności codzienna J. Kr. Mci około dobra pospolitego vigilantia, gdy magnanimo animo, multiplici consilio jako a sapientissimo nauclero w tak burzliwych nawalnościach fluctuantis Reipublicae pro temporum et tempestatum ratione gubernatur nawa. Specyalna to jest w tak ciężkich fatorum nostrorum obrotach civibus consolatio, kędy zranione ojczyzny naszej praecordia nietylko externis iniuriis ale wnętrznej choroby sterili rozerwanego sejmu consilio tam pestivis artibus i jawnem J. Kr. Mci pieczołowaniem wczesną nadto do znoszenia się i ratunku zbolałej ojczyzny sanantur rady. Za te tedy ojcowskie J. Kr. Mci pieczołowanie, iż jako czuły pastor populorum ku dobru Rzptej dies et noctes impendere raczy, przy oddaniu wiernego poddaństwa naszego pp. posłowie nasi nisko podziękują zdrowia dobrego szczęśliwego długo- 1 Uniwersał z 7 kwietnia 1654 w Castr. Hal. 146 p. 106.

1654 107 letniego panowania aby Pan Bóg florentem J. Kr. Mci manum na nieprzyjacioły nasze błogosławić raczył powinnością. 3. Wiele na tem a prawie principalius integritati publicae należy, aby tempestivis consiliis et armis tak nagłym ojczyzny naszej niebespieczeństwom zabieżeć się mogło, tedy ante omnia instabunt pp. posłowie, aby abbrewiacya sejmu tego sześćniedzielnego była. 4. Uważając to, iż świątobliwych przodków naszych bene jest to traditum, że salus Reipublicae his conservatur mediis quibus processit, tedy ponieważ to jest wielkim niewczasem J. Kr. Mci i niemniej spraw Rzptej zatrudnieniem, gdy J. Kr. Mć. ex cuius personae incolumitate salus publica dependet osobą swą discrimina bellorum ponosi, przetoż pp. posłowie nasi zniosszy się z inszymi województwy providebunt, jakoby tronus regius, który magis iustitia quam armis firmatur zawsze in toto zostawał a wojny dawnym zwyczajem przez hetmany odprawowane były. Jakoż instabunt zaraz, aby buława koronna i W. Księstwa Litewskiego oddaną była według deklaracyi J. Kr. Mci a in futurum aby na sejmach uti vacans ante omnia oddawana była i regiment wojskowy nie przy kim inszym tylko przy samym hetmanie antiqua legis authoritate zostawać w obozie oprócz pospolitego ruszenia, przy którym J. Kr. Mć swą osobą iść ma. 5. Należy i to do reformacyej Rzptej jako się wojska nasze z nieprzyjacielskimi pod Żwańcem rozeszli i quid sperandum est zlecamy pp. posłom naszym, aby się o to pilnie upomnieli, ne quid Respublica detrimenti patiatur; także aby rationes Senatus consultorum IMć pp. senatorowie, którzy pro tunc przy boku J. Kr. Mci byli oddali, quibus pactis ten wojny traktat jest konkludowany, pogotowiu te kraje nasze w jakim zostają pokoju, a że dotąd w domach naszych już tuto siedzieć nie możemy, dla tego pp. posłowie nasi przełożą J. Kr. Mci p. n. m. ziemie naszej halickiej znaczne zniesienie, ustawicznę hyberną żołnierzmi spustoszenie, prosić będą, nie pozwalając na żadne desideria tylko salvis nostris desideriis, aby jako inszym województwom in hostico zostającym tak i nam in casu imminentium periculorum reclinatorium tutum obmyśleć raczył, do czego pp. posłów bona fide stringimus. 6. Zapłata wojsku tak ćwierci przeszłych jako i teraźniejszych borgowanych więc i darownej na komissej lwowskiej, samemu tylko zaciągowi polskiemu, gdyż niemieckie regimenty insze swoje mają kontentacye, pozwolonej, aby jako najprędzej w gotowiznie doszła starać się pp. posłowie mają, eo praecustodito, aby cudzoziemcy obersterowie po zmarłych żoł-dakach sobie żołdów nie pretendowali i nie uzurpowali. 7. Z jaką zaś szkodą jest ten numerus cudzoziemskiego wojska, jaśnie to po wielekroć uznała Rzpta, gdyż nigdy completus numerus onego dla sowitych regimentów nie bywali, przetoż iż piechota niemiecka żadnego pożytku Rzptej i owszem srogie zniszczenie przynosi i usui w tak dalekiej drodze być nie może, providebunt pp. posłowie, aby tak jej wiele niebywało i żadnemu obersterowi nad trzysta ludzi aby listy przypowiedne nie były dawane. Rajtarskie zaś chorągwie aby się w usarskie obróciły i do tych regimentów cudzoziemskich aby ślachta narodu polskiego osiedli a nie cudzoziemcy podawani byli za oberstery prosić będą J. Kr. Mci. 8. Komissya lwowska aby approbowana była pozwolą pp. posłowie, tą jednak kondycyą, aby skarb rachunek na tym sejmie czynił nie zasłaniając się uczynionym, largitiones także i sumy na ujęcie wojska niepotrzebnie wydane skarbowi w rachunek żeby nie były przyjmowane. Wojsko także żeby się gotowizną ukontentować tem łatwiej mogło w tak nagłej Rzptej potrzebie, tedy długów za różnemi rekognicyami od pp. wojskowych zaciągnionych ponieważ z sowitem to redditur pożytkiem znaczną zaś niewygodą i utratą wszystkiego wojska, aby kupcy ad feliciora tempora onych poczekali instabunt pp. posłowie, także aby taksa rynsztunków wojennych po miastach wszystkich była starać się o to pp. posłowie mają. 9. Na obronę swoję jakiekolwiek Rzpta wojsko uchwali i na teraźniejszą zapłatę jakiekolwiek obmyśli podatki, te aby jednakowym sposobem stanowione były dojrzą pp. posłowie,

1654 72 tego pilnie przestrzegając, aby nie przez komissyą ani skarbu pp. żołnierzów dochodziła zapłata, ale żeby proportionaliter one nasze województwa wzięli, a na potem, póki wojsko w służbie będzie, płacili we Lwowie co pół roka, przy której płacy z każdego województwa przy poborcy zesłany ma być komisarz, a tam rota tribunalis regni praestito juramento [z] wojskowymi, salva authoritate p. hetmana koronnego, sprawy iniuriatorum sądzić sine appellatione mają, czas tym sądom przez niedziel dwie oznaczywszy a termin za pozwem wojskowym. Wiedząc jednak jak wielka jest desolacya ziemie naszej tak od nieprzyjaciela jako i od żołnierza ustawicznego na żadne od nas nie pozwolą podatki pp. posłowie totaliter one do braci sine assecuratione biorąc, w czem fidem ich et honorem ac conscientiam obligujemy. 10. Ojcowskiej to dobroci i czułemu J. Kr. Mci około dobra pospolitego pieczołowaniu przypisawszy, gdy J. Kr. Mć p. n. m. nie tylko zdrowie swoje tot periculis przez te lat kilka exponere raczył, pokazując to światu bez ochrony swojej jakiego sobie monarchę septemtrio deposuit w Polsce ale i prowentów swoich mensae regiae należących dla poratowania Rzptej w tak nagłym Rzptej razie udzielać raczy pp. posłowie nasi nisko podziękują J. Kr. Mci p. n., a że ten fontkamer ex certis rationibus niemoże być iure obligatorio Gdańszczanom puszczony i skarb Rzptej należycie tym prowentom J. Kr. Mci in recompensam wydołaćby nie mógł, co mogło by być cum maximo skarbu J. Kr. Mci detrimento, tedy aby tenże fontkamer in extenuationem danej sumy pp. Gdańszczanom a nie iure obligatorio był puszczony, starać się o to pp. posłowie będą. 11. Przypatrzyła się temu i sufficienter edocta Rzpta jako jest szkodliwy auxiliarius miles Rzptej, który non de fine belli ale de praeda cogitat ne inopia deseratur. Zabiegając zasię tak nagłym Rzptej naszej niebespieczeństwom, gdyż nemo tutus nec potens esse potest, qui suis non fulcitur viribus, abychmy spólną ręką ratować one mogli, tedy antiqua virtute sławnych przodków naszych pospolite ruszenie, z którego tylko samego integritas nostra pendet pp. posłowie promovebunt i one sine divisione belli acceptabunt, tak jednak, aby ci co służą wojnie, nie byli ab hoc onere excypowani i poczty nie do wojska ale w powiatach swych własnych, gdzie possessyą mają, wyprawowali, do czego aby się pp. duchowni wyprawą za nową przyłożyli instabunt, także mieszczanie cuiuscunque conditionis et którzy bona haereditaria trzymają quocumque modo et iure nie zasłaniając się żadnemi exempcyami ani ochroną dziedziczoną, aby Similiter pospolite ruszenie odbywali, według habitatu ducta proportione poczty wyprawiali. Więc żeby konstytucyą tak Stephanowskie o czasie pospolitego ruszenia jako też i Zygmuntowska 1621 w niektórych punktach poprawę wzięła, osobliwie aby non ad praescriptum tempus pospolite ruszenie w nagłych Rzptej niebespieczeństwach in armis stało, ale póki tego ratio belli będzie potrzebowała; pp. zaś oficyalistowie ziemscy aby przy swych własnych powiatach w którym ma urząd sub amissione officii, który pro vacanti może sobie każdy szlachcic onego powiatu osiadły uprosić osobami swemi praesentes byli. 12. Żałośna to jest i nowym żalem rozrywa pectora, gdy zbolałej ojczyzny corpus wnętrznemi interimitur chorobami i ta dulcedo, która dla poratowania onej od J. Kr. Mci patenie podawana bywa privatorum acerbatur absyntio, czego świątobliwie majores nostri w dobrze porządnej Rzptej ostrzegali bo viriam subtilem woleli zawsze accusare quam absolvi, dobrze się w tem przeglądając iż vir loquens et non virtuosus pestis est in Republica. A że zwyczajnie pestis ex coetu hominum extirpatur, tedy instabunt pp. posłowie, aby takowy, ktoby, quod absit, temere śmiał confundere consilia Reipublicae i być okazyą do rozerwania sejmu tak in praesens jako i in futurum niemiał vocem activam w izbie poselskiej ani w senacie, opisawszy na takowych insze peny lege cavebunt edocti przeszłego sejmu exemplo. 13. Expensy różnym legatom pod ten czas takich potrzeb Rzptej skądby obmyślone być mogły z inszemi województwy zniosą się pp. posłowie.

1654 109 14. Niemniej i to należy ku dobru Rzptej, aby panowie wojskowi dla paradnych terminów w nagłych niebespieczeństwach od służby wojskowej nie absentowali się, tedy żeby exempcye wojskowe nie były w trybunałach poprzysięgałe i jeśli o to zaszły jakie dekreta trybunalskie aby kassowane były instabunt pp. posłowie. 15. Mienicy koronnej znajdzie się moneta niedobrej próby a dotąd co za status rei niewierny, przetoż inibunt pp. posłowie rationes, jakoby ex re et commodo Reipublicae ordynowana mienica była. 16. Doskonała próba, jaka ab antiquissimo tempore sąsiedzka między narodami przyjaźń et armorum societas przynosiła commoditatem, że J. Kr. Mci jest i Rzptej potrzebna, gdy ex re Reipublicae będzie, aby była zachowana starać sie pp. posłowie mają. 17. Desideriis książęcia IMci Siedmiogrodzkiego w indigenatach tak samemu jako i synom i trzem pp. w instrukcyej J. Kr. Mci specyfikowanym non deerant pp. posłowie jako i hospodarów wołoskiego i multańskiego na insze indigenaty i daniny jako Dziembonowi, Ha- dziewiczowi niepozwolą, oprócz p. Junoszy, który z młodości lat vitam et sangvinem Reipu- blicae vovit i dotąd w wojsku J. Kr. Mci bawi się i na inszych Rzptej potrzebnych posługach temu na indigenat pozwolą, ci zaś powinni Hadziewicz i Dziembowic, jeśliby chcieli virtuti za- sługom inszych respondere a znaczną sumą ponieważ inszych nie znamy zasług, do upominków tatarskich przyłożyć się, tedy i tym post satisfactionem pp. posłowie pozwolić mogą. A że p. Złotarowicza towarzysza chorągwi IMci p. starosty.... znaczna jest w ojczyźnie odwaga i przysługa, tedy aby i ten meritorum suorum digna mógł mu praemia na indigenat pozwolą i do Stanów Rzptej przyczynią się, aby się prerogativą slachecką zaszczycał. 18. Wiele na tem Rzptej należy aby specificatum numerum wojska obojga narodów tak cudzoziemskie jako i polskie, z popisu wojskowego ad informationem Rzpta mieć mogła, tedy pod niebytność p. pisarza polnego żeby substytuta przysięgłego do popisu wojska J. Kr. Mci podał pp. posłowie prosić będą. 19. Łanowe żołnierzowi pieniądze że nie wszystkie województwa wydały, instabunt pp. posłowie, aby wydane były secundum constitutionem. 20. Constat liquidissime i na zamkach w starostwach pogranicznych potrzebne być muszą zawsze praesidia a za niepokojem niemal ustawicznym , plagę powietrza morowego i rospustę chłopską pograniczne niszczeją starostwa, także i kwarty do skarbu oddając praesidium płacić niemasz, skąd przeto pp. posłowie starać się będą, aby żadnych jurgeltów na starostwach pogranicznych ab hinc nikomu nie dawano, a dane aby zniesione były i przywileje na to od J. Kr. Mci i świątobliwych antecessorów J. Kr. Mć p. n. wydane mocą teraźniejszego sejmu kasowane były. 21. Abiurata ziemi halickiej dekretem komissyi lwowskiej in dubium wokowane cum aggravatione ziemie naszej, która przez te lat kilka różnemi plagami i inkursyami nieprzyjacielskimi zrujnowana aby wzruszane nie były, gdyż przez wojny i zamięszania teraźniejsze reassumować onych poddani nasi nie mogą, a p. poborca nasz sufficientem regestrami autentycznymi uczynił calculationem tak przed pp. skarbowymi jako i komisarzami na to deputowanymi i już rachunki i pieniądze do skarbu fideliter wybrawszy oddał, a że w czwartej racie piechocie pro praesidio zamku halickiego konstytucyą ordynowanej zł. 3.600 dał, która piechota do zupełnego czasu na praesidium pomienionem była, cum scitu nostro w powinnej liczbie, której regestr p. Chmielecki rotmistrz tej piechoty poprzysiągł, ponieważ IMć p. pisarz polny nie zesłał dla popisu1 tej piechoty tedy aby suma w skarbie przyjęta była i kondemnata na tym p. poborcy otrzymana kassowana instabunt pp. posłowie. 1 podpisu

1654 72 22. Kollacye plebańskie, ponieważ to jest przeciwko prawu, aby J. Kr. Mć kapitułom iure perpetuo nie oddawał starać się o to pp. posłowie będą. 23. Kondemnaty w sądzie lubelskim trybunalskim ludzie rycerscy ponieważ pod ten czas w obozie zostawali, aby od Rzptej do honorów przywróceni byli, salva prosecutione in fu­turum iniuriatis in hoc foro, które pp. żołnierzom Rzpta oznaczy reserwata. 24. W koekwacyi sejmu anni 1649 włożone są retenta, jakie na ziemię halicką ex anno 1646 et 1647, do których się ziemia nasza nie przyznawa, skarb ich też u urodzonego Jerzego Mrozowickiego pisarza ziemskiego i poborcy na ten czas halickiego non requirit, które miał według laudum czopowego na komissyej lwowskiej in anno 1647 zapłacić zaczem aby do tej koekwacyej in posterum pociągana ziemia nasza nie była, a król IMć aby tę sumę jaka się pokaże in recompensam meritorum pp. rotmistrzom naszym przy królu IMci pod Zborowem stipendia obnieśli dane byli, wniosą do króla IMci i Rzptej prośbę. 25. Konkluzye sejmowe przy świecach aby miały być także i na żadne prolongacye pp. posłowie nie pozwolą. 26. Wołoski gościniec konstytucyą Augustowską jest opisany, przetoż aby od kupców pomijany nie był, urgebunt pp. posłowie. 27. Należy na tem Rzptej wielce, aby miasta pograniczne swoją miały obronę, przetoż libertate miastom Halickiemu, Kołomyjskiemu, Śniatynowi i Trembowli funditus zniesionym aby były libertacye zachowane według ich przywilejów od króla IMci otrzymanych, przyczynią się pp. posłowie, miastu zaś samej Kołomyjej iż takową konstytucyą approbowane było według przywilejów od J. Kr. Mci daną, ante.... dawniejszych wniosą prośbę pp. posłowie do stanów Rzptej. 28. Mieszczanie rohatyńscy jako przedtem z rebelizantami porozumienie miewali tak i teraz do zatrzymania potocznej obrony podani podatków publicznych, wielkie się w nich znaj­duje zuchwalstwo, bo się do podatków publicznych przykładać nie chcą i wielkie inconvenientia robią, przetoż inibunt pp. posłowie nasi rationes przez to, jakoby do jakich buntów okazyej nie mieli i jeśli pp. poborcy nasi vigore laudorum u nich jako banitów egzekucyą od IMci p. starosty otrzymają in dubium wokowana nie była starać się pp. posłowie mają. 29. Laudum ziemie halickiej o przeszłej wyprawie wojennej łanowej uchwalone aby approbowane było, starać się pp. posłowie będą. 30. Correcturam iurium jeśli insze województwa promovebunt na tym sejmie desideria swoje pp. posłowie nasi cordi habebunt, żeby tandem do pożądanego przyszła efektu. 31. Wielka jest zwłoka sprawiedliwości propter unius absentiam pp. urzędowych ziem­skich, przetoż jeśliby się który według kadencyej na roki nie stawił dla jakichkolwiek przyczyn, aby pp. obywatele ziemi naszej także na rokach substytuta przysięgłego na miejsce jego obrać mogli pp. posłowie starać się o to u stanów Rzptej mają, causa zaś profugorum według dawnego prawa tak na rokach i pozycyi podczas sejmu aby sine appellatione sądzone były jako i causae exemptionum. 32. Dosyć szczupły prowent z prasołki ziemie naszej aby od czopowego odrywany nie był starać się pp. posłowie mają. 33. Praesidium miasta Lwowa i desideria tegoż providebunt pp. posłowie, tak jednak pacto, aby Halicz i Trembowla takież praesidium mieli, cum ista cautione, aby rationes perceptorum także expensarum na te praesidia oddali na sejmie, miasta zaś Kamieńca aby ruiny reparowane byli starać się o to pp. posłowie mają i inibunt z inszemi województwy modum, jakoby to miasto żywnością i ludźmi opatrzeć; także Smoleńsk... 34. Provisum jest dobrze prawem pospolitem aby ludzie kupieccy i podróżni po dro­gach bespieczni byli, siła się zaś zagęściło, że myta niezwyczajne prywatne na wielu miejscach wymyślają, skąd wielka prowentów Rzptej ujma przychodzi, przeto na takowych konstytucyą

1654 111 przeszłą Brzeską reassumowawszy, aby było wolno każdemu szlachcicowi etiam non iniuriato pozwać na trybunał koronny wnieść pp. posłowie mają i prowidere powinni. 35. Wiadoma jest nietylko in patria ale i extra patriam nieustawająca ochota do usług Rzptej i znaczne czułego wodza pieczołowanie JWIMci p. wojewody kijowskiego1 hetmana polnego koronnego, ten przy zwyczajnem od Rzptej podziękowaniu, aby pro meritis suis condigne był ukontentowany, mianowicie starostwo krasnostawskie, dość szczupły nabyło 2 provent, póki do possessyej województwa nie przyjdzie, pro incompatibili nie było miane starać się pp. posłowie mają. 36. Non degeneravit od zacnych przodków swoich in bene merendo w Rzptej w codziennej zostawając w służbie IMć p. wojewoda ruski 3, aby recompensam tak krwawych zasług swoich, jako i teraźniejszej przez obóz w Żwanieckiej majętności desolacyej starostwo skalskie otroczone było w dziedzictwo albo do lat sześćdziesiąt iure emphiteutico puszczone, przyczynią się pp. posłowie, także i na przeniesienie sumy na młynach krakowskich służących na Sucką i na Saską Wolą wsi do starostwa Zwolińskiego należące IMci p. kastelanowi sendomirskiemu 4 pozwolą. 37. Odważne dzieła i nie małe koszty w usługach Rzptej jako optimi civis in patria, także trudy ustawiczne wojenne od lat kilkudziesiąt w różnych expedycyach, które jeszcze dotąd żadnej nie uznają gratitudinem zalecają jako bene meritum IMci p. kasztelana halickiego5; tenże o małą rzecz prosi, aby połowicę wioski, albo raczej spustoszałe miesce, na którem druga połowica bywała wsi nazwanej Stoki na gruntach jego dziedzicznych zasadzona i w posessyej jego zostająca in ius haereditarium konferowana była pp. posłowie do Stanów Rzptej przyczynią się. Także wniosą instancyą za IMcią p. Piotrem Makowieckim aby eliberacyą onego z rąk pogańskich J. Kr. Mć. cordi mieć raczył. 38. Meruit to z przezacnych przodków zawzięta chęć JWIMci p. wojewody bracławskiego6 do usługi ojczyzny, aby meritorum suorum a Republica miał recompensam i skąd teraźniejszą wojnę pod Kamieńcem podjętych nagrodę, przetoż aby królewszczyzna Manasterczany nazwana in ius haereditarium mu nadana była starać się pp. posłowie będą. 39. Świeżej pamięci godne są zalecenia merita WIMci p. starosty Czerkawskiego, które we młodym wieku swoim Rzptej i wysokiej sławie ojczyzny rzetelnie zaświadczył, prosić tedy pp. posłowie będą, aby miasteczko jego Jezupol libertowane było od wszelakich ceł, myt w Koronie przykładem inszych miast koronnych. 40. Wieś Perehińsko ponieważ continuo iure et usu w dyspozycyej J. Kr. Mci jako dobra Rzptej zostawali, które per spatium temporum na ten czas do dispozycyej i possessyej naznaczone w ojczyźnie merita IMci p. Jabłonowskiego miecznika koronnego oddane są, te że Ojciec Władyka lwowski do władyctwa praetendit wniosą pp. posłowie prośbę, aby processa wszystkie umorzone, były od ojca władyki iterowane. 41. Jako jest godna w potomne wieki pamięci WIMci p. starosty Winnickiego nietylko do usług Rzptej codzienna ochota i znaczne po wszystkie czasy tej mowy odwagi i przysługa ale i ten z wielką ojczyzny sławą gdyż fatorum nostrorum impetu inter barbaras gentes zapę-dzony był glorisse odprawiony postępek, gdyż i tam mascula virtute oświadczył to onym, że non deest w ojczyźnie naszej generosae aquillae animosa proles, tak też aby nie mniejszą tantorum meritorum odniósł gratitudinem pp. posłowie nasi do J. Kr. Mci przyczynią się. 1 Stanisław Potocki. 2 na byłowe H. 3 Stanisław Lanckoroński 4 Stanisław Witowski 5 Alexander Cetner 6 Piotr Potocki

1654 72 42. Nieopuszcza ochoty swojej do usług ojczyzny vestigiis insistendo zacnych przodków swoich IMć p. Jan Potocki wojewodzic 1 bracławski rotmistrz J. Kr. Mci, który za przypowiednym listem króla IMci zaciągnąwszy chorągiew na komissyej lubelskiej nie odniósł zapłaty i z wielką majętności swojej ujmą obmyśleć one chorągwi tej musiał, przetoż aby mu to Rzpta wróciła co dał za dwie ćwierci de suo instabunt pp. posłowie. 43. Jako każdy bene meritus godzien swojej nagrody, toż i IMć p. Borysławski wojski halicki w codziennej służbie Rzptej zostawając aby recompensam też krwawych zasług swoich miał, o wioskę jedną w powiecie kamienieckim bądącą aby in ius haereditarium dana była posłowie do stanów Rzptej przyczynią się. 44. Za IMcią p. łowczym bracławskim aby mu przy rachunkach prowentowych defalkata przyjęta była, ponieważ to constat, że od nieprzyjaciela w tem szkodę podniósł przyczynią się pp. posłowie. 45. W pamięci J. Kr. Mci zostawać mają zasługi IMci p. Łabęckiego rotmistrza, któremu aby wieś Markusze w Ukrainie zostawające iure haereditario nadana była instancyą wniosą. 46. IMci p. Gruszeckiego łowczego czerniechowskiego rotmistrza króla IMci na chorą-giew jego zapłata dotąd ani z komissyej ani z skarbu nie doszła, którą on kosztem swoim zaciągnął i w obozie miał, przetoż też w żołdzie jako i kosztach aby ukontentowany był starać się pp. posłowie mają. 47. Danina IMci p. Sulatyckiego rotmistrza J. Kr. Mci dobrze zasłużonego, iż in dubium vocatur, aby przy nim zostawała albo za nie zamiana była dana, urgebunt pp. posłowie. 48. Wiadome są merita IMci p. Stanisława Szumlańskiego rotmistrza J. Kr. Mci i ta którą dziecinnych lat vovit ochotę w różnych stawając expedycyach tak w chocimskiej, pruskich i inszych, kosztów j zdrowia jako generosus miles pro patria nie żałując, więc i przez lat kilka osobliwie pod Soczawą teraz odniósszy okaleczenie znaczne dignum se praebuit, aby tantorum meritorum mógł mieć gratitudinem wniosą tedy pp. posłowie nasi instancyą do J. Kr. Mci. Także i za p. Marcinem Urbanowskim żołnierzem dawnym aby uroczysko nazwane Sopowa w powiecie halickim in ius haereditarium dane mu było. 49. Za IMcią p. starostą zwinogrodzkim, aby godne w ojczyźnie zasługi J. Kr. Mci cordi raczył mieć wniosą instancyą. 50. Sprawa urodzonego p. Alexandra Sulatyckiego, który jest pp. Kozubowskich magis absens quam nocens condemnatio, aby sublata poena infamiae in integrum restytuowana była salvo negotio pp. posłowie prosić mają. 51. 00. Franciszkanie haliccy mieli kilka kamieni łoju do kościoła swego fundowanych na pewnej kamienicy w mieście Haliczu, to że instante periculo na municyą zamku halickiego [obrócono], prosić pp. posłowie mają aby in recompensam na słodowni za miastem w ich posessyej i z gruntem zostawających rato nie ginęło. 52. A iż J.Kr.Mć. do pierwszej instrukcyi rozerwanego sejmu referować się raczy, tedy i my promovendo bonum publicum i wygadzając desideriis J. Kr. Mci do pierwszych według tej instrukcyi J. Kr. referujemy się artykułów hoc adiecto, iż pp. posłowie nasi mają z inszemi województwy inire modum, jako miasta, miasteczka antiqua consuetudine et exemplo mają też pospolite ruszenie w tak nagłych Rzptej niebespieczeństwach odprawować, ponieważ to constat liquidissime, quantus numerus byłby wojska facili negotio comparatis, gdyby choć z miast wielkich usarza, z mniejszych kozaka, ze wsiów pieszego wyprawiano, wyjąwszy wojsko pieniężne i pospolite ruszenie. 53. Upominki także tatarskie oswobodzenie danych w zakładzie IMciom do Ordy, aby quanto citius do effektu przyszło inibunt pp. posłowie modum. rp. wojewoda

72-73 1654 113 54. Ad extremum ponieważ jawne jest pp. posłom naszym w częstem tej funkcyej odprawowaniu około dobra pospolitego i ziemie naszej pieczołowanie tedy virtuti et fidei illorum bonum publicum et integritatem nostram committimus, pewnymi tego zostając, że nic ze zwyczajnej życzliwości dobru pospolitemu i naszej całości nie opuszczą, a te fatorum nostrorum ustawiczne obroty i zniszczenie ziemi naszej tak od nieprzyjaciela jako i od żołnierskiej hiberny, więc i teraźniejsze od opryszków niebespieczeństwa fraterne Rzpltej przełożą, tych zaś poddanych punktów naszych in fide integra pilnować będą nic nie wątpimy, które ręką IMci p. marszałka koła naszego podpisane i zapieczętowane do akt podać zleciliśmy, IMciom pp. braci naszej sejmiku generalnego wisińskiego n. IM. pp., którym od nas braterski oddajemy pokłon, użyliśmy IMci p. Stanisława Szumlańskiego rotmistrza J. Kr. Mci. Działo się w Haliczu die 12 Maii anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo quarto. Wojciech Dominik z Bieniowic Bieniowski, wójt dziedziczny kołomyjski marszałek na ten czas koła rycerskiego. Castr. Hal. Rel. 146 p. 182-197. 73. Halicz, 11 sierpnia 1654. Laudum sejmiku halickiego. • 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemi halickiej trembowelskiego i kołomyjskiego powiatu na sejmik relationis konstytucyą sejmu przeszłego warszawskiego pro die undecima Augusti anni praesentis naznaczony zjechawszy się takowe laudum tąż konstytucyą approbowane zgodnie namówiliśmy. 2. Naprzód securitatem domesticam krajów naszych od opryszków i wszelkich niebespieczeństw cum cito illius effectu ad maiorem concursum braci i dalszej namowy do elekcyej deputackiej vigore tejże konstytucyej in nihilo derogando odkładamy. 3. Upatrując zaś tak gwałtowną Rzptej potrzebę, która inaczej tylko przez prędkie wydanie podatków na sejmie przeszłym uchwalonych na zapłatę wojsku expedyowana być nie może, takową exekucyą przychylając się do tej konstytucyej pozwalamy i uchwalamy, iż ktoby podług czasu w uniwersale mianowanego tych poborów wszystkich w każdej racie nie wydał 1, do tego dóbr IMci pp. starostowie halicki i trembowelski urząd swój grodzki albo wicesgerenta zesłać mają. Na którym terminie pomieniony urząd upomniawszy się i opowiedziawszy dzierzawcy tych dóbr executioni podległym, powinien podług proporcyej retentów indilatam executionem tamże ex nunc, aby przez to skarb nie trudnił się uczynić, która pro violencia censeri non debet. 4. A taż exekucya in toto ma się referować Similiter na retentorów przyszłego podymnego poborów i czopowego, do których wybierania poborów z łanów in tanto paucitate IMciów pp. ziemian uprosiliśmy IMć p. Kurdwanowskiego podstarościego grodzkiego halickiego, doznawszy fidem et dexteritatem jego, ponieważ in manibus onegoż executio zostaje. Któremu od kwitu po groszy piętnaście a osobny na prace i koszty respekt mając zł. 400 z podymnego przeszłego wziąć onemuż pozwalamy. 5. Które wybieranie poborów pierwszej raty ma się począć a die vigesima Augusti anni praesentis aż do rzetelnego odebrania wszystkich reszt, a od juramentu kancellarya nad 1 Ob. uniwersał poborcy Jana Kurdwanowskiego podstarościego gr. tremb. z dnia 20 sierpnia. Castr. Tremb. 134 p. 493-494. 15 Akta grodzkie i ziemskie XXIV.

1654 73-74 groszy dwanaście więcej wybierać nie ma sub poena in depactores sancita. Druga zaś rata za dwie ćwierci ma się począć a die prima Februarii anni 1655 usque ad diem decimam quintam Martii continue; trzecia Similiter rata także za dwie ćwierci a die 15 Octobris usque ad diem 15 Novembris 1655 anni. A jeśliby czopowe sufficere mogło na zapłatę do skarbu tej trzeciej raty, tedy IMć p. poborca tej trzeciej raty nie ma wybierać. 6. Chcąc zaś augere skarb Rzptej na zapłatę starego i nowego zaciągu wojska, tedy pozwoliliśmy dać na obiedwie kontrybucye tak dwadzieścia cztery jako i półosma pobora seorsive do każdej z nich po zł. dwa z młyna także i z cerkwi po zł. dwa, co się ma już ścią­gać na wszystkie poborów pięćdziesiąt i półtora aby więcej od młynów i cerkwi, które zostają przez wielką desolacyą puste, nie wybierał. Do tego IMć p. poborcę obligujemy, a jeśliby miał jaką trudność od skarbu Rzptej o niewydanie tych kontrybucyej z młynów i cerkwi przy drugiej i trzeciej racie, powinniśmy go in quolibet termino ewinkować i zastępować. 7. Mając zaś osobliwy respekt na trudy, koszty i prace na częstych sejmach bywając posłami IMci p. sędziego ziemi naszej i p. Wojciecha Bieniowskiego, tedy IMciom in recompensam tych kosztów po zł. 300 z czopowego aby IMć p. administrator oddał pozwalamy. 8. A iż do tych jeszcze non satisfactum IMci p. Bełzeckiemu Bonawenturze pro dexteritate jego in re militari, który chorągiew ziemi naszej niemałym kosztem i uszczerbkiem substancyej swojej celeberrime piastował i pod Żwańcem honorifice przez obóz wszytek traktował, tedy zlecamy to IMci p. poborcy naszemu, aby po wybraniu tej reszty podymnego, to co debetur virtuti IMci realiter oddał i zapłacił. 9. Także niechcąc claudere aditum ad virtutem meritis IMci p. Macieja Rakowskiego podstolego nowogrodzkiego, chcąc onego do dalszych ziemie naszej provocare gloria et praemio dzielności, aby IMć p. poborca nasz te zasługi na chorągiew, które częstokroć na wielu przypomina sejmikach, która podczas Zborowskiej expedicyej cum detrimento salutis i substancyej in facie principis gloriose traktował, z reszty podymnego, in quantum sufficere może, zapłacił zlecamy. Datum w Haliczu die undecima Augusti millesimo sexcentesimo quinquagesimo quarto. Jan Kurdwanowski podstarości grodzki halicki marszałek sejmiku relationis. Castr. Hal. Rel. 146 p. 688-691. 74. Halicz, 14 września 1654. Laudum sejmiku halickiego deputackiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy ziemscy i grodzcy i wszyscy obywatele ziemie halickiej i powiatów do niej należących województwa ruskiego na sejmik prawem naznaczony elekcyej deputata zebrani, za spólną braterską zgodą z pośrodku siebie obrawszy deputatem na rok teraźniejszy do Trybunału koronnego IMć p. Mikołaja Truskolaskiego miecznika lwowskiego według zwyczaju naszego pewne necessaria nasze tak prowidujemy. A najpierwej IMci p. Wojciecha Dominika Bieniowskiego egzaktora czopowego ziemie naszej pro anno praeterito ad diem praesentem przez deputaty rachunku doskonale słuchaliśmy i onych tak perceptę jako i expensę per fidelem calculationem odebrali. Z którego tegoż IMć p. Bieniewskiego administracyi za ten rok authoritate conventus praesentis kwitujemy. 2. A że retent zostaje przy pomienionym IMć p. Bieniowskim w gotowiźnie zł. pięćset czterdzieście i ośm, na retentach zaś różnych pięćset dwadzieścia, tedy tak te gotowe jako i te

1654 115 na retentach zostających jeśli wybierze IMć p. Bieniowski na bez rok da Pan Bóg na tymże sejmiku, ma oddać tam, gdzie będzie wola IMciów pp. braci. 3. Tegoż IMci p. administratora użyliśmy do tej administracyi na ten rok zupełny do wybierania czopowego i prasołki, onemu IMci evictionem od skarbu Rzptej i wszelakich turbacyi przez IMci p. podskarbiego koronnego praecavendo. 4. To też unanimiter postanawiamy i bona fide sobie objecujemy sumy w reszcie zostającej i samego czopowego nie będziem na żadne donatywy albo insze jakie rozchody używać, owszem onej nie ruszać aż na sejmiku da P. Bóg przyszłym deputackim decima quinta Septembris anni futuri, o które to czopowe oraz i z prasołką zleciliśmy IMci p. marszałkowi słuszny z IMcią p. Bieniewskim spisać i podpisać cum evictione kontrakt. A że IMcie pp. obywatele trembowelskiego powiatu bracia nasi dla niebespieczeństw poborów przesyłać do Halicza nie mogą, tedy authoritate huius conventus obowiązujemy IMci p. poborcę naszego, aby IMć w Trembowli swego miał sukkolektora, któremu poddani obywatelów tamecznych według zwyczaju pobory za kwitami płacić mają, także i przysięgi w tymże grodzie trembowelskim odprawować będą, które takiejże wagi powinne być jako i w Haliczu. 5. A iż dla czasu krótkości IMć p. poborca półtrzecia podymnego na zaciąg chorągwie IMci p. Bonawentury Bełzeckiego rotmistrza naszego powiatowego pod Żwaniec wybieranych rachunku na tym sejmiku czynić słusznego nie mógł na rokach ziemskich halickich, które najnajprędzej będą sądzone coram completo iudicio czynić ma sub poena de retentoribus sancita. 6. Ponieważ IMć. p. Papieski zostając poborcą naszym na zaciąg chorągwi pod Zborów dał asygnacyą z retent IMciom pp. rotmistrzom zaciągu tamtego in vim słusznej zapłaty, a ta że IMciów nie doszła, tedy za spólną zgodą postanawiamy, aby IMć p. Papieski propter meliorem informationem uczynił dostateczny rachunek na przyszłych kwerelach sub poena de retentoribus sancita. 7. Poborów trzydzieście wybieranie tak ordynujemy laudo praesenti, iż IMć p. poborca piętnaście poborów ma wybierać a die prima Februarii anni futuri a drugie piętnaście a die prima Octobris także anni futuri, a to dlatego, iż jeśliby nam przyszłe czopowe na te piętnaście poborów drugiej raty nie starczało, tedy na sejmiku da Pan Bóg przyszłym electionis deputata, który poprzedza czas wybierania tych poborów communicato consilio wypłacić mamy, czego decyzya na przyszłym sejmiku electionis deputata ma być. 8. Pięć set zł. że IMć p. egzaktor czopowego dał ex consensu braci wszystkich na sejmiku tak rocznym deputackim do rąk IMć p. Bonawentury Bełzeckiego i laudum braterskie świadczy, tedy i my z tych piąci set zł. IMci kwitujemy. Actum w Haliczu w poniedziałek po Narodzeniu Najświętszej Panny Maryi bliższy roku Pańskiego tysiąc sześćsetnego pięćdziesiątego czwartego. Bonawentura Konstanty z Bełzca Bełzecki marszałek sejmiku elekcyi deputackiej. Castr. Hal. Rel. 146 p. 816—819.

1655 75 75. Halicz, 22 kwietnia 1655. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze i urzędnicy ziemi halickiej i powiatów trembowelskiego i kołomyjskiego na sejmiku uniwersałem J. Kr. Mci p. n. m. pro die 22 Aprilis anno 1655 do Halicza zgromadzeni konformując się do wici według uniwersałuł J. Kr. Mci na pospolite ruszenie albo in vim onego na wyprawę ludzi dla supplementowania wojska koronnego wydanego, takową tej wyprawy uczyniliśmy namowę i ordynacyą. 2. Naprzód według instrukcyej J.Kr.Mci na prawie pospolitem zasadzonej mieć chcemy, aby ze wszystkich dóbr J. Kr. Mci duchownych także i świeckich z łanów dziesięciu podług kwitów poborowych tak jako teraz salvis abiuratis płacona których się, po desolacyej w powiatach kołomyjskim i trembowelskim nad trzysta plus vel minus znajduje, muskieter jeden pieszy, porządny przez obywatelów tutecznych w barwie błękitnej białym kirem podszytej, z guzami takimi częścią niemieckim krojem w palendraku strojem i sposobem cudzoziemskim z muszkietem lontowym prochu na jednego funtów dziesięć ołowiu dwadzieścia, lontami, rydlem, motyką, toporem podgórskim, szablą każdego opatrzywszy, pewnego sposobnego któryby płacę dostał i służby dokończył na pięciu muszkieterów konia z kolasą i żywności na dwie ćwierci, zapłatę także na dwie ćwierci sposobiwszy, podawszy do popisu 2 pro prima Junii, który się pod Senkowcami in praesentia IMciów pp. Alexandra Kurdwanowskiego podstolego halickiego, Piotra Kuropatwy komisarzów naszych do tego aktu desygnowanych odprawować będzie na ten czas naznaczony, wyprawiony i stawiony był. 3. A na tę wyprawę którzyby IMcie pp. obywatele w dziedzictwie albo w dzierzawie swej dziesięciu łanów nie mieli, tedy z pobliskimi sąsiadami znosić i składać się mają tak, aby wyprawa na czas naznaczony pewna od wszystkich zostawała. 4. Której to tak wyprawionej piechocie służba od popisu zaczynać się ma, a przy popisie od każdego muskietera ciż co będą wyprawować z łanów IMci p. kapitanowi tak samemu jako i na officery z tychże dziesięciu łanów na dwie ćwierci cztery talery przy popisie zapłacić i oddać będą powinni. 5. Toż powinni uczynić i takowymże sposobem miasta i miasteczka tak jego królewskej Mci jako i duchowne i świeckie, które pobory nie z łanów ale domów płacą, a to wzgląd mając na desolacyą onych przez wojenne ciężary zrujnowanych, aby tam gdzie pobory z dóbr J.Kr.Mci zł. ośmdziesiąt płacą u duchownych i świeckich miast i miasteczek, kędy sto dwadzieścia zł. poboru do skarbu oddają muskietera jednego wyprawili i na popis stawili. 6. Także i ci IMcie, którzy dziedzicznych dóbr nie mieli a sumy w prowizyach i na zapisach mają, od dziesięciu tysięcy jednego muskietera sposobem wyżej mianowanym na tenże czas stawią i wyprawią. 7. A żeśmy w tak prędkim razie kapitana z oficerami sposobnego do tej expedycyej zaciągnąć nie mogli, tedyśmy to dali w moc WIMci p. staroście halickiemu, który nam osobę do tego sposobną i pewną przyobiecał, a temu kapitanowi z oficerami jego ex nunc z czopowego anni praesentis u IMci p. Wojciecha Bieniewskiego traktamentu zł. czterysta naznaczamy, które to pieniądze IMć p. czopownik intra decursum duarum septimanarum za kwitem ręcznym 1 Uniw. z daty 31 marca 1655. Castr. Tremb. 134 p. 665—70. 2 popasu

75-76 1655 117 i assygnacyą IMci p. starosty halickiego oddać powinien, co IMci w rachunku przyjąć objecujemy. 8. A żeby ta wyprawa tem doskonalej i prędzej wyprawić się mogła i żaden ich nie uchodził, tedy wszyscy którzy w ziemi naszej dobra swe dziedziczne i dzierzawy mają, wzglę-dem tych dóbr, które w tej ziemi mają i jako pobory zwykłe z nich w ziemi naszej płacą, tak i tę wyprawę równo z nami w ziemi naszej nieodwoływając się na swoje i w inszych województwach i powiatach possessye odprawować będą. 9. Tych zaś wsi, które się na dziesięciu łanów spisą, muszkietem wyprawią, z nich regest z podpisem dwóch z pośrodka siebie IMć do akt grodzkich halickich absque salario suscepty i od pieczęci poddadzą, labore tamen salvo. 10. A ten popis odprawiwszy, jeśliby tak prędki czas do obozu wyścia przez Rzptę nie był assygnowany, tenże p. kapitan nasz i z piechotą na tem miejscu, gdzie IMć pp. komisarze będą commodius rozumieli zostawać i czekać ma, tak jednak, aby żadnej szkody na leży i stanowisku także i w ciągnieniu nie czynili i owszem de suo żyli, a co p. kapitan de excessivis in casu sprawiedliwości in instanti każdemu iniuriato sub refusione damnorum de suo czynić powinien. 11. Którą to expedycyą sub poenis de expeditione generali bellica constitutione anni 1621 sancitis contra deliquentes ad instantiam cuiusvis repetendis wszyscy powinniśmy odprawić, pewni będąc, że w tak nagłej Rzptej potrzebie sejmu przvszłego tej naszej uchwały approbacya stanie. 12. A na ostatek stosując się do instrukcyej J. Kr. Mci a prawa pospolitego, ci którzy podatków tak przez nas na expedycyą żwaniecką podymnego jako i przeszłych inszych poborów do rąk IMci p. poborcy naszego dotąd nie wydali powinni będziemy sub poenis de retentis sancitis te retenta wydać i de retentoribus WIMć. p. starosta halicki iuxta praescriptum legis egzekucyą uczynić... Które laudum ręką IMci p. marszałka naszego podpisane i zapieczętowane do akt podać zleciliśmy. W Haliczu die 22 Aprilis anno Domini 1655. Jan Kurdwanowski podstarości i sędzia grodzki halicki marszałek sejmiku ziemie halickiej. Castr. Tremb. Rel. 134 p. 676-679; Castr. Hal. Rel. 147 p. 1374-1376. 76. Halicz, 22 kwietnia 1655. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya WIMci p. Andrzejowi Potockiemu halickiemu, kołomyjskiemu staroście, urodzonemu Stanisławowi Głowińskiemu sędziemu, Alexandrowi Kurdwanowskiemu podstolemu i podstarościemu grodzkiemu trembowelskiemu, Jerzemu Mrozowickiemu pisarzowi i sekretarzowi J. Kr. Mci urzędnikom ziemi halickiej, Janowi Jastrzębskiemu pisarzowi grodzkiemu źydaczowskiemu, Piotrowi Kuropatwie posłom ziemi halickiej na sejmiku halickim die 22 Aprilis przez uniwersał J. Kr. Mci złożonym i skończonym roku millesimo sexcentesimo quinquagesimo quinto w Haliczu na sejm teraźniejszy warszawski dana i napisana. 2. Za te ojcowskie J. Kr. Mci p. n. m. pieczołowanie, że dies noctesque około dobra Rzptej naszej impendere raczy, przy oddaniu poddaństwa wierności nisko podziękowawszy, zdrowia dobrego szczęśliwego powodzenia, aby Pan najwyższy victricem J. Kr. Mci dextram na nieprzyjacioły błogosławić raczył pp. posłowie nasi powinszują.

1655 76-77 3. Uskarzą się przytem na IMci p. marszałka izby poselskiej sejmu przeszłego, iż niektóre konstytucye zgodnie umówione i publice przeczytane, in volumen legum nie są inserowane a te, które nie były traktowane i koncypowane intra leges najdują się i deputat do Trybunału przeszłego radomskiego ziemie halickiej, według zwyczaju i praw dawnych nie był naznaczony. Za czem iż to cum summo praeiudicio nietylko ziemie halickiej ale wszystkiej Rzptej się dzieje, providendum to, aby na potem IMcie pp. marszałkowie i deputaci do korygowania konstytucyej naznaczeni na każdym sejmie przysięgali. 4. Wiedząc zaś gotowość nieprzyjaciela koronnego a krótkość czasu do przygotowania ad resistentiam upatrując, żeby sejm przyszły daj Boże szczęśliwie nad dwie niedziele więcej nie był traktowany, ponieważ imminentibus periculis melius est praecavere aniżeli expectare. Na którym sejmie pp. posłowie nasi, których honore fide et conscientia obligujemy znosić się mają z IMciami pp. wisznieńskimi jako bracią naszą, do czego dajemy plenariam facultatem, aby to, co conducit Reipublicae traktowali. 5. Wszystkim jest nam wiadoma nieustająca ochota i odważna dzielność wojsk J. Kr. Mci p. n. m. jako przez wszystek czas wojny i teraz całą zimę w Ukrainie odwagą zdrowia utratą substancyej w częstych potrzebach w walnych szturmach krew dla całości ojczyzny hojnie wylewali, których merita aby IMć pp. posłowie nasi królowi IMci p. n. m. i wszystkiej Rzptej prezentowali zlecamy i aby nagroda strat obmyślana była z górnymi IMciami providebunt. 6. Godne są urodzonego Jurycy Radanowicza rotmistrza J. Kr. Mci p. n. m., który od wielu lat ochotnie i życzliwie tak służbę Rzptej traktując, jako i częste poselstwa do państw postronnych swoim kosztem wiernie odprawując merita rekompensy, któremu nie chcąc claudere aditum et virtutem ingratitudine, aby indigena będąc particeps wolności naszej zostawał pp. posłowie nasi pilnie starać się o to będą. Takowąż instrukcyą i za p. Michałem Złotarewiczem na przeszłych sejmach już wnoszoną kwitujemy. 7. Miasto Lwów iż pod pretekstem obrony swej approbacyą przywileja jakiegoś in praeiudicium et derogationem wolności pospolitej uprosili na sejmie przeszłem, o czem żadna mentio in facie 1 Rzpltej nie była, a przywilej nie był trutynowany ani produkowany, tedy IMcie pp. posłowie nasi starać się o to będą, aby tej approbacyi appendicem wniesiono, abo przywilej trutynowany zostawał. 8. A że iaudum respektu wyprawy łanowej piechoty ziemia nasza halicka uchwaliła, która aby majorem vigorem approbowana była pp. posłowie nasi instabunt. Które laudum ręką IMć p. marszałka naszego podpisane zapieczętowane do akt podać zleciliśmy. W Haliczu 22 Aprilis anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo quinto. Jan Kurdwanowski podsta­rości grodzki halicki marszałek sejmiku ziemie halickiej. Castr. Hal. Rel. 147 p. 1377-1379. 77. Halicz, 28 lipca 1655. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy, rycerstwo i obywatele ziemi halickiej, Zjachawszy się na sejmik relationis do Halicza ex authoritate sejmu świeżo przeszłego naznaczony przy konstytucyach deklarowany, w Haliczu zaś dnia własnego zaczęty, a dla większej frenkwencyej 1 po facie żadnej

77 1655 119 IMciów pp. obywatelów ziemie tej zgodnie in eodem robore et authoritate prolongowany1, informowawszy się też z relacye] Mci p. Jerzego Mrozowickiego pisarza ziemskiego halickiego J. Kr. Mci sekretarza a posła naszego, stosując się nadto ad consensum omnium regni ordinum i do prawa pospolitego o wyprawie piechoty łanowej uchwalonego, niechcąc ni w czem infringere prawu pospolitemu, ale aby iuxta mentem Reipublicae, tak jako z inszych województw ta piechota quanto exquisitius wyprawiona była, taką tej wyprawy uczyniliśmy namowę i ordynacyą. 2. A naprzód z łanów piętnastu według kwitów poborowych tak jako z łanów pobory dają, salvis abiuratis, muszkieter jeden pewny do wojny sposobny w barwie błękitnej szyptuchowej w palendraku kirem białym według zwyczaju podszytym krojem niemieckim, białych guzików sześć, z muszkietem lontowym z szablą i toporem podgórskim, prochu funtów dziesięć, ołowiu funtów dwadzieścia ma mieć, w rydel i motykę przytem ma być wyprawiony. A że sine commeatu żołnierz być nie może, tedy uważając dobrze proceder wojenny, edocti będąc praeterito exemplo, każdemu muszkieterowi z łanów piętnastu koń z wozem i z żywnością opatrzony i siodło dla potrzeby jakiej aby był dany uchwaliliśmy 2. 3. Takiego tedy sposobiwszy z łanów piętnastu muszkietera na dzień szesnasty Augusti popisu naznaczony pod Siemikowcami przed IMciami pp. komisarzami niżej mianowanymi p. rotmistrzowi obranemu oddać mamy, sub poenis w konstytucyi descriptis. 4. Przy tym popisie żołd na pół roku ma być obmyślony, tak aby na miesiąc po ośm zł. wynosiło. Insuper przy oddaniu każdego muskietera p. rotmistrzowi respectu traktamentu jako i na inszych oficerów, także na chorągiew i bembny po cztery talery od każdego muszkietera na dwie ćwierci dać uchwaliliśmy. 5. Więc że raz z przeszłego laudum przyobiecał nam to WIMć p. starosta halicki, że nam p. rotmistrza do tej expedycyej sporządzić ma, pewnego wojny wiadomego, który ma być liber ab aliis ofhciis, tego że już IMć sposobił był i oddany mu jest traktament od IMci p. administratora czopowego ziemi naszej zł. czterysta, tedy tegoż i teraz, jeśli też będzie sufficiens approbujemy. In quantumby zaś IMć p. rotmistrz obmyślony, był aliis impeditus officiis, t. j. służbę inszą Rzptej i nie stawił się na dzień popisu namówiony, tedy laudo praesenti unanimi consensu obieramy do tej expedycyej rotmistrza IMć p. Szczęsnego Jasińskiego jako patricium et possessionatum, tego dokładając, że p. rotmistrz przez nas obrany tamże przy popisie ma być praesens. Który odebrawszy tę piechotę od nas według porządku wyżej mianowanego ma pod Siemikowcami deklaracyej J. Kr. Mci albo IMci p. hetmana Wielkego koronnego czekać, gdzie się mu obrócić każe, hoc addito, aby się pomieniony p. rotmistrz tak sprawił w odebraniu listu z kancellaryej J. Kr. Mci przypowiednego, jako i w dalszem zachowaniu tej piechoty de suo żyjąc jako o tem lex expressa docet. 6. Uważając przy tej wyprawie, żeby to było nocivum ku dobremu porządkowi tej wyprawy, gdybychmy oraz pachołkowi temu z łanów piętnastu sporządzonemu żołd za pół roku oraz oddać mieli, który oraz toż albo przepić albo zgubić mógłby a potem propter medium niszczeć i wygody nie mieć, tedy tak to ordynujemy, aby za jednę ćwierć przy popisie oddany mu był żołd, na drugą zaś ćwierć do rąk p. rotmistrza oddać potrzeba, od którego każdy ma wziąć kwitek, że temu muszkieterowi satisfactum na pół roku. Tak jednak praesenti laudo cavemus, jeśli p. rotmistrz będzie sufficiens, tak jako wyżej namówiliśmy, tenże IMć p. rotmistrz niema żadnymi już tych muszkieterów aggrawować ekspensami, ale cale oddać im tę ćwierć drugą, gdyż już po cztery talery od każdego dać umówiliśmy oprócz traktamentu, który respec- 3 Sejmik rozpoczęto 20 lipca pod laską Wojciecha Dominika Bieniewskiego, który wydał orędzie do szlachty że dalszy ciąg sejmiku odbędzie się w przyszłym tygodniu. Castr. Hal. 147 p. 1680. 2 Por. kombinacyą łanów. C. H. 147 p. 1702-1763.

1655 77 tive na przyszłym da Pan Bóg sejmiku, jeśli IMć p. Jasiński pomieniony rotmistrzem tym będzie, obmyśleć obiecujemy. 7. Odebrawszy przy tym sejmiku teraźniejszym przestrogę od JWIMci p. wojewody ki­jowskiego hetmana wielkiego koronnego o następującym nieprzyjacielu, tedy aby ta piechota w porządku wyżej mianowanym jako najdoskonalej i najprędzej wyprawiona być mogła. Czas kombinacyi łanów, sum i dymów z miast i miasteczek na dzień dwudziesty ósmy Julii namó-wiliśmy. Do której kombinacyej1 z koła naszego stosując się do konstytucyej obraliśmy pp. deputatów, którzy przy IMci p. marszałku sejmiku teraźniejszego i przy IMciach pp. urzędnikach ziemskich i grodzkich tę konstytucyą według regestru poborowego od p. poborcy naszego na to podanego, sporządzili, t. j. z powiatu halickiego IMć p. Mikołaja Kunaszowskiego komornika ziemie tej i IMć p. Alexandra Bydłowskiego; z powiatu trębowelskiego IMć p. Alexandra Jasińskiego i IMć p. Baltazara Ostrowskiego pisarza grodzkiego trembowelskiego; z kołomyjskiego IMć p. Samuela Wirzbickiego; z Kałusza IMć p. Szczęsnego Jasińskiego i IMć p. Samuela Bydłowskiego. Tę tedy kombinacyą łanów sum i dymów do akt grodu halickiego z podpisem ręki swojej pomienieni IMć podać mają. To też warujemy, iż jeśliby kto nie według kwitów łanowych miał być kombinowany, albo w rejestrze poborowym przejrzanym, ma to una cum manifestatione coram actis praesentibus prezentować, aby w tem jakiego nie popełnił mankamentu i sobie szkody a słusznie według kwitów teraźniejszych poborów kombinował się. 8. A iż znajdzie się wiele dworzyszcz z gruntami fruktyfikującymi, których bez poddanych używają i po rejestrze poborowym niemasz ich, tedy in harendo konstytucyej, która to w sobie ma, iż nemine excepto, tak praesenti laudo postanawiamy, aby iuxta combinationem jako na kogo przypadnie sub poenis w tejże konstytucyej descriptis wyprawowali tę piechotę łanową, których jeśliby kombinacya przy tej kombinacyi nie doszła, tedy mają ciż pp. deputaci przez nas obrani wyżej mianowani dla prędszej wyprawy choć seorsive przy urzędniku choć jednym ziemskim albo grodzkim, który na ten czas być może kombinować per districtus, jako to w halickim powiecie ci IMć, którzy są obrani z halickiego, z trębowelskiego trębowelscy usu consequenter na miejscu gdzie im najlepiej będzie zdało, byle in hoc spacio tej wyprawy żeby nie omieszkali tej wyprawy, za obwieszczeniem jednak to ma być od tych samych, którzy takie dworzyska trzymają. Tych kombinacyi regestr Similiter pp. deputaci każdy z swego powiatu do akt grodzkich halickich podać mają, do czego słobody osiadłe, które tak non contribuunt, powinni się iuxta combinationem przykładać do tej wyprawy także i te majętności, które są po spustoszeniu odprzysiężone, jako są bona desolata. A że teraz posiadali niektóre a żadnych podatków do rąk p. poborcy naszego nie oddają, których p. poborca nasz IMć p. Jan Kurdwanowski podstarości grodzki halicki według prawa na sejmie świeżo przeszłym postanowionego ma podać do akt grodzkich halickich w regestrach perceptorum et retentorum, tedy i te według kombinacyi nie mają być wolnymi od tej wyprawy, ale się przed deputatami powiatu własnego kombinować mają, in spacio tej wyprawy. 9. Praecavendo indemnitati nostrae a stosując się do prawa pospolitego, aby ta konstytucya explicatius o wyprawie tej piechoty od sum zrozumiana być mogła tak to konkludujemy, iż nie derogując ni w czem prawu pospolitemu, aby od sum fruktyfikujących według kombinacyi od 30.000 zł. był jeden muszkieter wyprawiony nemine excepto, cuiuscunque sit status et conditionis. Ale że się to ma rozumieć i rozumie od sum takich, które są na arendę dane jakimkolwiek kontraktem, excepto, żeby dziedzic miał hoc onus w kontrakcie na się przyjąć, tak i te które są w prowizyą na zapisy dane albo na widerkaff oprócz fundacyi kościelnych, od takich powinno się wyprawiać iuxta praescriptum legis. Od tych zaś sum, od której żadnej powinności nie bierze, lubo się na zapisach, także de bonis expulsis, które są in obligatione 1 Kombinacya ta wpisana jest zaraz po laudum. Castr. Hal. 147 p. 1702—1713.

1655 121 albo iure obligatorio zapisane, a że pożytku nie mają, tudzież i od podniesionych sum przed tą konstytucyą i po niej nie danych na żadną fruktyfikacyą, także mają być wolne od tej wyprawy, bo co wiedzieć, jako kto choć i podniosszy mógł udać swoją sumę, tak jednak, iż każdy ktoby miał taką sumę ma uczynić manifestacyą coram actis jako żadnej nie bierze prowizyej, a gdyby się to pokazało z jakiegokolwiek dokumentu albo kwit prowizyej, że bierze, powinien poenas in constitutione descriptas ma subire. 10. Żydzi w miastach i miasteczkach ziemi naszej będący, lubo są od tej wyprawy konstytucyą excypowani, ale że się to o tych żydach być rozumie, którzy według dawnego prawa myt, arend, ceł żadnych nie trzymają, ale concessa sibi in regno vivunt inventione, tacy to wolnymi być mają zapłaciwszy pogłówne. Ci zaś, którzy na arendę jakąkolwiek sumę podawali i dają jakimkolwiek kontraktem, tak na majętności z prowentami jak z osobna na arendy gorzałczane, piwne, myta targowe et his similia mają się kombinować, ponieważ lex expresse docet, że nemine excepto cuiuscunque sit status et conditionis i wyprawiać tę piechotę modo suprascripto sub poenis in constitutione descriptis, a to się ma rozumieć i o inszego narodu ludziach. Z domów zasię, które w miastach, miasteczkach jakimkolwiek sądem są im przysą-dzone za długi ich, także gdyby się więcej domów żydowskich nad pacta z miasty postanowione znajdowało, z takich równo z miasty wyprawiać mają, a w tej wyprawie generalnej żadnemi nie mają się zasłaniać libertacyami. 11. Takich zasię sum jeśliby nie była cognitio na tej kombinacyi przy IMciach pp. deputatach i urzędzie ziemskim i grodzkim, tedy ku prędszej tej piechoty wyprawie zleciliśmy to IMci p. marszałkowi naszemu i użyliśmy go, aby się tam u pomienionego IMć kombinowali, kto zechce praecavere indemnitati swej in spatio tej wyprawy, żeby onieszkania nie było, tak Żydzi jako i insi cuiuscunque status byli dowodnymi te sumy pokazywane były kontraktami, którą kombinacyą ma z podpisem ręki swojej IMć p. marszałek podać do akt grodu halickiego. 12. Miasta ponieważ do tej kombinacyej obwieszczeni z kwitami podymnego nie stawili się ani też przysłali, tedy tę kombinacyą fidei IMciów pp. deputatów zlecamy, aby według samej prawdy, jako gdzie wiele dymów kombinowani byli. 13. To tedy zgodnie przy prawie rzetelnem namówiwszy, do popisu tej piechoty użyliśmy tychże IMciów pp. deputatów i urzędników, którzy z IMciów zjechać będą mogli non detrahendo tempori popisu naznaczonego,» przed którymi tak piechota z p. rotmistrzem obranym popisać się ma, a tam każdy lub od p. rotmistrza lub od pp. deputatów kwit ma wziąć według opisanego porządku muszkietera stawił. 14. Ad extremum domową traktując obronę i uważając to, jako w niedalekich grassare hostis krainach i ad novum sangvinem broni swej wyostrzył, tedy wygadzając tej wyprawie łanowej i respekt dosolacyi naszej mając, inaczej tej prowincyej i siebie zastąpić nie możemy, tylko własnymi pierśmi, a tak gdy tylko wynidą wici pierwsze, mamy się na ten sejmik ze wszystką gotowością zjachać i tam zaraz nie czekając wici trzecich stanąć in armis. 15. A że ten nieprzyjaciel coraz bliżej postępuje, tedy użyliśmy IMć pp. Alexandra Kurdwanowskiego podstolego halickiego, aby IMć zjechawszy do JWIMci p. hetmana w. koronnego, nomine nostro prosili o to IMci, żeby raczył interponere authoritate sua do J. Kr. Mci p. n. m., żeby na tu choć i realiter do efektu wszystkiej Korony przyjdzie pospolite ruszenie, zachował przy tej prowincyej zwyczajem dawnym, która nie małą jest wszystkiej Koronie zasłoną, i jak wiele mogłoby się znieść rebelizantów za naszem ustąpieniem, żebychmy tędy tu zostawali, gdzie obozowi nasposobniejsze miejsce widzieć będziem mogli. A tak zgodnie ten sejmik konkludowawszy zleciliśmy to IMci p. marszałkowi naszemu, aby te laudum nasze do akt grodu halickiego z podpisem ręki swojej podał. Datum w Haliczu die vigesima octava Julii anno millesimo sexcentesimo quinquagesimo quinto. Wojciech Dominik Bieniewski Z. B. marszałek sejmiku tego. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 16

1656 77-78 16. Laudum sejmiku halickiego vigore constitutionis anni praesentis 1655 20 Julii w Haliczu zaczętego a die 27 Julii anni eiusdem expedyowanego ratione districtus trembovliensis. Wyprawa piechoty i kombinacya powiatu trembowelskiego taka: Uważając evidentem desolationem powiatu trembowelskiego więc że to manifestum, iż kwity z których bych się dojść mogły łany cum desolatione tamecznych obywatelów poginęły, dla czego trudna kombinacya, tedy obywatele trembowelscy dwóch muskieterów lontowych w porządku wyprawić mają, oprócz miasteczek tego powiatu osobno kombinowanych i sum według konstytucyi specyfikowanych. Wyprawa muskieterów z miasteczek: Trembowla miasteczko muskietera jednego, Czortków muskietera jednego, Tarnopol muskietera jednego, Budzanów z Janowem muskietera jednego, Mikulińce muskietera jednego, Kozłów, Baworów, Strusów, Skałat, Grzymałów, Tłuste muskietera jednego. Wojciech Dominik Bieniewski marszałek sejmiku tego mp. Castr. Hal. Rel. 147 p. 1697—1702; artykuł 16 na końcu, dotyczący powiatu trembowelskiego tylko w Castr. Tremb. 134 p. 739—740; natomiast laudum całego powiatu hal. dotyczącego niema w aktach gr. tremb., jest atoli w aktach gr. hal. powtórnie 134 p. 739—740. 78. Halicz, 21 marca 1656. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemie halickiej powiatów trembowelskiego i kołomyjskiego przy skończeniu popisu pospolitego ruszenia zgromadzeni wiadomo czynimy, iż my dosyć czyniąc wolej króla IMci p. n. m. na pospolite ruszenie, lubo teraz przez nieprzyjaciela paenitus jesteśmy i przez Ordę tak w chlebie jako i w ostatku substancyej naszych funditus zruszeni, gotowiśmy iść tam, gdzie dalsza dyspozycya J. Kr. Mci będzie a z inszemi ziemiami województwa ruskiego w kupie i nierozdzielnie zostawać chcemy, fraterne IMciów pp. obywatelów ziemie tej a braciej naszej upraszamy i napominając, aby się z nami łączyć i do kupy iść a równo z nami onera bellica tak jako ex legibus tenentur ponosić chcieli. 2. Bacząc zaś, iż za wyściem naszem na wojnę siła się swawoleństwa jako to przy granicy jawić musi, jakoż już wielkie się od opryszków na domy szlacheckie najazdy, mordy i łupiestwa dzieją, którzy z swawolej domowej, jeśliby król IMć i Rzplta ob imminentia majora pericula ad praesens obviare i providere securitatem zamkom pogranicznym nie mogła, a IMć pp. starostom z zamków sine praesidio zostających reclinatoria securiora szukaćby przyszło, tedy że te extra culpam IMciom pp. starostom będzie spondemus, ponieważ prowenta IMciów z którychby zamków securitatem prowidować mieli, widzimy równo z naszymi annihilata et pessumdata. 3. Miast zaś królewskich mieszczan i obywatelów, którzy ex lege publica do wyprawy pospolitego ruszenia należą napominamy, aby według możności facultatum suarum wozy, piechotę z prochami, ołowiem, kulami, rydlami, motykami na wozach wyprawowali serio napominamy, gdyż in renitentes sami animadvertere chcemy. Żydów także, którzy arendami i karczmami po miasteczkach i wsiach się bawią necessitujemy, aby kożdy gospodarz funt prochu i funt ołowiu do IMci p. pułkownika odwiózł i do niego za kwitem ręcznym oddał. A że potrzeba nastąpiła expens na różne expedycye powiatu naszego, tedy iź teraz dla bytności IMci p. administratora czopowego erygowane być nie mogły, zleciliśmy to IMci p. marszałkowi koła tera-źniejszego, aby na te expensy za kwitem jego ręcznym IMć p. administrator oddał, t. j. pp. posłom do króla IMci przez nas obranych na sprawienie chorągwi bębnów i inszej muzyki

78-79 1656 123 wojskowej, ponieważ p. chorąży in detentione, obmyślenie, które kwity przy rachunkach przyjąć będziem gotowi, pewni będąc, że IMć p. administrator w tej expedycyej nas nie zawiedzie. 4. Do kombinowania rozrodzonej szlachty naznaczyliśmy IMciów pp. Jana Kurdwanowskiego podstarościego halickiego, Balcera Ostrowskiego pisarza grodzkiego trembowelskiego, Grzegorza Przyłuskiego, Stefana Szumlańskiego. 5. Wniósł też IMć p. pisarz grodzki halicki w pośrodek koła naszego instancyą o wró-cenie expens, które uwożąc księgi grodzkie poniósł i teraz najmując sklep dla nich we Lwowie spenduje, tedy że mu to wrócone będzie fraterne IMci assekurujemy. 6. A że żaden z IMciów pp. urzędników wyższych ziemi halickiej okrom WIMci p. starosty, który inszy oblig w wojsku kwarciannem ponosi, do regimentu pospolitego ruszenia nie zjeżdża, i tych onera, do tych ex lege sunt astricti, ponosić z nami nie chcą, ponieważ WIMć p. starosta służbą kwarcianną Rzptej i złem zdrowiem jest impeditus, użyliśmy na direkcyą powiatu naszego i nas szlachty w służbie Rzpltej w tem pospolitem ruszeniu spisanych IMci p. Stanisława Głowińskiego sędziego ziemskiego halickiego, który lubo dosyć, jako to nam wszystkim constat, zdrowia niesposobnego, tedy się jednak na instancyą naszę niewymówił, cum ea cautione, jeśliby strzeż Boże przez te, które patitur chorobę do prac wojennych nie był habilis, na miejscu swojem obranego przez nas substytuta ma mieć, tedy objecujemy to sobie fraterne, że nie pod inszym czyim rządem i direkcyą, jedno jego samego, a w niebytności tedy i substytuta przez nas obranego być i zostawać mamy1. Co dla lepszej wagi i pewności zleciliśmy IMciom pp. urzędnikom ziemskim na tym zjeździe będącym podpisać. Działo się w Haliczu dnia dwudziestego pierwszego miesiąca marca roku tysiąc sześćset pięćdziesiątego szóstego. Castr. Hal. Rel. 147 p. 1795-1797 tudzież lbid. p. 1868—1880. 79. Babuchów, 8 kwietnia 1656. Pułkownik pospolitego ruszenia ziemi halickiej wzywa ziemian pod Halicz. 1. Stanisław Głowiński sędzia ziemski i pułkownik powiatów ziemi halickiej, którym urodzonym IMciom także sławetnym pp. obywatelom ziemie halickiej trembowelskiego, kołomyj skiego powiatów moim miłościwym pp. przy zaleceniu usług moich wiadomo czynię. Iż gdy takowe na Rzptę naszę a miłą nam wszystkim ojczyznę następują zewsząd niebespieczeń­stwa i potrzeby, że inaczej zatrzymana być nie może, tylko gdy wszyscy torem przodków swoich całość jej piersiami zatrzymać i odwagą zdrowia zaszczycać będziemy, wiedząc o tem, że i przybywające postronne posiłki tego po nas chcą, abyśmy w kupie wszyscy z nimi siły nasze złączyli, krajów ojczystych bronili, do przełamania zaś potęgi nieprzyjacielskiej przy łasce Bożej wojsk niemałych ufów potężnych potrzeba, przetoż przychylając się do uniwersału króla IMci pana naszego świeżo nam przysłanego, a mając wiadomość, iż już inszych województw i ziem pułki się ruszyły, z powinności urzędu mego przez WW. m. m. pp. na mnię włożonego proszę i napominam, abyście WM. m. m. pp. impedimenta domestica in toto zostawiwszy, w wojennej gotowości na koniech dobrych, bo ta wojna śpieszno iść musi, z rynsztunkami porządnymi 1 Uniwersałem datowanym z Babuchowa 8 kwietnia 1656 r. zwołał Głowiński szlachtę powiatu trembow. pod Halicz. Castr. Tremb. 134 p. 182-4.

1656 79-80 locis belli akkomodowanymi, wozami się nie obciążając na dzień poniedziałkowy przewodnej niedzieli pod Halicz się do chorągwie powiatowej ich najprędzej ściągnęli a póki jeszcze ten zapał krajów naszych, którzy nie tylko wszystką Polskę ale i część Rusi pożarł, niedosyć że pośpieszyli, mając przed oczyma chwałę Boga naszego, kościoły, ołtarze, sakramenta święte i wiarę katolicką starą, Polskę zrujnowaną, klasztory, szpitale, fundata świątobliwe spustoszone. 2. Na ostatek gdy szlachta bracia nasza i domy ich ze wszystkich ozdób i dostatków złupieni, w niewolę pozabierani, małżonki i córki ich pogwałcone ratunku od nas potrzebują, gdy ojczyzna, swobody, wolności krwią przodków naszych nabyte, których potomkom niedotrzymać byłoby grande nefas, już już prawie giną, do spólnego ratunku jak na gwałt bieżeli, w tem będąc upewnieni, że pod Haliczem nie zabawiwszy do boku króla IMci pospieszyć trzeba, z tą jednak przestrogą i dokładem, że jeślibyście WWIMć panowie powzięli wiadomość, że Orda uprzedzając czas wyżej mianowany w nasze kraje pospieszyłaby się, życzę i napominam, żebyście WWIMć m. pp. nie czekając naznaczonego czasu, wcześnie się pod Halicz do kupy brali, gdzie ja uniżenie WM m. m. pp. do kompaniej, surowość prawa pospolitego na przestępnych przypominając, zapraszam, moje posługi pilno WM m. m. pp. zalecając. Dan w Babuchowie dnia 8 Aprilis roku Pańskiego 1656. L. S. WMć m. m. pp. i braci powolny sługa Stanisław Głowiński sędzia i pułkownik ziemi halickiej. Castr. Tremb. 134 p. 782-784. 80. Pod Siemikowcami, 26 maja 1656. Uniwersał pułkownika pospolitego ruszenia ziemi halickiej do szlachty trembowelskiej. 1. Stanisław Głowiński sędzia i pułkownik powiatów ziemie halickiej Wnym urodzonym IMciom pp. obywatelom powiatu trembowelskiego m. m. pp. i braci do wiadomości donoszę. Iż za uniwersałem J. Kr. Mci p. n. m. już zupełne niedziel pięć IMciom pp. obywatelom powiatów halickiego, kołomyjskiego pospolitem ruszeniem w obozie stojąc braterskiego WIMć m. m. pp. po tak wiele wydanych uniwersałach ad idem zgromadzenia oczekiwali a teraz dowiedziawszy się o dismembracyi WIMć m. m. pp., iź konsulty prywatne prawu pospolitemu i jedności ziemie naszej przeciwne o rezydencyach i zamkach i wczasach swoich czynicie, snać moją przez uniwersał dla praesidium zamku trembowelskiego pewnym osobom 1 okazaną dla 1 Dnia 9 maja z obozu pod Haliczem. Głowiński jako pułkownik posp. ruszenia. Ponieważ forteca trembowelska bez prezydium pozostawała a od opryszków nadchodzących niebespieczeństwa grożą szlachta zaś w zamku przytuliskowe i depozyta posiada, zezwala szlachcie pozostać na prezydyum w zamku i stąd wycieczki czynić pp. Wojciechowi Wolanowskiemu wójtowi i dyrektorowi natenczas obywatelów w zamku zostających, Mikołajowi Baworowskiemu, Janowi Tomaszowi Jabłońskiemu, Stanisławowi Bielickiemu, Stanisławowi Łyskórskiemu, Andrzejowi Błażowskiemu, Janowi Poklękowskiemu, Janowi Gadomskiemu i Bojarskiemu. C. Tr. 134 p. 787. Na dniu też 9 maja ukończono lustracyą szlachty pod Haliczem, zaczętą pod Siemiakowcami, lecz dla trudności przepraw pod Haliczem tu ukończoną. C. Hal. 148 p. 15—19. Przedtem jeszcze albowiem 5 maja uwolnił król szlachtę halicką od pospolitego ruszenia z powodu buntów chłopstwa. C. Hal. 147 p. 1888—9. Wzywał też szlachtę pod Halowę celem rozpędzenia swawolnej kupy opryszków. Ibidem p. 1906—7. Toż gdy szlachta 9 maja stanęła obozem pod Haliczem, Głowiński jako pułkownik szlachty, zezwalając szlachcie trembowelskiego powiatu na objęcie prezydyum zamku trembowelskiego, pozwolił jej wraz z włością wycieczki z twierdzy czynić na rebellizantów, jeśliby zaszła potrzeba. C. Tremb. 134 p. 767.

80-81 1656 125 WMć pp. powolnością zgorszeni, tedy iź ta dismembracya w zjednoczonej ziemi stawać nie może, z zwierzchności urzędu mego tym ostatnim uniwersałem chcę po WMciach swych m. m. pp., abyście WMć pp. moribus antiquis do spólnej usługi Rzptej i powinności wojskowych, żadnemi się nie składając konzultami, osobami swymi do obozu jako jest wola króla IMci przez uniwersał nam objaśniona pod Siemikowce na dzień trzydziesty pierwszy maja stawali. 2. To deklarując WMć mm. pp. od IchMć pp. braciej naszych, że in casu niestawania na czas naznaczony WMć mm. pp. i sami także do zamków ex causa WMć mm. pp. rozejśćby się musieli, coby musiało być wielkiego nierządu a potem od wszystkiej Rzptej nagany przyczyną, gdyż jedni nad drugich nic sobie uzurpować nie możemy i owszem spólnie i równie ciężary Rzptej ponosić mamy. Co aby do wiadomości WMć mm. pp. wszystkich doszło, urzędu grodzkiego proszę, aby ten uniwersał do ksiąg grodzkich trembowelskich przyjął i publikować rozkazał. Dan w obozie pod Siemikowcami dnia 26 maja 1656 (L. S.). Stanisław Głowiński sędzia i pułkownik ziemi halickiej. Castr. Tremb. 134 p. 795—796. 81. Pod Siemikowcami, 31 maja 1656. Uniwersał pułkownika pospolitego ruszenia do szlachty trembowelskiej. 1. Stanisław Głowiński sędzia i pułkownik ziemie halickiej WWnym urodzonym IchMciom pp. obywatelom powiatu trembowelskiego m. m. pp. i braci wiadomo czynię. Iż lubom był uniwersał mój posłał do WMć m. m. pp. abyście WMć podług prawa pospolitego i uniwersału Króla IMci in armis pospolitem ruszeniem pro die 31 Maii do obozu naszego osobami swemi stawali, ale żeście WMć mm. pp. i bracia przez IMciów pp. posłów swych niebespieczeństw od opryszków domów swoich i fortec tamtecznych przełożywszy obmyślenie bespieczeństwa powiatu i praesidium zamku trembowelskiego żądać raczyli, tedy ja uczyniwszy spólną z IMciami pany obywatelami halickimi [i] kołomyjskimi radę, przychylając się do uniwersału J. Kr. Mci, którym wszystkiej prowincyej i zamków ziemie halickiej providenda iniungitur securitas, wziąwszy o gotowości Wmm. pp. od IchMć pp. posłów z pośrodka WMć m. m. pp. posłanych wiadomość, iż już nie do obozu naszego, ale pod Trębowlą na miejscu sposobnem, które WMć mm. pp. upatrzycie, sobie ściągnienie WM mm. panów pro die secunda Junii naznaczamy. 2. Chcąc po WMciach mm. pp. abyście WM m. m. pp. na czas naznaczony zgromadzeni, obrawszy między siebie rotmistrza powinności wojenne, podjazdy, straże i excubias w polu obozem nie w domach odprawowali, o niebespieczeństwach opryszkowskich dla posiłków nas uwiadamiali, popis przed komendantem moim, którego zeszlę, odprawili, tak długo stali i nie rozjeżdżali się, pokąd od nas osobliwego nie będzie uniwersału i we wszystkiem dalszą odemnie brali ordynacyą a w sprawach potocznych dla rządu przed sędzim i jednym z obywatelów, któ-rego sobie WMć obierzecie, w kryminalnych zasię i poważnych przed nami podług konstytucyi anni 1621 i laudum naszego sprawowali się, a ten uniwersał ręką moją podpisany do grodu podali i obwołać kazali. W obozie pod Siemikowcami dnia 31 Maii roku Pańskiego 1656 (L. S.) Stanisław Głowiński sędzia i pułkownik ziemie halickiej. Castr. Tremb. 134 p. 798-799.

1656 82 82. Halicz, 11 września 1656. Laudum sejmiku halickiego deputackiego. 1. My rady dygnitarze i obywatele ziemi halickiej, powiatów trembowelskiego, kołomyjskiego zjechawszy się na elekcyą deputacką i miejsce prawem pospolitem opisane w poniedziałek po święcie Narodzenia Najświętszej Boga Rodzice Panny Maryej pierwszy jednostajnymi głosami za zgodą nas wszystkich deputata do Trybunału koronnego, daj Boże szczęśliwie od nas inaugurowanego obrawszy i uprosiwszy zwyczajne na elekcyej deputackiej czopowego i prasołki postanowienie i administracyi jego przystąpiliśmy. 2. Tedy dogadzając gwałtownym potrzebom ziemie naszej, a die decima quinta praesentis do zupełnego roku w ziemi naszej i powiatach postanowiliśmy czopowe i prasołkę na obronę ściany naszej pogranicznej, zaciąg ludzi inszym sposobem namienionych i fortyfikowanie zamków stołecznych ziemi naszej i to czopowe z prasołką IMci p. Alexandrowi Kurdwanowskiemu podstolemu halickiemu za sumę 4.000 zł. p. do roku zupełnego arendowaliśmy. 3. Tedy IMć p. podstoli halicki in tali necessitate dogadzając ziemi naszej, iż dobrowolnie podjął się tej arendy, powinien na pierwszą ratę zł. p. 1.000 IMci p.Alexandrowi Sulatyckiemu skarbnikowi podolskiemu rotmistrzowi od nas teraz do zaciążnych ludzi obranemu za kwitem IMci p. skarbnika ręcznym przed wyściem tygodnia oddać, a zł. 300 do drugich pieniędzy na municyą zamku halickiego ordynowanych do rąk IMciów pp. Macieja Rakowskiego podstolego nowogrodzkiego, Alexandra Tańskiego na miejsce wojskiego halickiego, którego do powinności nieznamy (!) od nas deputowanych, także za ręcznym kwitem przed wyściem tygodnia odliczy. 4. A to czopowe z prasołką IMć p. podstoli halicki bez wszelakich prywatnych defalkat i pretensyej podług swojej submissyej trzymać będzie i sumę per ratas, pierwszą jako się napisało zł. tysiąc trzysta zarazem teraz; na drugą ratę zł. 700 w poniedziałek pierwszy po Gromnicach; na trzecią ratę 1.000 zł. p. w poniedziałek po niedzieli Jubilate rzeczonej, za kwitem IMciów pp. sądowych ziemskich halickich unius absentia non obstante. A na ratę czwartą tysiąc czwarty złotych na dzień elekcyi deputackiej w roku 1657 bez wszelkich zwłok obron i wymówek prawnych i postępków arendownych, sub rigore processus fisci castrensis sine appellatione et tribunali iudicii zapłaci. 5. Jednak przy zapłaceniu ostatniej raty na elekcyej deputackiej, strzeż Panie Boże przez nieprzyjaciela koronnego spostoszenie znaczne ziemi halickiej i powiatów nastąpiło, w co niema być inkludowane przeście tatarskie zamięszanie dalszym czasem powetowane, także jeśHby strzeż Boże morowego powietrza Bóg wszechmogący przepuścił w którym powiecie, na to wszystko słuszny i sprawiedliwy będziemy mieli respekt, wysadziwszy na uznanie tego sąd ziemski halicki i deputatów z koła rycerskiego i podług tego defalkować u skarbu koronnego, jeśliby co interveniret impedimenti o wszelaki pokój intercedować będziemy. 6. A IMć p. podstoli halicki podczas administracyi urzędu swego prasołki od własnych wozów szlacheckich z listem pana swego pieczęcią i podpisem naznaczonych wybierać nie będzie, co chłopi przysięgą i ten który list produkuje veritatem komprobują. Chłopi jednak od wozu prasołki po groszy dwanaście a spisnego po groszu jednemu płacić raz tylko bez rok i raz kwit wziąwszy bez rok wolnie gościć będą. 7. Nie pośledniejsza z każdej Rzptej nie tylko udzielnej powinnej opatrzności succurere rebus futuris et accidentalibus malis, tedy my będący constituti inter sevientis Martis arma i pobliskich nieprzyjaciół circumcirca zostających na siebie insultus, obmyśliwszy, zamkom naszym

1656 127 halickiemu i trembowelskiemu pogranicznym osadzenia, aby na zamku halickiego fortyfikacyą zł. 600, które IMć p. podstoli halicki z teraźniejszego czopowego i prasołki pierwszej raty jako się namieniło a IMć p. Kunaszowski z przeszłego roku czopowego po zł. 300 do rąk IMciów pp. Macieja Rakowskiego podstolego nowogrodzkiego i Alexandra Tańskiego obywatelów naszych przed wyściem tygodnia sub onere et rigore processus et poenarum fisci oddadzą. A na zamek trembowelski, iż już in munitionem czopowego i prasołki roku przeszłego zł. 600 cessit, rachunek z tego na przyszłym sejmiku sejmowym IMci pp. Trembowlanie uczynią, mając tę municyą, prochy i ołów pod dyrekcyą kluczem i zawiadywaniem IMci p. Wojciecha Wolanowskiego wójta trembowelskiego i IMci p. Błażejowskiego Jerzego od nas deputowanych. Pomienieni zaś IMci pp. podstoli nowogrodzki i Alexander Tański do opatrzenia zamku halickiego municyej destynowani1 powinni będą tę municyą zaraz zacząć znosząc się z IMciami pp. Janem Kurdwanowskim podstarościm grodzkim halickim i Janem Soleckim proweńtowym pro necessitate zamku tego expediowane, pewni tego będąc, iż WIMć p. Jędrzej z Potoka Potocki starosta halicki, kołomyjski, leżajski z przeszłego czopowego halickiego i kołomyjskiego starostw do municyej i porządku zamku halickiego jako pogranicznego przyczynią się. 8. A żeśmy chcąc cale invigilare całości ścianie naszej i zabieżeć niebespieczeństwu, codziennie od opryszków i innego swawoleństwa następującym przy ochronie naszej i kontinuacyej już półrocznego pospolitego ruszenia naszego postanowiliśmy zaciąg ludzi konnych pięćdziesiąt osób na dwa miesiąca i sumę 1.200 zł. z czopowego i prasołki, jako się już namieniło, na zapłatę tym ludziom do rąk IMci p. skarbnika podolskiego rotmistrza naszego ordynowaliśmy, których to ludzi według submissyej swojej IMć p. skarbnik odebrawszy teraz ex nunc tysiąc zł. p. od IMci p. podstolego halickiego zaciągnąwszy do popisu przed IMci p. pułkownika ziemie naszej we środę w wigilią Św. Mateusza blisko przyszłą pod Halicz stawi i po popisie, tam gdzie będzie ordynans IMci p. pułkownika z tymi ludźmi pójdzie, ubogim ludziom i poddanym naszym tak zaciągając jako też i przechodząc żadnej krzywdy i szkody nie czyniąc, ale cale ordynowanym żołdem de suo żyć będą powinni. Ostatek zaś sumy żołdowej 200 zł. assekurujemy IMć p. skarbnika z drugich ratj czopowego i prasołki dopłacić. 9. A że o czopowe z prasołką roku przeszłego die 15 praesentis kończącą się IMć p. Mikołaj Kunaszewski komornik ziemie halickiej z percepty i expensy dostateczny nam w kole uczynił rachunek, IMć p. Kuropatwie marszałkowi naszemu zlecamy kwit dać z tym dokładem, aby IMć p. komornik retent przeszłego czopowego za nagrodę zł. 300 już sobie destinowane dochodził i z tych retentów percepty na przyszłym sejmowym sejmiku dostateczną nam oddał kalkulacyą, z których to retentów ad pia opera osobliwie z miasta Kałusza zatrzymanego czopowego księdzu komendarzowi halickiemu kościoła farskiego zł. 50, a OO. Franciszkanom zł. 60 na opatrzenie kościołów Bożych naznaczamy i aby nieodwłocznie IMć p. komornik oddał żą-damy. Niemniejszy też respekt mając na klasztor trembowelski 00. Karmelitanów, którzy mendicatis suffragiis żyją i z dobrodziejstw obywatelów ozdobę i porządek klasztorowi a osobliwie przybytkowi Przenajświętszej Pannie Bogarodzicy Maryej obmyśliwając przez czas różnych niebespieczeństw drzewa i tarcice na oprawę kościoła swego obmyślone IMciom pp. obywatelom trembowelskim na municyę zamku trembowelskiego opatrzenie powierzchownych ścian i basztowych murów ochotnie dali i uczynili, w nagrodę tej uczynności mieć chcemy, aby z drugiej raty czopowego zł. 100 p. do rąk IMci księdza przeora trembowelskiego nieodwłocznie zapłacił. 10. Wielkie i godnej pamięci zostają nam Zborowskie zatrzymane zasługi IMć p. Macieja Rakowskiego podstolego nowogrodzkiego rotmistrza na ten czas naszego, który zdrowie i sub- stancyą swoją ochotnie na usługę Rzptej i króla IMci p. n. m. niosąc, dotąd w krwawym destynowanej H.

1656 82 żołdzie swoim, będąc rotmistrzem ziemi naszej zaciążnym, nie odnosi satysfakcyej, maiorem partem zatrzymanego żołdu ziemi naszej daruje a jedno się pro amore patriae zł. 400 kontentuje. Te zł. 400 podług rachunków naznaczyliśmy, aby IMć p. komornik ziemski administrator czopowego z percepty tak rocznej IMć p. podstolemu nowogrodzkiemu ex nunc zapłacił. 11. Mając też to in ordine nostro, że alieno damno nemo lucupletari debet a kędy publicae vilicationis non datur ratio, tamby pospolitej szkoda być musiała, tedy że IMć pp. poborcy i dawniejsi IMć czopowego administratorowie w teraźniejszych ojczyzny trudnościach należytych nam nie oddali rachunków, warujemy to sobie i unanimiter postanawiamy, że dokąd nam rachunków nie oddadzą, ad instantiam cuiusvis z obywatelów naszych, ktobykolwiek tylko ziemie naszej generalną albo swoję prywatną w tych podatkch axakcyach pretendował injuriam, w Trybunale inter causas fisci albo in proximiori officio castrensi województwa ruskiego sprawić się będą powinni, z tym dokładem, iż ziemi naszej znaczne nastąpiło spustoszenie IMć p. poborca do wybierania ostatniej raty poborów do sejmiku sejmowego supersedować będzie, w czem onego officium w Rzptej ewinkować obligujemy się. 12. A że każda Rzpta sine ordine żyć nie może i jej powinność assumptum podług prawa zachowywać i kontynuować powinna ordinem, tedy my wszyscy obywatele ziemi halickiej i powiatów trębowelskiego i kołomyjskiego in praesenti calamitate ojczyzny naszej fide et honore obligujemy się, pod ostrością prawa pospolitego w pospolitem ruszeniu w konstytucyach i statutach opisanego, kontynuacyą pospolitego ruszenia, w którym od przewodnej niedzieli irremissibiliter w powinnościach wojskowych zostajemy i dla prędszych o nieprzyjacielu wiadomości ludzi pieniężnych i sumpt na szpiegi obmyślimy, trybem wojskowym podług pierwszego uniwersału króla IMci p. n. m. w przyszłą da Pan Bóg środę, t. j. w wigilję Świętego Mateusza i dalsze bespieczeństwa tej ściany potem i opatrzeniu praesidiis zamkom namówić. Na który czas ktokolwiek się jedno szlachcicem w ziemi halickiej ozywa i do pospolitego ruszenia należy, pod winami de expeditione bellica opisanemi stawić się będzie powinien praesenti laudo declarando et obstringendo każdego przeciwnego pro hoste patriae mieć, na delacie królowi IMci podać i poenas debitas na nim ex instantia cuiusvis dochodzić. 13. Przełożył też w kole naszem potrzebę odjazdu swego IMć p. Stanisław Głowiński sędzia i pułkownik nasz, iż mu dzierżawę starostwa chełmskiego IMć p. stolnik litewski w niebytności oddał1 (sic). Przeto w takim gwatownym razie pozwoliliśmy unanimi consensu odjachać IMci a na miejscu IMci obraliśmy za direktora pospolitego ruszenia IMć p. Krzysztofa Strzemeskiego podsędka ziemie halickiej pod którego rządem któryśmy sobie namówić objecali pod posłuszeństwem do powrotu IMci p. sędziego być objecujemy 2. 14. Żałośny wszystkiej ziemie naszej IMć p. Kmity obywatela naszego dobrze w ziemi naszej zasłużonego za dostojność prowincyej tej podjęty szwank, do którego iż się z pomocnikiem swoim IMć p. Łęski obywatel nasz pospolitego ruszenia przyczynił, żądamy sądu naszego ziemskiego i wojskowego halickiego, aby tę krzywdę nas wszystkich bez wszelakich zwłok i odkładania za wydaniem pozwu wojskowego severe sądzili i karali. Którą to uchwałę prosimy aby IMci p. marszałek ręką swą podpisawszy dla dościa do wiadomości IMciom pp. obywatelom ziemie naszej wszystkim do grodu halickiego i trembowelskiego podać raczył. Działo się w Haliczu w kościele farskim w poniedziałek pierwszy po święcie Narodzenia Najświętszej Panny Maryej roku Pańskiego 1656. Piotr Kuropatwa marszałek sejmiku electionis deputata. Castr. Hal. Rel. 147 p. 1975-1981. 1 zapewne : odjął, odebrał 2 Głowiński uniwersałem z 2 grudnia t. r. w Haliczu datowanym zwołał szlachtę na 11 grudnia do Halicza celem namowy dalszego progresu pospolitego ruszenia. Castr. Hal. 147 p. 2050.

83-84 1657 129 83. Halicz, 20 stycznia 1657. Limitacya sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy i obywatele ziemi halickiej JW. W. IMć w. m. pp. i braci obywatelom ziemi halickiej i powiatu trembowelskiego i kołomyjskiego donosimy, iż za uniwersałem WW. IchMć pp. kasztelana halickiego i marszałka koronnego1 zgromadziwszy się pro die decima nona praesentis do Halicza na miejsce konsultom naszym zwyczajne .... consiliis nostris bratersko na WM. n. m. pp. i braci przez dwa dni oczekiwaliśmy, a że contenta uniwersałów magnae importantiae securitatem ziemie wszystkiej halickiej osób i dóbr naszych dolegające dotrzymania tej prowincyej in capitalioribus w następujących nieprzyjacielskiej półgranicznej ligi niebespieczeństwach fidem nostram obowiązują, niechcieliśmy poważnych efektów in minori frequentia bez WMć n. m. pp. dla nieprędkiego do ziemi naszej pierwszych uniwersałów wydania captare consilia, ale tę konsultę naszę t. j. na 26 stycznia pierwszy piątek po święcie S. Agnieszki blisko przyszły odłożyliśmy, żądając bratersko po WM. n. m. pp. abyście WMć n. m. pp. i bracia zwyczajem starożytnym Polaków do wzajemnej konsulty i popisu generalnego pospolitego ruszenia na dzień naznaczony do Halicza in armis stawić się do nas raczyli. 2. To obwieszczenie nasze rękami IchMć pp. sędziego ziemie naszej i pisarza grodzkiego halickiego marszałka koła naszego podpisać w grodzie publikowawszy do wiadomości WMć n. w. m. pp. podać zleciliśmy. W Haliczu z koła naszego dnia dwudziestego stycznia roku Pańskiego tysiąc sześćsetnego pięćdziesiątego siódmego. Stanisław Głowiński sędzia ziemie halickiej2 1. s. Stanisław Jastrzębski pisarz grodzki halicki marszałek koła rycerskiego. Castr. Hal. Rel. 148 p. 20—22. 84. Halicz, 5 kwietnia 1657. Instrukcya sejmiku posłom do króla. 1. Instrukcya IMciom pp. Jerzemu Mrozowickiemu pisarzowi ziemie halickiej sekretarzowi J. Kr. Mci, p. Janowi Tomaszowi Jabłonowskiemu posłom ziemie halickiej na sejmiku halickim die quinta Aprilis przez uniwersał IMci p. kasztelana halickiego złożonym i złączonym w roku teraźniejszym tysiąc szesćsetnym pięćdziesiątym siódmym do króla IMci Jana Kazimierza P. N. M. dana i napisana. 2. Naprzód za ojcowskie J. Kr. Mci p. n. m. pieczołowanie, że dies noctesque około około dobra Rzptej naszej impendere raczy przy oddaniu naszego poddaństwa wiernego podziękowawszy, zdrowia dobrego i szczęśliwego powodzenia aby Pan Najwyższy victricem J.Kr. Mci dextram na nieprzyjacioły korony swojej błogosławić raczył pp. posłowie nasi powinszują i stateczną wierność poddaństwa naszego, której przez tak częste inkursye nieprzyjacielskie dotrzymaliśmy, toż że i w późniejsze czasy gotowiśmy uczynić, opowiedzą. 1 Ob. uniwersał Alexandra Cetnera dat. ze Świerza 12 stycznia. Castr. Hal. 148 p. 8 — 9. 2 Na tymże dniu zestawił Głowiński spis koni pobranych wedle popisu 1656 r. dla różnych cho- rągwi. Castr. Hal. 148 p. 15-19. 17 Akta grodzkie i ziemskie XXIV.

1657 84-85 3. A lubośmy uniwersału J. Kr. Mci nie mieli, edocti będąc z wici do ziemie lwowskiej wydanych, ex nunc za uniwersałem IMci p. kasztelana halickiego uczyniliśmy konsultę i pospolite ruszenie na zatrzymanie króla IMci majestatu, abyśmy insultibus pro posse nieprzyjaciela koronnego resistere mogli uchwalili. 4. Zlecamy to pp. posłom naszym, aby wielką krajów naszych królowi IMci p. n. m. przez częste wojsk narodów różnych przechodzenie opowiedzieć desolacyą i samych opryszków, którzy uczyniwszy z granicą wołoską ligę kupami niemałymi codziennie dobra nasze dość już spustoszone rabują, o to się starać będą, abyśmy tych przynajmniej fortec, które są pectoribus nostris przez wszystkie inkursye nieprzyjacielskie dotrzymane, teraz in periculum nie puszczali. Bo strzeż Boże, kiedyby miał za odeściem naszem nieprzyjaciel Korony te zamki opanować exemplo Suetico, sami chłopi bunt podniósszy oddaliby te ante muralia górniejszych krajów w ręce nieprzyjacielskie, o to upraszać żebyśmy inszych praesidia mieć nie mogąc przynajmniej spustoszeni zostawali przy nich. 5. A niżeli z teraźniejszą naszą u majestatu J. Kr. Mci będą prośbą przy oddaniu powolnych usług naszych JW p. wojewodzie kijowskiemu, hetmanowi w. koronnemu i IMci p. kanclerzowi koronnemu pp. posłowie nasi opowiedzą wielką krajów naszych desolacyą i upraszać będą jako zwyczajnych ziemie naszej tutorów, aby szczęśliwą i prędką intercessyą IMcie u króla IMci p. n. m. odnieść mogli expedycyą. 6. Ad extremum pp. posłowie nasi starać się będą o to, gdyż my dla ustawicznego Rzptej naszej zamięszania przez sejm approbacyej laudorum mieć nie możemy, in vim approbationis uniwersał u J. Kr. Mci uprosić, żeby wszyscy pp. obywatele inszych ziem temu laudum, któremu niektóry często renuit podlegali, tak in expeditione bellica secundum facultates, jako i wydawaniu podatków ad bonum publicum uchwalonych. 7. A że list in facie koła braterskiego jest produkowany ręką IMci p. starosty rohatyńskiego pisany, w którym znaczna na ziemię naszę redundat zniewaga, pp. posłowie nasi u IMci p. starosty, aby nam słuszną od IMci p. starosty honoru naszego była rekompensa, także i p. egzaktorowi naszemu i to czopowe żeby kazał wydać z Rohatyna zł. 900 expostulabunt serio, a jeśliby IMć uchodził tego levipendio, królowi IMci mają to żałośnie się uskarzywszy opowiedzieć, że lauda nasze, które publicum spectant bonum privata authoritate IMci p. starosty in abusum przychodzą. 8. A iż pp. posłowie innocencyą IMci p. Alexandra Sulatyckiego, jakoby miał inkursye w granice wołoskie czynić, sinistre do IMć p. hetmana udaną explicabunt. Datum w Haliczu die 5 Aprilis anno 1657. Jan Kurdwanowski podstarości grodzki halicki direktor koła sejmiku braterskiego ziemi halickiej. Castr. Hal. Rel. 148 p. 67-69. 85. Halicz, 29 maja 1657. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada, dygnitarze, urzędnicy ziemie halickiej powiatu trembowelskiego i kołomyjskiego zjechawszy się na sejmik halicki intymowany od WIMci p. Alexandra Cetnera kasztelana halickiego pro die 20 Maii1, zabiegając gwałtownym inkursyom od opryszków jakoteż i nad- 1 Ob. uniwersał Cetnera z 17 maja w Castr. Hal. 148 p. 123—4. Przedtem hetman w. kor. Stanisław Potocki z Petrykoz 26 kwietnia 1657 przestrzegał halicką szlachtę przed grożącem niebezpieczeństwem, wzywał do zebrania się koło forte chalickiej, trembowelskiej i buczackiej, tudzież do uchwalenia poborów. Ibidem p. 145-6.

1657 131 chodzącym niebespieczeństwom postanowiliśmy pospolite ruszenie in armis sine comminationibus aby pro die 8 Junii powiat halicki i kołomyjski stawał pod Simikowce. A że powiat trembowelski in assidua prawie «ostaje obsidione od opryszków, tedy stosując się do woli JWIMci p. wojewody kijowskiego, uwalniamy IMciów pp. obywatelów trembowelskich, którzy jednak powinni będą przy fortecy trembowelskiej lubo w polu lubo w miasteczku praesidio zostawać, straż tak dzienną jako i nocną wszelaką powinność trybem pospolitego ruszenia odprawując. 2. A żebyśmy tem łacniej mogli zabieżeć nagłym najazdom nieprzyjacielskim, uchwalamy podymne jedno według ostatnich kwitów, tak jako IMć p. podstarości grodzki halicki teraźniejszy wybierał, i żydowskie pogłowie po złotemu od żonatego, na zaciągnienie sta koniej żołnierza, któremu po 40 zł. na koń stipendium na ćwierć pozwalamy; elekcyą p. rotmistrza do koła generalnego pro die 3 Junii odkładając, któremu traktamentu zł. 500 naznacza się, dla tego aby już na poczet rotmistrzowski pieniędzy nie brał, tylko na tak wiele koni, jako się z popisu ukaże, nie uzurpując sobie kwarciannego trybu. Tenże IMć p. rotmistrz animadvertere ma, aby żaden towarzysz nad trzy konie pocztu większego nie osadzał. 3. Żołdem tym powinien się żołnierz nasz kontentować nie pretendując sobie chleba żadnego ani ciągnieniem i mimochodem żadnych stanowisk i noclegów w dobrach naszych nie odprawując, za co IMć p. rotmistrz powinien będzie respondere i prawem wojskowem minima damna restituere, munia także wojenne jako podjazdy i straż odprawować, tam gdzie się tego potrzeba ukaże i wola IMci p. kasztelana halickiego nastąpi. 4. A że nam wszystkim wiele należy na fortecy J. Kr. Mci trembowelskiej, przeto uchwalamy piechoty tyle, ile wiele ex residuo od sta koni z tego podymnego i pogłównego żydowskiego zostanie, którą piechotę dajemy w dyspozycyę IMci p. staroście trembowelskiemu, jeżeliby od tego podymnego albo niewiele albo nic nie zostało, a IMć p. starosta trembowelski wydał z swej szkatuły na tę piechotę, tedy te expensa lubo z prasołki i czopowego, lubo inszym sposobem nagrodzić submittujemy się. 5. Tego podymnego exaktorem obraliśmy IMć p. Wojciecha Dąbrowskiego, któremu pro labore po groszy sześciu, aby ubodzy poddani nie byli aggrawowani, naznaczamy. 6. Podymne powinni będą IMcie pp. obywatele wydać in duabus septimanis sub poena fnfamiae. A jeżeliby gdzie Żydzi byli sprzeczni, tedy IMcie pp. officyalistowie grodzcy mają na exekucyą zjeżdżać i onych nieposłusznych Żydów bona konfiskować. 7. Laudum dawne reassumujemy za koszty IMć p. wojskiego trembowelskiego podczas Beresteckiej expedycyej aby in suo robore zostawało, Janów od podymnego i pogłównego żydowskiego respektem znacznej desolacyej świeżo przez opryszków uwalniając. 8. IMciom pp. posłom naszym za podjęte prace i trudy gratitudinis ergo sto talerów czopowego ostatniej raty naznaczamy u IMci p. podstarościego. Te wszystkie punkta tam in toto quam in parte powinniśmy fraterne et militari verbo dotrzymować. Aby to laudum nasze było approbowane na przyszłym, daj Boże prędkim i szczęśliwym sejmie IMcie pp. posłowie nasi ante omnia powinni się będą omnimode starać. Działo się w Haliczu 29 Maii anno Domini 1657. Alexander Michał Kurdwanowski podstoli ziemi halickiej P. G. trembowelski marszałek sejmiku tegoż. Castr. Tremb. 134 p. 856-858; Castr. Hal. Rel. 148 p. 143-145.

1657 86 86. Halicz, 26 czerwca 1657. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy ziemie halickiej, trembowelskiego i kołomyjskiego powiatów stosując się do uniwersałów J. Kr. Mci p. n. m., JWIMci p. Stanisława Potockiego wojewody generała kijowskiego hetmana w. koronnego, także WIMci p. Alexandra Cetnera kasztelana i wodza naszego pro die vigesima sexta Junii do Halicza na miejsce konsultom naszym zwyczajne czas uniwersałem w. kasztelana halickiego naznaczony zgromadzeni1, postanawiamy i deklarujemy, iż zwykłe a nigdy nie naruszone poddaństwo i wierność naszę ku majestatowi J. Kr. Mci p. n. m. ojczyźnie naszej miłość i powinność sacrosancte tenendo, abyśmy unitis viribus tot hostium na ojczyznę naszą exardescentibus conatibus, zwyczajem starożytnych Polaków przodków naszych, lubo to in confiniis pogranicza faucibus coniuratorum hostium expositi et exhausti zostawamy, succurere mogli in armis w polu pod Haliczem viritim sub poenis constitutionibus regni expressis staniemy i należyty popis przed WIMcią p. kasztelanem odprawiwszy servitium belli pospolitego ruszenia w polu naszem dotąd kontynuować będziemy, dokąd z wolej J. Kr. Mci p. n. m. ad instantiam legacyej naszej WIMci p. staroście halickiemu zleconej dalszy ordynans i dyrekcya od JWIMci p. wojewody kijowskiego nie będzie. 2. A że bella momentis constant a przyczynione siły minutis armorum corroborantur, tedy my przykładem expedycyi Zborowskiej zwykłą miłość i usługę ingemiscenti patriae nostrae in promptu oświadczając, nietylko że filialibus pectoribus nostris całość onej zaszczycać i ruiny sanguive hostili reintegrować gotowymi i ochotnymi zostajemy, ale in celeriorem succursum ex servitio curiali WIMci p. starosty halickiego, w czynieśmy braterstwo instancyi naszej uczynność uznali dwieście dragoniej żołnierza ćwiczonego trybem cudzoziemskim na ćwierć jednę zacią-gnąć uchwalamy. Których przy komisarzu naszym IMci p. Rusieckim od aktu dzisiejszego za tydzień odprawiwszy ich wierny przed komisarzem i IMcią p. Piotrem Myśliszowskim deputatem naszym popis do boku J. Kr. Mci p. n. m., a jeśliby tam prędko przyść nie mogli, tedy ad militiam JWIMć pp. hetmanów koronnych wyprawujemy. 3. I IMci p. komisarza naszego aby recta do wojska J. Kr. Mci pospieszał, fide et honore obowiązujemy, gdzie oraz WIMć p. starosta halicki ex officio rothmagistratus umyślną mając do wojska J. Kr. Mci drogę, za uproszeniem naszem munus et onus legationis na siebie przyjęte exequendo z IMcią p. komisarzem naszym u boku Majestatu i wojska J. Kr. Mci p. n. m. fulcitus listami naszymi od WIMci p. kasztelana i koła naszego do WIMciów pp. hetmanów danymi wierność, poddaństwo, usługę J. Kr. Mci p. n. m. supplex z pocztem ludzi naszych do usługi majestatu J Kr. Mci i Rzptej prezentowanym wyprawionych oddać. 4. Mając na pieczy nuditatem ziemie naszej i przyrastające in dies od pogranicza i swawoleństwa podniestrskiego opowiedzieć niebespieczeństwa, cum submissa declaratione w instrukcyej naszej iżeśmy podług woli J. Kr. Mci p. n. m. przez uniwersał JWIMci p. wojewody kijowskiego wyrażony utrumque obire parati i presidiować pospolitem ruszeniem prowincyą naszę i pro viribus nostris przysługiwać się zaciężnym żołnierzem J. Kr. Mci p. n. m. 1 Posiadamy kilka uniwersałów z tego czasu w C. Hal. 148 na p. 151, 156 i 159. Pierwszy z 5 czerwca 1657 ogłasza odroczenie sejmiku na 25 czerwca, ponieważ 8 czerwca wobec naglących okoliczności odbyć się nie może; drugim wezwał szlachtę w dniu 10 czerwca, do wytrwania w stanie obozowem i gotowości aż do nadejścia. uniwersałów króla i rozkazu hetmańskiego. Trzecim zaś na dniu 17 czerwca ogłoszonym z rozkazu króla i hetmana zwołał szlachtę pod Halicz.

1657 133 5. Niemniej nas codzienne opryszków insultus i zwaśnione od pogranicza nieprzyjaźni commovere muszą, że nigdy tuto nietylko pernoctare ale i diescere IMcie pp. obywatele nasi trębowelscy i kołomyjscy w domach swoich nie mogą, przetoż przy gotowości armorum w polu pospolitego ruszenia naszego providendo potiori securitati powiatów naszych, aby prędkością i gotowością żołnierza latronum impetus et hostium inhiatus jeżeli non coerceri, tedy reprimi mógł dwie chorągwie kozackie po pięćdziesiąt koni, jednę do kołomyjskiego, do której IMci p. Wojciecha Bieniowskiego podczaszego halickiego, drugą do trębowelskiego powiatów, do któ-rych IMci p. Mikołaja Baworowskiego za rotmistrzów uprosili i obraliśmy, uchwalamy. Ścią-gnienie kołomyjskiej w Kołomyjej a trembowelskiej w Trembowli, Mogielnicy i Romanówce bez uciążenia mieszczan i poddanych, bez wybierania wszelakiego i pretendowania karmowego chleba i stacyi ale de stipendio militari żyć naznaczając. 6. A że nervus belli pecunia, tedy meliorando pierwszą uchwałę naszą, die octava praesentis postanowioną na tę wyprawę i zaciągi nasze dwoje podymne w powiecie halickim i kołomyjskim absque abjuratis a w trembowelskim cum abiuratis podług kwitów anni 1653 uchwalamy, nie excypujac od tego Żydów, z których każdy od dymu jednego także i szlachta bracia nasi na osadach tylko dymami bez poddanych panujący duplę po złotemu jednemu zapłacą. 7. Które to podymne1 przyrzekamy bratersko i obowiązujemy się fide honore et conscientia do rąk IMć p. Wojciecha Dąbrowskiego poborcy naszego i sukkolektorów przysiężnych przed urzędami grodzkimi ziemie naszej przed wyściem dni ośmiu wydać2, a któryby nie wydał i teraźniejszemu naszemu postanowieniu był contrarius, takiego każdego pro hoste patriae deklarujemy i na nim poenam infamiae, uti supra rebellem, IMci p. poborcy lubo instygatorowi sądowemu coram officiis nostris urgere przykazujemy, mając sobie obstrictum officium WIMciów pp. starostów naszych, że communi bono studendo z takowych manu forti nieodwłoczną uczynią exekucyą. 8. A tych pieniędzy podymnego tak wybranych potior et prima pars na żołd dragoniej naszej dwóchset koni zaciężnych, t. j. 7.200 zł. p. IMć p. poborca nasz do rąk WIMci p. starosty halickiego in praesentia komisarza naszego pro die ruszenia się z miejsca dragoniej odda, za kwitem i assekuracyą IMci, iż ta dragonia z officerami swymi, za co nam WIMci p. starosta halicki spondet et fideiubet zupełne trzy miesiące w służbie naszej in rem Rzptej w wojsku kwarciannem J. Kr. Mci zostawać i dalszą służbę po expiracyej ćwierci jeśliby tego potrzeba była, na co dalszy żołd dać assekurujemy na instancyą naszę kontynuować będzie. 9. Drugich zasię pieniędzy takową czynimy ordynacyą. IMci p. podczaszemu halickiemu na 50 koni zł. 2.000, a IMci p. Baworowskiemu na drugie 50 koni drugie 2.000 z podymnego przez IMć p. poborcę a traktamentu po zł. półtorasta; tymże IMciom pp. rotmistrzom prowiantu także IMci p. Rusieckiemu komisarzowi naszemu zł. półtorasta przez IMć p. Alexandra Kurdwanowskiego podstolego halickiego administratora czopowego, z prasołki i czopowego przed wyściem tydnia podług należytości wydania sumy z czopowego dać naznaczamy. Ostatek zaś podymnego per medium dla osadzenia zamku halickiego i trembowelskiego IMć p. poborca WIMciom pp. starostom halickiemu i trembowelskiemu za kwitami IMciom odliczy, które residuitatem podymnego IMć p. starosta halicki złączywszy z czopowem tegorocznem miast Halicza i Kołomyjej dać należytem, teraz do rąk IMci ordynowanym na piechotę praesidii halickiego IMć p. starosta trembowelski innixus priori assecurationi laudi trembowelskiego zamków obrócą i tę piechotę WIMć p. starosta halicki przed IMcią p. poborcą naszym nie inkludując swoich 1 Regestr tego podymnego znajduje się w odpisie fragm. Ter. Hal. 88 p. 787 — 816. 2 Uniwersał poborcy by do tygodnia wypłacono uchwalone tutaj pobory na zaciągi wojska w C- Hal. 148 p. 178 1/2.

1657 86 40 ex proprio aerario pro praesidio zamku ordynowanych a IMć p. starosta trembowelski przed IMcią p. wojskim trembowelskim popiszą i rationem expensarum na nich et militiae na sejmiku deputackim oddadzą. 10. Służba dragoniej i IMciów pp. żołnierzów naszych polskiego zaciągu od popisu zaczynać się będzie, który to popis IMcie pp. rotmistrze przed IMcią pp. podsędkiem halickim tam gdzie IMć miejsce naznaczy odprawią i disciplinam militarem tak zachowają, aby na ścią-gnieniu przechodzeniu włości żołdu sobie danego ordynowanych pieniędzy żyli, w niczem przykrości i uciążenia poddanym nie czyniąc. 11. Którą służbę za te pieniądze przez trzy miesiące IMci pp. rotmistrzowie z zaciążnym ludem kontynuować będą, forum peremptorium casu wykroczenia towarzystwa uchwale naszej ratione refusionis damnorum, każdemu ukrzywdzonemu z IMciami pp. rotmistrzami w sądzie grodzkim halickim ex regestris expeditionis bellicae naznaczamy. Niepowinni też będą IMci pp. rotmistrze nasi IMciom pp. braciej naszej do pospolitego ruszenia należących sub poena centum marcarum pro persona cuiusvis ad instantiam każdego z IMciów pp. obywatelów in officio castrensi Halicziensi repetenda na tę służbę zaciągać ani czeladzią swoją ponieważ traktament IMciom obmyślony, chorągiew osadzać, ale zupełne chorągwie do wyścia ćwierci jednej trzymać i tam gdzie czas i potrzeba ukaże na uśmierzenie i rozpędzenie najazdów opryszkowskich ochotnie, jeśliby tego kiedy potrzeba była za konferencyą IMci p. podsędka halickiego z IMcią p. starostą trębowelskim i obwieszczeniem IMciów conjunctim przeciw swawoleństwu okazującemu się non reluctando stawać będą. 12. Niemniejsza aukcya z zatrzymanych sum przy IMciach pp. administratorach czopowego teraźniejszym naszym potrzebom byłaby, że teraz dla nagłości wypraw i zaciągów recipere rationem nie mogliśmy oraz z kombinacyą piechoty łanowej ponieważ na tę kombinacyą wiele IMciów wziąwszy pieniędzy prawu pospolitemu nie dosyć uczynili do elekcyej deputackiej od­kładamy. Na którym terminie tam combinanter quam combinationis summarum perceptores wespół z IMciami pp. administratorami doskonałe oddadzą rachunki. 13. Wiadome i dosyć z wielką ochotą i odwagą zdrowia IMci p. Zamiechowskiego wojskiego trembowelskiego oświadczone ziemi naszej cum dispendio proprii aeris zasługi, które podczas expedycyej Beresteckiej i insze nieprzyjacielskie insultus w dotrzymaniu zamku trembowelskiego nad słońce clarescunt, nic innego po nas praestolantur, jedno fraternam gratitudinem przetoż ceremonialia premissa in reale; effectus conficiendo, żeśmy przy teraźniejszych trudno­ściach naszych satisfactoriam animorum nostrorum niemogli obmyśleć propensionem, approbując pierwsze lauda nasze na sejmiku deputackim przyszłym recessorów naszych effectum praestare pollicemur. 14. O zabór Ukrainy, który popełnił p. Jan Owadowski obywatel trembowelski IMć p. marszałek nasz imieniem ziemi naszej arnice expostulabit, aby IMć hosticos non irritaret carbones i zabranych tak uspokoił, aby occasionata damnorum refusio od Ukraińców przez IMciów pp. obywatelów in recompensam podjęta na osobie i dobrach IMci non requiratur. 15. Zagęściły się nad opryszkowskie swawole tak wielce w ziemi naszej zbrodnie, iż dla swawolnych wolny i dobry szlachcic bespiecznego nie może mieć ode wsi do wsi przejazdu. Zabiegając tedy takowym swawoleństwom, aby exemplo unius peccantis et poenitentis drugim z surowości prawa coerceantur habenae, uchwałą naszą pozwoliliśmy IMci p. podsędkowi naszemu halickiemu szlachetnego Mikołaja Rudnickiego, który tyrańsko na drodze szlachetnego Władysława Gawrońskiego obywatela naszego zabił, gdzie tylko będzie mógł onego comprehendere by i w szlacheckim domu złapać go pro executione facti do grodu halickiego oddać. 16. Ad extremum iż opera misericordiae quamquam properant Rempublicam... z aera- rium Sewerynowi Chojnackiemu exulanti, które per inquietatem temporum majętnym

86-87 1657 135 będąc szlachcicem zawojowanym w Ukrainie zostaje, donatywy dziesięć twardych talerów z czopowego i prasołki ofiarujemy, żądając aby IMć p. administrator w tem nieodwłocznie woli naszej dosyć uczynił. 17. Którą uchwałę naszą bratersko i zgodnie umówioną i postanowioną inviolabiliter trzymać i wypełnić fide et honore et conscientia obowiązujemy się i aby to laudum nasze, na pierwszym da Bóg szczęśliwym sejmie approbowane było IMciom pp. posłom naszym ante omnia instantem operam zalecamy. Działo się w Haliczu dnia dwudziestego szóstego miesiąca czerwca roku Pańskiego tysiąc sześćset pięćdziestego siódmego. Jan Stanisław Jastrzębski pisarz grodzki halicki marszałek koła rycerskiego. Castr. Hal. Rel. 148 p. 168—175. 87. Halicz, 26 czerwca 1657. Instrukcya sejmiku posłom do króla. 1. Instrukcya WIMci p. Andrzejowi z Potoka Potockiemu halickiemu, kołomyjskiemu, leżajskiemu etc. staroście i IMci p. Janowi Rusieckiemu skarbnikowi halickiemu komisarzowi chorągwi zaciążnych posłom ziemie halickiej i na sejmiku halickim dnia 26 czerwca roku teraźniejszego przez uniwersał WIMci p. Cetnera kasztelana halickiego a to stosując się do uniwersału JWIMci p. Stanisława z Potoka na Podhajcach Potockiego wojewody generała kijowskiego podług woli J. Kr. Mci p. n. m. wydanego złożonym szczęśliwie odprawionym do J. Kr. Mci Jana Kazimierza p. n. m. dana i napisana. 2. Naprzód za ojcowskie J. Kr. Mci p. n. m. pieczołowanie, że dies noctesque majestatu swego około dobra wszystkiej Rzptej i naszej prowincyej in faucibus hostium coniuratorum pograniczu zostającej impendere raczy, podziękowawszy zdrowia dobrego i w szczęśliwo-ściach długoletniego panowania i tryumfalnego powodzenia, aby Pan Najwyższy victricem J. Kr. Mci dextram contra foederatos hostes korony swojej błogosławić raczył, IMcie pp. posłowie nasi powinszują i nigdy nienaruszonne poddaństwo ale zawdy trwające w nas stateczną wierność ku majestatowi J. Kr. Mci p. n. m. i ojczyźnie naszej z przodków swych krwią i szablą utwierdzoną miłość, którąśmy przez tak częste inkursye i koczowania nieprzyjacielskie dotrzymali opowiedzą cum supplici declaratione, że i w potomne czasy nieodmienną ku Panu i Rzptej zachowamy stateczność. 3. I lubośmy uniwersału J. Kr. Mci p. n. m. nie mieli, że jednak edocti uniwersałem JWIMci p. wojewody kijowskiego 1 na instancyą posłów naszych przed niedziel kilką otrzymanych na zatrzymanie tej prowincyej J. Kr. Mci, abyśmy insultibus pro posse nostro nieprzyjaciela koronnego resistere mogli praesidiować pospolitem ruszeniem zamki prowincyej naszej uchwaliliśmy. Zlecamy tedy IMciom pp. posłom naszym, aby wiele krajów naszych J. Kr. Mci p.n. m. przez częste wojsko narodów różnych przechodzenia spustoszenie i samych opryszków, którzy uczyniwszy z granicą Wołoską ligę kupami niemałymi codziennie dobra nasze już spustoszone rabują, zameczków dobywają i obywatelów... do więzienia biorą opowiedzieli, o to się starając, abyśmy tych przynajmniej fortec, które są pectoribus nostris totannis dotrzymane in confinio, strzeż Boże, cum periculo wszystkiej Rzptej za odeściem naszem z prowincyej nie stracili i samej opuszczonej włości niebytnością podana okazya do buntów antemuralia pograniczne do ostatecznej nas i Rzptą nie przyprowadziła konfuzyej. 1 Stanisław Potocki

1657 87-88 4. A że bella minutis armorum corroborantur, tedy IMć pp. posłowie nasi nuditatem ziemi naszej opowiedziawszy, dwieście koni dragoniej z ostatków chudob naszych dla miłości i reintegrowania całości ojczyzny naszej in fulcimentum potrzebne w prowincye] naszej ze stem koni żołnierza osobnego zostającego pospolitego ruszenia, przykładem expedycyej Zborowskiej zaciągnionych, do usług majestatu J. Kr. Mci p. n. m. prezentowawszy oddadzą, starając się o to, aby in locum wyprawionego żołnierza wolą, deklaracyą i roskazanie J. Kr. Mci p. n. m., z potwierdzeniem zostawania w prowincyej naszej pospolitego ruszenia na uniwersale przynosili. 5. A niżeli z teraźniejszą naszą majestatu J.Kr. Mci wyprawą i prośbę staną naszą, przy oddaniu listów z koła naszego i powolnych braterskich usług naszych JWIMci p. wojewodzie kijowskiemu hetmanowi w. koronnemu i IMć p. kanclerzowi koronnemu 1 IMć pp. posłowie nasi wielkie krajów naszych opowiedzą spustoszenie i upraszać będą jako zwyczajnych ziemie naszej tutorów, aby szczęśliwą, prędką i pożądaną za intercessyą IMciów z komendą żołnierzów naszych zaciężnych odnieść mogli expedycyą. 6. Uskarzą się przytem JWIMci p. wojewodzie kijowskiemu na regiment WIMć p. starosty rohatyńskiego i chorągwie IMciów pp. rotmistrzów pro praesidio do Kamieńca wyprawionych, że nie mając respektu na zniszczenie krajów naszych dobrze wprzód regiment WIMć p. starosty rohatyńskiego in vim prowiantu żadnej nie mając majętności naszej one fortunis exviscerował a potem chorągwie polskie ode wsi do wsi IMciów pp. obywatelów znieważając, dworom nie folgując, niezwykłe i nad nieprzyjaciela cięższe wyciągają z ostatniem kraju naszego zniszczeniem stacye, upraszając o surowy uniwersał aby IMć pp. rotmistrze od dalszych wiolencyi poprzestawszy rationem prowiantów przed komisarzami JWIMć p. wojewody kijowskiego deputowanymi, o których upraszać będą, w ziemi naszej oddali i za niezwyczajne poczynione szkody i egzakcye przed sądem, który JWIMć p. wojewoda kijowski naznaczy, sprawili się. 7. Ad extremum IMć pp. posłowie nasi u J. Kr. Mci p. n. m. starać się będą o to, iż dla ustawicznego Rzptej naszej zamięszania przez sejm approbacyej laudorum mieć nie możemy, in vim approbationis uniwersału J. Kr. Mci uprosi, żeby wszyscy IMć pp. obywatele naszej ziemi temu laudum, któremu niektórzy często renuunt podlegali, tak in expeditione generali bellica secundum facultates, jako i w wydawaniu podatków ad bonum publicum uchwalonych. Działo się w Haliczu dnia dwudziestego szóstego miesiąca czerwca roku Pańskiego tysiąc sześćset pięćdziestego siódmego. Jan Stanisław Jastrzębski pisarz grodzki halicki marszałek koła rycerskiego. Castr. Hal. Rel. 148 p. 175-178. 88. Halicz, 10 września 1657. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada, dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemi halickiej wedle prawa pospolitego Zjachawszy się do Halicza na sejmik elekcyej deputata na zwyczajne zjazdów i sejmików naszych miejsce per vota przystojnym porządkiem i zgodnymi głosy obraliśmy za deputata do Trybunału koronnego IMć p. Stanisława Głowińskiego sędziego ziemi halickiej virum de Republica et nobis bene meritum. 1Stefan Koryciński

1657 137 2. A że przeszłego laudum die vigesima sexta Junii w roku teraźniejszym na zjeździe braterskim w Haliczu uchwalonego wiele należało ku dobremu powiatu tego, co miało w po-środku IMć pp. obywatelów ziemie halickiej transegi na teraźniejszym sejmiku electionis deputati, do tegochmy też sedulo przystąpili, i od rachunków z IMć pp. poborcami ten traktament zaczęli. Których to rachunków przez IMciów pp. deputatów z koła naszego naznaczonych relatum nobis, iź u IMci p. Wojciecha Dominika Bieniowskiego, podczaszego ziemie halickiej, z administracyi trzechletniej czopowego została suma w gotowiźnie zł. p. 1.534 a w retentach, jako IMć pokazał, pod 500 zł., tedy te sumy obie tak w gotowiznie jako i retentach, przychylając się do woli i assygnacyej J. Kr. Mci p. n. m. i skarbowej, którą IMć do ziemie naszej na expens legacyej swojej do Turek na poborach 15 do p. poborce naszego miał daną, a te pobory przez p. poborcę naszego dla nastąpienia nieprzyjaciela i desolacyi ziemie naszej nie mogły i nie mogą być wybrane, niechcąc jednak eo in passu Reipublicae deesse, na tak pilną potrzebę jej te 2.000 zł. z czopowego tego dajemy. Jeżeliby jednak tych 500 zł. retent nie wybrał, tedy IMci skądinąd supplere to objecujemy. 3. A że tenże pomieniony IMć p. podczaszy halicki za trzyletnią czopowego administracyą satisfecit powiatowi naszemu, słuszną w percepcie i w expensie uczyniwszy kalkulacyą, tedy unanimi consensu kwitujemy hoc laudo IMci, żadnej sobie już nie zostawując do IMci pretensyej. Secundo loco oddał rachunek IMć p. Alexander Michał Kurdwanowski podstoli halicki arendarz doroczni czopowego, przy których iż jeszcze zł. p. 520 gotowizny, a na retencie miasta Rohatyna z osobna zł. 600 zostaje, tedy pomieniony IMć p. podstoli z sumy 500 zł. i dwudziestu taką da distrybucyą za zgodnym wszystkich IMciów braciej ordynansem. 4. Naprzód WW zakonnikom Franciszka Świętego konwentu halickiego zł. sto, WW zakonnikom Karmelitom trębowelskiego konwentu według danej assygnacyej oddać ma zł. 50; zł. 370 sukcessorom sławnej pamięci IMci p. Kaspra Ostrowskiego naznaczamy, sumę zasię zatrzymaną na Rohatynie zostającą tak bene meritos dzielimy. IMci p. Alexandrowi Gruszeckiemu cześnikowi halickiemu zł. 400, IMci p. Janowi Rusieckiemu skarbnikowi halickiemu zł. 100, IMci p. Stanisławowi Bielickiemu zł. 100 ordynujemy, z tym jednak warunkiem, iż już IMć p. cześnik halicki także i sukcessorowie IMci p. Kaspra Ostrowskiego podług submissyej swojej więcej zasług zaciągu Zborowskiego upominać się nie będą. O które 600 zł. WIMć p. starosta rohatyński ad instantiam każdego, na te pieniądze od IMci p. Bonawentury Konstantego Beł-zeckiego marszałka koła naszego assygnacyą mającego, z mieszczany swoimi coram officio castrensi Haliciensi in casu contraventionis iuxta praescriptum vigorem pierwszej uchwały sprawić się powinien będzie. Praestita modo praemisso satisfactione IMć p. podstolego arendarza czopowego doroczniego halickiego z dorocznej arendy czopowego teraźniejszą naszą uchwałą kwitujemy. 5. Tertio loco IMć p. Wojciech Dąbrowski poborca dwojga podymnego któregochmy na blisko przeszłem zgromadzeniu naszem w Haliczu na wyprawę ludzi do boku i wojsk kwarciannych J. Kr. Mci i na różne zamków praesidia a takowe nam perceptorum oddał rachunki WIMci p. staroście halickiemu respektem zaciągnionych dwóch set dragoniej i na nich spendowanej spezy zł. p. 7.200, IMci p. podczaszemu halickiemu za zaciąg chorągwie kozackiej zł. 5.305 groszy 15, IMć p. skarbnikowi halickiemu prowiantu komisarskiego zł. 150 oddał (za które IMć p. skarbnik submitował się jachać, gdy tego necessitas requiret w potrzebie braterskiej do króla IMci), przy którym IMci p. poborcy tak w gotowiznie jako in retentis zostaje zł. 3.018 groszy 15 tedy IMć p. poborca tę sumę tak distribuere powinien będzie. Naprzód IMci p. Baworowskiemu rotmistrzowi naszemu zatrzymanego żołdu 1.000; WIMci p. staroście trembowelskiemu na municyą zamku trembowelskiego zł. 300 i do ordynowanego z podymnego trembowelskiego zł. 990 już powziętych zł. 500 naznaczamy. Nadto podymnego trembowelskiego retenta, których się według kwitów podymnych anni 1653 zł. 693 pokazuje ordynujemy ex resi- Akta grodzkie i ziemskie XXVI 18

1658 88-89 duitate tegoż podymnego na praesidium zamku halickiego do dziewięciuset zł. czopowego tegorocznego zł. 500 oddać IMci p. poborca powinien będzie. 6. Residuum zasię 1.000 zł. p. IMć p. poborca IMci p. Gabryelowi Zamiechowskiemu wojskiemu trembowelskiemu za znaczne zasługi, koszty i odwagi w ziemi naszej od początku wojny pomienionemu IMci częstemi uchwałami sejmikowemi do uiszczenia assekurowane naznaczyliśmy. Które tysiąc zł. p. za kwitem IMci p. Bonawentury Bełzeckiego, który kwit przy generalnych rachunkach IMci p. poborcy przyjęty będzie. 7. A że IMć pp. rotmistrze nasi i zaciąg dragoniej praemisso satisfactorio modo akwituje się, tedy tak WIMć p. starosta halicki jako i IMć pp. rotmistrze więcej zasług teraźniejszego zaciągu upominać się nie będą. Quarto loco IMć p. Jan Kurdwanowski podstarości grodzki halicki z półtrzecia podymnego na zaciąg chorągwi powiatowej na expedycyą zwaniecką IMć p. Bonawentury Bełzeckiego in anno 1657 uchwalonego eiusmodi fecit calculum, in perceptis wybrał 1335 zł. groszy 24 a na retentach ukazał 1756. Że tedy do 500 zł., przez IMć p. Wojciecha Bieniowskiego administratora na ten czas czopowego danych dodał wszystkie percepty, tedy z tego IMć kwitujemy; resztę zasie retentów 1756 IMć p. podstarości dobrać i na sejmiku da Bóg deputackim do dyspozycyej naszej oddać powinien będzie. 8. Z którego rachunku IMciów pp. poborców IMci p. Wojciecha Dąbrowskiego dwojga podymnego a IMci p. podstarościego grodzkiego halickiego półtrzecia podymnego, iż pewne retenta w powiecie tutecznym halickim i trembowelskim w kole naszem są od IMciów pokazane, tedy reassumendo rigorem prioris laudi sejmiku halickiego die 26 Junii odprawione przeciwko wszystkim rerentorom na IMciów pp. poborców serio wkładamy ten obowiązek, aby odtąd zwyczajnym porządkiem w grodach halickim i trembowelskim inter causas fisci sine intermissione tych retent żadnego terminu nie rospisując rekwirowali, sądy expeditionis bellicae aby więcej po grodach jeno ordinarie roki i kwerelle sądzone były po IMciach pp. starostach naszych i IMciach urzędach naszych żądamy, pod teraźniejszym jednak aktem sądy odprawiane ważne mieć deklarujemy. Którą to uchwałę braterską naszą zgodnie umówioną inviolabiliter strzymać w kożdym punkcie verbo nobili obowiązujemy się, a dla większej wagi to laudum nasze ręką marszałka koła naszego podpisane i zapieczętowane aby do ksiąg tutecznego grodu halickiego podane było IMci p. marszałka prosimy. Działo się w Haliczu w poniedziałek po święcie Narodzenia Przenajświętszej Panny Maryej bliższy roku Pańskiego 1657. Bonawentura Konstanty de Bełżyce Bełzecki marszałek na ten czas sejmiku elekcyjnego deputata. Castr. Tremb. Rel. 134 p. 897-903; Castr. Hal. Rel. 148 p. 268—273. 89. Halicz, 11 kwietnia 1658. Limitacya sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze i wszystko rycerstwo ziemie halickiej, przychylając się do uniwersału i instrukcyej J.Kr. Mci p.n. m. na sejmiku halickim undecima Aprilis produkowanej a chcąc in toto wolej króla IMci satisfacere 1, ponieważ in tanta paucitate IMć pp. obywatelów ziemie halickiej consiliis subsistere nie mogą dla wielkiego Dniestru z brzegów i rzek różnych wylania, które magno steterat sejmikowi temuż dla nieprzyjachania ich impedimento, tedy authoritate sejmiku 1 Ob. Uniw. króla z 15 marca 1658 Gr. Tremb. 134 p. 995—1001. Król poucza jak zorganizować piechotę przy pospolitem ruszeniu. C. Hal. 148 p. 697—704.

89-90 1658 139 tego de consensu IchMć pp. braciej i pro die hodierna zgromadzonych cum toto illorum effectu do poniedziałku dali Bóg po niedzieli przewodniej ad maiorem frequentiam odłożyliśmy i tam jako już1 zaczęty sejmik prolongujemy, na którym tam desideriis J. Kr. Mci satisfacere jako i securitati domus krajów naszych pogranicznych providere sobie objecujemy. Który2 prolongacyi termin, aby IMć p. marszałek zesławszy podał ad acta publica zleciliśmy. 2. Aby jednak IMć pp. obywatele ziemi halickiej interea, według dawnej łanów kombinacyej przed tem uchwalonej, z łanów piechotę stawić3 gotowymi zostawali i one podług affekcyej króla IMci p. n. m. uniwersałów tuendo pericula Reipublicae injunkcyą wyprawowali ponieważ melius est imminentibus Reipublice periculis praecavere quam expectare4. W Haliczu undecima Aprilis anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo octavo. Jan Kurdwanowski podstarości grodzki halicki marszałek sejmiku na ten czas. Castr. Hal. Rel. 148 p. 717—718. 90. Halicz, 30 kwietnia 1658. Deputacya sejmikowa zatwierdza rachunek z poborów przez poborcę na sejmiku złożony5. 1. My urząd grodzki halicki, na którym WIMć p. Andrzej z Potoka Potocki halicki, kołomyjski, leżajski starosta osobą swą na miejsce IMć p. Jana Kurdwanowskiego podstaro- ściego grodzkiego halickiego zasiadł, Jan Stanisław Jastrzębski pisarz grodzki halicki i deputaci niżej podpisami swymi specyfikowani przez JW. Ośw. W. IMć pp. obywatelów ziemie halickiej powiatu trembowelskiego i kołomyjskiego na sejmik do Halicza podług uniwersału J. Kr. Mci p. n. m. pro die undecima Aprilis zjachać intentujących, obstante inundatione Tyradis vulgo Dniestr at aliarum aquarum per minores prowincyej swej dla resolucyej ad diem vigesimam nonam praesentis personaliter zgromadzonych obrani, Deo et superis auspicantibus szczęśli- wie 6 najjaśniejszego Jana Kazimierza króla Polskiego p. n. m. w niczem nie ubli- żając instrukcyej J. Kr. Mci magnam .... wszystkie proposita expediowawszy ex onere uniwersał J.Kr.Mci et ordinacione IMć pp. braciej naszych ac officio nobis .... w kance- laryej grodzkiej halickiej sub fidelissimam IMci p. poborcy naszego calculi receptionem in.... WIMć p. Jana Teodorika Potockiego podkomorzego halickiego wykonawszy przysięgę IMć p. poborcę naszego z wybranych czterdziestu półsiodma poborów porządnie autentice z grodu regestra porachowawszy, percepta, abiurata i expensa likwidowawszy fideliter et exacte słu­chaliśmy rachunku, które są takowe. 1 im H. 2 którym H. 3 Uchwalonem było z każdych czterech łanów po jednem wieśniaku uzbrojonym wysyłać. C. Hal. 149 p. 880. Uniwersał podkomorzego hal. Teodoryka Potockiego z Gwozdca 12 maja 1658 r. 4 Takiej samej treści uwiadomienie rozesłał także i Alexander Cetner, kasztelan halicki tegoż dnia z Halicza. C. Hal. 148 p. 719. 5 Na sejmiku tym uchwalono, aby ze czterech łanów wysyłano chłopa z orężem pod władzę rot- mistrza Macieja Przesieckiego. Przypomina o tem pp. braci podkomorzy halicki Jan Teodoryk Potocki na- znaczając miejsce zboru Śniatyn na 19 maja stosownie do zarządzenia laudum wspomnianego. 6 Miejsca wypuszczonych słów nieczytelnych są w oblacie zaznaczone.

1658 90 2. Naprzód poborów dwadzieścia i cztery i znowu półosma i insimul złączonych według regestrów, które IMć p. Kazimierz Daniszowski z roskazania IMć p. Komorskiego pisarza skarbowego przez p. poborcę .... podawszy porachował i przez nas iterum ex actis castrensibus haliciensibus werifkowanych porachowawszy uczynią in summa dwanaście tysięcy pięć set siedmdziesiąt i pięć zł. i groszy dwadzieścia. Tych takową rationem dał: naprzód za asygnacyą IMci p. Jana Komorskiego na chorągiew IMć p. Michała Makowieckiego starosty trembowelskiego p. Felicjanowi Ostrowskiemu deputatowi tejże chorągwi oddał we Lwowie zł. trzy tysiące, na co kartę na tejże asygnacyi napisaną produkował; tamże we Lwowie za asygnacyą IMć p. Komorskiego na chorągiew IMci p. Sapiehy, pisarza polnego koronnego do rąk IMć p. Karola Makowieckiego .... i deputata tejże chorągwi dwa tysiąca i sto zł. na co itidem asygnacyą i . . . kwit deputacki napisaną produkował. 3. Item conscientia et honore obowiązał się nam IMć p. poborca iź z roskazania IMć p. Komorskiego we Lwowie oddał p. Kotowskiemu skribentowi skarbowemu IMci p. Jana Komorskiego przy IMci p. . . . i p. Hadziewiczu talerami i ustami zł. dziewięćset siedmdziesiąt i pięć groszy dwadzieścia pieniędzy półczwarta, na co i kartę tegoż p. skribenta otrzymał był którą przy rachunkach IMci p. Komorskiemu we Lwowie na komisyej oddał. Item JW p. Stanisławowi Potockiemu wojewodzie na ten czas kijowskiemu teraz krakowskiemu i hetmanowi koronnemu na goły membran dał zł. pięć tysięcy, który membran iż już w rachunki skarbowe iuxta legata przez IMć p. Komorskiego jest przyjęty i w manuał wpisany, rachunki skarbowe lucidabunt, który membran wziął do siebie IMć p. Komorski we Lwowie na komisyej. 4. Item IMci p. Andrzejowi Potockiemu staroście halickiemu oddał zł. tysiąc pięćset, coby IMć p. starosta przy rachunkach realiter przyznał i membran goły IMć p. Komorski na tę sumę do skarbu odebrał i w rachunki przyjął i w manuał swój wpisał agnitione ipsa IMci p. starosty probatur. Drugim razem . . . piętnastu poborów insimul wybierał, które in toto podług regestrów porachowanych autentycznych zł. sześć tysięcy wynoszą, tę tedy ratę in toto za asygnacyą WIMci p. Bogusława z Leszna Leszczyńskiego podskarbiego koronnego z piętnastu poborów insimul wybranych a do Lwowa pro tunc pro secunda Maii .... do rąk IMci p. Alexandra Wilgostowskiego a drugą razą IMci p. hetmana koronego oddał zł. sześć tysięcy asygnacyą skarbową, na co i kwit tegoż p. Wilgostowskiego produkował. 5. Ostatniej raty insimul piętnastu poborów według laudum naszego halickiego miał był wybrać, ale że Moskwa nastąpiła i prowincyą naszą spustoszyła communi malo et consensu braci funditus zrujnowanych .... niewybrał, które się mieli byli wybierać quindecima Octobris millesimo sexcentesimo quinquagesimo quinto. A wojna moskiewska anticipavit tempus in Augusto. Na teraźniejszym według sejmiku uprosiliśmy IMć p. poborcę naszego za respektem tych piętnastu poborów si in parte za asygnacyą skarbową czyli J. Kr. Mci, której ad praesens mieć nie możemy pieniędzmi naszymi pięć poborów ad rationem teraźniejszych piętnastu poborów zapłaciliśmy dwa tysiąca zł. IMci p. Wojciechowi Bieniowskiemu podczaszemu halickiemu, aby dziesięć tylko poborów ad praesens wybrawszy podług asygnacyej teraźniejszej skarbowej dwom chorągwiom Kamieńca Podolskiego in praesidio zostającym wyliczył, co się pokaże z regestrów na ten czas .... wybranych ma się rachować na sejmiku przyszłym w Haliczu przed deputatami na to obranymi i tamże kwit od braciej otrzymać. 6. Na ostatek lubo nam conscientiae integritas vigore fidei i honor starożytny familiej w ziemi naszej halickiej IMci p. podstarościego i poborcy naszego w inszych wybieranych podatkach bardzo dobrze wiadomo i doświadczone jest, jednakże my deputaci, lubośmy skarbu nie tykali się a super fidelitatem percipiendi calculi przysięgaliśmy, onemu super realitatem perceptae ac fidelitatem distributionis in toto et in parte poprzysiąc nakazaliśmy in instanti in eam iuramenti rotham: Ja Jan przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu w Trójcy Świętej Jedynemu,

90-91 1658 141 iż w wybieraniu tych poborów mnie od braci powierzonych wierny byłem i będę królowi i Rzptej i ziemi tutecznej ziem wszelakiem staraniem szczerością i pilnością te podatki według konstytucyej laudi sejmiku halickiego wiernie wymagał i wybierał, nikogo nie uchylając ani na przyjaźń ani na podarki albo nagrodę patrzący i żadnego podatku skarbowi należącego nie zostaję .... pilną rekwizycyą czyniłem i fideliter cokolwiek wybrałem pieniędzy wybrane na potrzebę Rzptej za ordynacyą skarbu koronnego .... rachunki zupełnie nic przy sobie nie zatrzymując oddałem nikomu ich nie pożyczał anim imi handlował pożytku sobie żadnego nie przywodził, tak mi Panie Boże dopomóż i Męka Jego święta. Po której in praesentia multae nobilitatis przed nami w grodzie halickim i deputaci od IchMć pp. braci do tych rachunków obrani, stosując się do uniwersału J. Kr. Mci p. n. m. IMci p. Janowi Kurdwanowskiemu podstarościemu grodzkiemu i poborcy naszemu halickiemu na trybunał radomski do skarbu koronnego tych rachunków in toto wierzymy i zupełnej uczynionych in vim perpetuae quietationis z poborów czterdziestu półsiodma vigore laudi et facultatis sobie od IMciów pp. braci naszych communicatae et concessae tę naszę dajemy attestacyą. Jakoż w laudum to ma dołożono cum evictione że się ... . do skarbu dla kosztu insi drudzy dla spustoszenia i zdrowia swego słabego, do tego że niebespieczeństwa już domowe od opryszków nastąpiły i od Kozaków następują prout z podpisem rąk naszych fideli testamur et attestamur i do ksiąg grodzkich halickich podajemy. Działo się w grodzie halickim dnia ostatniego kwietnia roku Pańskiego tysiąc sześćset pięćdziesiątego ósmego. Jendrzej Potocki halicki, kołomyjski, leżajski starosta subdelegat, Jan Stanisław Jastrzębski pisarz grodzki halicki sekretarz J. Kr. Mci deputat, Wojciech Wolanowski wójt trembowelski deputat, Jan Raneyski skarbnik ziemie halickiej, Mikołaj Baranowski deputat, Stanisław Papieski deputat, Piotr Kuropatwa do rachunku deputat. Castr. Hal. Rel. 149 p. 841-847. 91. Halicz, 17 czerwca 1658. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i obywatele ziemie halickiej, powiatów trembowelskiego, kołomyjskiego za uniwersałem J. Kr. Mci p. n. m. na miejsce sejmikowaniu naszemu uprzywilejowane pro die 17 Julii (sic) anni 1658 Zjachawszy się do Halicza1, niechcąc potrzebom Rzptej in continua calamitate deesse takoweśmy respektem securitatis domesticae w wydaniu zatrzymanych podatków także wyprawy łanowej między sobą postanowili uchwałę, fide honore et conscientia obligując się te wszystkie niżej opisane punkta sacrosancte sobie dotrzymać, będąc pewni dexteritatis IMciów pp. posłów naszych, że i teraźniejszej uchwały naszej na blisko przyszłym da Bóg sejmie per legem otrzymania approbationem. 2. Jako po wszystkie insultus nieprzyjacielskie przy częstych przez lat 10 pieniężnego żołnierza naszego zaciągach nigdyśmy własnemi piersiami pro viribus nostris prowincyej naszej wszelakim Korony nieprzyjaciołom nas ab undique najpierwej lacessitującym zastawiać się nie 1 Sejmik hal. według uniwersału króla z 30 maja w Boguniowie datowanego, był rospisany na 21 czerwca. Castr. Hal. 149 p. 936. Ziemianie trembowelscy otrzymali uniwersał ten dopiero 24 czerwca: post factum cosilium in conventu particulari. Z którego to powodu Wojciech Wolanowski wójt uprzywilejowany trembowelski, Stanisław Kosmider Bielecki, Stanisław Wolski, Maciej Tomaszowski, Marcin Ligowski zało-żyli manifestacyą przeciwko ziemianom albo urzędowi gr. halickiemu pod dniem 2 lipca. Castr. Tremb. 134 p. 1930.

1658 91 omieszkali, tak i teraz niżeli P. Bóg gruntowniejsze ze szczęśliwej nam da Bóg generalnej sejmikowania rady propugnacula poda jeżeli interea jakowe od granicy Ukrainy i poddniestrskiej swawoli exorixentur motus, obwieszczeni uniwersałem WIMci p. Alexandra Cetnera kasztelana a w niebytności WIMci p. Teodora Potockiego podkomorzego naszych halickich sub poenis de generali expeditione sancitis ad normam legis vindicandis viritim pospolitem ruszeniem na miejsca nam uniwersałem objaśnione, lubo inquantumby potem strzymać nie mogliśmy, za ordynacyą IMciów przez fortece ziemi naszej stołecznej doświadczone, tak aby jedna drugiej sukkurs dawać mogła stawać będziemy. 3. A że WIMć p. Andrzej Potocki starosta halicki, kołomyjski, leżajski podług pierwszego sejmikowania naszego, uniwersałem J. Kr. Mci p. n. m. nam złożonego, z kandoru swojego ku ziemi naszej, z wielką kosztu swojego przyczyną, wziąwszy na siebie łanowej piechoty wyprawę, dnia dzisiejszego 62 pieszych muszkieterów, inkludując w to z leżajskiego starostwa wyprawną piechotę J. Kr. Mci, bene armatos et ornatos z oficerami stawił i przed IMciami pp. deputatami koła naszego popisał, tedy mieć chcemy po Mci p. staroście, aby tę piechotę, tam gdzie ordynans JWIMci p. wojewody krakowskiego hetmana w. koronnego nastąpi do usługi Rzptej lubo w pole lubo na fortece zupełnie i nieomieszkanie odprowadzić kazał, warując IMci p. staroście i inszym IMciom pp. obywatelom naszym obligowali się, że którzyby tę piechotę ad instar constitutionis anni 1621 de expeditione bellica, ponieważ ją in vim pospolitego ruszenia wyprawujemy z innych powiatów w naszej ziemi wyprawili, albo w tymże województwie w innej ziemi mając diversa et distincta bona podług kombinacyej stawili IMciów, każdego takiego teraźniejszej wyprawie satisfecisse deklarujemy i którzy diversa bona mając u nas tę piechotę stawią, aby trudności prawnych o to w innych powiatach nie mieli evincere i to nasze laudum lege firmare na przyszłym da Bóg sejmie obiecujemy. Także cokolwiekby zordynowanych przez nas na tej piechoty wyprawę podatków żołdu należytego adimplere nie mogło na relacyjnym da Bóg sejmiku defectum do płacenia żołdu IMci p. staroście obmyślimy. 4. Tak dalece retentorum w ziemi naszej zagęściła się colluvies1, że w tak nagłych Rzptej potrzebach przez lat pięć i lepiej różne są od różnych IMć pp. obywatelów naszych zatrzymane podatki. Przetoż aby IMć p. starosta per suum officium sive subdelegatum IMciów takowych, którzy na delatach są podani i publikowani fortem et indilatam uczynił uxecutionem pro lege et debito officii mieć chcemy, gotowi będąc sami super rebelles, in quantum IMć p. starosta potrzebować tego będzie, armatos addere manus; którzy zasię nie są jeszcze iurevicti, dla prędszego podatków dościa za instigatora IMć p. Mikołaja Bartkowskiego uprosiliśmy. 5. Wielką i w tem krzywdę mamy, iż potior pars IMciów pp. braciej naszej, podług uchwały sejmiku przeszłego piechoty Kijanów na repressyą swawoli opryszkowskiej nie wyprawiwszy, lubo ex combinationibus pierwsze przy sobie zatrzymali, lubo też ex: debito tej okazyej omieszkali, przeto aby takowi IMć rationem tego nam na sejmiku relationis dali a contumaces in iudicio competenti o to się sprawili postanawiamy. Do tegoż sejmiku IMć p. Przesieckiego rotmistrza naszego z tej okazyej i nieposłuszeństwa zaszłe od opryszków porabowanie odkładając. Którą to uchwałę naszą dla większej powagi, aby do wszystkich IMciów pp. obywatelów naszych wiadomości przyszła z podpisem ręki przy pieczęci IMci p. marszałka naszego do akt grodzkich halickich i trembowelskich podać użyliśmy i publikować zlecili. Działo się w Haliczu na sejmiku dnia 17 czerwca roku tysiąc sześćset pięćdziesiątego ósmego. Jan Stanisław Jastrzębski pisarz grodzki marszałek sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 149 p. 966—970. 1 Por. uniwersał sejmikowy do wydawania zaległych poborów w ciągu tygodnia wzywający. Castr. Hal. 149 p. 965—6.

1658 143 92. Halicz, 17 czerwca 1658. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya z sejmiku ziemie halickiej, trembowelskiego, kołomyjskiego powiatów, sejm sześcioniedzielny poprzedzającego Wnym urodzonym IMciom pp. Andrzejowi z Potoka Potockiemu halickiemu, kołomyjskiem, leżajskiemu etc. staroście, Mikołajowi na Jezupolu Potockiemu staroście czerkaskiemu, Kazimierzowi Franciszkowi Beydowi Rzewuskiemu stolnikowi łukowskiemu, Janowi Stanisławowi Jastrzębskiemu pisarzowi grodzkiemu i marszałkowi sejmiku naszego halickiego, Bogusławowi Potockiemu dworzaninowi J. Kr. Mci i Felicyanowi Alexandrowi Ostrowskiemu wójtowi tłumackiemu, posłom naszym zgodnie od nas dnia siedmnastego czerwca roku teraźniejszego obranym dana. 2 doświadczoną wiarę i cnotę miasta Gdańska, które po wszystkie insultus nieprzyjacielskie J. Kr. Mci i Rzptej z wielkimi kosztami i nieobrachowanymi szkodami oświadczało prosequi, ale że teraz magis interest ojczyźnie malos a corpore avellere aniżeli adornare pilos, z nieposzlakowanej ku Rzptej życzliwości swojej i te teraz nie wątpimy, że ojczyźnie oświadczy a feliciori tempore sprawiedliwe desideria swoje konserwować będzie chciało. 3. Iż powaga trzech IMciów pp. konsyliarzów elektora IMci Brandenburskiego multum około uspokojenia Rzptej z panami postronnymi wojną nas lacessytującymi elaborat, aby tem bardziej ad benemerendum de Republica nostra i uspokojenia jej zachęconymi zostawali z innymi województwy i nasi IMcie pp. na indigenatus IMciom consentire non denegabunt. 4. Trudna tam pieszczonych hełmami twardego mukronu a purpurowym kruorem od przodków naszych nabytych honorów denegować, kędy wzajemnie do tegoż krysu odważnych kawalerów na szanc nieprzyjaciela podane zdrowia, substancye, odwagi w nawiększą dla zasłużenia się w cudzej ojczyźnie i nabycia nigdy nieumierającej sławy z własnej wystąpieniem ojczyzny zmierzają, które jeżeli in facie wszystkiej Rzptej IMciów pp. wodzów koronnych albo W. Księstwa Litewskiego wsparte będą i wszystkie województwa unanimiter zezwolą urodzonym pp. Rodzki, Henrykowi margrabi Utyńskiemu de Gordon, IMć pp. posłowie nasi na indygenaty pozwolą i urodzonych pp. Balusa, Piotra de Nores i Franciszka de Bory tejże investigandi godności województw wszystkich innitendo consensum. A że p. Juryca krwią i odwagą swoją meruit inscribi fastis nobilitatis, IMcie pp. posłowie nasi tej prośbie annuent a jeżeli formabit1 naszych województw consensum, in quantum sunt benemeriti, innym kontradykować nie będą, samemu p. Seferowiczowi, aby magis de Republica aniżeli de villagiis benemereatur tego klejnotu ad praesens onemu derogując. 5. Postulata: In hoc calamitoso Reipublicae statu barziej nas domowa aniżeli postronna zwojowała siła; instabunt tedy I Mć pp. posłowie nasi, aby konstytucya circa securitatem bonorum et honorum reasumowana była. 6. Nie oglądała się pod wszystkie nieszczęsne ojczyzny czasy naufragantes motus cineribus et funeribus napełniona prowincya nasza na upadki swoje, ale zawsze gromadne kupy, gdzie tylko J. Kr. Mć królewskie piersi plus quam Achilles za ojczyznę zastawiał albo herkulesowe waleczni IMcie pp. hetmani nadstawiali caryssy przeciwko nieprzyjacielskim jadowitym furiom do boku IMciów pp. hetmanów stawiała, dla których wypraw, osobliwie przeciw ksią-żęciu Siedmiogrodzkiemu i obrony domowej lauda na sejmikach swoich uchwalić ochotną się 1 firmabit

144 1658 92 uczyniła, aby eorum laudorum approbacya na sejmie stanęła IMć pp. posłowie nasi serio interponere curam niezaniechają. 7. Kwarta ex desolatis et debellatis bonis aby post praestitum in foro sui districtus competenti super deserta iuramentum jedno in genere vel specie iuxta iuramentum była dawana a z województwa ruskiego nie w Rawie ale we Lwowie, gdyż dystancya loci często i skarb i dzierzawców mięsza, odbierano kwartę, IMcie pp. posłowie starać się będą to nasze desiderium lege firmare. 8. Iż w sprawach pro evocatione niewinnych ludzi szkody, poena lege lata, pensari nie mogą, przetoż IMć pp. posłowie nasi elaborabunt, aby lex pro evocatione cum auctione poenae innovaretur. 9. Wszystkie wieku lata WIMć p. Alexandra Cetnera kasztelana naszego nietylko ziemie naszej, ale wszystkiej Rzptej polskiej przez lat 40 walecznemi ozdobione wojen okazyami tak dalece zniewoliły animusze, że nic innego jedno za odważne swoje dzieła codziennie podjęte na usłudze Rzptej do sędziwości swojej z uszczerbkiem zdrowia i ubliżeniem przyrodzonego wieku prace hojnie na własne zaciążne poczty dla miłości i zaszczycenia ojczyzny impendowane sumpty do miłej matki naszej ojczyzny obfitując jej benemeritorum skarbnice przez IMciów pp. posłów naszych wnieść synowską instancyą, aby tak waleczny ojczyzny syn w nagrodę krwawych usług, nie otrzymawszy jednej uncyej chleba Rzptej, posteritati suae łaskawości pańskiej przez otrzymanie na połowicę wsi Stoków niegdy dziedzicznych prawa dziedzicznego favorum a usług wdzięcznością ojczyzny pieczętowaną zostawił pamięć. 10. Dotąd antemurale wszystkiego Królestwa Polskiego Kamieniec Podolski Porcie Ottomańskiej i wschodnim narodom postrachem i resistencyą zostawał, dokąd naród Ruski i księstwo Kijowskie z Zadnieprskimi Połowcami wierność i powinnego poddaństwa J. Kr. Mci w Koronie dziedzicznemu panu i wszystkiej Rzptej dotrzymywało, ale teraz gdy swawola kozacka wszystko Podniestrze opryszkowską zaraziła insolencyą, należy wiele Rzptej, aby pograniczny zamek halicki, visceribus regni pobliższy dla passów fortecy kamienieckiej i dotrzymania prowincyej między tymi fortecami zostających, z których jedne ubiegszy drugą inediaj ipsa łatwo zniszczyć i osiągnąć mógłby dostatecznie był ufortyfikowany, którego fortyfikacyą iż IMć p. starosta halicki niepatrząc na nieszczęsne czasy ani szczupłe teraźniejszych lat intraty, z mi-łości swej ku ojczyźnie zaciągnąwszy cudzoziemca indzieniera po 200 ludzi na każdy dzień gotowemi pieniądzmi na robocie praetiando ex fundamentis erigendo wziął przed się i już in maxima parte mury, szańce i wały wnętrzne i zamurne wielkim kosztem wystawił, gorąco starać się będą IMcie pp. posłowie, aby tak wielki sumpt, już erogatus et successive na dokończenie erogandus, lege publica podług uwagi i lustracyej IMciów pp. komisarzów przez konstytucyą naznaczonych ad resitendum z najbliższych podatków Rzptej był assekurowany, lubo inquantumby paratum aes denegaretur na dobrach Rzptej suma przez IMciów pp. komisarzów weryfikowana naznaczona była. 11. Nietylko niebo polskie WIMć p. Mikołaja na Jezupolu Potockiego starosty czerkaskiego ojczyźnie godnej pamięci JW. rodzicowi swemu prymasowi in ordine nostro z miłości oświadczone testatur merita, ale Otomańska Porta kawalerską odwagę, Wenecya deklarowała miłość, Rzym więcej niż chrześciańską pobożność admiratur, który gdy in Scyllis haerentem patriam bez wielkiego hetmana na expedycyej beresteckiej niemożna było ratować, dla ratunku naufragantis patriae kajdany ojcowskie i pogańskie na kark wolne jarzmo niewinny syn przyjął, przetoż wszystkiemu światu godnie ogłoszona cnota i nieustające ku ojczyźnie zasługi nie zezwolą IMciom pp. posłom naszym zamilczeć, aby imieniem wszystkiej ziemie naszej do J. Kr. Mci p. n. m. i wszystkiej Rzptej godnej wnieśli instancyej, jakoby z walecznej familiej ojczyzny doświadczonego męża J. Kr. Mci p. n. m. z Rzptą majętnością Borecką in desertam obróconą, w domu lennem prawem na schyłku zostającą, sub iure emphiteutico seu advilalitiali lege publica udarować raczył.

1658 145 12. Żałosna WIMć p. Jana na Buczaczu Potockiego wojewodzica bracławskiego więzienia powtórzona calamitas z walecznej cnoty i miłości ku ojczyźnie a żarliwości reprimendae hostium populandae incursionis kausowana, że i teraz w grube rebelizantów ręce adversante fortuna przyść musiał, przeto tak odważnego w ojczyźnie męża tudzież do IMci p. Sułkowskiego rotmistrza J. Kr. Mci w różnych Rzptej marsowych potrzebach doświadczonego kawalera a teraz infelicis eventus comitis, aby eliberacyej modus a tota Republica był obmyślony IMć pp. posłowie nasi do J. Kr. Mci i wszystkiej Rzptej pokornie petita nasze wnieść nie omieszkają. 13. Niemniej chrześciańska pobożność stringit intencye nasze, jakoby JO. księżnie IMci Radziwiłównie pannie wojewodziance wileńskiej u J. Kr. Mci p. n. m. i wszystkiej Rzptej nostro supplici libello auxiliari, zlecamy tedy IMciom pp. posłom naszym, aby prae memoria mając niewinność księżnej IMci, która praevixit condemnandum parentis delictum, cum larva vero certare iniquum, clementiam J. Kr. Mci p. n. m. implorare niezaniedbywali. 14. Tak dalece w teraźniejsze czasy do nabycia dobrego mienia involverunt sposoby, że i najniewinniejszy w swoim honorze i substancyej osiedzić się nie może, co że i w ziem naszej IMci p. Stanisławowi Rzeczkowskiemu obywatelowi naszemu, żołnierzowi doświadczonemu i po wszystkie expedycye wojenne ojczyźnie służącemu, gdy na Żółtych Wodach będąci wzięty do bisurmańskiego więzienia w okowach zostawał, contigit, że na nim niesłusznie na utwierdzenie kajdan in contumatiam w komissyej lubelskiej trąbienie otrzymawszy i na delacie podawszy pars adversa ius caducum wyjednała; instabunt IMć pp. posłowie nasi, aby to ius caducum uti iniquum, za expurgacyą in foro competenti per legem kassowane, i aby nikt in posterum w dobra cudze iure caduco sobie konferowane, dokąd pars partem iure non convicerit nie intromittował się lege warowano było. 15. Wiadome wszystkiemu województwu ruskiemu postronnym krajom teraźniejsze miasta Sniatyna od opryszków porabowanie i wielu ludzi w gwałtownym najeździe śmiertelności wykonane periody; przeto aby do ufortyfikowania się i jakiegokolwiek nagości swojej spomożenia od akcyzy i czopowego na granicy samej siedzące, także od konsystencyi żołnierskich do lat dwóch wolne zostawało IMcie pp. posłowie nasi interponent operam. 16. Iż Tłumacza funditus zniszczonego miasta same jedno cineres martwą za sobą pociągają instancyą, żywej u J. Kr. Mci i Rzptej żebrać klemencyej, aby nova per legem erectione sparte sześcioletnią libertacyą pristino vigori restitui mogło, czego aby IMcie pp. posłowie nasi nieprzepomnieli, żądamy. 17. Summa rei na konkluzyej sejmowej zasadza się a często dla przewrotnych rozumów ludzi i dobro pospolite turbujących prywat sejmy in omni opere consiliorum już prawie dokończające się aliquando cum extrema Reipublicae pernicie zrywają się; proponować będą IMć pp. posłowie nasi ordinibus regni, aby przez IMciów pp. deputatów z izby poselskiej ad id delegowanych in perpetuum modus conclusionis sejmu, non obstante privatorum contradictione et moliminibus był namówiony i na sejmiki relationum equestri ordini przyniesiony. 18. Na ostatek integram concludendi (jednak eum rationabili facultate) IMciom pp. posłom naszym dajemy potestatem, fide et honore IMciów obligując, aby podane przez J. Kr. Mć i przez nas sobie zlecone negotia na pamięci miawszy przy całości dostojeństwa Rzptej przynamniej, jeżeli nie augmentować, tedy starożytne wolności nasze nova lege wesprzeć usiłowali. 19. A żeby ta konsultacya nasza IMciów pp. braciej sejmiku wiszyńskiego representowana z uproszeniem upodobania instancyej naszych zostawała IM p. Piotra Myśliszewskiego obywatela ziemie naszej do tej funkcyej odprawienia uprosiliśmy, te wyżej mianowane artykuły z podpisem i pieczęcią IMć p. marszałka koła naszego do akt grodzkich halickich podać zaleciwszy. Działo się na sejmiku w Haliczu dnia siedmnastego czerwca roku tysiąc sześćset pięćdziesiątego ósmego. Stanisław Jastrzembski, pisarz grodzki, marszałek sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 149 p. 954, 957—965. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 19

1658 93 93. Halicz, 9 września 1658. Laudum sejmiku halickiego deputackiego. 1. My rada dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemi halickiej i powiatów do niej należących dosyć czyniąc zwyczajowi i prawu pospolitemu, zjechawszy się do Halicza na elekcyą deputata zgodnie przystojnym porządkiem obraliśmy sędziego do trybunału koronnego W1M p. Jędrzeja z Potoka Potockiego halickiego, kołomyjskiego, leżajskiego starostę, którego jako virum et iudicem w sądach versatum, vita et probitate merum, probatum i onego w każdej publica expeditione eksperyencyej promptum uznaliśmy, objecując to sobie po IMci, że każ-demu ukrzywdzonemu na tem miejscu i placu zechce według obowiązku swego iustam porrigere dextram. 2. Zwyczajnie to bywało zawsze, że na tej deputata elekcyej futurae providendo necessitati, której1 zawsze gravissimi bywają morsus, chcąc augere potrzeby Rzptej i ziemi naszej, tedy unanimi consensu praesenti laudo czopowe i prasołkę, która zawsze powiatu tego oganiała potrzeby, cum toto eius effectu de consensu publico IMciów pp. braciej do przyszłego odkładamy relationis sejmiku i tam ex reproductis constitutionibus obwarujemy i to co condecet publicae2 integritati w ziemi naszej namówimy. 3. Znaczne są merita in facie ojczyzny i odważne dzielności IMć p. Jana na Potoku Potockiego wojewodzica bracławskiego rotmistrza J. Kr. Mci, który nie żałuje zdrowia i kosztów od tak wielu lat wszelakich nieomieszkując expedycyej nie tylko w wojsku przystojnie stawał, ale i teraz chcąc wstręt uczynić ziemi naszej od często napadających czat wszelakich zagnawszy się w granice Mołdawskich państw przez zdradę do więzienia się dostał był, qua sua dexteritate te kraje opędził nasze i te inkursye zastanowił, tedy in vim gratitudinis objecujemy to zgodnie IMci, tak królowi IMci p. n. m. na przyszły da li Bóg sejm w instrukcyach naszych prezentować i pilnie zalecić a osobno de privato peculio na przyszłym sejmiku iustam prosimy obmyśleć gratitudinem. 4. Niechcąc też claudere aditum ad virtutem meritis IMci p. Macieja Przesieckiego, który przy oddanej sobie od ziemi naszej piechocie od inkursyi kozackich chcąc in parvo piechoty na ten czas numero nierównej kozackiej czacie na sobie zatrzymać impet, znaczną odniósł szkodę, któremu konie pobrano, czeladź pozabijano i małżonkę postrzelono, tedy chcąc onego do dalszej gratitudinem obmyśleć na przyszłym sejmiku objecujemy, w nagrodę tak znacznych szkód jego zapłatę praesenti laudo assekurujemy. Które to laudum nasze zgodnie namówione IMć p. marszałka koła naszego braterskiego, aby ad acta podał publica uprosiliśmy. Działo się w Haliczu w poniedziałek po Narodzeniu Najświętszej Panny Maryej anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo octavo. Jan Potocki na Potoku marszałek koła rycerskiego. Castr. Hal. Rel. 149 p. 1182—1184 1ktory 2conucet publica H.

1658 147 94. Halicz, 16 września 1658. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada, dygnitarze i wszystko rycerstwo ziemie halickiej i powiatów do niej nale-żących na sejmik relationis pro die 16 Septembris zgromadzeni, przychylając się do konstytucyej na tym sejmie walnym warszawskim blisko przeszłym uchwalonych i stosując się ad mentem legis publicae a cale chcąc wygodzić sprawom Rzptej takowe zgodne laudum uczyniliśmy. A naprzód primo loco zrozumiawszy z relacyej Mciów pp. posłów naszych deklarowane podatki do skarbu Rzptej według kwitów anni 1629, tedy nie mogąc mieć notitiam tak z skarbu jako i z poddanych naszych o kwitach anni praedicti, sejmik ten przez nas zaczęty i zgodnie w niektórych punktach umówiony, chcąc salutari consilio adesse patriae in modum contribuendi sufficientem informowawszy się z kwitów, namówić in eodem robore ad vigesimam quartam Octobris prolongowaliśmy zgodnie. 2. Uważając zaś nagłość na Rzpltą, aby wygodnie mogła się stać satysfakcya wojskom koronnym, tedy pozwoliliśmy troje podymnego salvo modo contribuendi na przyszłym da Bóg sejmiku według konstytucyej. Te zaś podymne według kwitów 1653 et 57 pro decima quinta Octobris powinno być oddane de integro1. A do wybierania tego podymnego użylichmy i obrali IMciów p. Jana Kmitę w halickim i kołomyjskim powiatach; w trembowelskim powiecie IMć p. Jana Tomasza Jabłońskiego za poborców. Którzy pp. poborcy praestito coram officio castrensi iuxta praescriptum iuris iuramento a prima die Octobris wybierać to mają podymne od kwitu biorąc po pół złotego. Po wybraniu zaś tego podymnego powinni będą pp. poborcy reddere rationem przed deputatami exakcyej swojej i retentores według prawa na sejmie świeżo opisanego sądowi na delacie podać, sumę wybraną tam lokując gdzie konstytucya nakazała. 3. Dwory także szlacheckie według konstytucyej tak w miastach królewskich jako i ziemskich do płacenia podymnego, ta zaś szlachta rozrodzona i na dworzyskach zostająca według kwitów IMci p. Wojciecha Dąbrowskiego poborcy in anno quinquagesimo septimo otrzymanych te podymne płacić mają. 4. Więc że Rzpta uchwaliła per constitutionem prowiant na wojska koronne, tedy naznaczyliśmy wydać z każdego łanu w ziemi naszej po półosma złotego i z osobna po pół-osma grosza na prowiantmagistra generalnego, miasta zaś ze czterdziestu dymów jako z łanu półośma złotego i póosma grosza powinne wydać pro die ultima Septembris. Którego prowiantu exaktorem obraliśmy IMć p. Felicyana Ostrowskiego, który także in simili jako i inni pp. poborcy praestito iuramento powinien ten prowiant wybierać ze wszystkich powiatów ziemi naszej od kwitu biorąc po pół złotego respectu salarii. Tenże prowiantmagister retentores według opisanego prawa na delacie podać i przed tymże sądem kalkulacyą uczynić będzie powinien. Ciż pp. poborcy tych kontrybucyi regestra receptorum ad acta castrensis powinni podawać według prawa pospolitego po każdej wybranej i potym racie sub poena de retentoribus sancita. 5. Konformując się tedy w tem do ordynacyi prawa pospolitego do urzędu ziemskiego i grodzkiego obraliśmy deputatów do sądów w retentorach w prawie tymże opisanych IMć p. Dominika Kazimierza Bieniowskiego podczaszego halickiego, IMć p. Michała Alexandra Kurdwanowskiego podstolego halickiego, IMć p. Macieja Rakowskiego podstolego nowogrodzkiego, IMć p. Baltazara Ostrowskiego pisarza grodzkiego trembowelskiego, IMć p. Stanisława Papieskiego, IMć p. Jana Dąbrowskiego, którzy IMcie ultima Septembris zjachać do Halicza i tu 1 Zob. Regestra podymnego w powiecie tremb. Gr. Tremb. 134 p. 111 i nn. Abiurata ibidem p. 1235-1247.

1658 94—95 in loco solito, gdzie się zwykły ziemskie sądy odprawować, praestito iuramento, według prawa opisanego sądy zacząć i te continuare dokąd na ten czas spraw stanie do drugiej kadencyej i dalszych, póki tylko generalis contributio z przyszłego da Bóg sejmiku iurabit in ea forma authoritate securitate, jako prawo mieć chce. 6. Czopowe prasołkę także i akcyzę do namowy wspólnej zgody na przyszłym sejmiku odłożyliśmy. Ratione securitatis honorum et bonorum correctio ksiąg i revisio w recess do przyszłego sejmiku odkładamy. To tedy laudum zgodnie namówiwszy i uchwaliwszy ręką IMci p. marszałka naszego podpisane do akt podać pozwoliliśmy. Działo się w Haliczu dnia 16 Septembra roku Pańskiego tysiąc sześćset pięćdziesiątego ósmego. Jan Potocki na Potoku marszałek sejmiku relationis. Castr. Tremb. Rel. 134 p. 1077-1081; Castr. Hal. Rel. 149 p. 1219 tylko początek. 95. Halicz, 24 października 1658. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze i wszystko rycerstwo ziemie halickiej i powiatów do niej należących na dokończenie sejmiku relationis pro die vigesima quarta Octobris zgromadzeni, stosując się cale do konstytucyej nam dnia dzisiejszego do grodu oddanej na teraźniejszym sejmie walnym warszawskim uchwalonych nic się nie oddalając a lege publica, raczej wygadzając sprawom Rzpltej, takowe zgodne laudum uczyniliśmy. 2. Naprzód co się tknie poborów łanów dwudziestu półszostu przez konstytucyą do zapłacenia nam należących, ponieważ tak spraw koronnych jako też ex actis non constat, aby kiedy pobór łanowy miał być w ziemi naszej wybierany antiquiori tempore, tedy te dwadzieścia półszosta poborów według kwitów świeżych, t. j. anni 1653 et quinti także według teraźniejszej exakcyi łanowej prowiantowej przez IMciów pp. deputatów trybunału skarbowego likwidowanej ręką IMci p. marszałka sądu tego podpisanej, przydawszy do tegoż cerkwie i rutyny, po kopie sine quibusvis abiuratis (wyjąwszy powiat trembowelski, któremu per constitutionem abiurata są pozwolone, które de novo reassumować powinni a w kancellaryej po groszy 10 nic więcej brać nie mają) wydać pozwalamy. A te pobory oraz z cerkwiami i młynami ad vigesimam Novembris do rąk IMci p. Jana Kmity, któregośmy za poborcę do tych podatków użyli sub poenis de retentoribus sancitis irremissibiliter exequendis od daty zapłacić powinniśmy. Któremu IMci p. poborcy od trudności skarbowych evictionem cavemus. 3. Więc że non adesse w tak ciężkim razie ojczyźnie pro piaculo mamy i dwadziesta półszosta poborów małym posiłkiem być widząc Rzptej, tedy my solo amore patriae ducti do tych dwudziestu półszostu poborów sumę 21.000 ordynowaliśmy, które takowym sposobem do skarbu wypłacamy to jest: Wzięto do skarbu z akcyzy ziemie halickiej, którą IMć p. podkomorzy sanocki administrował i nam to w kole deduxit zł. 3.300 gotowych, zaś IMć p. poborca 17.700 zł. według dekretu trybunału naszego i likwidacyej w sądzie tym odprawionej oddać za assygnacyami skarbowymi chorągwiom IMciów pp. starostów halickiego i sokalskiego 10.000 wypłacił. 4. Akcyzę i czopowe na przeszłym sejmie uchwalone, przychylając się w tem do zgody powszechnej w miastach i miasteczkach królewskich, duchownych i szlacheckich wybierać i oddawać pozwalamy, według opisu tejże konstytucyej i ordynacyej wybierania przez urząd

1658 149 miejski przysięgły za wiadomością IMć p. administratora albo sukkolektora jego obrany, którzy tu coram iudicio trybunału naszego na przyszłych sądach iurament odprawić będą powinni tak na wybieranie akcyzy jako czopowego w miastach i miasteczkach swoich. Czopowe jednak ani akcyza po wsiach wybierane być nie mają oprócz tych, z których antiquitus czopowe currebat. 5. A źe akcyza ex omnibus utensilibus iść powinna, w ziemi zaś naszej et plurrimum sól tylko wywożą, tedy akcyzę od niej takową ordynujemy, aby każdy kupiec, skąd inąd goszczący, który z bań ziemie naszej tak królewskich jako i szlacheckich sól wiezie i] one za granicę wywozi, toties quoties z nią pojedzie po groszy piętnastu zapłacić będzie powinien. Od poddanych zaś naszych, którzy tu sól będą przedawać w ziemie naszej po groszy dwunastu od woza, toties quocies obróci, z tym dokładem, że kwit IMć p. administratora na jednem miejscu otrzymawszy, na drugim już dać nie powinien i hamowany być nie ma. A ktoby się ważył bez kwitu wychodzić, takowy ma być karany triplici pensione. Do której akcyzy wybierania od wozów goszczących miasta się intrudere nie powinni, ale przez osobnego swego przysięgłego sukkolektora wybierać będą. Ku łatwiejszemu wybieraniu tej akcyzy solnej miejsca te dawno zwyczajne, t. j. Halicz, Kołomyję, Trembowlę, Śniatyn, Kałusz, Rohatyn, Tłumacz, Tyś-mienicę naznaczamy. Od wozów szlacheckich nie ma być ta akcyza wybierana, tak jednak, iż mają być attestacye p. administratora in sufficienti forma komprobowane. Czas wybierania akcyzy i czopowego a die vigesima octava Octobris ma currere tylko do sejmu blisko przyszłego, oddawanie zaś tej akcyzy i czopowego z miasta, jeżeliby sejm przyszły w dalszy czas pomknął się, tedy w dwanaście niedziel według konstytucyej mają być do rąk IMć p. administratora odwożone i płacone. 6. Do której akcyzy i czopowego administracyej uprosiliśmy IMci p. Stanisława Głowińskiego sędziego ziemie halickiej, którego probatam fidem od wielu lat mamy, tegoż IMci con[scientia] et honore obligując, aby około tego prowentu ziemie naszej jako najpilniejszą miałanimadwersyą a staranie, z czego nam ma dać na sejmiku poselskim (jeżeli po wyściu 12 niedziel sejmik przypadnie) exquisitam rationem. Więc abyśmy mieli meliorem cognitionem prowentów tych, obligujemy tem IMć p. administratora, ponieważ do skarbu Rzptej insza już od nas im recompensam poborów publicznych obmyślona jest satysfakcya, aby tych pieniędzy na żadną assygnacyą skarbową ani czyje insze nie dawał sub poena solutionis de suo, w czem IMci ab omni poena et nexu iuris evincere mamy. Tę zaś akcyzę tak roczną przez WIMci p. Andrzeja Stana podkomorzego sanockiego administrowaną, do dyspozycyej naszej należącą, z której pomieniony IMć według deklaracyej na sejmiku danej wniósł za asygnacyą do skarbu 3.300 zł. ex reliquo rationem uczynić submitował się, tedy powinniśmy tegoż IMci na przyszłym trybunale skarbowym cokolwiek reszty ex rationibus pokaże się, które sukkolektor IMci poprzysiąc ma, do rąk IMci p. administratora naszego oddać 1, także asygnacyą skarbową i kwit na te 3.300 zł. lubo same oryginały lubo per oblatam podane, termin IMciom według prawa na przyszłych sądach prefigując. 7. Ci co czopowe prasołkę roku przeszłego w miastach króla IMci wybierali, albo które miasta królewskie toż czopowe zatrzymały (wyjąwszy IMć p. starostę halickiego, który zacząwszy magnum opus w fortecy halickiej, ten prowent dosyć szczupły w Haliczu i Kołomyi aplikował na municyę tejże fortecy, co mu nie ma być przeszkodą do rewizyej), powinni będą te retenta fideliter sub nexu iuramenti wybrane na przyszłych sądach trybunału skarbowego do rąk IMci p. administratora oddać, o co ad instantiam Instigatoris (na który urząd IMć p. Mikołaja Bartkowskiego do wszelkich spraw skarbowych obraliśmy za instygatora) sprawić się mają. 1 odda H.

1659 95-96 8. Do tegoż IMć p. administratora powinni będą IMć pp. poborcy IMć p. Kurdwanowski podstarości halicki, IMć p. Dąbrowski, cokolwiek się ex rationibus retentorów pokaże oddać i zapłacić sub poena de retentoribus sancita exclusa summa 250 zł., które ma na majętnościach IMci p. wojewodzica bracławskiego pokazywano i innych 60 zł., które powinien dać IMci p. Felicyanowi Ostrowskiemu prowiantmagistrowi na odwóz prowiantów na miejsce naznaczone do Łucka generalnego prowiantu. 9. Dwory szlacheckie pro praeterito od podymnego ad praesens od poborów przyszłych mają być wolne. 10. Do wyprawy dragonii naszej, którąchmy za uniwersałem J. Kr. Mci p. n. m. pod regiment WIMci p. starosty halickiego wyprawili przeciwko inwazyej Rakoczego, której służba ultima Octobris wychodzi, ponieważ pomieniony WIMć p. starosta z łanów do przemyskiego i sanockiego należytych, tam gdzie należało ludzi nie stawił, ale do naszej przyłączył dragoniej i one przed naszymi deputatami popisał, tedy to IMci nomine publico attestamur i list o tem do trybunału przemyskiego IMci p. marszałkowi naszemu napisać zleciliśmy. Deputujemy też z pośrodka siebie do sądu skarbowego aby numerus był completior IMć p. Mikołaja Baworowskiego, który przysięgę odprawiwszy na tych sądach zasiadać będzie. 12. Salarium IMci p. poborcy naszemu halickiemu do dwudziestu półszostu poborów po złotemu od kwitu pozwoliliśmy, a pp. zaś poborcy prześli regestra z podpisem rąk swych do akt podać powinni ex nunc sub poenis de retentoribus sancitis, z których to regestrów do akt podanych teraźniejszy poborca nasz informować się powinien. To tedy uchwaliwszy ręką IMci p. marszałka naszego podpisane i spolnie namówiwszy vigore constitutionis regni do akt podać pozwoliliśmy. Działo się w Haliczu die 24 Octobris anno Domini 165octavo. Jan Potocki na Potoku marszałek sejmiku relationis. Castr. Tremb. Rel. 134 p. 1127 — 1134; Castr. Hal. Rel. 149 p. 1337-1340; Castr. Hal. 150 p. 561—562 (fragm.). 96. Halicz, 5 lutego 1659. Laudum sejmiku halickiego1. 1. My rady, dygnitarze i wszystko rycerstwo ziemie halickiej i powiatów do niej nale-żących, lubośmy na sejmiku naszym relationis, stosując się ad mentem legis publicae dwadzieścia półszosta pobora z osobna sumę 17.000 do skarbu oddać naznaczyli i de facto wydali a tak deklaracyą ziemie naszej na sejmie blisko przeszłym dosyć uczyniwszy dla teraźniejszej gwał-townej potrzeby Rzptej, co nam ma być na przyszłym da Bóg sejmie w konstytucyej przyjęto, pięćdziesiąt i dwa poborów z łana, popów, młynów po zł. dwa do tego przyłączając uchwaliliśmy a powiat trębowelski do tych pięciudziesiąt dwóch poborów wydania należeć ma salvis abiuratis, które de novo in forma plenissima czynić mają, i od onych kancellarya nie ma brać tylko po groszy dziesiąci według konstytucyej. Te zaś pobory wybierać się mają według regestrów IMci p. Kunaszowskiego komornika ziemskiego halickiego anni 1651 a z miast także według tychże kwitów tripla ma być oddawana, wyjąwszy popów i młyny, którzy tylko raz po zł. dwa jako i ze wsiów mają dawać. A te podatki ab actu sejmiku naszego i nieodwłocznie ad ultimam diem Februarii do rąk IMci p. Kmity poborcy ziemie naszej mają być oddawane 1 Zob. orędzie Cetnera kasztelana hal. dat. w Świerzu 22 stycznia C. H. 150 p. 23 zwołujące sejmik dla naradzenia się nad spłatą długu do skarbu.

1659 151 Retentores tych poborów po wyściu wybierania tych podatków za podaniem delaty IMci p. poborcy i rekwizycyej jego powinni IMć pp. deputaci trybunału skarbowego sine mora primis diebus Martii sądzić i według prawa świeżo opisanego executionem finalem officium castrense i za przeszłe podatki skutecznie czynić sub poena constitutione publica sancita. 2. Do których poborów wybierania użyliśmy IMci p. Jana Kmity spectantis fidei virum postąpiwszy onemu od kwitu po złotemu i sześci groszy. A IMć p. poborca nasz przed trybunałem naszym skarbowym a nie gdzie indziej ex perceptis powinien będzie rachować się i sumę w dekrecie komisyej lubelskiej i rachunkach skarbowych opisaną do skarbu, albo tam gdzie skarb naznaczy wnieść i oddać będzie powinien. In quantumby zaś respektu podatków teraźniejszych miał mieć w skarbie difficultatem p. poborca nasz teraźniejszy, tedy powinniśmy onego ab omni impedimento evincere i IMciom pp. posłom naszym na sejm przyszły w instrukcyej podać, aby pro indemnitate p. poborce naszego serio stawali i to pokazali, jako tertia pars podatków debitur do skarbu z powiatu trembowelskiego. Onemu zaś, za koszty znaczne nakłady i prace tak w Trybunale Radomskim jako i na komissyej lubelskiej dla ziemi naszej podjęte, retenta z podymnego i poborów przeszłych exakcyej jego słusznie konferujemy i stosując się do dekretu libertatis Trybunału Radomskiego także kwitu skarbowego respectu wniesionych do skarbu podatków przeszłych perpetuis temporibus pana poborcę naszego i potomki jego kwitujemy i uwalniamy. 3. Więc żebyśmy się łatwiej w podatkach na ziemię naszę przychodzących skarbowi uiścili, dajemy consensum et plenariam facultatem arendowania akcyzy czopowego i prasołki IMć p. Stanisławowi Głowińskiemu sędziemu ziemie halickiej jako administratorowi tych exakcyi tak względem przeszłej ćwierci, jako in futurum, które stanowić per arendam wolno mu będzie. 4. Z których podatków daje IMć p. sędzia do rąk IMć p. poborcy naszego zwyż mianowanego zł. pięć tysięcy, z onych praesenti laudo kwitujemy IMci in determinationem administracyi swej, kiedy nam rationem będzie dawał pro paratis et persolutis. Także i zł. 200 IMci p. stolnikowi łukowskiemu na komisyą lubelską do koła posłanego danych przyjąć powinniśmy. 5. Ta zaś administracya akcyzy i czopowego, do czego i arendarze w miastach od szynków należeć powinni, a die prima Februarii ad ultimam Aprilis trwać ma. 6. Uważając zaś codzienne prace i koszty IMciów pp. deputatów naszych trybunału skarbowego malam provisionem dla wielkich wydatków naszych natenczas naznaczamy zł. 1.000 loco traktamentu, które IMć p. sędzia marszałek tegoż trybunału z czopowego i prasołki dać powinien IMciom pp. deputatom. 7. A że to nam deductum jest, iż WIMć p. Rafał Kazimierz Makowiecki starosta trembowelski non modico sumpto na ufortyfikowanie zamku trembowelskiego z miłości i chęci swoje ku obronie tam tych obywatelów i ochronieniu ich substancyej wydał, przetoż te 600 zł. z prasołki tak rocznej wydane, któremu dekretem trybunału naszego skarbowego do powrócenia nakazane in persolutum przyjmujemy i od onych uwalniamy. To tedy laudum zgodnemi sentencyami naszemi uchwalone rękami IMci p. marszałka naszego podpisane do akt grodzkich podać pozwoliliśmy. Działo się w Haliczu die quinta Februarii anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo nono. Jan Potocki na Potoku marszałek sejmiku halickiego. Castr. Tremb. 134 p. 1200-1203; Castr. Hal Rel. 150 p. 281-289, 293-294, 299—300.

1659 97-98 97. Halicz, 21 lutego 1659. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy ziemie halickiej z powiatami do niej należącemi zjechawszy się na sejmik pro die vigesima prima Februarii anni praesentis za uniwersałem J. Kr. Mci przy danej instrukcyi i wyprawieniu IMciów pp. posłów na sejm walny pro die decima septima Martii przypadający oraz to laudum unanimi consensu postanawiamy, którego aby aprobacyą IMć pp. posłowie z sejmu przynieśli onym zleciliśmy. 2. W którym to naprzód condescendendo amori et concordiae fraternae ac consulendo bono Reipublicae potwierdzamy na tym sejmiku generalnym i realnym modum contribuendi na zapłatę wojskową uchwalone die quinta Februarii anni praesentis 1, t. j. aby według kwitów anni millesimi sexcentesimi quinquagesimi primi urodzonego p. Mikołaja Kunaszowskiego na on czas poborcę ziemie naszej z łanu wydane były pięćdziestąt i dwa poborów od popa i młynów po zł. dwa a do rąk IMci p. Jana Kmity poborcy na ten czas naszego ultimis diebus Martii oddane, któremu od kwitu po złotemu i groszy sześciu naznaczamy. 3. Nadto sukkolektorowie IMć nie mają więcej wyciągać, ani z jednej wsi, lubo dwóch possessorów będzie od dwóch kwitów domagać się, ponieważ to i nowyj usus i niesłuszny. Jednak pro libitu będzie to possessoris zechceli sobie osobny otrzymać i od niego zapłacić, więc lubo by się w regestrach anni supra nominati p. Kunaszowskiego najdowali, gdzie dwie cerkwie, a in reali na ten czas jedno jedna była we wsi albo w miasteczku, nie według onych, ale secundum realitatem pro tunc naznaczone podatki odbierać będzie. Które to kwity supra nominati anni millesimi sexcentesimi quinquagesimi primi in posterum kasujemy i aby na potem według nich pobory nigdy wybierane nie były hoc laudo warujemy, raczej pozwalamy na rewizyą, której sobie sposób da Bóg namówić mamy na sejmiku przyszłym relacyjnym. 4. Warujemy i to sobie specialiter, aby na potem tylko według prawa i zwyczaju sejmiki odprawowane były, aby extraordynaryjne prywatne żadnej nie miały wagi jako przeciwne prawom samej słuszności i prerogatywie stanu slacheckiego. A iź z wielkiem ukrzywdzeniem o zbiegłe chłopy w długo wzlec się prawo [zwykło], i jej tylko obywatelom między samymi sobą służy eodem laudo uchwalamy i postanawiamy, aby w ziemi naszej za procesem we trzech instancyach zawarty był, a mianowicie naprzód lucrum potem banitione et mille marcarum, o co wolno pozwać i samo officium castrense. Ten zaś proceder prawny nie ma się ściągać o te chłopy, które już brak końca. Ind. Rel. Terr. Hal. 88 1049—1050. 98. Halicz, 21 lutego 1659. Marszałek sejmiku kwituje poborcę z administracyi podatków. 1. Jan Teodoryk z Potoka Potocki podkomorzy ziemie halickiej i marszałek na ten czas koła rycerskiego wiadomo czynię komu to wiedzieć należy, iź za zgodą i spólnem zezwoleniem IMć pp. braci na sejmiku die vigesima prima Februarii w Haliczu odprawiającym się urodzonego 1Zob. Nr. poprzedni.

98-99 1659 153 IMć p. Jerzego z Mrozowic Mrozowickiego pisarza ziemskiego halickiego sekretarza J. Kr. Mci z administracyej i satisfakcyej wszystkich podatków, które w administracyej onego od powiatu i ziemie naszej halickiej przez wszytek czas aż do tego czasu zostawały, za daniem zupełnej sobie mocy i władze przez laudum kwitować IMci z oddania należytego rachunku za dosyć uczynieniem słusznem kwituję i uwalniam, żadnej tak teraz jako i na potem pretensyej do IMci i sukcessorów nie zostawując wiecznymi czasy. Na co się dla lepszej pewności ręką swą podpisuję. Działo się w Haliczu die vigesima prima Februarii, anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo nono. Jan Teodoryk Potocki podkomorzy ziemie halickiej a sejmiku teraźniejszego marszałek r. w. Ind. Rel. Terr. Hal. 88 p. 1047-1048. 99. Halicz, 25 lutego 1659. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya na sejm walny koronny z sejmiku ziemie halickiej IMciom pp. posłom od nas obranym dana mianowicie WIMci p. Rafałowi Kazimierzowi Makowieckiemu staroście trę-bowelskiemu, IMci p. Stanisławowi Głowińskiemu sędziemu ziemskiemu halickiemu, IMci p. Wojciechowi Dominikowi Bieniowskiemu podczaszemu halickiemu, IMci p. Alexandrowi Kurdwanowskiemu podstolemu halickiemu podstarościemu trembowelskiemu, IMci p. Janowi Sta­nisławowi Jastrzębskiemu pisarzowi grodzkiemu halickiemu, IMci p. Piotrowi Felicjanowi Telefusowi rotmistrzowi J. Kr. Mci, którzy to Zjachawszy nań do Warszawy da Bóg pro die 17 Martii anno 1659 naprzód przy opowiedzeniu wiernego poddaństwa J. Kr. Mci p. n. m. od­dadzą z niskim pokłonem vota et grates imieniem naszem powinne majestatowi J. Kr. Mci za tak troskliwe pieczołowanie aż i z zdrowia swego odwagę i obmyśliwanie o całości ojczyzny naszej za przywrócenie onej i w niej nam zdrowia, fortun i nadzieja pożądanego pokoju. 2. Nie mniejszą i w tem mają sobie zleconą od nas IchMć pp. posłowie nasi funkcyą, aby IchMć pp. hetmani koronni przynależyte sobie odnieśli od ojczyzny podziękowanie za pracę koszty, które JWIMć p. wojewoda krakowski przez tyle lat sine interstitio ponosił omni florenti dexteritate aż dotąd. O czem wie cała ojczyzna, powiedzą i nieprzyjaciele sami ale i IchMć pp. posłowie nasi J. Kr. Mci oretenus przypomnią tak praeteritorum expeditionum ostrożne około całości Rzptej pieczołowanie jako i ad praesens czułą od wschodnich krajów wigilancyą i konserwacyą. 3. Co się tknie zapłaty wojsku koronnemu, według instrukcyej J. Kr. Mci, zawżdy i ży­czyliśmy tego animitus, aby wojsko koronne zasługi swoje i dawno odebrać było mogło i rzeczą samą wyraziliśmy. Czego dokumentem jako tak wiele podatków naszych, tak i teraźniejsze według wyraźnej deklaracyej posłów naszych, na sejmie ze dwóch powiatów wydane i oddane na trybunał radomski. A że powiat trębowelski, na który trzecia część podatków tych należy, tak jest spustoszony, iź żadną miarą do koekwacyej równo z tymi dwiema przyść nie może, starać się mają IchMć pp. posłowie, aby ultra vires nie był pociągany a oraz i IMć p. poborca nasz nie podpadał pod peny o nie oddanie całej tej trzeciej części na powiat trębowelski na­leżącej. Życzymy tedy i teraz zlecamy IMć pp. posłom naszym, aby równo z inszymi województwy obmyślona była dostateczna pewna zapłata (jednak jeżeliby necessitas nastąpiła nowych podatków, te mają IMć pp. posłowie wziąć do braciej) IMciom pp. wojskowym i z IMciami Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 20

1659 99 pp. posłami onych znosić się będą w tem, coby concerneret bonum Rzptej, którym podziękują za takowy oświadczony braterski afekt w tak długiej zwłoce. A iż się tak wiele podatków wydało przez tak długi czas a wojsko zasług swych nie odebrało, do statecznej liczby u skarbu upomną się. 4. Artylerya, tę, przy tak wielkich podatkach a wyniszczonych substancyach naszych de novo obmyślać na ten czas nie podobna, ale do dawnych impens na nie według konstytu­cyej aby dupla kwarty na nie obrócona była pozwalamy 5. Dajemy cale facultatem IMć pp. posłom naszym ad consilia de mediis prosequendi ulterioris belli a zatem i IMciom pp. komisarzom do traktowania, jednak równie i zgodnie z wszystkiemi województwy. 6. Im bliżsi jesteśmy sąsiedzi Ukrainy tem milsze i pożądańsze musi nam być uspoko­jenie z nią, zaczem na approbacyą komissyej przez WIMć p. kasztelana wołyńskiego1 szczę­śliwie zaczętej odważnie kontynuowanej (nadzieja) pomyślnie skończonej pozwalamy a IMciom samym 2 aby od wszystkiej Korony podziękowanie i od króla IMci p. n. m. wdzięczność i na­grodę słuszną pamiętną aby odniósł IMć pp. posłom naszym zlecamy. A że meruit toż virtus i rodzonego IMci, t. j. IMci p. podczaszego ziemie naszej3 i posła naszego w różnych Rzptej z młodych lat okazyach teraz zasię w różnych legacyach oświadczona, osobliwie jednak w legacyi tureckiej, którą cum dignitate maiestatis J. Kr. Mć p. n. m. et nominis narodu na­szego, utilitate zasię Rzptej zdrowia i substancyej swojej nie żałując odprawił, tedy IMć pp. nasi •osobliwemu respektowi J. Kr. Mci p. n. m. za tę tam znaczną przysługę, z której non postrema pars rei bene geste w ojczyźnie naszej promanavit, zaleciwszy gorącą prośbę imieniem ziemi naszej do najjaśniejszego majestatu J. Kr. Mci i wszystkich stanów Rzptej wniosą, aby te prace odwagi i koszty, które et privatim et publice z domem swoim ojczyźnie codziennie wyświadcza in sinum suum miłościwie przyjąć raczył. A że ku dobru pospolitemu jako amans civis patriae et ad conservationem tej tu prowincyej naszej zamek od granice Wołoskiej w powiecie kołomyjskim we wsi Rakowcu i Siemenówce, dobrach J. Kr. Mci dość szczupłych bardzo nam od tej granicy i Rzptej potrzebny niemałym kosztem z własnej substaneyej swojej de nova radice, w miejscu obronnem, na skale, regulari murów dispositione et non modica tychże murów altitudine et longitudine cum omnibus do obrony necesariis wymurował, municyą słuszną to jest armatą i prochami opatrzył a nadto fidelitate ku najjaśniejszemu dostojeństwu J. Kr. Mci amore zasię patriae munivit jako to oświadczył z bracią naszą na ten czas tam będącymi zajuszonym wojskom Mułtańskim, Wołoskim i Kozackim, które in rem Rakocego w Koronę spie­szyli exponując, przez co onym traxit moram, na co że ostatnią prawie enervavit substancyą swoją, tedy IMć pp. posłowie nasi starać się o to pilnie będą, o co fraterne IMciów prosimy, aby tej znacznej obudwóch Ich Mć w ojczyźnie przysługi kosztów zasię na ten zamek wydanych i prace od najjaśniejszego majestatu J. Kr. Mci i wszystkiej Rzpej rekompensa była taka, jakoby się najsłuszniejsza majestatu Pańskiemu i Rzptej być zdała. 7. Ciż IMć pilne staranie uczynić mają, aby ekonomie pewne znów do stołu J. Kr. Mci przywrócone były i to wszystko cokolwiek, komukolwiek i jakimkolwiek sposobem od nich rozdano, a przynajmniej aby ci possessores moderni pro advitalitate zapłacili dług likwidowany królestwu IMciom. Luboć objecujemy to sobie, że J. Kr. Mć p. n. miłościwy, jeżeli w tak wielu okazyach głowę swą pańską przy ojczyźnie na szańc stawił, której ani cena być nie może, iż o to mniej dbać będzie, pewni będąc tego, że i królowa Jej Mć pani n. m. więcej sobie będzie mieć raczyła świątobliwości swojej z nieba nagrodę i nieśmiertelną sławę, aniżeli to, co się po­spolicie szczęściem pospolitego człowieka tylko mianuje. 1 Jan Franciszek Lubowiecki 2 O. samemu 3 Kazimierz Bieniowski

1659 155 8. Kurfirsztowi IMci brandenburskiemu quo ad personam jego i sukcessorów jego ex lumbis na wszystko według pakt konfirmowanych pozwalamy, ratione zaś domus Brandenburgicae Columbacensis z inszemi województwy IMć pp. posłom naszym zgadzać się pozwalamy. 9. Słuszna Hanowi IMć Krymskiemu wdzięczność za dotrzymaną przyjaźń i nagrodę za trud jednak w takowym razie skorym insze medium nie zostawa, tylko z części ukontentować a o poczekanie ostatka prosić, atoli i w tem z inszemi województwy IMć pp. posłowie naszy zgodnie postąpią sobie. 10. Godny dopieroż tego obojga i Gdańsk, jednak Ich Mć pp. posłowie nasi wprzód nam desideria ich przyniosą. 11. Miała pewne respekty Rzpta czemu rezydentów nie potrzebowała u postronych monarchów, którzy u Porty w jakiem poszanowaniu byli posłani od J. Kr. Mci doznali, ale byśmy też nabarziej chcieli dosyć uczynić temu, niedostatki nasze teraźniejsze nie pozwalają ile na tak wiele miejsc. 12. Przyznawamy, że poczta jest rzecz potrzebna i nadzieja iż za uspokojeniem ojczyzny, które nam szczęście J. Kr. Mci przyniosło, tenże swój dochód mieć będzie, tylko aby ten, który nią zawiaduje był szlachcic. 13. Pewniśmy tego, gdy in disciplina militari (czego się da Bóg spodziewamy biorąc miarę po komissyej lubelskiej) zostawać będzie wojsko, a libertacye wszystkie tak z dobr J.Kr. Mci jako i IMciów pp. duchownych zniesione będą, o co sedulo IMć pp. posłowie starać się mają, assygnacye zaś, które aby z podpisem własnej ręki hetmańskiej wydawane były, w dyspozycyej samego IMci p. hetmana, jako z dawna bywało, zostaną. Co także zlacamy IMciom pp. posłom naszym, że wszystkie stany od agrawacyej przez stanowiska zwyczajne wol­nymi będą. 14.. Ponieważ od IMciów pp. wojskowych mamy wiadomość, iż prowiant wydany od nas nie doszedł ich, na inszy nie pozwalamy, raczej zlecamy IMciom pp. posłom aby się py­tali, na co prowiant całej Rzptej obrócony jest. 15. Forteca Kamieniecka, iź całej ojczyzny antemurale jest, o jej dalszej opatrzności równie z inszemi województwy IMć pp. posłowie nasi postąpią sobie a to efficient, aby tamto praesidium w tamtemże województwie zostawało zawżdy dosyć i naszą ziemię zniszczoną częstym przechodem i stanowiskiem nie trapiąc. Nietylko ziemie naszej halickiej ale nieprzyjaznym są­siadom i przechodzącym od narodów posłom w tak ścisłym a krótkim czasie zamku halickiego z gotowością obmyślonej municyej kosztem wielkim wystawiona fortyfikacya z podziwieniem widoma zostaje, na którą że WIMć pp. komisarze konstytucyej sejmu przeszłego naznaczeni erogowane koszty uważyli i porachowali i liberatorie J. Kr. Mci curam impensus et praetium WIMci p. starosty halickiego attestati sunt, starać się o to będą IMć pp. posłowie nasi, aby nietylko de facto na tę fortyfikacyą i municyą zamku tego ad praesens spendowane i erygowane koszty listem J. Kr. Mci p. n. m. WIMci p. staroście halickiemu na dobrach J. Kr. Mci assekurowane i per legem utwierdzone były, ale aby ratione perfectionis et externorum operum dalszy ważony et ex re oculis subiecta przez WIMć pp. komisarzów trutinowany i J. Kr. Mci propo­nowany sumpt WIMci p. staroście obwarowany albo praecise którego dla dobra ojczyzny cum dispendio proprii aeris na wystawieniu tej fortyfikacyej dexteritas clarescit, na teraźniejszym da Bóg sejmie una cum erogata et verificata summa insimul et in toto odprawionej komisyej na­znaczony był. A że taż forteca halicka i trembowelska potrzebuje praesidium starać się będą IMć pp. posłowie nasi, iżby między insze pograniczne policzone i praesidia opatrzone były od Rzpltej. 16. A iż Rzpta jeszcze niepewna ze wszech stron pokoju, pozwalamy na pospolite ru­szenie według konstytucyej anni 1621 a przeszłego sejmu konstytuca o nim aby znie­siona była.

1659 99 17. Do koekwacyej, która na przyszłym sejmie stanąć ma pokażą IMć pp. posłowie nasi wszystkie nasze nakłady i expensa począwszy ab anno 1649 i aby do niej przyjęte były od Rzptej pilnie się starać będą. 18. Doznawa tego ojczyzna zawżdy, że novitates onej nie płużą, przeto aby akcyza zniesiona była wkładamy to na IMciów pp. posłów naszych. 19. Tego się też Upomnią IMć pp. posłowie nasi, aby pisarze skarbowi byli indigenae a starszy nobilis et possessionatus. 20. Urzędy ziemskie aby przy swej prerogatywie dawnej zostawały według praw, a zaś przeszłego sejmu konstytucya o podsędku i podstarościm oraz jako przeciwna prawu aby znie­siona była IMci pp. posłowie staranie uczynią. 21. Z wielkiem uciążeniem powiatu kołomyjskiego podczas rozcieczy i częstych po­wodzi mil kilkanaście jeździć do grodu halickiego przychodzi, przeto zlecamy IMć pp. posłom naszym, aby znowu gród i ziemstwo do Kołomyi przeniesione było, jako przedtem to oboje tam bywało. 22. Zniosą się też IMć pp. posłowie nasi z inszemi województwy, aby takowa przy­sięga podana była p. marszałkowi koła poselskiego, za którąby do takowych rewokatorej już podanych in lucern konstytucyej nie przychodziło. 23. Sądy powiatowe ad instar Trybunału Radomskiego równie z inszemi województwy przyniosą nam IMć pp. posłowie nasi. 24. Komissye jeżeliby się które nie odprawiły, aby bez odwłoki odprawowane były. 25. Konstytucya sejmu przeszłego mianowicie pod tytułem: Zachęcenia do służby Rzptej a druga: miasto Lwów, aby zniesione były starać się mają IMć pp. posłowie nasi dawszy obojga rationem. 26. Skrypt od J. Kr. Mci na przeszłym sejmie dany ad archivum a to względem wy­prowadzenia wojska cesarskiego z Krakowa aby do skutku przyszedł IMci pp. posłowie nasi pilność przyłożą. 27. A iż experientia pokazuje, że według dawnego zwyczaju ojczyzny naszej usarskie chorągwie sposobniejsze są aniżeli rajtarskie, przeto aby tych umniejszono a tamtych przyczy­niono wniosą IMć pp. posłowie nasi. 28. Jako często upominano się tego, tak i teraz na tem będą IMć pp. posłowie nasi, aby Senatus consulta czytane były. 29. Aby dobra onerowane sumami i konstytucyami warowane, nie były donataryuszom oddawane, ażby pierwej experiment de iuribus et instantiam instygatora koronnego stanął, a któ­rzyby in contrarium czynili, takowi aby byli poenowani, refusionem damnorum popadli i przy­wileje onych incassum zostawały, a oraz i o korrekturę iurium starać się będą IMć pp. posłowie. 30. A że z tych tu krajów i daleki przeciąg i niebespieczne przejazdy do Rawy posy­łając kwarty navabunt operam IMć pp. posłowie nasi, iżby we Lwowie odbierana była. 31. Ciż IMć sedulo starać się o to mają aby powiat trembowelski cale od prowiantu uwolniony był. 32. Naostatek starać się mają IMć pp. posłowie nasi aby laudum naszego teraźniejszego stanęła aprobacya przez konstytucyą. 33. Acz i przedtem ubożuchny był klasztor 00. Franciszkanów w Haliczu, ale dopieroż pod takowe czasy wszystkiego niemal postradali, przeto uczynią pilne staranie IMć pp. posłowie nasi. aby wieczność otrzymać mogli na słodownią i z gruntów nadaną od WIMci p. starosty halickiego. 34. IMć panny zakonne lwowskie Zakonu Dominika Świętego, klasztoru Świętej Kata­rzyny Seneńskiej niemając żadnej fundacyej ani majętności z dóbr ziemskich na wyżywienie i po

1659 157 kilkakroć prywatnym ogniem i przez nieprzyjaciela koronnego z kościołem i klasztornym na proch spalone i zgruntu zniesione, proszą, aby od J. Królewskiej Mci i Rzptej otrzymać mogły konsens na majętność Dziewiątnicką, dziedziczną IMć pp. Kłońskich o co i ex zelo pietatis i z zlecenia naszego starać się będą IMć pp. posłowie nasi. Petita. 35. Z osobna wniosą też IMć pp. posłowie nasi instancy; mianowicie wielki sumpt JO. książe IMć Czartoryski p. wojewoda bracławski na ufortyfikowanie zamku we wsi Czerlenicy w majętności swej dziedzicznej poniósł na fortecę z dawna zaczętą krajom Pokuckim i wszystkiej Rzptej potrzebną regulariter zmurowaną contrawałami wystawił, przeto aby tanti operis i kosztów recompensa od Rzptej obmyślona była o rewizyą tej fortecy i sumptów na niej erogowanych przez konstytucyą IMć pp. posłowie nasi postarają się. 36. IMci Pana Halickiego wiadome i widoczne są od tak wielu lat trudy i koszty, które ważył dla dostojności królów panów swoich i Rzptej, której iż na przeszłym sejmie nie mógł być compos voti teraz znowu ponowią prośby naszej IMć pp. posłowie za nim o wieczność medietatis villae rzeczonej Stoki. 37. Wielką w tem ojczyzna nasza cierpi krzywdę, iż występni ludzie pro male factis bene facti non poenae iustitiam quaerunt, a że i p. Zieliński na miejsce zasłużonego w ojczyźnie za insidie, kointeligencye i konspiracye z nieprzyjacioły koronnymi karania wymyślnymi processami i kryminałami na osobę niegdy WIMci p. Bogusława Służki podskarbiego nadwornego W. Ks. Lit. prawem pospolitem krzywdy ojczyzny i swojej na p. Zielińskim dochodzącego wy­myślonymi post fata jego przeciw prawu pospolitemu WIMć panią Annę z Potoka Służczyną podskarbinę W. Ks. i potomstwo jej Mci i do najprawdziwszego de iure ex persona mariti et parentis nie należącą kryminału okrył i ex praetensione contra maritum niesłusznie kondemncwał, starać się o to Ich Mć pp. posłowie nasi będą, aby tę infamią kasowane i peny na p. Zielińskim skazane były lege publica in posterum cavendo aby o zmarłe kryminały luboby i sprawiedliwie vivi in causa facti successores non respondeant. 38. Nie w mniejszem ma być poważeniu u Rzptej exposita zajuszonej a septemtrione et oriente multitudini, na zdrowie ojczyzny następującej salus i stracona na ten czas una cum pignoribus substantia WIMci p. Pawła Potockiego, wojewodzica bracławskiego, także i wielu IMć braci naszej na ten czas w tejże fortecy dziedzicznej IMci będących od szturmów nieprzy­jacielskich jactura. Tenże jako amans patriae civis zdrowiem i substancyą, vestigiis insistendo przodków swoich, ojczyznę zaszczycając a fluctibus innumerae multitudinis obojga narodów opressus i do ciężkiego więzienia wzięty, wielą braci naszych una cum charis pignoribus, zle­camy tedy IchMć pp. posłom naszym i fraterne o to prosimy, ponieważ zdrowie substancyą e chara pignora miłej devovit ojczyźnie, aby się u najjaśniejszego majestatu J. Kr. Mci i wszyst­kiej Rzptej o eliberacyą prędką jako słuszną starali, także i tych, którzy z nim oraz w tę nie­wolę zabrani a ci są wszyscy: Naprzód IMć p. Paweł Potocki wojewodzie bracławski z synem p. Stanisławem, p. Jakub Kalinowski wojski czerwonogrodzki, p. Stanisław Poniatowski z żoną i trojgiem dzieci także 4 czeladzi, p. Wojciech Poniatowski z żoną i dwojgiem dzieci i cze­ladzi 3, p. Stanisław Jezowski z żoną i 4 dzieci czeladzi 2 służnej, p. Mikołaj Korzeniowski, p. Stanisław Krzeszowski z córką, p. Naręczny, ksiądz Ludwik Dominikan, p. Doktor z żoną czeladzi dwoje, p. Adam Jezowski z żoną i dziećmi czeladnik jeden, p. Mikołaj Rudnicki z żoną czeladnik 1, p. Jan Rudnicki, p. Floryan Turski z żoną dziećmi czeladzi 2, p. Alexander Ska­rzyński z żoną i dziećmi czeladnik jeden, p. Floryan Tawernowski z żoną dziećmi i czeladzi dwoje, p. Stefan Snitowski z żoną dziećmi czeladnik 1, p. Kazimierz Rozwadowski, p. Adam Ptaszkowski z żoną dziećmi i czeladzi dwoje, p. Żywiecki z żoną i dziećmi, p. Jan Dowiadowski z żoną i dziećmi, p. Krzysztof Kozmiński z żoną czeladnik 1, p. Podlasiecki z matką, p. Jędrzej Grankiewicz z żoną z dziećmi, p. Jan Gronkiewicz z żoną dziećmi czeladzi dwoje, p. Świętosław Piechowski. Wdowy: pani Łosiatyńska czeladzi 3 z nią, p. Godnowska, p. Krę-

1659 99 zelowska, p. Nosarzowska z synem, p. Sworska. Czeladź służna IMci p. wojewodzica bracławskiego: czeladnik z żoną i dziećmi, Jan Kucharz. 39. W pamięci i w oczach J. Kr. Mci p. n. m. i wszystkiej Rzptej bene merita WIMci p. Jana Potockiego wojewodzica bracławskiego zostają, które jako ochotnie ojczyźnie naszej w każdej ekspedycyej wojennej testatus est, razy kajdany i więzienia snadne dają świadectwo. A że w nagrodę takowych odwag nad wszelaką słuszność dotąd nietylko wdzięczności ale zasług chorągwie swojej podczas ekspedycyej Zborowskiej po wypowiedzeniu powiatowej służby w kwarcianą za listem J. Kr. Mci przyjęty otrzymać nie może, instabunt IMć pp. posłowie nasi, aby zatrzymany dług sześcią tysięcy złotych zasłużony IMci p. wojewodzicowi od Rzptej do zapłacenia na kontynuacyej komisyej naznaczony był. 40. Także i za IMcią p. Ludzickim cześnikiem chełmskim, który z młodości swojej ojczyźnie służył a potem i chorągiew swoją miał, teraz przez poddanych własnych będąc wy­dany nieprzyjacielowi zamku swego w niewoli tatarskiej dotąd zostawa, postradawszy i mał­żonki i substancyej, która wszystka popiołem posiadła, aby był eliberowany gorącą prośbę IchMć pp. posłowie nasi do J. Kr. Mci i całej Rzptej wniosą. 41. Wniosą też prośbę IchMć pp. posłowie nasi gorącą za IMcią p. Bonawenturą Kon­stantym Bełzeckim stolnikiem ziemie halickiej, który otrzymawszy dekret na Trybunale per serias controversias i ex scrutiniis i onemu dosyć uczyniwszy niewinności swojej pozwany jest znowu mandatem na sejm teraźniejszy in dubium podając trybunalskie dekreta i one znosząc przeciwko prawu, aby on wolen był i dekreta trybunalskie in suo robore zostawały, ci zaś którzy się tego ważą poenis legum subsint. 42. Wiadomy nam wszystkim koszt z wielkiem nadwyrężeniem substancyej IMci p. ... Giedzińskiego który ważył w tak gwałtownym razie ojczyzny tej dla poratowania a sobie dla przysługi u niej. A iż miasto nagrody własnego swego na komisyej odsądzony jest prosić będą IMć pp. posłowie, aby J.Kr.Mć szczodrobliwością swoją pańską do ostatka upaść mu nie dał. 43. Za urodzonym Danielem Makowskim IMć pp. posłowie nasi do wszystkiej Rzptej gorącą uczynią instancyą, aby przywileju J. Kr. Mci p. n. m. podług listu JWIMci p. Jana Za­mojskiego wojewody kijowskiego, starosty kałuskiego i mieszczan kałuskich za konserwacyą podczas Kozaczyzny miasta tego i uśmierzenia buntów, na eliberacyą od wszelkich zamkowych i miejskich podatków na folwarczek jeden na przedmieściu kaluskim i dwie czwiertynie pola nazwane Baranowskie danego na sejmie teraźniejszym aprobacya stanęła. 44. Maiorem clementiam in principibus uznają narody, gdy ją testantur innocuis obnoxie pressis aniżeli największe surowością ś. sprawiedliwości potępiają występki, co iż J. Kr. Mć p. n. m. i wszystka Rzpta bratu i obywatelowi naszemu IMci p. Stanisławowi Rzeczkowskiemu veterano militi niewinnie podczas wojny tureckiej od zawisnych fortuny towarzyszów condemnationem benigne auferendo literas salvi conductus non est dedignatus IMć pp. posłowie nasi usilnie starać się będą, aby podług okazanej na teraźniejszej komissyej lubelskiej niewinności cum relaxatione poenae infamiae et iuris donatorii pristino honori był restitutus a ta fortunas non iustitiam praesumens obiectio amnistią motuum nuperorum kasowana była. 45. A iż libertacye przeszłą konstytucyą miast spustoszałych obwarowane są do lat czterech, ale na tak srogie zniszczenie miasta Trębowle, która ledwie nie funditus zniesiona jest od nieprzyjaciela, że ledwo vestigia apparent, aż i dawny zwyczajny gościniec karawanom i insze accidentia ku pożytkowi temu miastu różnymi sposobami odwrócone i odjęte są, starać się będą IchMć pp. posłowie nasi, iżby do dalszych lat ta libertacya pomkniona być mogła a miasto od wszystkiego cale wolne zostawało. Także i za Śniatynem, który wielkiego respektu od J. Kr. Mci i Rzptej potrzebuje.

99-100 1659 159 46. Czyniąc dosyć woli J. Kr. Mci pozwalamy na indigenat p. Pinociego a za instancyą pp. wojskowych o nobilitacyą p. Gieorowskiego rotmistrza z pułku IMć p. wojewody sędomirskiego wniosą przyczynę IchMć pp. posłowie nasi. 47. To wszystko zgodnie podawszy IMciów fidei et dexteritati IMć p. marszałek koła naszego te desideria nasze do ksiąg grodzkich halickich z podpisem i ręki swej i pieczęcią poda. Działo się w Haliczu dnia 21 Februarii anno 1659. Rkp. bibl. Ossol. 408 p. 9-20; fragmenta bez początku i końca w Castr. Hal. 150 p. 281-282, 283—284, 285, 288. 100. Halicz, 1 lipca 1659. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze i wszystko rycerstwo ziemi halickiej z powiatami do niej nale­żącymi zjechawszy się na sejmik relationis konstytucyą 1 sejmu generalnego teraźniejszego pro die prima Julii naznaczony do Halicza vigore constitutionis et authoritatis praesentis conventus unanimi consensu takowe postanawiamy i uchwalamy laudum. 2. A naprzód, ponieważ non sufficiunt przeszłe podatki na wypłacenie wojskom J. Kr. Mci, co patet ex relatione IMciów pp. posłów, którzy in adaequationem contribuendi podatków z uchwały sejmu przeszłego poborów trzy cum modo et optione contribuendi przywieźli, tedy my na wypłacenie sumy trzech poborów czopowego prasołkę uchwalamy, która 2 ma się wy­bierać a prima Julii anni praesentis według kwitów i kontraktów IMciów p. podstolego halic­kiego in loco solito et usitato skąd przedtem płacono tylko czopowe i na którem miejscu wy­bierana była prasołka 3. Do której funkcyej wybierania prasołki i czopowego uprosiliśmy IMć p. Piotra Telefusa rotmistrza J. Kr. Mci, z którego czopowego i prasołki podjął się nam dać modo arendae zł. monety polskiej półpięta tysiąca. Pierwszą ratę submittuje się praesenti laudo do Lwowa na komissyą przyszłą oddać do skarbu zł. p. półtrzecia tysiąca; drugą ratę zł. p. 2.000 pro prima Novembris anni praesentis także do skarbu, lubo za asygnacyą onegoż wypłacić a kwity skarbowe ziemi naszej należące na tę sumę zł. p. półpięta tysięcy odszukawszy oddać, któremu warujemy strzeż Boże spustoszenia przez nieprzyjaciela koronnego ziemie naszej, defalkować iuxta proportionem obligujemy się. 4. Insuper jeszcze in supplementum tejże sumy czopowego i prasołki uchwalamy sobie poborów trzy, co ma uczynić insimul z resztą od IMci p. Kmity 2.000 jeśli się tylko ukaże z kalkulacyej jego przyszłej zł. p. 7.512 i groszy 12. Do której użyliśmy IMć p. Zbigniewa Chomentowskiego exakcyej pozwalając onemu od kwitu po groszy dwanaście. 5. Które to poborów trzy według kwitów IMci p. Felicyana Ostrowskiego poborcy przeszłego sub poena peculatus a die 15 praesentis do rąk IMciów pp. poborców ad primam Augusti wydać powinni. Z których to poborów trzech wybranych nie powinien p. poborca tylko jeden 1.000 zł. do skarbu oddać a kwit otrzymać. Residuum zaś, uczyniwszy calculum na sądach skarbowych produkować z regestru. Powiatu jednak trembowelskiego obywatele wielką widząc desolacyą salvis abiuratis iuxta constitutionem wydawać powinni, od których juramentów kan- 1 konstytucyej 2 które

1659 100 cellaryej tylko po groszy sześć wybierać pozwalamy. A te abiurata ziemi trembowelskiej wydal IMć p. Kmita poborc p. Chomentowski authentice w skarbie in vim exolationis oddać powinni. 6. Widząc zaś niemałe przeszłych exakcyi retenta, które się wybierać tylko per fortem executionem nie mogą, tedy sądy trybunału skarbowego iuxta constitutionem sejmu przeszłego naznaczone in toto reassumujemy, Do których sądów obstante absentia niektórych IMciów pp. deputatów, obieramy IMciów pp. Szczęsnego Jasińskiego i Alexandra Łychowskiego, którzy praestito iuramento zasiadać i sądy expediować będą. Na który sąd pro die decima Julii do Halicza zjachać się mają i tam retentorów o niewydanie hucusque retentów sądzić peremptorie i one, ponieważ res non patitur moram, fortitur exequi powinni. Na które to sądy IMć p. Mi­kołaj Kunaszewski z regestrami stanąć i one ad confrontationem z kwitami swymi ad praesens wsi spustoszonych niektórych produkować powinien. 7. Na których to sądach IMć p. Kmita poborca nasz post calculum praestitum, który na sejmiku teraźniejszym gotów był czynić a dla szczupłego czasu do skarbów sądowych ziemie naszej odesłany z pięćdziesiąt i dwóch poborów od pierwszej sumy 31.936 zł. groszy 3 pieniędzy1 41/2 zostających, jeśli się pokażą z reszty pokazanej na komissyą lwowską adimplendo sumę trzech teraźniejszych poborów do skarbu ziemi naszej oddać powinien zł. 2.000 do do rąk p. Chomentowskiego a cokolwiek jeszcze zostanie nad resztę przy nim z regestrów produkowanych, to do dyspozycyej ziemi naszej zostawujemy a kwit po uczynieniu rachunków na tychże sądach onemu dać pozwalamy i na odwóz tych pieniędzy na komissyą lwowską zł. 50 z reszty jego egzakcyej wziąć sobie naznaczamy. A jeśliby miał nad uchwałę i powin­ność naszych podatków onemu evictionem praesenti laudo cavemus. 8. A że IMć p podatku akcyzy czopowego, które miał od nas sobie do zawiadowania insupenntendencyej zlewnej znaczną aukcyą tego prowentu z tych dwóch ćwierci pokazawszy uczynił w kole naszem iuratam calculationem, z którego rachunku deduxit nam, iż na potrzebę ziemi naszej, tak na supplement poborów dwudziestu półszosta z przeszłego sejmu anno 1658 uchwalonych, jako insze ziemie tej2 wydatki w kole naszym werifikowane 7216 zł. Iubo jeszcze nie wszystko wybrał de facto wydał i zapłacił, reszty zaś tych podatków onemu jako komisarzowi na komisyą przyszłą lwowską na salarium pozwoliliśmy, tedy tych dotąd z miast wybranych a przez wyborców zatrzymanych w sądzie skarbowym naszym halickim podatków termin tam retentorum prefigując wolne processu fisci et executione dochodzenia zostawujemy, teraźniejszą zgodną naszą uchwałą z tego jego szafarstwa i administracyej wie­cznymi czasy kwitujemy i uwalniamy, iż się nam we wszystkiem dosyć od niego stało przyznawamy. 9. Deductum i o to w kole naszem, iż IMć p. Stano podkomorzy sanocki, mając in administratione akcyzę zł. 3.200 w ziemi naszej wybraną a do nas nie oddaną, zlecamy to są­ dowi naszemu skarbowemu, aby per instigatorem tych retent na tych dochodził sądach u suk- cessorów IMci p. podkomorzego sanockiego. 10. IMć p. Tomasz Iabłoński, mając od nas za trudy i koszty swe zł. 150 na przeszłych Pozwolone per laudum sejmikach, tedy aby oddał IMć p. Kmita z reszty poborów pozwalamy, któremu circa calculum za gotowe przyjmujemy. 11. Widząc też jawne gruntów OO. Dominikanów w Rohatynie spustoszenie, którzy żadnych znosić nie Rzptej ex zelo pietatis in vim elemosine od przeszłych i teraźniejszych wydania podatków praesenti laudo unanimi consensu uwalniamy. 1 pieniądza 2 też

100-101 1659 161 12. Także z Podwinia, wsi do probostwa rohatyńskiego należącej znacznie spustoszonej, z łanu tylko podatki ad praesens płacić pozwalamy. 13. Rewizyej ksiąg ziemskich i grodzkich przez Kozaki spustoszonych, na których dyspozycyach wszystkim nam siła należy, tedy do owego terminu rewizyej pp. deputatów na sejmiku da li Bóg electionis deputata naznaczamy i żeby skorygowane i poprawione zostały koszt proporcyonalny obmyślimy. 14. Akcyza ponieważ nie jest namówiona i w kole nie pozwolona do wybierania od wszystkich obywatelów ziemie halickiej, tedy autoritate praesentis conventus uchwalamy, aby się żaden w miastach tak J. Kr. Mci jako dziedzicznych i duchownych wybierać nie ważył sub poena peculatus et triplici solutione de suo, cui forum iudicii cuiusvis ad instantiam iniuriati peremptorie naznaczamy. 15. Którą to namowę laudum nasze sub poenis in iure descriptis strzymać sobie objecujemy. Na co dla lepszej wiary zleciliśmy, aby to laudum nasze p. marszałek koła naszego ręką swą podpisawszy ad iudicia officii praesentis podał. Działo się w Haliczu die prima Julii millesimo sexcentesimo quinquagesimo nono. Jan z Kurdwanowa Kurdwanowski, podstarości grodzki halicki marszałek na ten czas sejmiku relationis halickiego. Castr. Hal. Rel. 150 p. 405 — 409. 101. Halicz, 15 września 1659. Laudum sejmiku halickiego deputackiego. 1. My rada, dygnitarze, urzędnicy i rycerstwo ziemi halickiej, powiatów trembowelskiego i kołomyjskiego do niej należących na sejmik elekcyej deputackiej nam prawem opi­sanej do Halicza zjechawszy, wprzód mori innitendo solito deputata sądów głównych try­bunalskich obraliśmy a potem negotia Reipublice przed się wziąwszy, takowe uchwaliliśmy zgodne laudum. 2. Iż przeszłej komissyej lwowskiej dekretem necessitowani jesteśmy do płacenia złotych czterech tysięcy pięciuset pięćdziesiąt sześci groszy ośmnaście pieniędzy dziewięci, jakoby in supplementum poborów dwudziestu półszosta, w których rachunkach na komissyej lubelskiej skarb myłkę przy dekrecie praetendit, w których to dekretach lubelskim i lwowskim lubo wi­dzimy niezgodę a salwą sobie onych mówienia i całości naszej do sejmu przyszłego czyniąc prekustodycyą a gwałtownej potrzebie Rzptej na ten czas wygadzając, tę sumę do wypłacenia bierzemy na się takowym sposobem. 3. Naprzód na asygnacyą, którą ma JWIMć p. hetman w. koronny 1 na wzwyż mianonowaną sumę do skarbu daną płaci ex nunc IMć p. Jan Kmita poborca nasz z reszt poboro­wych piącidziesiąt dwóch na wypłacenie sumy dwudziestu półszostu poborów korespondującej uchwalonych u niego pozostałych, półtrzecia tysiąca pięćdziesiąt i sześć zł.p. groszy ośmnaście za kwitem ręcznym IMci p. starosty halickiego, który ma dać do rąk IMci p. poborcy teraźniej­szego do rachunku skarbowego oddamy. A 2.000 zł. z podatków wyżej opisanych wypłacić się powinno, t. j. iż na supplementa tych defektów i sumy trzem poborom na sejmie przeszłym uchwalonym korespondującej, co wszystko wespół złączywszy sumę 12.000 przenosi pozwalamy do tamtych trzech poborów na sejmiku przeszłym relacyjnym uchwalonych poborów dziesięć 1 Stanisław Potocki Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 21

1659 101 z każdego łanu według kwitów IMci p. Ostrowskiego po złotemu jednemu i od popów i mły­nów na wszystkie pobory po zł. dwa według kwitów IMci p. Kmity ostatnich salvis abiuratis, także i w trębowelskim powiecie te dziesięć poborów salvis abiuratis, od których abjurat gród tylko sześć groszy brać powinien wybierane mają być. 4. Do których wybierania poborów użyliśmy J. Kr. Mci p. Zbigniewa Chomentowskiego, a one mamy i powinniśmy wydać ad diem decimam octavam Octobris, wydanie ich zacząwszy prima Octobris, któremu od kwitów pozwalamy groszy piętnaście. 5. Z których to poborów tak przeszłych trzech już wybranych jako i teraźniejszych dziesiąci, które wybrać ma pomieniony IMć p. poborca, powinien będzie dodać na tęż asygnacyą skarbową na dragonią JWIMci p. hetmana koronnego daną zł. 2.000, aby się suma zupełna w tej asygnacyej opisana1 wypłacona była i tę asygnacyą i kwity dla kalkulacyej w skarbie do siebie odebrać. 6. Zostaje jeszcze reszta trzem poborom korespondująca, która z powiatów halickiego  kołomyjskiego sumę siedm tysięcy pięćset kilkadziesiąt zł. na które ma asygnacyą do ziemie halickiej WIMć p. Jan Potocki wojewodzic bracławski od JWIMci p. podskarbiego koronnego mediante decreto comissoriali we Lwowie daną a to na sumę 6.000 zł. p., którą assygnacyą tak wypłacić mamy. Naprzód pomieniony p. poborca z tych poborów 13 które infallibiliter sumę 5.000 wynoszą, powinien oddać do rąk pomienionego IMci p. wojewodzica 3.000 zł.p. za kwitem IMci ręcznym za niedziel pięć, ostatek sumy z czopowego niżej opisanego odbierze. Albowiem, że te tak od p. Kmity z retent wzięte jako i te trzynaście poborów przez nas uchwalone non sufficiunt, sumę do skarbu winnej tak uchwalamy: Czopowe na rok zupełny z prasołką, którą był IMć p. Piotr Telefus rotmistrz króla IMci na przeszłym sejmiku relacyjnym przez kontrakt arendowny na się wziął, a że on usługami Rzptej zabawny będąc ten ciężar w kole naszem deponit, tedy go ab hoc contractu uwalniamy, a to co za tę ćwierć wybrał iuxta calculationem przed IMcią p. sędzim ziemskim i IMcią p. pisarzem grodzkim urzędnikami halickimi per se praestitam wziął, ma to sobie na sumie półtora tysiąca zł. od skarbu do ziemie naszej per assignationem daną potrącić w ostatku z tegoż czopowego satysfakcyą go upewniamy. 7. Które to czopowe przez nas a die 15 praesentis uchwalone do roku zupełnego pu­ściliśmy w arendę IMć p. Janowi Stanisławowi Jastrzębskiemu pisarzowi grodzkiemu halickiemu za sumę 4.000 zł. p. bez wszelakiej defalki, exceptis casibus publicis nieprzyjaciela koronnego i powietrza morowego, skądby znaczne miasto subsequi spustoszeni. A mają wybierać z miast, miasteczek, królewskich, duchownych i świeckich gdzie antiquitus wybierane było także per plus offerentiam lubo per adimpletionem. Także i prasołkę według opisu w laudum z IMcią p. podstolim halickim wyrażonego po groszy dwanaście od woza do roku. Z którego czopowe za niedziel pięć ma dopłacić tych półtora tysięcy do tej wybranej z przeszłej ćwierci w jego arendzie będącej ćwierci IMci p. Telefusowi, co się ex calculo pokaże, a z drugich ćwierci powinien będzie oddać i zapłacić do rąk pomienionego IMci p. wojewodzica bracławskiego sumę 3.000 zł. p. asygnacyą IMci skarbową i kwit na 3.000 najdalej półrocza odebrać i do rąk IMci p. poborcy propter calculum w skarbie faciendum oddać. O której prasołki wybieranie onemu do skarbu koronnego evictionem cavemus a retent ostatek przez IMć p. Telefusa podczas jego dziesięcioniedzielnej arendy z miasteczek wziętych IMć p. pisarz dobrać i według dekretów sądów skarbowych gdzie potrzeba ukaże applikować będzie powinien. 8. Restat nam jeszcze negotium skorygowania ksiąg tak ziemskich jako i grodzkich przez przechody nieprzyjacielskie zrujnowanych a prawie w niwec zepsowanych, na których skorygowanie cokolwiek się z tych poborowych ex calculatione (którą na sądach skarbowych blisko przyszłych tak z dawnych trzech jako i z teraźniejszych dziesięciu IMć p. Chomentowski 2 opisane

101-102 1659 163 uczynić będzie powinien) pokaże, to IMciom pp. sądowym deductis expensis na ich restauracyą applikować będą expensy; na to pozwalamy zł. 600, połowę na ziemskie na grodzkie także i [by] porządnie skorygowane i introligowane albo kompaturowane były. Do której korektury pracy naznaczamy, do ziemskich: IMć p. pisarza ziemskiego halickiego a in absentia IMci p. Mikołaja Bartkowskiego i z IMciami pp. komornikami ziemskimi; w grodzkich zaś IMć p. pi­sarza grodzkiego i IMć p. Felicyana Ostrowskiego, który w czasie się namówiwszy sposobnym to opus skończą i nam pracy swojej dabunt rationem. 9. A że IMć p. Kmita z wybranych poborów tak w sądzie naszym skarbowym jako i przed IMciami pp. deputatami koła naszego naznaczonymi czynił sufficientem calculum i według niego tak do skarbu sumy należyte jako i teraz wniósł i zapłacił sumę 29.775 i groszy dwa­dzieścia i półszosta, tedy przyznawając mu to, że w tej funkcyej jakoczłowiek sumienia do­brego, pracy i kosztów pilności przyłożywszy nam wiernie usłużył i wszelakiego podziękowania godzien, onego i potomki jego z administracyej wszelkich podatków wiecznemi czasy kwitu­jemy. A żeby czem prędzej te podatki tak dawne retenta jako i teraźniejsze do rąk IMciów pp. poborców doszły, mają i powinni będą IMć pp. deputaci na sądy skarbowe od nas obrani, sub poenis iuxta decreta komisyej lubelskiej descriptis, in eodem iudicio vindicandis zjechać die vigesima Octobris, reassumować i sądzić i dalej będzieli potrzeba odłożyć, aby te wszystkie delaty skończone były. W których dekretem tak przeszłych skarbowych jako i które stawać będą, aby IMć pp. starostowie nasi exekucyą czynili sub poenis in iure descriptis fraterne ob­wieszczamy. Także i IMć p. podstarości grodzki pod odjazd swój na trybunał koronny wicesgerenta osiadłego i przysięgłego podać będzie powinien, egzekucyej jednak na szlachcie Usakowskiej aż do sądów przyszłych skarbowych, na których się z p. Tatumirem o niesłuszną delatę rosprawić mają, suspensa ma być. Które to laudum nasze zgodnie przez nas uchwalone IMć p. marszałkowi koła na ten czas rycerskiego podpisać i do akt podać zlecilichmy. Działo się w Haliczu die decima quinta Septembris roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego pięćdzie­siątego dziewiątego. Stanisław Głowiński sędzia ziemski halicki marszałek sejmiku elekcyej deputackiej. Castr. Tretnb. Re!. 134 p. 1397-1404; Castr. Hal. 150 p. 666—670 (brak końca). 102. Halicz, 24 listopada? [1659]. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy i szlachta ziemi halickiej i powiatów jej na dzisiejszy sejmik przez uniwersał króla IMci zgromadzeni takąśmy między sobą namowę około bespie­czeństwa kraju naszego podczas pospolitego ruszenia i odjazdu naszego do boku króla IMci uczynili. 2. Naprzód quo ad securitatem publicam, iż się nie baczymy abyśmy siłami naszemi wstręt nieprzyjacielowi postronnemu i domowemu uczynić mogli, będąc prawie ze wszystkich substancyi naszych enervati, zdało się nam to majestatowi J. Kr. Mci donieść, aby nie ubespieczając się na siły nasze i subsidia, których tak z pospolitego ruszenia, ponieważ major pars obywatelów naszych w zaciągu Rzpltej zostawa jako i extraordynaryjnego praesidium et de- 1 Odbył się pod laską Stanisława Głowińskiego sędziego hal, jak nagłówek aktu wskazuje. 

1659 102-103 fectum errarii spustoszenia tych krajów spodziewaćby się, trzeba nam prosić majestatu J. Kr. Mci, aby na pograniczne nieprzyjacielskie zamysły domowych .... zdrady pilne oko mając, tę ścianę tak opatrzeć raczył, jakoby przez nią do Korony dalszego wstępu i przystępu nieprzy­jaciel nie mógł mieć. 3. A że zamki nasze grodowe dla świeżego przez nieprzyjaciela spustoszenia w tak prędkim razie opatrzone dostatecznie być me mogą, tu zaś w nich acta i depositoria bonorumque nostrorum zostawają, przeto in casu ingruentis periculi IMciom pp. starostom, urzędom ich grodzkim tak halickiemu jako i trembowelskiemu pozwalamy, aby jeśliby potrzebne być obaczyli księgi tak grodzkie jako i ziemskie powiatów naszych, zniósszy się z sądem ziemskim, ad locum tutionem do Lwowa kosztem naszym, który IMć p. pisarz grodzki halicki z czopowych pieniędzy oddać będzie powinien, odwieźli i tam one quam securissime złożyli. W zamkach zaś grodzkich aby IMcie, których prawo przy nich do rezydencyi wiąże, aby zostawali żądamy, pewni będąc, że król IMć praesidiis one wcześnie widząc nieprzyjacielskie siły sufficientibus opatrzeć będzie raczył. Do wniesienia tedy instancyej naszej przed królem IMcią p. n. m. uży-ślimy IMć p. Jerzego Morelowskiego, aby postulata nasze J. Kr. Mci według instrukcyej naszej przełożył. 4. A że nas dochodzą wiadomości od Wołoch zamięszania jakiegoś, prosiliśmy IMć p. Adama z Więcborga Zebrzydowskiego, aby z IMcią p. Stanisławem Raczyńskim dojechali do hospodara IMci1 i tam o tych różnicach się porozumieli, pewni jesteśmy, że Imć pro lubo tę przysługę braciej odprawić będą chcieli. 5. Więc że o podatki antiquitus w ziemi naszej przy czopowem chodzące i pp. pobor­ com naszym czopowego vigore laudorum do wybierania i na potrzebę publiczną ziemi naszej należącą, na teraźniejszym trybunale radomskim dekreta zaszły, tedy wniosą prośby nasze do J. Kr. Mci pp. posłowie Fragment w Castr. Hal. Rel. 150 p. 559-560. 103. Halicz, 1 grudnia 1659. Laudum sejmiku halickiego. 1 imminenti periculo dopieroż JWIMci p. wojewody krakowskiego hetmana wiel­ kiego koronnego czułą pieczą, opatrzną przestrogą tak przez uniwersały jako też i przez listy do nas obywatelów pisane napomnienie, przestrzeżeni (któremu powinną od nas wdzięczność i podziękowanie IMć p. marszałek przez pisanie swoje prześle) a za uniwersałem WIMci p. Jana Teodoryka z Potoka Potockiego podkomorzego ziemie halickiej pro die prima Decembris na miejsce zwyczajne do Halicza zjechawszy się, takowe laudum uchwalamy, potwierdzamy, fide honore et conscientia i one do ksiąg podajemy. Naprzód widząc, iż nostra res agitur, dum paries proximus ardet, słuszną być rzecz widzimy posłów naszych wysłać do hospodara IMci ziemie mołdawskiej. Mianowicie obieramy i upraszamy IMci p. Jana z Rusiec Rusieckiego skarb­ nika ziemie halickiej, który iż i pierwej fideliter et dextre tę prowincyą odprawował in vim 1 W tomie 150 C. Hal. na pp. 713 i 746 mamy orędzie hetmańskie Stan. Potockiego bez daty, zdaje się z końca października 1659 r. że Stefan, były wojewoda wołoski bawi nad granicami Polski grożąc napadem, o czem i w następującem laudum jest wzmianka. 2 Orędzie tegoż z daty 27 listopada, w C. Hal. 150 p. 787.

103-104 1659 165 gratitudinis onemu wszystkie kondemnaty ratione podatków constitutione et laudo aprobowanych w starostwie śniatyńskiem iuste et legittime otrzymane hoc nostro consensu et assensu kassujemy anihilujemy, a to względem tego, aby IMć p. skarbnik jako właśnie sobie należące debitum a od nas oznaczoną gratitudinem wybrał i realiter do rąk swych odebrał z tymże oraz i IMć p. Zbigniewa Chomentowskiego poborcę na ten czas naszego, którzy to jak najprędzej tam Zjachawszy przyjaźń naszą przyniosą w niej upewnią, jeżeli w wzajemnej .... foederum, aby się żaden nie ważył żadnych zaborów multo magis wiolencyej jakimkolwiek pretekstem gdziekolwiek czynić, ale spokojnie cierpliwie czekać komisyej przyszłej powinen każdy. Tenże IMć p. marszałek nasz napisze do IMci p. Złoczowskiego wskazując w takowym postępku naruszone iura vicinitatis a i periculum i imieniem naszem aby te rzeczy tym co komu należy oddane były użyje. 2. A iż nas dochodzi (quod maximum est), że Stefan przeszły hospodar bierze się do państwa J.Kr. Mci lubo w jaki sposób nie wiemy, ale pamiętając, iż zdawna i sama hospitalitas takowa niewdzięczna bywała Porcie, a dopieroż wiedząc cathegoricam declarationem Hana IMci do IMci p. hetmana przez list posłaną, gdzie instat et vetat oraz tego, także mając uniwersały JWIMci p. wojewody krakowskiego hetmana w. koronnego, abyśmy intenti na to byli, tudzież doznanej szczerze dotrzymując hospodarowi IMci przyjaźni, naprzód przez list zniesie się IMć p. podkomorzy z WIMcią p. kasztelanem lwowskim, bratersko upraszając od nas, aby ]ako bliżsi IMci tameczni bracia nasi tej tam ściany mając wzgląd, na nas bliższych zaś, jako in confinio mieszkających, za wejściem jego nas jakimżekolwiek sposobem niebespieczeństwa, pilne oko nań mieć raczyli i bronili aditum. Czego i my będzieli tego potrzeba za obwieszczeniem IMciów pp. braciej równie z nimi in armis stawać chcemy, zachwalając sobie hoc laudo nostro dlatego i pospolite ruszenie i pułkownikowi na ten czas od nas obranemu .... podko­ morzemu ziemie naszej dajemy. 3 Hospodar przeszły supersedować od tej intencyej i zawodu swego przez list obwieścić IMć p. marszałek nasz perswadując i deklaracyą naszą hoc laudo potwierdzoną opo­wie. Działo się w Haliczu die prima Decembris anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo nono. Jan Teodoryk Potocki podkomorzy ziemie halickiej a sejmiku teraźniejszy mar­szałek ręką swą1. Castr. Hal. Rel. 150 p. 804—807. 104. Halicz, 3 sierpnia 1660. Instrukcya sejmiku posłom do króla. 1. Instrukcya IMciom pp. posłom z sejmiku halickiego do J. Kr. Mci p. n. m. nazna­czonym IMci p. Stanisławowi Janickiemu, IMć p. Piotrowi Kuropatwie i IMci p. Mikołajowi Baworowskiemu 2. 1 Z sejmu tego rozesłał marszałek odezwę do ziemian, by zachowali się spokojnie i nie wymie­ rzali sobie sami sprawiedliwości najazdami na wsie i miasta mołdawskie lecz na sejmie przyszłym sprawy swe wytaczali. C. Hal. 150 p. 807—808, hetman zaś w. k. z Sokala 15 stycznia 1660 r. zabronił zbrojnych napadów na Mołdawię. C. H. 151 p. 962—3. 2 Sejmik zwołany był na 27 lipca C. H. 151 p. 1531; Alexander Cetner kasztelan naznaczył tenże na 3 sierpnia z 21 lipca.

1660 104-105 2. Ojcowska J. Kr. Mci p. n. m. po wszystkie lata szczęśliwego panowania swego około powierzonych sobie od Boga poddanych sollicitudo wszystkiemu innotescit światu, gdy mniej ważąc zdrowie swoje pańskie po tysiąc kroć dla całości Rzptej na ostatni szanc rzucone tru­dności raczy od wszystkiego elegium chrześciaństwa, że będąc invictus wiary świętej propugnator, galea utitur pro corona J. Kr. Mci pańskiemu majestatowi pokorny oddawszy wiernego naszego poddaństwa trybut, za wszystkie IMć pp. posłowie podziękują dobrodziejstwa uprzejmie od nas winszując, aby J. Kr. Mć p. n. m. salutiferum nam z nieba dane sidus długoletnie gubernare raczył utrapioną ojczyznę naszą. 3. Ciż IMć pp. posłowie wniosą niskie petita ziemi naszej do majestatu J. Kr. Mci p. n. m. Naprzód przywiodą ad notitiam J.Kr. Mci p. n. m. IMć pp. posłowie jako contra expressam legem publicam na przeszłym sejmie i innych wojska J. Kr. Mci p. n. m. zimowali w dobrach dziedzicznych ziemie halickiej biorąc sowity chleb, słuszna aby ob conserwationem wojska J. Kr. Mci p. n. m. otrzymała ziemia halicka libertationem od wszelakich podatków in recompensam nad prawo wydanego chleba, o co supplices upraszać powinni będą majestatu pań­skiego IMć pp. posłowie. 4. Powiat trembowelski funditus od nieprzyjaciela koronnego zniesiony i w zimowej konsystencyej wojska nie ochroniony, aby był od podatków uwolniony, pokornie upraszać będą J. Kr. Mci p. n. m. IMć pp. posłowie nasi. 5. Ponieważ już pospolitem ruszeniem na usługę J. Kr. Mci p. n. m. stawamy, upra­szać będą J.Kr. Mci p. n. m. IMć pp. posłowie nasi, aby trybunał koronny obstante bellico motu sądzony nie był. 6. Securitatem granic węgierskiej i wołoskiej zlecamy IMciom pp. posłom naszym, którzy obszernie referent J. Kr. Mci p. n.m., jakoby ta ziemia w całości na dalsze usługi J. Kr. Mci p. n. m. zachowana być mogła. 7. Te tedy uniżone od ziemi naszej petita do majestatu J. Kr. Mci d. n. m. podadzą IMć pp. posłowie nasi, pewni będąc, że a benignitate J. Kr. Mci p. n. m. paternam odniosą consolationem, sejmik zaś relationis pro vigesima praesentis naznaczamy, a dla lepszej wiary tę instrukcyę z sejmiku naszego namówioną zleciwszy IMć p. marszałkowi koła naszego pie­częcią własną i podpisem ręki stwierdzić. Działo się w Haliczu na sejmiku die tertia Augusti anno millesimo sexcentesimo sexagesimo. Jan Potocki na Potoku marszałek na ten czas sej­miku halickiego. Castr. Hal. Rel. 151 p. 1552—1553. 105. S. I. 13 sierpnia 1660. Odpowiedź królewska na legacyę posłów sejmiku halickiego. 1. Respons urodzonym Stanisławowi Janickiemu, Piotrowi Kuropatwie, Mikołajowi Baworowskiemu posłom z sejmiku halickiego deputowanym z kancellaryej J. Kr. Mci dnia XIII miesiąca sierpnia roku MDCLX dany. 2. To najprzedniejsze regiae sollicitudinis prac, trudów i odwagi zdrowia swego pań­skiego za całość państw sobie od Boga powierzonych król IMć p.n.m. odbiera solatium, kiedy wiernych poddanych swoich czujność do dalszych na zaszczycenie ojczyzny prac i starania bierze incitamentum. Wdzięczni przeto od ziemi halickiej obywatelów, przez urodzonych posłów

105-106 1660 167 uczynione pańskich swoich trudów i ojcowskiego o całość Rzptej encomium przyjmując, oraz tę onychże ochotę na pospolite ruszenie ojcowsko amplectitur, których postulatis zgadzając, aby trybunał podczas tej publicznej wyprawy sądzony nie był do prawa zwyczaju król IMć p. n.m. stosować się będzie raczył. 3. Ażeby ziemia halicka podczas pospolitego ruszenia z domów swoich wyjazdu ta­mecznych obywatelów od granic węgierskich i wołoskich securitatem miała, providere król IMć p. n. m. będzie raczył. 4. Compatitur przy tem król IMć p. n. m. uciążeniu ziemi halickiej i powiatu trembowelskiego, które przez zimowe wojska J. Kr. Mci stanowiska i chleby ponosić musieli. Że jednak hetman w. koronny dla bliskości nieprzyjaciela na dalszych nie mógł rozłożyć wojska stanowiskach suadente belli ratione, luboby król IMć tę obywatelom temecznym w uwolnieniu od wszystkich podatków chciał wyświadczyć łaskę, że jednak privatae ad necessitatem publicam J. Kr. Mci non sufficiunt rationes, interponent authoritatem suam regium, aby to cokolwiek wydali i skąd ponieśli liquidatum ad coaequationem na przyszłym sejmie przy­jęto i w podatki potrącone było. Na własne J. Kr. Mci rozkazanie Stefan Hankiewicz J. Kr. Mci sekretarz. Castr. Hal. Rel. 151 p. 1611-1612. 106. Halicz, 23 sierpnia 1660. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady , dygnitarze urzędnicy, obywatele ziemie halickiej, trembowelskiego, kołomyjskiego powiatów za uniwersałem J. Kr. Mci p. n. m. ostatnich powtórzonych wici na sejmik do Halicza pro die vigesima tertia Augusti na miejsce konsultom naszym zwyczajne zjechawszy i zgromadziwszy się, lubo nam za ubliżeniem wolności narodu Polskiego ziemie naszej niektóre contenta tym uniwersałem są proponowane, jednak z obowiązku ku J. Kr. Mci poddaństwa naszego, otrzymawszy od J. Kr. Mci na pierwsze instancye prośby nasze przez IMciów pp. posłów naszych ojcowski respons, aby nas przy tej już deklarowanej łasce swej pańskiej za­chować raczył iterato z między siebie IMci pp. braci dwóch do J. Kr. Mci p. n. m. aby proposita inconniventia i dolegliwości nasze przełożyli i pokornie majestatu J. Kr. Mci podług instrukcyej sobie od nas danej o zachowanie wolności i praw naszych tudzież prowincyej ha­lickiej w teraźniejszych następujących niebespieczeństwach konserwacyą upraszali obraliśmy i uprosili. 2. Interea niżeli pożądany respons od J. Kr. Mci p. n. m. otrzymamy, pospolite ruszenie już nam nieraz uniwersałami J. Kr. Mci intimowane, de lege służyć i odprawować należyte, idąc torem przodków naszych, podług konstytucyej dawnych i teraźniejszych przyjmujemy. Które aby do skutku należytego przyszło popis pro die decima tertia Septembris tu pod Haliczem naznaczamy sobie, konserwując sobie czas na ten dzień oraz przy elekcyej deputata naszego modum odprawowania onego cum pertinentibus circumstantiis, o to koformując się do dalszej woli i ordynacyej J. Kr. Mci zupełnie namówić. 3. Mając też wzgląd na tak wielkie niebespieczeństwa, któreby strzeż Boże nam i do­mom naszym po odeściu wojsk J. Kr. Mci w Ukrainę od Podniestrskiej swawoli evenire

1660 106-107 mogły 1, abyśmy tem bezpieczniejszy przytułek domowym ciężarom i substancyom naszym mieć mogli, użyliśmy WIMć. p. starosty halickiego, aby 50 piechoty na zamku halickim jako pogra­nicznym pod komendą IMć p. Jastrzębskiego wojskiego i pisarza grodzkiego halickiego cum conditione, aby po włości nie chodzili do swojej piechoty trzymał, assekurując IMci p. starostę, iż ten sumpt, który na 50 piechoty dla dobra pospolitego nas samych waży i ważyć będzie, na przyszłym da Bóg sejmiku deputackim z czopowych pieniędzy, pro hoc vice tantum obmy­ślimy i de quota naznaczymy IMci sumę. 4. Także IMci p. Jerzemu Mrozowickiemu pisarzowi ziemskiemu i IMci p. Zbigniewowi Chomentowskiemu posłom naszym do króla IMci od nas deputowanym na tejże elekcyej depu­tata za prace, trudy i koszty IMciów gratitudinem praestabimus, wszystkie inne konsulty nasze o dobrem pospolitem bespieczeństwie domowym et servitio belli ad diem decimam tertiam Septembris do powrotu IMciów pp. posłów naszych odkładając i zachowując sobie. W Haliczu na sejmiku die 23 Augusti anno Domini 1660. Jan Stanisław Jastrzębski wojski pisarz grodzki marszałek sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 151 p. 1618-1619. 107. Halicz, 23 sierpnia 1660. Instrukcya sejmiku posłom do króla. 1. Instrukcya do Najjaśniejszego króla IMci p. n. m. IMci p. Jerzemu Mrozowickiemu, pisarzowi ziemskiemu halickiemu sekretarzowi J. Kr. Mci i IMć p. Zbigniewowi Chomentow­skiemu posłom ziemie halickiej deputowanym z sejmiku halickiego dnia 23 sierpnia roku 1660 dana2. 2. Jużby ojczyzna nasza przez tak długi czas in Charibdibus bellorum zasadzona in favillam obrócić się musiała i przyjaźń koronie państwa vicinam opłakiwałbym ad exuviorum regni calamitatem, gdyby nie ojcowskie J. Kr. Mci p. n. m. zaszczyciły ją pieczołowania. Przez co z dobroczynnych rąk J. Kr. Mci ojczyzna nasza więcej odbiera szczęśliwości aniżeli czasu za szczęśliwego panowania rachować może. Bo jako J. Kr. Mci za dzieńby nie poczytał, któ­regoby powierzonej nie dobrze uczynił Koronie tak Rzpta dobrodziejstwami i ojcowskiem pieczołowaniem dni swoje amplifikuje, gdy i teraz rzetelne do zatrzymania dobra pospolitego odiskania8 zawojowanych prowincyi, nakłonienia karku swawolnego rebellizanta i zawstydzenia wiarołomnego Moskwicina odbiera starania, które nie mogą się indziej jedno w koronowanej zmieścić głowie albo w niewygodnem nieporównanego pana zostawać sercu. Zlecamy tedy pp. posłom naszym, aby przy uniżonem J. Kr. Mci p. n. m. za codzienne ojczyźnie naszej oświad­czone pieczołowania królewskie życzliwości podziękowaniu, zdrowia dobrego długoletnego w szczęśliwościach panowania, tryumfalnego powodzenia, tak aby Pan Najwyższy qui conterit bella, victricem J.Kr.Mci contra percuros et fidefragos hostes Korony swej dextram błogosławić 1 Dnia 30 sierpnia 1660 w obozie pod Medynią uniwersałem przydanym przestrzegł hetman w. k. szlachtę halicką, że Horol z watahami swymi w kilka tysięcy ukrywa się w naddniestrzańskich kniejach i wzywa do obmyślenia środków bespieczeństwa, gdyż hetman z wojskiem idzie przeciwko Szeremetowi. C. Hal. 151 p. 1624—5. 2 Odpowiedź króla C. Hal. 151 p. 1611 3 odsukania H.

107 1660 169 raczył powinszowali, cum supplici voto poddanych życzliwości, że jako szczęśliwą manudukcyą J.Kr.Mci naszą prosequimur ochotą i powinnością, tak i pozostałe zdrowia nasze regnatrici fortunae za dostojeństwo majętności J. Kr. Mci i całość Rzptej hołdowanie poniesiemy. 3. A jakośmy raz o pospolitem ruszeniu pokornie amplexi roskazanie majestatu J. Kr. Mci p. n. m., że sine divisione belli do boku pańskiego, według responsu pierwszym pp. po­słom danego, stawać nie omieszkamy, tak i teraz tęż ochotę naszę pp. posłowie oświadczą, iż qua dextera dotrzymaliśmy nienaruszonej wiary królowi IMci p. n. m. hanc secundantem za dostojeństwo J. Kr. Mci i całość Rzptej Marti et pro Marte opponere gotowiśmy. 4. Kamieniec Podolski, abyśmy po większej części z prowincyej halickiej Bellony sy­nami zasadzony, ostatkiem małą ludzi kupą lub praesidiować lubo od wojsk J. Kr. Mci zgłodzeni i zebrani prowiantować mieli, propositis impossibilitatis rationibus enervatae per militiam a prowinciae supplikować pp. posłowie nasi będą, aby ojcowsko J. Kr. Mć p. n. m. wiernych poddanych swoich responsem swym ucisku naszego użalonych z podanego roz­wiązał obligu. 5. Proponent pp. posłowie nasi ziemie halickiej od Węgier i Wołoch a osobliwie od Konstantego hospodara arte et dolo palatinatum ambiente (który w kilku tysięcy opryszków w Mohylowie sedem sibi fixit) invalescentia pericula, na których resistencyą ledwiebie majakiem albo postrachem jakim pospolite ruszenie nasze, ktorego nad półtorasta koni a piechoty pięć­dziesiąt (ponieważ większa część wojskiem się bawi) być mogło, aby J. Kr. Mć podług responsu pańskiego securitatem nostram w odjeździe na pospolite ruszenie i fortecę naszą pograniczną na pamięci mieć raczył. 6. Iż Trybunał obstante lege et authoritate uniwersału J. Kr. Mci sądzi się z największem pogranicznych państw i poddanych J. Kr. Mci uciążeniem, aby securitatem z takowych prze­sądów bonorum et honorem mieliśmy diploma ziemi naszej u majestatu J. Kr. Mci supplices otrzymają. 7. Iżeśmy zamek halicki pogranicznemu providendo niebezpieczeństwu suadentibus belli fluctibus nowym piechoty zaciągiem pod komendą IMci p. Jastrzębskiego wojskego i pisarza naszego grodzkiego praesidiować musieli, aby nam publicae pro privatis in necessitate publica nie były rozumiane rationes, IMcie pp. posłowie nasi o assekuracyą wydatków na pięćdziesiąt piechoty do koekwacyej u J. Kr. Mci postarają się. 8. Powiat trembowelski nie tak zawojowany jako zwojowany et in cineres niemal wszystek obrócony braterskiego po nas wyciąga ulitowania, aby tedy IMć pp. obywatele, którzy jedno rudera et desserta possident od pospolitego ruszenia wolni byli pp. posłowie nasi do majestatu J. Kr. Mci instancyę wniosą. 9. Na ostatek uskarzą się majestatowi J. Kr. Mci, że ziemianom halickim sejmik i zgro­madzenie się pospolitego ruszenia z ubliżeniem i uciążeniem wolności złożony jest, gdy intra triduum, sejmikować i kupić się po kilkadziesiąt mil stawać uniwersałem J. Kr. Mci obowiązane. Jan Stanisław Jastrzębski pisarz grodzki marszałek sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 151 p. 1615-1618. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 22

1660 108 108. Halicz, 13 września 1660. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady dygnitarze, urzędnicy i obywatele ziemi halickiej z powiatami do niej na­leżącymi zgromadzeni na sejmik deputacki dnia 13 Septembra prawem uprzywilejowanego, tudzież na sejmik tegoż dnia naznaczony uniwersałem J. Kr. Mci uprzedzający pospolite ruszenie na który J. Kr. Mć i posła swego do nas zesłać raczył, także wysłuchawszy relacyej IMciów pp. naszych posłanych od nas do J. Kr. Mci z przeszłego sejmiku takąśmy około tego wszystkiego uchwałę i ustawę, obrawszy wprzód zgodnie deputata ziemie naszej IMć p. Wojciecha Dominika Bieniewskiego podczaszego halickiego, uczynili. 2. Naprzód, ponieważ J. Kr. Mć posła swego z instrukcyą na sejmik do nas zesłać raczył powinną rzeczą być sądzimy i nasze wzajem na podane desideria wyprawić posły swe do J. Kr. Mci, do czego upraszamy IMć p. Jana Stanisława Jastrzębskiego wojskiego i pisarza grodzkiego halickiego, IMć p. Jana z Ruśca Rusieckiego skarbnika halickiego, którym to instrukcya ma być podana do ksiąg przez IMć p. marszałka. 3. Co się zaś tknie w instrukcyej J. Kr. Mci względem hiberny, gdyż insze desideria do zgody wszystkich stanów i czasu inszego odkładamy, na te pozwalamy z każdego łanu poborów starych pięć a teraźniejszych według ostatnich kwitów IMci p. Zbigniewa Chomętowskiego po­borcę przeszłego poborów ośmnaście, a to ex bonis equestris ordinis, z dóbr zasię króla IMci, IMć pp. duchownych powinien IMć p. poborca teraz od nas obrany na imię IMć p. Jan z Ruśca Rusiecki skarbnik halicki tyle dwoje z łanu wybierać, t. j. z każdego łanu poborów trzydzieście i sześć, któremu jako zwyczaj względem pracy i nakładów ma się dawać od kwitów po groszy ośmnaście. 4. Czas wybierania zaczynać się ma na trzeciej niedzieli przed Św. Marcinem a kończyć na dwie niedzieli przed nim. 5. Którą to sumę zebraną nie ma jej na żadne listy na żadne assekuracye nikomu wy­dawać, ale ją wybrawszy zupełną in depositum oddać WIMci p. Teodorykowi z Potoka Potoc­kiemu podkomorzemu halickiej ziemi, aby tam dotąd u IMci zostawała, ażeby asekuracye od J. Kr. Mci jako i od IM pp. hetmanów koronnych przysłane i oddane były. Wtenczas za asygnacyą IMci p. hetmana w. koronnego IMć p. poborca oddać i kwit dostateczny otrzymać ma. Powiat jednak trembowelski według libertacyi swojej konstytucyą warowanej wolen od tych podatków zostaje. 6. Czopowe z prasołką ziemi naszej podług praw i zwyczajów ku dyspozycyej naszej należyte cum debita do skarbu koronnego przez nas evictione IMci p. Janowi Stanisławowi Jastrzębskiemu wojskiemu i pisarzowi grodzkiemu halickiemu a die decima quinta Septembris anni currentis do roku zupełnego per arendam w administracyą tak, aby cztery tysiące zł. do skarbu naszego wniósł bez wszelakich defalkat excepta impeditione nieprzyjaciela koronnego puściliśmy, którego hoc moderno laudo z przeszłego roku administracyej kwitujemy. 7. Ponieważ J. Kr. Mć przez IMciów pp. naszych przyobiecać i upewnić nas raczył, iź to cośmy na ten czas dali na praesidium zamku halickiego (któregośmy nie powinni obmyśla­wać) inter publica onera przyjęto będzie, tedy zlecamy to IMci p. administratorowi czopowego, aby z niego dał zł. 2.000 WIMci p. staroście halickiemu. 8. A widząc być gwałtowną potrzebę takiego praesidium i na zamku trembowelskim tegoż czopowego zł. 600 na 20 piechoty naznaczamy. Także IMciom pp. posłom przeszłym

1660 171 naznaczony od nas z przeszłego sejmiku oddać ma traktament. Z osobna IMć księdzu komendadarzowi halickiemu unanimi consensu zł. 50 konferujemy. Residuum do dyspozycyej IMci p. podkomorzego marszałka na ten czas i wodza naszego IMć p. administrator czopowego odda. 9. Księgi ziemie halickiej, ponieważ dotąd dla śmierci nieboszczyka IMci p. Ostrowskiego pisarza grodzkiego trembowelskiego komornika ziemskiego, któremu cura korrygowania ich de- mandata była i zł. 50 od powiatu na to zadane, jeszcze nie są skorrygowane, tedy iniungimus to IMciom, którzy są do tej pracy przez laudum pierwsze obrani, aby to i sami przez się, absentia de mortui non obstante, kontynuowali, a te 50 zł. aby per processum fisci na sądach expedi- tionis w grodzie halickim aby p. instygator dochodził injungimus, aby były sub poenis przez przez sukcessorów, ponieważ po dobrej woli nie chcą do rąk IMci p. sędziego halickiego sine quavis appellatione et protractione oddane, których pen połowa instygatorowi połowa officio należeć będzie; a te zł. 50 IMć p. sędzia na tę korekturę ex suspensu applikować będzie. 10. Następuje zatem pospolite ruszenie, którego świeża kostytucya naznaczyła wodzem samego i obowiązała w powinności WIMć p. kasztelana naszego halickiego, ale iż IMć będzie obowiązany służbą wojskową, zatem już przeciw nieprzyjacielowi poszedł, według konstytucyej anni 1621 obieramy i upraszamy WIMć p. Jana Teodoryka z Potoka Potockiego podkomorzego ziemie halickiej marszałka na ten czas naszego na te miejsce, naznaczając miejsce do popisu pod Haliczem czas i dzień ostatni września1. 11. Mając zaś wzgląd na IMciów bracię naszą a obywatele powiatu trembowelskiego, którzy tot calamitatibus exhausti, devastati, miejsce (ale tenże dzień) do popisu Trembowlą podajemy, aby odprawiwszy popis na ten czas przed WIMć p. starostą trembowelskim, tamże pospolitem ruszeniem zostawali consulendo securitati powiatu tamecznego, mając jednak cale dependencyą od IMć p. podkomorzego, jako i od całej ziemie jednostajnie obranego wodza, na których to popisach (gdy się powiatami naprzód popisować mamy) wszyscy którzy są pra­wem pospolitego ruszenia obowiązani stawić się powinni. 12. Poczty zaś stawić powinni i ci co wojsku służą; w jakimby zaś poczcie kożdy stawać miał konstytucya świeża, aby secundum quantitatem et qualitatem roskazuje. Ponieważ już konstytucya i insze do konstytucyej anni 1621 odwoływama się względem porządku sądów i ciągnienia, przeto i my do niej stosować się będziemy, jednak coby albo względem czasu albo miejsca inszych okoliczności odmiany albo przydania potrzebowało, do popisu, da Bóg przyszłego, odkładamy, który odprawiwszy, za zdaniem i daniem znaku IMć p. wodza naszego ruszyć się z tego miejsca powinniśmy kędyby tego potrzebę IMć p. pułkownik widział. 13. A iż IMć p. sędzia halicki zatrudnionym2 się komissyą kamieniecką być mieni tudzież senio confectum, także IMć p. podsędek tąż starością ale ustawiczną z młodości znaczną przysługą w takowym polu, którą Korona cała widywała, nadwątlony wymawia się i żądają od nas libertacyej, czynimy dosyć instancyej IMci, jednak poczty swoje stawić IMć mają jako się wyżej z prawa pokazało. 14. Miasta i miasteczka IMciów i Rzptej według prawa i zwyczajów wyprawę obmyśleć powinni i na to miejsce równo z nami stawać, a jeśliby strzeż Boże przed popisem miało nie­bespieczeństwo jakie pokazać się, któreby się zaraz in herba zadusić mogło, wolno będzie IMci p. pułkownikowi naszemu naznaczyć uniwersałem rotmistrza którego, któryby zabrawszy do siebie i braci ochotnych takowemu zabieżał niebespieczeństwu. To tedy laudum, zgodnie od nas postanowione i utwierdzone IMć p. marszałek popisawszy ręką swą przy pieczęci do ksiąg poda. Działo się w Haliczu die 13 Septembris anno 1660. Jan Teodoryk z Potoka Potocki podkomorzy i marszałek na ten czas ziemi halickiej. Castr. Tremb. 135 p. 178—182; Castr. Hal. Rel. 151 p. 1636-1639. 1 Uniwersały na pospolite ruszenie wysłał też Potocki 15. IX, Ob. C. Tr. 135 p. 183—185. 2 zatrudnionego

1661 109-110 109. Halicz, 2 marca 1661. Sejmik zapewnia wynagrodzenie pisarzowi grodzkiemu za trudy przepisania i uporządkowania poszarpanych przez nieprzyjaciela aktów grodzkich. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy, obywatele ziemie halickiej na sejmik zgromadzeni, mając przez nieprzyjaciela koronnego acta grodzkie halickie popsowane, poszarpane i penitus zrujnowane na instancyą naszą przez kilka sejmików uczynioną uznaliśmy curam sollicitudinem laborem et dexteritatem IMci p. Jana Stanisława Jastrzębskiego wojskiego ziemskiego i pisarza grodzkiego naszego halickiego, że proprio sumpto et aere, wsparty ustawicznymi naszymi w na­grodzeniu asekuracyami, księgi poszarpane i z prochem porównane zebrał i zkorrigował i pointroligował i gdzie tylko podobieństwo było przez kilkadziesiąt lat acta inscriptionum magno sumpto pozapisował a relationum cum custodiis in corrigenda acta fideliter communivit, przeto aby tantae dexteritatis et suscepti officii ac negotii i ku nam hic vir condignam miał laborum ac expensarum od nas gratitudinem assekurujemy onego, iż mu sumy erygowanej zł. dziewięć set ośmdziesiąt i sześć na teraźniejszym sejmiku fideliter likwidowanej na przyszłym relationis, a jeżeliby ten, czego strzeż Boże, ob aliquod interveniens nie doszedł, in futura sessione electionis deputata realem satisfactionem obmyślimy i w tym długu dziewiąciu set ośmdziesiąt i sześć zł. IMci p. wojskiemu jako w skarbowym ciężarze nieodwłocznie uiścimy się. 2. Na tę assekuracyę naszę maioris authoritatis et fidei ergo WIMci p. marszałkowi koła naszego wydać i podpisać zleciliśmy. Dan w Haliczu die 2 Martii anno Domini 1661. Jan Teodoryk Potocki, podkomorzy ziemie halickiej i marszałek na ten czas ręką swą. Castr. Hal. Rel. 152 p. 204-205. 110. Halicz, 21 maja 1661. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya ziemi halickiej na sejmiku dnia 21 miesiąca marca namówiona IMciom pp. posłom niżej opisanym na sejm generalny warszawski pro die secunda Maii zło­żony podana. 1. My dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo województwa ruskiego ziemi halickiej z powiatami do niej należącymi Zjachawszy się na sejmik dnia 21 miesiąca teraźniejszego marca za uniwersałami J. Kr. Mci p. n. m. sejm generalny warszawski sześćniedzielny uprzedzającymi, tu do Halicza na miejsce sejmikom odprawującym się zwyczajne, ea qua decet debita od nas wiernych poddanych reverentia posła króla IMci p. n. m. przyjąwszy, instrukcyej do nas przy­słanej wysłuchawszy, te niżej opisane artykuły na desideria od J. Kr. Mci studio boni publici promovendi postanowiliśmy, zlecając to IMciom pp. posłom e medio nostri obranym WW IM pp. IMci p. Janowi Teodorykowi z Potoka Potockiemu podkomorzemu ziemie halickiej, IMci p. Andrzejowi z Potoka Potockiemu halickiemu, kołomyjskiemu, leżajskiemu staroście, IMci p. Ja­nowi na Potoku Potockiemu wojewodzicowi bracławskiemu, IMci p. Jakubowi z Potoka Po-

1661 173 tockiemu kasztelanicowi krakowskiemu, IMci p. Stanisławowi Głowińskiemu sędziemu ziemskiemu. IMć p. Gabryelowi Silnickiem miecznikowi bracławskiemu negotium tractandi. 3. Wszystkiemu światu na widok wystawione są J. Kr. Mci p. n. m. przez wszystek ten czas zamięszania srogiego w ojczyźnie prace, fatygi, trudy, które z wysokiej powierzonego sobie z rąk Boskich cnego królestwa tego strażnice szafunku ojcowskiego staraniem czynił dla nas kwitnące a do pierwszej perfekcyej przyprowadzone, chcąc to cne widzieć królestwo po­winne majestatowi J. Kr. Mci p. n. m. za tę ojcowską pieczołowitość oddadzą równo z in­szymi IMciami pp. posłowie nasi podziękowanie przy oświadczeniu oraz wiernego poddań­stwa naszego. 4. Jako wiele mogą zdrowe rady w każdej Rzptej na których całość wsparta bywa całych państw i królestw, tak niemniej walecznych wodzów odwagi jednym zaszczytem niby murus aeneus wszystkim są nieprzyjacielskim zamysłom ad operam wojennym zapędom (czego widocznym dowodem zawżdy ale osobliwie teraz świeżo JWIMć pp. hetmani koronni. Zlecamy tedy IMciom pp. posłom naszym, aby IMciom ochotnie zdrowie swoje przeciwko nieprzyja­cielowi niosącym, za męstwa dzielności i resolutne IMciów odwagi quam maximae agantur gratiae. 5. Ciż IMć pp. posłowie mieć będą w pamięci i wielkie w ojczyźnie zasługi z młodości lat dla Rzptej podjęte aż dotąd nieprzerwanym cugiem JWIMci p. wojewody krakowskiego het­mana w. koronnego1, starając się o to z pilnością, aby koszty na municyę wojenną przez IMciów erogowane2 condigna rependowane były gratitudine od majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej, a którego vividum do prac wojennych podeszły uczynił wiek, vivida dobroczynność ręki wsparła pańskiej. 6. Ma complecti eodem podziękowania compendio emerita virtus JWIMci p. wojewody ruskiego3, który quanto Martis cruentis sudore szczęśliwie obce cum tremore peragravit z woj­skami koronnymi (mniej szkody odniosszy) kraje i oburzonego na zgubę ojczyzny naszej nie­przyjaciela z za samych krain nieprzebytego morza do pokoju i snadnego skłonił paktowania, tego aby mężna rezolucya w pamięci trwającego zostawała wieku, zawdzięczą mu to podzię­kowaniem swojem IMć pp. posłowie. 7. Nie przypomnią in toga et in sago JO księcia IMci p. wojewody bracławskiego * benemeritum senatorem, którego i splendory wysokiego insigniverunt urodzenia i rycerskie w wielu okazyach wojennych męstwo osobliwie, i w teraźniejszem zawarciu pokoju z Kozakami praca przydaje mu nie mniejszych faworów, aby tedy miłość onego ku ojczyźnie godnem wy­świadczoną była podziękowaniem IM pp. posłom zlecamy. 8. Nie godzi się hojnie pro aris et foris krew wylewającego przepomnieć rycerstwa, między którymi lubo jeszcze w młodym wieku w statecznym jednak marsowego dotrzymania igrzysku excellit cnota wojenna WIMciów IMci p. starosty halickiego rotmistrza J. Kr. Mci IMć p. Jana Potockiego wojewodzica bracławskiego, IMć p. Jakuba Potockiego kasztelanica krakowskiego, IMć p. Jabłonowskiego strażnika koronnego, którym wszystkim i zasługi wysokie rodziców ich multum decoris multum ornamenti przyniosły, bardziej jednak przyozdobiła ku takiemu wojennemu dzieła placowi sposobność. Tym aby podziękowano było a ku dalszemu zachęceniu do usług Rzptej zalecana majestatowi J. Kr. Mci była IMciów emerita virtus, instans swój wniosą IMć pp. posłowie. Także i IMciom pp. pułkownikom, rotmistrzom, porucznikom i całemu rycerstwu eadem praestanda erit in facie Reipublicae dziękczynienia gratitudo. 1 Stanisław Potocki 2 erygowane 3 Stefan Czarnecki 4 Michał ks. Czartoryski

1661 11 9. A tu już pierwsze miejsce obtinet conclusio sejmowa, która żeby nad zwyczaje dawne przodków naszych prawem opisane i pomknieniem dalszego czasu prolongacyej trakto­ wana nie była i nihil admittatur, coby rozerwaniu communis consilii, które fulcrum et stabili- mentum jest Reipublicae praeiudicare miało, signanter vero, aby żadne propozycye insze nad te, które w instrukcyej J. Kr. Mci na sejmik przysłane i w artykułach do województw na sejm przychodzą traktowane nie były i na teraźniejszym i na inszych sejmach sub nullitate consti- tutionum latarum; consilia zaś de bono publico nie przez deputacye lecz more maiorum suffragio omnibus insimul collatis odprawowane i traktowane aby były zlecamy i fide honore et conscientia obligujemy IMciów pp. posłów naszych. 10. Między inszymi narodu naszego wolnościami, któremi a servilibus nationibus distingvimur, pierwsza jest wolna elekcya królów naszych, którą a maioribus podaną i krwią nabytą nienaruszenie dotąd ojczyzna nasza piastowała. A iź nas to doszło, jakoby za żywota króla p. n., któremu jako najdłużej nieba lat a z nimi i tryumfów niechaj użyczają, pomyśliwać de novo eligendo miano principe, zaczem ktoby się taki nalazł (czego nie bez słusznego przychodzi nam żalu et ingemiscere super eam calamitatem, którą wymyślne geniusze ludzkie plus aequo et iusto wynajdują), takiego wolno tanquam legum publicarum convulsorem in persona et bonis aggredi, czego że się niejaki Hankiewicz ważył nad wydaną instrukcyą od J.Kr.Mci autentyczną supplement albo additament przydawać, którą suppozycyą przodkowie nasi temu cnemu nocivum być uznawali królestwu, jakoż rzeczą samą unanimis et constans forma nie przydając ani ujmując do nas ma być posyłana przeto, aby pomieniony Hankiewicz, jako nowe foldrujący praktyki był na teraźniejszym sejmie karany według konstytucyej, zlecamy IMciom pp. posłom naszym, żeby ni do czego nie przystępowali, ażby ta materya cale była uspokojona et author novatorque eius iuxta legis regni luat poenas. A król IMć p. n. m. wszystkie w tem postanowione prawa jako to konstitucya 1607 i diploma 1631 raczył nam approbować. 11. Co strony koekwacyej, która nam od J. Kr. Mci jest proponowana, aequales cives in Republica będący, jako aequaliter onera ponosimy tak i w podatkach aequalitatem życzymy, która in quantumby na teraźniejszym sejmie dla spraw Rzpltej poważniejszych zmieścić się nie mogła, do sejmu drugiego sufficienti cautione praecustodita, iż w dalszy reces iść nie ma, żeby odłożona była. A ponieważ ziemia nasza halicka nad wyraźne prawo roku przeszłego ciężar wydania na dobra szlacheckie żadnym chlebom nie podległe assygnacyej poniosła, skąd pry­watna urosła aggrawacya i wielkie całej ziemie zniszczenie, przez które desolacye i diminucya podatków succrevit, providebunt indemnitati nostrae IMć pp. posłowie, aby tam evidens damnum wydanych sum in vim tych assygnacyi nad wolą JWIMci p. hetmana w. koronnego wy­danych w koekwacyą przy inszych wydanych podatkach potrącono było. Także kto był autorem wydania takich assygnacyi aby poenas według konstytucyi opisane ponosił a szkody wszystkie ex instantia cuiusvis iniuriati nagradzał w Trybunale koronnym 2.000 zł. na fortecę halicką i 600 zł. na trembowelską na sejmiku przeszłym electionis deputata obmyślone w tęż koakwacyą inszych podatków includi mają. 12. Jako wiele in reddendis rationibus od skarbu koronnego należy, łacno wiedzieć, gdy wojsku niepłatnemu tak wielki i ciężki dług debetur. Że tedy nieprzysłane na sejmiki od skarbu summaryusze quantum in rationibus thesauri restat i jak wiele wojsko wzięło, zaczem woje­wództwa i ziemie informować się nie mogły, przetoż obwarować na tym sejmie, ponieważ anima est et nervus belli pecunia, aby skarb koronny na każde sejmiki do województw, ziem i powiatów exactas rationes omnium regni proventuum co tylko do skarbu wchodzi przysyłał przy instrukcyach IMciów, sub poena solutionis de suo w czemby Rzpta widziała szkodę. A ponieważ per constitutionem sejmu przeszłego stanęła lustracya, z której quantum accessit kwarty wiedzieć nie możemy, tedy na tym sejmie ma to skarb likwidować i oraz ma być reassumpcya konstytucyej, aby IMć p. podskarbi ni nac inszego nie obracał kwarty tylko iuxta

1661 175 mentem legis et in quantum delinqueret poena peculatus był karany et solutione de suo, o co forum w Trybunale koronnym ad cuiusvis instantiam. A że indukty et ewekty nie małym są prowentem Rzptej, ten że bardzo zniżyli cum notabili damno homines externi a nawet i Żydzi arendując, tedy starać się o to IMć pp. posłowie będą, aby jako w skarbie nie był żaden externus ale nobilis pisarzem tak i indukty, ewekty, ponieważ ad rationes skarbu należą, aby externi et plebei nie trzymali ale szlachta osiadła w województwach i ziemiach tam gdzie są komory i przykomorki a to przez plus offerentiam na sejmiku relationis, personis jednak nobilibus przy deputacie od skarbu na to przysłanym albo pisarzu. 13. Merentur zawsze jako privatorum usługi godnej od każdego nagrody a daleko więcej krew rycerskich ludzi dla całości ojczyzny przelana, którą gdyby w cenę i szacunek miało się kłaść, nie złotem ją odkupować ale sangvinem pro sangvine fundere rzecz godna i słuszna. Iż tedy wszytkim oraz umierać, quae salus Republicae, quis modus salvandae patriae wymaga to miłość synów koronnych, aby zdrowiem swojem Rempublicam telis adversariorum expositam periculorum zaszczycali. Instabunt IMć pp. posłowie nasi, żeby bez odwłoki IMciom pp. wojskowym zapłata obmyślona była, respektem zaś podatków na przeszłym sejmie uchwa­lonych, na te pozwalać nie mają, tylko według możności naszej, ile substancya nasza attenuata wydołać może modum contribuendi na kwotę sumy, do braci na sejmik relationis wezmą. 14. Nie tylko ojczyźnie naszej, ale wszystkim postronnym i nieprzyjaźnym innotescit narodom virtus et Mars in toga et sago JWIMci p. wojewody sendomirskiego1 Panu i ojczyźnie in hac calamitate Reipublicae wyświadczona, że za dostojeństwo J. Kr. Mci a dotrzymania ostatka całości ojczyzny zdrowie swoje za niewzruszony szanc na Zamościu zasadziwszy wszystkie fortuny i majętności in cineres et praedam nieprzyjacielowi podawszy, co jeszcze gentilitiorum armorum splendorem i dostatku było i te ochotnie na wsparcie nieprzyjaciela a zatrzymanie dobra pospolitego przez długi czas na fortecy Zamojskiej dwanaście set człowieka trzymając spendował i erogował, przeto, aby przy wdzięcznym Rzptej tak chwalebnej przysługi koszty pro bono publico przez JWIMć p. wojewodę sendomirskiego erogowane na teraźniejszym sejmie et negotium publicum były likwidowane i ad instar inszych bene meritorum likwidacyej assekurowane i nagrodzone osobliwego do majestatu J. Kr. Mci p. n. m. i wszystkiej Rzptej IMć pp. posłowie nasi w instancyej tej do effektu przyłożą starania. 15. A iź WIMć p. Alexander Cetner, kasztelan halicki, summae dexteritatis w dziełach rycerskich i odważnych z nieprzyjacioły koronnymi experimentach doświadczony mąż, kilką sejmami przeszłymi o pół wsi Stoków nazwanej prawem dziedzicznem sobie nadanej prosił, nie z inszej przyczyny, tylko iż in tanta contignitate temporibus contingentibus trudneby sąsiedztwo w jednej wsi było, tedy aby ta instancya IMci skutek na teraźniejszym sejmie wzięła a tak małą rzeczą sędziwy jego wiek ukontentowany został IMć pp. posłowie prośbę swoją do króla IMci wniosą. 16. Ponieważ WIMć p. miecznik koronny in fidem publicam za assekuracyą J. Kr. Mci i IMciów pp. senatorów wydał sumę znaczną na ludzie wojenne i podług konstytucyej juź na na komisyej lubelskiej ta suma jest likwidowana, tedy zlecamy to IMciom pp. posłom naszym, aby nie tylko wydane sumy IMci p. miecznikowi zapłacone były, ale też słuszne ukontentowanie od Rzptej odniósł, widząc, iż żadnej okazyej nie opuścił, gdzieby sam osobą swą i swym własnym kosztem pułków [nie] wystawił na usługę J. Kr. Mci i Rzptej każdą. 17. Alienacya dóbr ludzi zasłużonych dobrze z przodków swoich pod żadną nie pod­padających distributę konstytucyą przeszłą stanęła, między którymi WIMć p. wojewodzie Sendo­mirski w swojej za odważne dziada i ojca swego zasługi miałby zostawać pamięci. A iź eadem distributione dobra jego dziedziczne na Ukrainie są porozdawane, upraszać J. Kr. Mci IMć pp. posłowie będą o uwolnienie dóbr tych od takowych dystrybucyi. 1 Jan Zamojski

1661 110 18. Wyświadczył po wielekroć w wojennych z nieprzyjacioły okazyach nie tylko dziel­nością i męstwem ale też własnemi swemi kosztami dla Rzptej wyłożonymi WIMć p. Jan z Potoka Potocki wojewodzić bracławski, ochotnie nieraz zdrowia swoje niosąc, ochotnie facultates suas expendując aż i więzienie ponosząc, ku Rzptej resolutną swoją odwagę, która condignam a statibus regni meretur gratitudinem, za którym upraszać będą J. Kr. Mci IMć pp. posłowie pilnie, aby na legacyą do Chmielnickiego z odwagą zdrowia odprawioną i na chorągiew wła­snym IMć sumptem ku usłudze Rzptej pod Pilawce od skarbu koronnego expendowane były i przywrócone koszty. 19. Aby bene meritorum praemia, któremi zachęceni synowie koronni przedsięwziętej Rzptej usługę ochotnie odprawować zwykli, tedy zaleconą IMciom pp. hetmanom koronnym i IMć p. Gabryela Silnickiego miecznika bracławskiego cnotę i odwagę we wszystkich wojen­nych okazyach chcąc iusta coronare gratitudine wniosą instancyą IMć pp. posłowie nasi, ażeby in desiderio suo został od IMci i Rzptej ukontentowany. 20. Długi kupieckie proponowane, te do szczęśliwszych czasów i spokojniejszych, po­nieważ pod teraźniejsze mięszane czasy, niebespieczna rzecz jest pieniądze i depositis trzymać, aby odłożone były intererit curae IMciów pp. posłów. Na assekuracye żadne per constitutionem pozwalać nie mogą, owszem się pilnie pytać, jeśli pod pretextem tych kupców kto z skarbo­wych za sukna wojsku wydane tych długów na receptę nie zaciągnął. Nie zda się bowiem to coby publicznym skarbem bogacił się prywatny suknem krwawe mierzając miasto pie­niędzy zasługi. 21. Lubo Rzpta rozlania krwie dalszemu w Ukrainie zabiegając paktami hadziackiemi pokój zawarła była, iż jednak maior stąd crescit belli molles a chciwa do buntów rebellizantów porywczość wzgardziwszy Reipublice beneficio sumpsit arma przeciwko panu i ojczyźnie, przeto że qui legis spernit beneficiam amittit stąd pochodzącą gratitudinem, tractabunt serio IMć pp. posłowie, żeby te pacta in trutinam znowu stanów koronnych sine damno Reipublicae a przywileje dane w tejże komissyej różnym dawnym possessorom (jakowych jest wiele) ża­dnego nie czynili praeiudicium. Daniny zaś Kozakom superstitibus tenutariis nadane albo też uzurpowane mianowicie Burdzin Brod, Lisianka, Wodzianki IMci p. Wyżyckiemu stolnikowi no­wogrodzkiemu i IMci p. Gołyńskiemu, ludziom znacznie w ojczyźnie zasłużonym, przez to zbyt ukrzywdzonym, przez konstytucyą przywrócone były. A że i dystrybucye in contrahenda pacta z Kozakami dobra J. Kr. Mci i Rzptej przez osobne przywileje chodzące od starostwa barskiego cum praeiudicio possessorów IMć p. wojewoda kijowski sobie uzurpuje do tegoż starostwa, instabunt IMć pp. posłowie, aby possessores privilegiati przy daninach swych zostali i aby konstytucyą było approbowano, warując przytem względem władystwa i popów, iżby w tem województwie naszem ruskiem non praesumant nadto, w czem ich prawo i usus dotąd mieć chciał. 22. De praesidiis na Ukrainie cum tota Republica zniosą się IMć pp. posłowie i modos obmyślą quibus ukrainna zatrzymana może być securitas, przez co żeby te kraje alta quiescere mogli pace. Jednak upomną się, aby według prawa IMć pp. starostowie obecnie w starostwach i dzierżawach swoich mieszkali. 23. O kontinuacyej wojny moskiewskiej z całą Rzptą namówią się IMć pp. posłowie i co ex re et salute całości wszystkiego królestwa być zdrowego obaczą in eo passu po­stąpią sobie. 24. Na IMciów pp. posłów cudzoziemskich sumpty według dawnych praw obmyślawane mają być legacye i wyprawy do postronnych państw od J. Kr. Mci i Rzptej, superabundanti sumptu, ad solam ostentationem, per effusam nie mają się dziać od skarbów largitionem, ale habita ratione personarum, locorum erogować skarb powinien będzie. Proventus jednak ordinarii na wojska Reipublicae na expensa niepotrzebne obracać skarb nie ma, ale dabit rationem

1661 177 seorsivam tak dawniejszych długów jako teraźniejszych, które nie miały być zaciągane sine consensu et scitu Reipublicae. 25. Rachunki przed deputatami e medio izby poselskiej wysadzonymi uczyniwszy IMć p. podskarbi in facie Reipublicae ma je produkować a kwitu dotąd nie otrzymywać, ażby in toto Respublica satisfacta była. Wydatki na wojsko nie in genere na chorągwie pewne, ale na każdą de nomine podług komputu wojskowego pokazane być powinni, którą materyą IMć pp. posłowie najpotrzebniejszą na pilnym mieć będą dozorze. 26. Względem residentów do postronnych państw wielkie praeiudicium być swoje wi­dział w tem stan szlachecki, iż exteros do tego zażywano, teraz przy tak szczupłych dochodach a niemal za nieszczęściem całego królestwa koszta na to ważyć niepodohna, którego i przod­kowie nasi potrzebnym być nie widzieli. 27. Strony opatrzenia fortec i sustentowania ludzi na fortecach pruskich iż te negotium Reipublicae, dlatego też IMciom pp. posłom zalecamy z całą o tem Rzptą inire modos. 28. Już dignitas fides et securitas Reipublicae vertitur w obserwacyej i trzymaniu pakt z postronnymi od Rzptej approbowanych, które i konstytucyą warowane są, przestrzegać tego będą IMć pp. posłowie, aby inviolabiliter we wszystkiem dotrzymane były. W których że i Elbląg zawarty jest, in quantum ta suma może być exoluta starać się, a jeśli nie pactis conventis dosyć czynić. Także in cassatione iurium caducorum i w restytucyi dóbr antiquis et legittimis possessoribus należących, non obstantibus in contrarium ullis publicis vel privatis praetensionibus, które wszystkie przeciwne prawom i wielmożnościom naszym i pactami są umorzone tak aby wszyscy w Koronie i w Wielkiem Księstwie Litewskiem in possessione et usu dóbr swoich, tak jako przed wojną zostawali. 29. O starostwo drahimskie, w paktach z kurfirsztem IMcią Brandenburskim zawartych specyfikowane instare, za JWIMcią p. Anną Potocką wojewodzianką krakowską hetmanową w. koronną starościną drahimską IMć pp. posłowie mają, aby proportionatam et effectivam sta­rostwu drahimskiemu według konstytucyi 1658 ex nunc odniosła recompensam in quantumby starostwo pomienione odpaść miało. 30. Residuum ordinowania prowincyi Inflanckiej przy Koronie zostającej na ukontento­wanie exulum tamtych krajów ma cedere, których regestr dostateczny dla wiadomości Stanom Rzptej ma być oddany. Ostatek dochodów z Inflant in usum Rzptej ma się dostawać a skarb sufficientem dabit rationem. 31. Przyznać to każdy musi, iź bono publico stało się, że upominki tatarskie statis temporibus są wypłacone i fideliter Reipublice dla zatrzymania pogranicznego pokoju apud barbaram gentem exoluta, które aby in posterum dochodziły Tatarów et credita exolvantur quotannis IMć pp. posłowie cum statibus regni providebunt. 32. Ponieważ na żupy bocheńskie i wielickie angustissimo Reipublicae tempore obligacya jest zaciągniona, jeśli mogą się znaleść sposoby jakoby subsidium najpewniejsze sustentationis J. Kr. Mci wydźwignione było, intererit IMciom pp. posłom curam habere, sin minus, będą upraszać królestwa IMci, ut habeatur ratio stanów koronnych, które pod te grassantia pericula w umniejszonych patiuntur incommoda substancyach. A lubo dyskretna refleksya nasza liquidationem długów Królestwa IMci obojga chciałaby obmyśleć, iż jednak omnibus expositi zostając periculis niedostatków naszych wesprzeć tak arcto tempore przytrudniejsza, królestwo IMć mając wzgląd na utrapioną ojczyznę dalszej cierpliwości użyć nad nami będą raczyli, którą wysokie nieba nagrodzą, a przy szczęśliwszych czasach na naszej nie zejdzie szczodrobliwości. Przypomną IMć pp. posłowie darowiznę Kamieńca Mazowieckiego w świeżej królowej IMci pa­mięci zostając, dla której munificeneya J. Kr. Mci ku Rzptej przyobiecana była. 33. Słuszna i godna rzecz być widzimy exolutionem gratitudinis ś. p. króla IMci Wła­dysława Czwartego, która przez kogo w nieuiszczeniu się remoram patitur et a privatis per Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 23

178 1661 110 conniventiam possidetur, w to pilnie IMć pp. posłowie mają wejrzeć. A źe tego podobno kreditu successores nieboszczyka IMci p. Daniłowicza podskarbiego Upomnią się., którzy successioni abrenunciarunt, jeśliby wypłacenie huius gratitudinis dojść miało Rzptej provideri mają stąd potrzeby a nie privatorum. 34. Na indigenaty i nobilitacye w instrukcyej IMci proponowane noviter żadną miarą ani teraz ani na potem IMci pp. posłowie pozwalać nie mają, a którzy są już nobilitowani incapaces omnium muniorum stanowi szlacheckiemu należytych ad tertium gradum być mają. O tych zaś, co na przeszłym sejmie, mimo wiadomość izby poselskiej po sejmie w konstytucyą są wpisani pilnie się o tem pytać IMć pp. posłowie mają i na kogoby się pokazało, iż takimi sposobami eam sobie usurparunt praerogativam per legem kassować a in posterum, aby nikt his mediis nie przychodził obwarować. 35. W przek prawa i zwyczajowi stało się to, gdy errore quodam kancellaryej J. Kr. Mci instrukcyą od króla IMci p. n. m. później niż prawo mieć chce na sejmiki doszła; Upomnią się IMci pp. posłowie corrigibilem hunc errorem in posterum futurum wcześniejszem instrukcyi przysłaniem i listów do urzędników. Prolongacya zaś sejmu i sejmików niewiem jakiej przy­czyny po naznaczonym sejmie stanęła, a co za przyczyny tego były Senatus consultus det rationem. 36. Prawem obwarowano być ma, ażeby IMć pp. posłowie na początkach sejmu zawsze zjeżdżali a to dla snadniejszego ułacnienia materyi proponowanych desiderii od J. Kr. Mci, skąd potem difficultas zwykła suboriri, kiedy namówione prawa od świeżo przyjeżdżających turbantur. A iź niektórzy IMci usługami codziennemi J. Kr. Mci ustawicznie przy boku jego zostawając occupati przez częste bytności swoich w izbie poselskiej retardacye do prolongacyi sejmu przy­czyną są, przeto muniis poselstwa na sejmach nie mają być obciążeni in futurum nie będą. 37. Częstokroć się przytrafia iż nad summarius ręką marszałka izby poselskiej konstytucye odmieniają się, przeto zabieżą temu IMci pp. posłowie, aby marszałek i deputaci po skończeniu sejmu irremote już więcej ad trutinam miejsca inszego nie obierając prosto do grodu podpisane podawali, sub nullitate jeśliby gdzie poprawione były. 38. Praemiis et poena omnes Respublicae constat, a że praemia cessare muszą, kiedy bona regalia qui panis filiorum variis avellitur modis, stąd i posteritati praecluditur via ad bene merendum. Nie mają tedy IMć pp. posłowie na żadne awulzye i alienacye quocunque praetextu pozwalać i owszem prawem to osobliwem obostrzą, aby in posterum nie bywało takich alienacyi, na które protestacye na sejmie przeszłym zaszłe i które ob rebellionem ipso facto są zniesione aby nulliter były deklarowane. 39. Wiele stąd derivatur incommodi in Rempublicam, kiedy urzędów koronnych confunduntur iurisdictiones i jeden w drugiego władzę falcem suam immittit, urgebunt zatem IMci pp. posłowie nasi, aby wszystkich urzędów authoritas illaesa zostawała authoritate legis pu­blicae obostrzona była. A iż ut plurrimum należy na tem Rzptej, aby z tych urzędów wielkiej buławy powaga in suo zostawała valore, bo ta nie tylko disciplinam militarem ale też rząd dobry, prawa i wolności nasze zatrzymuje, instabunt IMć pp. posłowie nasi, aby genus divisionum sublatum było i tak wojska cudzoziemskie jako też nasze polskie ad supremam wielkiej buławy potestatem według praw i konstytucyi eo nomine uchwalonych i zwyczajów dawnych ordinationes stanowisk, assygnacye chlebów przynależały. A iź quantumby ważył się kto in authoritatem jego ingerere, aby tak owy ex dellatione cuiusvis in instanti był na Trybunale ex speciali regestro sądzony. 40. Ius aerarii inter arcana libertatis jest, że tedy król IMć Zygmunt ś. p. restituit men­nicę Rzptej, zatem cura jej należy statibus Reipublicae, interest na tym sejmie inire modum, aby wprawiona w dawną ryzę i do porządku dobrego przyprowadzona Reipublicae fruktyfikowała. A że na przeszłym sejmie zleciła była Rzpta milion wybić szelągów a jako fama jest, iż kilka

1661 179 milionów wybito, cui bono cessit ta summa i co za pożytek accesit stąd Rzptej. A na kogoby się to pokazało iź własnemu swemu przywłaszczył tantum emolumenti pożytkowi, poenis capitis et confiscationis omnium bonorum tam mobilium quam immobilium karany być ma, o co in instanti sądzić go Respublica powinna. Taż minnica det rationem Reipublicae, gdzie się te srebra, którego tak wiele ledwie nie codziennie do minnicy wchodzi, obracają. 41. Retent nieboszczyka WIMci p. Bogusława Leszczyńskiego podskarbiego koronnego pilna ma być animadwersya, gdzie się podziały, ponieważ teraźniejszy IMć p. podskarbi nie miał się ich tykać. O co IMci pp. posłowie ujmą się serio, aby interresatores tych długów dali rachunek słuszny stanom Rzptej na przyszłym sejmie. 42. Klejnoty koronne, które ozdobą Rzptej są, a do tego niemałym kosztem od przodków naszych sprawione, od na zaś krwią obronione, przywrócone do skarbu koronnego być mają. O które komissya sejmami 1650 i 1659 aby do skutku przyprowadzona była a restytucya tych klejnotów według prawa IMć p. instygator koronny poprze sprawy, co promovere serio IMciom pp. posłom zlecamy. 43. Ponieważ o srebrach kościelnych stanęła konstytucya, iż na teraźniejszym sejmie ma ich być likwidacya, pilnie się Upomnią IMć pp. posłowie i jak wiele na potrzeby Rzptej wyszło i przez kogo, aby ten dostateczny rachunek dał na tymże sejmie, instabunt. 44. Regimentarze tak polskich jako cudzoziemskich regimentów a pogotowiu duchowne osoby, które w obozie praesentes nie bywają i ci wszyscy co służby wojennej przy regimentach osobami swemi nie traktują, mają regimenta złożyć. A jeśliby z sumy na zasługi odebrali, jako niesłusznie wzięte znowu do skarbu powrócić. 45. Lustracya per constitutionem przeszłego sejmu naznaczona w ziemi naszej i po nie­których dobrach królewskich odprawiona exacte ma być trutynowana na przyszłym sejmie. Z której to aukcyej i commodi accessit Reipublicae dabit rationes skarb a IMć pp. lustratorowie jeśli ad normam legis się stosowali. Wójtostwa jednak według dawnych praw od lustracyej wolne zostawać mają. 46. Provocarunt in dubium mniej potrzebny wziąwszy skrupuł IMć pp. lustratorowie (bo jest wyraźnie dawne prawo, że dobra Reipublicae onerata summis non subiacent oneribus Reipublicae) że wdali się in lustracionem bonorum summis oneratorum nec correspondent proventui onych, jako to od starostwa halickiego za fortyfikacyą tego zamku pewne wsi WIMć p. staroście halickiemu są assekurowane. Mają IMć pp. posłowie ziemie naszej agere cum Republica i upraszać J. Kr. Mci, jakoby takowe prawa wcale konserwowane były i noviter ob­ostrzone ne onerentur censu Reipublicae takowe dobra. 47. Ponieważ ardente bello siła należy na fortecach, osobliwie pogranicznych, nie tylko prywatnym powiatom ale saluti et conservationi patriae, skoro edocti sumus przez te wojny, tedy i na fortecy Rakowskiej krajom pokuckim od granice Wołoskie jako wiele należy, patuit to po kilka razy. Tę że IMć p. Bieniowski podczaszy halicki propriis sumptibus niemałym kosz­tem onerowawszy, substancyą swoją de nova erexit radice et munivit i hucusque continuare non desinit, za co na przyszłym sejmie ius emphiteuticum na dobra te do lat pewnych otrzy­mał, w tem iż ultra mentem Rzptej snać errore topographi jako to konstytucya ręką IMci p. marszałka podpisana explicat przypisano salvis oneribus Reipublicae et quartae, konserwacya zaś tak potrzebnej fortece ustawicznych potrzebuje expens a wsi jako pograniczne desolationibus subiectae, dla których i forteca, niemogąc mieć konserwacyi rujnować by się musiała, tedy starać się o to IMć pp. posłowie będą, o co fraterne prosimy IMciów, ponieważ ad communem dobra pospolitego należy utilitatem, aby te dobra, t. j. wsi Rakowiec wolnymi byli ab oneribus Reipublicae et solutione quartae. 48. Wiele takowych najduje się obywatelów, którzy dla znacznego spustoszenia, niektórzy dla zniesienia gruntu samego, iż tylko na tem miejscu popiół został a pokrzywy (herba 

1661 110 inutilis) rostą, kwarty z dzierżaw swych nie wydawali, dla którego nie oddania niektórzy sobie przywileje ad male narrata poupraszali, mają prosić IMci pp. posłowie J. Kr. Mci, aby takie przywileja przeciwko prawu uti semper bona non fructificantia wydane kassowane były a wła­snym restituantur possesorom. Któryby zaś dzierżawca przez te lata z desolowanych penitus dóbr i funditus zniesionych ad rationem albo całą płacił kwartę, żeby ab hinc in futurum po­trącono było pro persoluto, ażby ta suma wyszła. Że tedy iure emphiteutico niektóre dobra królewskie są inonerowane, przeto aby te lata, pod które ab usu et possesionibus są exclusi possesores w nagrodę tych lat niepożytkowych następujące im były potrącone lata, majestatu J. Kr. Mci upraszać mają IMć pp. posłowie. 49. Dzieje się to z niemałą fatygą i trudami obywatelów ziemie naszej, że kwartę do Rawy per tantam distantiam odległości miejsca zawożą, przeto aby spokojniejsze i pobliższe miejsce ku wygodzie we Lwowie oddawania onej obmyślone było IMć pp. posłowie instabunt, która post lustrationem od sejmu, da Bóg przyszłego, ma być płacona in futurum, exclusis praeteritis annis. 50. Uszczerbkiem i to jest skarbu Rzptej, że wysłani IMć pp. komissarze na ujęcie wojska roku 1659 wziąwszy od Rzptej pewne kwoty pieniędzy, tam bonum Reipublicae ponie­chali opus i tej sobie zleconej nie kontinuowali funkcyej upomnieć się mają IMć pp. posłowie nasi, aby te pieniądze znowu do skarbu powrócone były. 51. Znaczna w tem enituit gonerositas et innata ku braci szlachcie i ich swobodom przychylność WIMci p. Andrzeja z Potoka Potockiego starosty halickiego, który mając dawne prawo dekretem najjaśniejszych królów IMci na wybieranie pewnych ciężarów w dobrach dzie­dzicznych szlacheckich lasach i połoninach do starostwa halickiego należących przysądzone, którego iż ex sola pietate i z miłości ku braci w kole naszem braterskiem się zrzeka i ab hinc nic sobie pretendować więcej przyrzeka, gratam eam IMci benivolentiam, któraby i potomnym pamiętna była wiekom zawdzięczenia godną uznaliśmy, zlecając IMciom pp. posłom, aby ea servilia onera w tem starostwie per constitutionem sejmu przyszłego z dóbr szlacheckich sublata były, a ktoby ab hinc czynił tales extorsiones, poenis convulsionis legum publicarum podlegał, o co forum w Trybunale ex regestro speciali warowane być mają. 52. W kożdej Rzptej aequalitas jest pomnożeniem wszystkiego dobrego, które żeby et in statu regni zachowana była, daleko więcej w sądach Trybunału koronnego stwierdzą prawem IMć pp. posłowie pro lege perpetua ferowanem, ażeby in posterum aż w lat sześć z wojewódz­twa jednego marszałek trybunalski z którego raz będzie obrany electus na potem nie zostawał. 53. Dzieje się to z wielkiem bezprawiem, kiedy iurisdictiones confunduntur, rescripta króla IMci a oraz powaga majestatu pańskiego convellitur a sąd trybunalski w sprawy sobie nie należyte wdaje się i extra propositionem strony powodowej o rzeczy stanom koronnym kognicyi podległe iudicata formuje, które iudicata ponieważ na przeszłym Trybunale innocenter passus est IMć p. Stanisławski chorąży halicki dobrze Rzptej zalecony, pokorną za nim wniosą IMć pp. posłowie instancyą żeby ta kondemnata poenae infamiae kassowana była i amnystya perpetua osobę jego okrywająca stanęła, a więcej takowe sprawy iudicatis non subsint tribunalitiis. 54. Lubo wielu konstytucyami przeszłemi cautum est, ażeby nikt extra forum competens nie był pociągany, przecie jednak niespokojne geniusze zwykli ludzi trudnić a sprawy mere ziemskim albo grodzkim urzędom należyte do sądów marszałkowskich zadwornych i sejmowych także trybunalskich, etiam w rzeczach, o które między stronami kontrakty i zapisy zaszły trudnić i pociągać. Tedy reassumując konstytucye przeszłe in similibus ustanowione instabunt IMć pp. posłowie i gorąco króla IMci prosić będą, aby takowe sprawy na sejmie przyszłym sądzone nie były i owszem na takowych ewokatach poena per legem publicam była podwyższona.

1661 181 55. 1 w sprawach duchownych ratione fundorum ad ecclesiam non pertinentes w Try­bunale koronnym remissy osobom świeckim cum preiudicio bywają odcięte, w czem ukrzyw­dzonym czuje się być IMć p. Samuel Czołhański, na którym z niedopuszczenia takich remissiej ex quo iudex w roku 1658 małżonce jego i synu kondemnata poenae infamiae stanęła w Try­bunale lubelskim, żeby na potem takowe remissy dopuszczone przez Trybunał bywały sub nullitate iudicatorum. Deputaci duchowni tak jako świeccy w lat cztery bywać mają pod niewa­żnością elekcyi. A ta condemnata jako nieprawnie ferowana cassata et annihilata była, prośbę ad ordines regni IMć pp. posłowie wniosą. 56. Sprawy, które są ratione bonorum regalium et controversorum inter statum saecularem et spiritualem sejmami decydowane, aby więcej in dubium wokowane i mandatami pro­wokowane nie były IMć pp. posłowie nasi do majestatu J. Kr. Mci da koła rycerskiego wniosą instancyą. Także bona Perehinsko dobrom Rzptej dekretami sejmowymi adiudicata aby więcej prawnej po sejmach weksacyi de titulo iuris regalis nie poniosły, invigilabunt. 57. Supplementy wojskowe aby w tych krajach tu nie bywały, ale tam gdzie same wojska konstytucye mają providebunt IMć pp. posłowie. 58. De praesidiis na zamkach Kamieńca, Halicza, Trembowli, Mohylowie, Ożaryńcach, jako przy pograniczu bliżej niebespieczeństwom podległych, IMcie pp. hetmani konferencyą uczynią. 59. Na instancyą O. Metropolity kijowskiego IMcie pp. posłowie instabunt, aby cerkwi słuckiej praeiudicatum się nie działo, intimabunt też o uspokojenie religii ruskiej nie w Uniej będącej według praw dawnych o tem opisanych. 60. Na komissye, które per legem publicam bywają postanowione, aby żadne reskrypta nie wychodziły sub nullitate, a jeżeliby wydane były, nic obesse w odprawowaniu negotiorum publicorum nie będą mogły, i ktoby je sobie wyprosił albo wyjednał poenis de convulsione legum publicarum ma subesse. 61. O komissyej do Wołoch ziemie halickiej instare mają IMci pp. posłowie, aby znowu była konstytucyą noviter warowana, która absentia duorum vel trium nie ma być odłożona i takim będzie obwarowana sposobem, iż władzej pomienionych komisarzów każdy suberit inculpatus etiam in criminalibus praevia inquisitione. 62. Toties obywatele powiatu kołomyjskiego queruluntur i artykuły na sejmy formują, aby gród kołomyjski otwarty był, w którymby protestacye, obdukcye relacye, plenipotencye były przyjmowane, które ich desideria, iż do tych czas skutku nie wzięły, mają na tym sejmie effekt swój wziąć. 63. O poddane dziedziczne zbiegłe process aby był skrócony, amputata dilatione maioris, exemptus et declarationis apud remissionem ex astito termino. A ziemstwa do grodu pozwy ad banniendum wydawane być mają sublatis terminis interponuntur et decernuntur. 64. Wielkie się praeiudicium dzieje prawu pospolitemu i przywilejom miast koronnych i Rzptej ziemskich i duchownych, że pp. obywatele miasta Lwowa nie kontentując się nad wiadomość i zezwolenie Rzptej wyjednanymi sobie in suspenso zostającymi przywilejami, ad privatas J. Kr. Mci litteras, in praeiudicium wolności praw •vicinarum civitatum, cum male narratis in aggravationem udają się, inszych miast znosząc prawa, przeto aby i respektem pre • rogatywy slacheckiej i respektem składu lwowskiego przeciw prawu pretendowanego prawo postanowione i te składy cum interpositione na prywatne wymysły poenarum zniesione były instabunt IMć pp. posłowie nasi. 65. Akcyza która przeszłą konstytucyą jest już zniesiona po państwach J. Kr. Mci więcej currere nie ma ani IMć pp. posłowie na nie pozwalać nie będą. 66. Petita. Wniosą też oraz IMć pp. posłowie do J. Kr. Mci i Rzptej instancyą i gorącą prośbę naszą za IMcią p. Alexandrem Gruszeckim cześnikiem halickim, któremu skoro lata broń

1661 110 dźwigać pozwoliły zaraz nastąpił na miejsce rodzica swego także z młodości aż do sędziwego włosa służącego w wojsku J. Kr. Mci w Ukrainie, (ponoszącego i więzienie pogańskie) w Moskwie, w Prusiech oraz i krew i substancyą na szańc podawszy, własny albowiem zpłacheć swój ziemiański zastawiwszy na zaciąg kompaniej przyszedł o reszt, że do tego obojga i uczciwe przyłożyć musiał, będąc przykryty infamią od pożycia ludka swego. A z tej przyczyny, iż za­służone jego summa sześciu tysięcy aż dotąd w skarbie zostawa, która aby sine dilatione omni onemu oddana była, gorącą wniosą za nim IMć pp. posłowie prośbę naszą, gdyż nie tylko iustum est suum cuique tribuere, ale i kommiseracyej godna, gdy żołnierz inopia perit a z wie­kiem o sławę przychodzi na sławę, służąc. 67. Jeśliby do traktatów z carem moskiewskim przyjść miało, aby rodzic IMci p. Wa­lentego Kalinowskiego był na pamięci u J. Kr. Mci i Rzptej w więzieniu na ten czas w stolicy będący także i IMć p. Czaplicki. 68. Lubo już wyrażone zaszło prawo przeszłego sejmu anni 1658, iż causae jakim­kolwiek pretekstem, komuby z obywatelów ziem zadane były w amnistią iść mają i cale a Republica condonantur, przecie jednak, iż na tymże sejmie zaczęty proces z IMcią p. Stanisławem Rzeckowskim obywatelem ziemi naszej mniej słusznie ratione perduellionis nastąpił, przeto aby cale był kassowany per constitutionem instabunt IMć pp. posłowie ziemi naszej. 69. O zabicie IMci p. Kosińskiego, który od rąk IMci p. Sapihi pisarza polnego koron­nego decessit, iż infamią w Trybunale lubelskim otrzymaną, per constitutionem strony niepojednawszy contra legem zniósł, tedy ta konstytucya jako prawu pospolitemu się sprzeciwiająca ma być kassowana, a zatem i poena publica in suo robore zostawać. 70. Będą w pamięci mieli IMć pp. posłowie nasi desiderium urodzonego p. Daniela Makowskiego leśniczego kałuskiego, aby przywilej od J. Kr. Mci p. n. m. jemu za listem JW IMci p. wojewody sendomirskiego starosty kałuskiego na dwie czetwertynie pola nazwanego Baranowszczyzna we wsi Zagórki i starostwa kałuskiego danego approbacya stanęła. 71. Przyczynią się IMć pp. posłowie nasi, aby jeszcze Jacka Świętego fundacya desolata przez nieprzyjaciół różnych w mieście halickiem przy kościele Św. Anny teraz świeża renowata mogła particula łaski Rzptej tychże dobr do starostwa halickiego należących potiri, t. j. Horostkowa gruntu z kilku poddanych z młynkiem także. 72. Ponieważ pietas dobrodziejów w promocyi chwały Bożej exclusa być niema, owszem taka largitas premiis aeternis płacona bywa, wniosą instancyą swoją IMć pp. posłowie, upra­szając króla IMci za konwentem 00. Karmelitów trembowelskich, którym żeby wieś Boryczówkę nazwaną, do starostwa trembowelskiego należącą, miłościwie conferre raczył i munificencyej swojej królewskiej niezawartą onym pokazał rękę. 73. Te tedy wszystkie artykuty desideria i instancye nasze mając od nas sobie zlecone IMć pp. posłowie nasi pilnego starania przyłożą, aby efekt swój wzięły, niemniej czule prze­strzegając na tem tam miejscu, iżby się nic w poprzek prawu nie działo. A na ten czas pod­pisane ręką IMci p. marszałka koła naszego do akt grodzkich halickich według zwyczaju po­dane mają być. Działo się w Haliczu die 21 Martii anno Domini 1661. Jan Teodoryk Potocki podkomorzy ziemie halickiej i marszałek koła rycerskiego r. s. Castr. Hal. Rel. 152 p. 206-233.

1661 183 111. Halicz, 8 sierpnia 1661. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemie halickiej i powiatów jej, zjechawszy się na dzień ósmy miesiąca sierpnia do Halicza na sejmik relacyjny nam przez IMciów pp. posłów naszych obdestynowany dla odebrania od IMciów relacyej transactionis sejmu przeszłego w Warszawie odprawionego, którego iż konstytucyi autentycznych dotąd mieć i w sprawach Rzptej, quo ad bonum publicum dostatecznieśmy się znieść nie mogli, na to, co nam na ten czas ex relatione IMciów patuit to i względem podatków na zapłatę wojsku w borgu zostającemu, których mora musiałaby być nam i Rzptej nociva namówiliśmy się między sobą i laudum postanowili takowe, aby przychylając się eo nomine do konstytucyej i deklaracyej IMciów pp. posłów naszych podymnych dwadzieścia i dwoje na rat trzy wydaliśmy (sic) które submittujemy się salvis abjuratis do rąk IMciów pp. poborców niżej mianowanych wydać i zapłacić sposobem takowym. 2. Naprzód teraz podymnych dziesięć, których exakcya ma się począć a die 15 praesentis a kończyć się ma die 15 Septembris cum abiuratis desolatorum, która tak wojnami, jako przez hyberna żołnierskie w tych krajach po Mohilowskie odprawione nastąpić znacznie musiały. Poddani nasi tak z miast, miasteczek jako i wsiów tam super desertata, jako też super quantitatem restanłium domorum do płacenia podymnego powinnych ma każdy uczynić abjuratę w grodzie własnym. Od których abjurat gród niema więcej jedno pięć groszy brać a z domów i z chałup osiadłych ostatki iuxta mentem constitutionis anni 1629 oddać do rąk IMć p. po­borcy, drugie zaś dwie racie według pomienionych abjurat na pierwszą ratę odprawionych p. poborca odbierać będzie powinien, z tym jednak dokładem, iż jeśliby strzeż Boże "spustoszenie jakie ziemi naszej w tym czasie nastąpić miało, tedy i w tamtych ratach abjurata desertatorum futurorum iść mają. 3. Które to pieniądze z dziesięciu podymnych na ten czas wybrane IMć p. poborca nasz do Lwowa na przyszłą komissyą zapłaty wojska konstytucyą oznaczoną odwieść, a rachunek z skarbem uczyniwszy, ratione abiuratorum gotowe pieniądze do skarbu ani nie na żadne assygnacye skarbowe ale według dyspozycyej IMciów pp. komisarzów na zapłatę wojsku i pułkowi temu, któremu naznaczone były, oddać i odliczyć w czem fidem tak WIMci p. komisarza naszego jako i IMci p. poborcę oneramus. 4. Do wybierania tych dziesiąciu podymnych uprosiliśmy IMci p. Gabryela Silnickiego łowczego lwowskiego, którego in rebus agendis dexteritas jest nam dobrze wiadoma, zlecając to IMci, aby w wybieraniu tych podymnych vigilanter chodził, którzy przysięgę według prawa odprawiwszy pewniśmy, że satisfaciet w tem desiderio nostro, naznaczając IMci od kwitów po złotemu jednemu, z czego już i odwóz do Lwowa obmyśleć powinien a dignam meritis i pracom IMci na teraźniejszym sejmie podjętym dalszemu czasowi zleciwszy recompensam, teraz na po­datki i koszty IMci respektując naznaczyliśmy zł. 1.000 z czopowego da Pan Bóg przyszłego do wypłacenia, które na elekcye deputackie IMciom pp. arendarzowi od nas pro illo tempore obranemu wypłacić także i respektem desolacyej domków 00. Dominikanów rohatyńskich na teraźniejszym sejmiku uwolnionych z tegoż czopowego ma mu być oddano do podymnych pie­niędzy zł. 42 na komissyą przyszłą. 5. Do drugich zaś dwóch rat, których czasu solucyej dla defektu konstytucyej niewierny chyba na sejmiku deputackim opiszemy, obraliśmy za poborcę IMć p. Mikołaja Kunaszowskiego

184 1661 111 komornika ziemskiego halickiego, który według kwitów tych poślednich to podymne na raty odbierać będzie; onemu względem kwitowego i pewnych expens pozwoliliśmy brać kwitowe przy każdej racie po groszy 24. Który to p. poborca wybrane według rat pieniądze za wiado­mością i dyspozycyą IMć p. komisarza ziemi halickiej na zapłatę wojsku szczególną oddawać i wypłacać tu w Haliczu będzie powinien za kwitami W. komisarza naszego. 6. A my też podatki sub poenis et rigore constitutionibus regni descriptis oddawać powinniśmy. In detentores egzekucyą nieodwłoczną IMć pp. starostowie zaraz po otrzymaniu kondemnat czynić mają przez urząd swój albo wicesgerenta przysięgłego sub rigore legum na IMciów postanowionych, żeby się remora żadna w zapłacie wojsku przez to nie działa, z tym dokładem, aby IMć pp. poborcy pieniądzmi i monetą jako teraz currit od poddanych naszych nie brakowali i żadnych za to kontentacyi nie wyciągali. A da P. Bóg na przyszłym sejmiku elekcyej deputackiej konformując się do konstytucyej dalszych potrzebach Rzptej, które ziemię naszą concernunt, przejrzawszy się w konstytucyach, które nam dotąd kancellarya króla IMci nie odesłała, wolność sobie in eodem vigore legis jako się dnia dzisiejszego odprawuje sejmik namowy zostawiwszy, tamże i czopowe z prasołką dalsze według zwyczaju postanowimy. 7. Z którego czopowego iź WIMć p. starosty halickiego dwa tysiące zł. na zatrzymanie dalsze praesidium, które w fortecy halickiej przy teraźniejszych niebespieczeństwach ojczyzny naszej necessario zostawać musi asekurujemy. 8. Uprosiliśmy też pomienionego IMć p. starosty halickiego za komisarza naszego tak do komissyej teraźniejszej lwowskiej, jako i na potem dalszej płacy wojskowej, któremu że się tego ciężaru libenter podjął uprzejmą naszą powolność wszelakiemi okazyami oświadczenie winniśmy prośbą naszą ex fide w tem obligując IMci, aby nietylko do odebrania zasług krwa­wych wojsku naszemu pro posse dopomógł, ażeby się te podatki przez Rzptą postąpione nie na co inszego jedno na zapłatę wojsku obrócili, tak też żeby przy tejże zapłacie wojskowej, tych szkód, które ponieśliśmy od wojska, tak przez chleb po Mohilowskiej w ziemi nasze wojsku wydany, jako i insze od chorągwi pochodzących podjęte damna, które na komissyej przyszłej komprobować będą z drugich rat poborowych aby nam nagrodzone były i także przeszłe chleby i pieniądze karmowe przez nas wydane w zasługi wojsku potrącone. 9. A że p. poborca nasz przeszły IMć p. skarbnik halicki nie oddał pieniędzy, które na podatki przeszły i równo z innemi województwy naznaczywszy wydaliśmy, tedy o to termin IMci na komissyej przyszłej we Lwowie dać naznaczamy i IMć p. komisarza naszego użyliśmy aby tego dojrzał tamże, jakoby się in praeceptis przez niego wojsku dosyć się stało i ta suma przezeń wydana tak w pobory jako i w zimowy chleb według inszych województw potrąconą nam była. 10. Na pilną naszą potrzebę na teraźniejszym sejmiku dał IMć p. marszałek nasz zł. 200 to że onego dojdą od IMć p. arendarza przeszłego czopowego na sejmiku deputackim asse- kurujemy. Którą to naszą zgodną namowę zleciliśmy IMć p. marszałkowi koła naszego pod­ pisawszy i zapieczętowawszy do grodu podać. Działo się w Haliczu die 8 Augusti roku Pańskiego 166 pierwszego. Stanisław Głowińki sędzia ziemski halicki marszałek sejmiku relationis. Castr. Tremb. Rel. 135 p. 477-481; Castr. Hal. Rel. 152 p. 696-700.

1661 185 112. Halicz, 12 września 1661. Laudum sejmiku halickiego deputackiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemi halickiej i powiatów do niej należących zjechawszy się na dzień dwunasty miesiąca sierpnia (sic) roku teraźniejszego do Halicza na sejmik electionis deputata prawem pospolitem naznaczony, akomodując się inten­tioni publicae ziemie naszej halickiej necessitati, naprzód obraliśmy sobie zgodnie za deputata na Trybunał generalny lubelski JO. książęcia IMć Michała Czartoryskiego wojewodę wo­łyńskiego. 2. A że względem niewystawienia z druku konstitucyej pro termino sejmiku relationis do aktu teraźniejszego sejmiku pro meliori informatione we wszystkiem niemal suspenzę sobie uczyniliśmy byli, tedy za przyniesieniem drukowanych już konstytucyi z przeszłego blisko sejmu na sejmik teraźniejszy iż constat, że niektóre przeciwko prawu pospolitemu i wolnościom naszym szlacheckim stanęły puncta, tedy na nie w kole naszem protestując się wszyscy i one inwalidując, te solennem manifestationem zanosimy, a mianowicie w punkcie alienationis bonorum Reipublicae generaliter omnium in haereditatem osobom niektórym na teraźniejszym sejmie obróconych, co posłowie nasi inhaerendo instrukcyej od nas sobie danej na sejm z in­szymi pany posłami przez protestacyą tak w senacie jako w grodzie warszawskim uczynioną reprobarunt. Której i my insistendo nie tylko na teraźniejszym sejmiku protestamur, ale i pro­testacyą rękami naszemi podpisaną do akt grodzkich halickich przez marszałka koła naszego podajemy. Więc i w inszych punktach, które prawo pospolite z nachyleniem wolności naszych znoszą albo praeter intentionem et sensum Reipublicae uczynione albo odmienione lubo pry­watnymi uniwersałami cum confusione publicorum statuum reformowane zostawały abo zostają, cavendo aby na potem takowe abo tym podobne cum praeiudicio praw i wolności naszych nie najdowały się inconvenientia, czego wszystkiego na przyszłym da Bóg sejmie domówić się, kto by był przyczyną wymacać zostawujemy reserwę strzeż Boże jakiej waryacyej albo defektu mianowicie w prowentach publicznych, że to non nostra culpa ale turbulenta inusitata variatione praw stało się. 3. Więc że cztery pobory przez konstytucyą na komisyą lwowską wnieść Rzpta iniunxit wszystkim województwom, których jeszcze ziemia nasza nie wydała, tedy nie chcąc w tem deesse intentioni et necessitati Reipublicae naznaczamy czas ab actu sejmiku teraźniejszego niedziel cztery, iż te pobory cztery podług poślednich kwitów poborowych in spatio czterech niedziel do rąk IMci p. Gabryela Silnickiego łowczego lwowskiego poborcę naszego oddawane być mają, któremu od kwitu groszy dwanaście naznaczamy. Po temże wydaniu czterech poborów drugie dwanaście podymnego na dwie racie przez konstytucyą mianowane, t. j. jedne pro die decima quinta mensis Aprilis anni millesimi sexcentesimi sexagesimi secundi, drugą pro die decima quinta mensis Octobris anni millesimi sexcentesimi sexagesimi secundi także do rąk IMci p. Kunaszewskiego oddawane być mają, który to p. Kunaszewski z pozwolonego sobie od kwitu po dwudziestu czterech groszy solarium zł. czterysta na restauracyą ksiąg ziemskich oddać będzie powinien. 4. Nadtoż na tym sejmiku electionis deputata, jako zwyczaj niesie, administrator czopo­wego i prasołki ziemie naszej z przeszłego roku administracyej słuszną uczynił calculationem, onego z zapłacenia sumy czterech tysięcy na przeszły rok służącej kwitujemy. 1 Ob. Nr. następujący Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 24

1661 112 5. A iż na ten rok tenże mianowany administrator IMć p. Stanisław Jastrzębski wojski ziemie halickiej swoję obtulit operam i jeszcze wyższą tego prowentu uczynił aukcyą, a to tak iż co pierwej cztery tylko dawał tysiące teraz ośm set zł. nad cztery tysiące dać submituje, tedy ad submissionem talem IMci my wszyscy zgodnie a die decima quinta praesentis do roku czopowego i prasułki administracyą za cztery tysiące i ośm set zł. puściliśmy, salva defalcata strzeż Boże nieprzyjaciela koronnego, powietrza et id genus cum evictione generali od skarbu koronnego. Chcąc to jednak mieć po IMci, aby żadnej aukcyej prasołki z uciążeniem poddanych naszych nie czynił i kwitów ze sto nie odmieniał, ale za jednym kwitem, jako zwyczaj niesie odmyciwszy po groszy dwunastu od woza jednego żeby wolno do roku chodzić i gościć pod­danym naszym. Wczem jeśliby jaka pokazała się przez substitutów aggrawacya, za niedosyć uczynieniem decuplam podpadać będzie powinien refusionem. 6. Ponieważ jednak tak publiczne całej Rzptej jako ziemie naszej i powiatów potrzeby, mianowicie in conservatione fortec iustum exigunt inpendium, z tych pięciu tysięcy bez dwóch set zł. na praesidium zamku halickiego dwa tysiąca zł. p. do rąk IMci p. starosty halickiego abo IMci na to ordynowanego substytuta na praesidium trembowelskiego zamku zł. sześć set, IMci p. sędziemu naszemu ziemskiemu halickiemu zł. dwieście pożyczanych, IMci p. Gabryelowi Silnickiemu na przeszłym sejmiku relationis naznaczony tysiąc zł., IMci p. Janowi Stanisławowi Jastrzębskiemu wojskiemu halickiemu podług assekuracyej z sejmiku anni millesimi sexcentesimi sexagesimi danej florenów dziewięć set ośmdziesiąt sześć wydać naznaczamy, obiecując to przyjąć in rationibus; ostatek zaś na dalsze potrzeby zachowując, cavendo tego, aby ten pro­went na żadne w dalszym czasie nie obracał się largitiones ale necessitatibus ziemie naszej in casum zachowany był. 7. A iź ex remissa sądu trybunału powiatowego ad decisionem koła naszego przyszła sprawa z niektórymi powiatu trembowelskiego obywatelami penitus zniszczonego o nieoddanie ex impedimento hostilitatis anno millesimo sexcentesimo quadragesimo nono podymnego, jako o tem requisitio iuridica et revisio bonorum docet, na co iurament nakazany, tedy iż mało co z tej przysięgi obvenitur, bo rzadko komu jeśli z której przysięgać majętności że bona devastata, przez co compati raczej quam urgere juramentum zdało się, tedy nomine totius conventus tym wszystkim przysięga odpuszczona być deklaruje się. 8. A że delatum in consensu nostro, iż panowie skarbowi administratorowie nad prawo dawne i świeże cum praeiudicio bonorum haereditariorum przykomorki nowe sobie w dobrach i wsiach dziedzicznych wymyślają i exakcye stanowią, przeto takowym jako violatoribus legum resistere iniuriatis et iniuriandis moc dajemy i te exakcye prawu przeciwne laudo nostro praesenti per legem novellam approbato znosimy. To tedy laudum zgodnie od nas postanowione i utwierdzone IMć p. marszałek podpisawszy ręką swą przy pieczęci do ksiąg grodzkich ha­lickich poda. Działo się w Haliczu die duodecima Septembris anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo primo. Piotr Felician Telephus marszałek koła rycerskiego sejmiku haickiej ziemie. Castr. Hal. Rel. 152 p. 800-803.

113-114 1661 187 113. Halicz, 12 września 1661. Ziemianie haliccy na sejmiku halickim zgromadzeni zakładają protest przeciwko uchwale sejmowej dotyczącej alienacyi dóbr Rzptej. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i wszyscy obywatele ziemie halickiej powiatów trembowelskiego, kołomyjskiego na sejmik electionis deputata dnia dzisiejszego dwunastego września roku 1661 do Halicza na miejsce consultom naszym zwyczajne zgromadzeni, jako skoro z przeszłego sejmu konstytucye dziś nam za staraniem urzędu naszego grodzkiego z War­szawy nadniesione przeczytaliśmy, zarazem inhaerendo protestacyej na sejmie przez IM pp. po­słów naszych i województwa krakowskiego w grodzie warszawskim uczynionej, że nie podług instrukcyej J. Kr. Mci na sejmiki sejmowe i naszej IMciom pp. posłom na sejm de non alienandis bonis Reipublicae dannej przeciwne i nie zezwolone in volumen legum weszło prawo protestamur generice na wszystkie avulsiones et alienationes bonorum Reipublicae et variationes proficuarum constitutionum przez uniwersały różne z kancelaryej J. Kr. Mci wydane intercessas i te cum variationibus jako praeiudiciosas prawu pospolitemu declaramus i na sejmie da Bóg przyszłym domówić się pollicemur, aby jako nieważne alienationes et avulsiones ex volumine legum eliminować i takowe variationes prawem obostrzone były. O co iterato protestando na tę naszą protestacyą podpisując się i tę protestacyą IMci p. marszałkowi naszemu do akt grodz­kich halickich podać zleciliśmy. Michał Czatoryski wojewoda wołyński, Jan Potocki na Potoku, Stanisław Głowiński sędzia ziemi halickiej, Krzysztof Strzemeski P. H., Mikołaj Truskolaski miecznik ziemi lwowski, Jan Stanisław Jastrzębski wojski P. O. halicki, Walenty Kalinowski, Stanisław Kuropatwa, Stefan Babski pisarz grodzki trembowelski, W. Baworowski, Wojciech Dąmbrowski, Szymon Tuczyński, Mikołaj Kunaszewski K. Z. H., Aleksander Stoiński, Jan Więckowski komornik ziemi halickiej, Jan Skopowski, Michał Ciekliński, Marcin Bystrzejowski wójt halicki, Jakób Łabęcki, Samuel Kropiwnicki, Paweł Brzeziński, Piotr Michał Stoiński, Stanisław Sulima Zalewski, Marcin Marsiawski, Wojciech Reklowski, Jan Rakowski, Mikołaj Zaleski, Grzegorz Przyłuski wojski czerwonogrodzki, Zbigniew Chomętowski, Remian Chomę-towski, Jan Dąbrowski, Adam Kurdwanowski, Franciszek Prostynski, Maciej Rakowski podstoli nowogrodzki, Stanisław Dąmbski, Stanisław Rzeczkowski, Stanisław Chojnacki, Jan z Suczkowic Kmita, Piotr z Myśliszewic Myśliszewski, Alexander Stoiński, Jan Kurdwanowski podstarości grodzki halicki, Paweł Bronowski, Jerzy Mrozowicki z Mrozowic pisarz ziemski halicki sekre­tarz J. Kr. Mci. Castr. Hal. Rel. 152 p. 803-804. 114. Halicz, 3 lutego 1662. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada, dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemi halickiej na dzień dzisiejszy do Halicza na kontynuacyą sejmiku przedsejmowego od nas za uniwersałem J. Kr. Mci p. n. m.1 die vigesima tertia tegoż miesiąca zaczętego zjechawszy się, takową zgodną postanowiliśmy 1 Castr. Hal. 153 p. 995. Orędzie króla.

188 1662 114-115 uchwałę, stosując się do instrukcyi J. Kr. Mci p. n. m., zwłaszcza in tam urgenti Reipublicae necessitate, gdy wojsko J. Kr. Mci i Rzptej dobrze zasłużonych nie może odebrać zasług, dwa­naście podymnych salvis abiuratis, jako pierwej, już nie na dwie racye, ale oraz durantibus comitiis wydać uchwaliliśmy. Których dwanaście podymnych exakcya zaczynać się ma decima Februarii a kończyć się ma sexta Martii cum abiuratis desolatorum. Od których abjurat gród nie ma więcej tylko pięć groszy brać. 2. Obraliśmy za poborcę IMć p. Mikołaja Kunaszewskiego komornika ziemskiego ha­lickiego, który według kwitów poślednich te podymnych dwanaście razem odbierać będzie; onemu względem kwitowego pozwoliliśmy brać po złotemu, tak jednak, aby onemu ośmnaście groszy in recompensam laboris poszło, residuum zaś dwanaście groszy powinien oddać do rąk IMci p. Gabryela Sienickiego łowczego lwowskiego poborcy przeszłego in supplementum sze­ściuset pięćdziesiąt zł., które za konsensem naszym na sejmiku teraźniejszym wydał z pierw­szych podymnych na ukontentowanie IMć pp. posłów wojskowych. A te wybrane przez IMci poborcę dwanaście podymnych secundum mentem pierwszego laudum naszego, nie do skarbu ani na żadne asygnacye skarbowe, ale według dyspozycyej sejmu da Pan Bóg przyszłego któ­remu pułkowi naznaczane będą oddać i odliczyć powinien będzie IMć p. poborca nasz. 3. Więc że WIMć p. Andrzej z Potoka Potocki halicki, kołomyjski leżajski starosta jako per constitutionem komisarzem naznaczony, tak i od nas na przeszłym relationis sejmiku upro­szony, że się tego ciężaru i teraz podjął ex vi przeszłego laudum usilnie prośbami effecimus, w tym tedy punkcie IMć p. poborca nasz respektem IMci p. komisarza naszego referować się ma do przeszłego sejmiku relationis. 4. Z wielkim niewczasem ziemi naszej być to musi, a za ostatnim prawie ubogich pod­danych zniszczeniem, iź ludzi swawolnych niemałe po dobrach szlacheckich włóczą się kupy, tak tedy mieć chcemy, iż kiedy która chorągiew dać sprawy o sobie nie będzie umiała i listu przypowiednego nie pokaże tedy jako swawolnych za uniwersałem WWIMć p. podkomorzego halickiego albo IMć p. starosty znosić, uti publicae securitatis violatores, wolno będzie. Które to nasze zgodne laudum, causa publici boni namówione, zleciliśmy IMci p. marszałkowi koła naszego przepisawszy i zapieczętowawszy do grodu podać. Działo się w Haliczu tertia Februarii 1662. Jan Potocki marszałek sejmiku halickiego. Castr. Tremb. Fragm. 229 p. 173-175, tudzież Ibid. p. 177—179. 115. Halicz, 4 lutego 1662. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. My dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo województwa ruskiego ziemie halickiej z powiatami do niej należącymi, za uniwersałami J. Kr. Mci p. n. m. sejm dwuniedzielny war­szawski poprzedzającemi Zjachawszy się na sejmik dnia 23 miesiąca stycznia tu w Haliczu na miejsce sejmikom odprawującym się z przodków naszych zwyczajne z powinną do nas wiernych poddanych rewerencyą posła J. Kr. Mci p. n. m., przyjąwszy instrukcyej do nas przysłanej wy­słuchawszy, te niżej opisane artykuły na desideria od J. Kr. Mci amore pacificandae patriae et studio boni publici promovendi postanowiliśmy zlecając to IMciom pp. posłom e medio nostri obranym WIMci p. Andrzejowi z Potoka Potockiemu halickiemu, kołomyjskiemu, leżajskiemu etc. staroście, IMci p. Wojciechowi Dominikowi Bieniewskiemu podczaszemu halickiemu, IMć

1662 189 p. Janowi na Potoku i Buczaczu Potockiemu wojewodzicowi bracławskiemu, IMci p. Janowi Stanisławowi Jastrzębskiemu wojskiemu i pisarzowi grodzkiemu halickiemu, IMci p. Piotrowi Felicjanowi Telefusowi rotmistrzowi J. Kr. Mci, IMci p. Hieronimowi Kuropatnickiemu negotium tractandi. 2. Już to trzynasty rok szczęśliwego panowania J. Kr. Mci p. n. m. niebo łaskawe toczy, jako za odwagą pańskiego zdrowia ta Rzpta od wszystkich postronnych i nieprzyjaznych narodów osądzona na zginienie, tymże, którzy ją rujnowali est formidabilis. Sama teraźniejsza J. Kr. Mci p. n. m. gloriosa apud omnem posteritatem expedycya, odebrana z rąk nieprzyjaciel­skich W. Księstwa Litewskiego stolica ojcowskie wystawia na widok światu o tej Rzpltej pieczo-łowanie. Powinne tedy majestatowi najjaśniejszemu J. Kr. Mci p. n. m. za tę ojcowską sollicitudinem oddadzą podziękowanie IMć pp. posłowie nasi życząc, aby J. Kr. Mć p. n. m. aequare mógł wiekiem najjaśniejszego Zygmunta Pana ojca swego, którego już gloriosis aequavit triumphis. 3. Patrzy na to nietylko świat polski ale całe septentrio, jako codzienną pracą fatygami około dobra pospolitego JWIMci pp. hetmani koronni florent dexteritate dies et noctes impendunt; te aby zalecone były najjaśniejszemu majestatowi J. Kr. Mci i Rzptej quanto dexterius fraterne to IMć pp. posłom zlecamy i prosimy. Expensa zasię na potrzeby Rzptej erogowane aby effectualiter oddane były et in posterum aby Rzpta recempensam expensarum JW. pp. het­manom ex proventibus Regni certam et effectivam obmyśliła omnibus rationibus et dexteritate starać się o to będą, ponieważ wiele na tem całości Rzptej należy. 4. Zlecamy IMciom pp. posłom naszym, aby do żadnych traktowania materyi nie przy­stępowali, tylko do tych, które są przez instrukcyą na sejmiku naszym proponowane, tego quam dexterrime przestrzegając, aby te negotia Reipublicae w samej tylko poselskiej izbie a potem w senacie a nie po klasztorach ani sessyach prywatnych traktowane były, w czem fide, honore et conscientia IMciów pp. posłów naszych obowiązujemy. 5. Alienatio bonorum regalium ponieważ annihilat bona terrestria, a ta że przeciwko wyraźnej instrukcyej J. Kr. Mci na sejmiki przeszłego sejmu wydanej et ultra mentem Reipublicae, jako o tem protestacye zaszły stanęła, ante omnia IMć pp. posłowie nasi nie przystępując do żadnej materyej, aż ta konstytucya totaliter annihilowana będzie i aby in posterum takowych mankamentów nie było omnes rationes instabunt pp. posłowie nasi. 6. A że primarie zapłata wojsku J. Kr. Mci na teraźniejszym sejmie od stanów koron­nych traktowana być powinna, tedy IMć pp. posłowie nasi znosić się mają ze wszystkiemi Sta­nami Rzptej do zapłacenia krwawych zasług wojsku J. Kr. Mci. 7. Edocta tot damnorum documentis Respublica jako sine ordine satisfactionis przez ten czas ardentis belli enervatae sunt substancye szlacheckie i ubogich poddanych nullo fructu Reipublicae przez ustawiczne kontrybucye a to propter discordiam i skarbowem mimo intencyą Rzptej szafowaniem, w czem wojska J. Kr. Mci nie mogły należytych i krwawych otrzymać zasług, Rzpta za się zostaje exhausta, ponieważ tedy ordo est anima rerum i niepodobna aby się kiedy Rzpta eliberować mogła ab hoc onere sine pecunia et ordine satisfactionis, tedy IMć pp. posłowie nasi obmyśliwszy cum Republica satysfakcyą ad ordinem satisfactionis talem przy­stąpią, t. j. aby województwa i ziemie ducta proportione et qualitate każdy przez się dług woj­skowy wypłacał, do czego nullo modo et colore aby skarb nie interesował się, IMć pp. posłowie nasi instabunt. Co aby do prędszego efektu quanto exquisitius przyszło o sądy trybunalskie po województwach i ziemiach per constitutionem starać się będą. Do których sądów obrani na sejmikach relationis pp. deputaci sprawy skarbowe praerio iuramento iuxta rotham Trybunału radomskiego (po którym cale nic) województwa i ziemie swoje sądzić mają. 8. Należy vel maxime do zapłacenia długu wojskowego optima komisyej constitutio, usilnie się tedy IMć pp. posłowie starać będą, aby IMć p. komisarze tak z senatu jako i z izby poselskiej deputowani byli do IMciów pp. hetmanów po czterech per electionem nie przez po-

1662 115 dawanie p. marszałka poselskiego i aby auctoritas tejże komissyej cum securitate lege circumscripta była, na której każdy ukrzywdzony sprawiedliwość dochodzić by mógł. Także assygnacye secundum rationes długu wojskowego in quantitatem sum po województwach i ziemiach wynaleść mają. 9. A gdy wojska J. Kr. Mci za krwawe zasługi swoje odniosą satysfakcyą, aby Rzpta certum numerum secundum quantitatem proventuum Rzptej i kwarty wojsko redukowała tak jednak, aby ad omnem necessitatem wszystkie województwa i powiaty viritim opanowały się pospolitem ruszeniem iuxta facultates starać się o to IMci pp. posłowie będą. Także regimenty cudzoziemskie aby zmniejszone były expedit Reipublicae trzysta najwięcej w sobie mając ludzi, oficyerowie zasię szlachta bene possessionati być mają pilnemu staraniu IMciom pp. po­ słom naszym zlecamy. 10. Niemała i stąd do zapłaty wojsk J. Kr. Mci pieniędzy aukcya przypaść by mogła, gdyby rationem na sejmie zaraz przyszłym tak Ormianie jako innego narodu ludzie nowo no­bilitowani sami przez się a nie przez skarb słuszną racyą i rachunek uczynili, prawdziwym to komprobując dokumentem, gdzie komu i na co wydali te pieniądze, które ad necessitatem Rzptej inferre mieli, także i z tych Ormian i Żydów, którzy przeciw prawu cła i myta koronne trzy­mali. Niemniejszaby też aukcya przypaść miała, gdy sami przez się a nie przez skarb od czasu administracyi swojej rachunek uczynią. A tych ceł aby nie trzymali amplius jeno szlachcie bene possesionatis per plus offerentiam konferowano było na sejmiku i żeby na tych miejscach wybierane były cła, gdzie targi i jarmarki odprawują się, a nie promiscue po wsiach, gorącą wniosą IMcie pp. posłowie nasi instancyą. 11. Kwarty nowo lustrowanej aby IMć pp. lustratorowie aukcyą et quantitatem ante omnia Rzptej pokazali instabunt IMci pp. posłowie a to dlatego, aby Rzpta informata została, wiele na artyleryą obrócić się ma, wiele zaś na zapłatę wojsk J. Kr. Mci zostaje. 12. Wieleby stąd do zapłaty wojsk J. Kr. Mci wykrzyć się mogło, gdy Rzpta extraordynaryjnym expensom zabieży, jako to na mniej potrzebne legacye, rezidencye, insze nad potrzeby Rzptej roschody. Jeśliby tedy kładł to skarb in rationibus, przyjmować skarbowi i owszem omni dexteritate starać się o to będą, aby i na takie legacye które ex consensu ordinum bywają proportionatam według dawnych regestrów skarb sumę dawał. 13. Siła i przez to decedit z skarbu Rzptej kiedy IMć pp. deputowani ad excipiendas rationes od skarbu ultra mentem Rzptej anticipando kwity generalne rationes podpisują. Zaczem aby tego więcej nie było cum detrimento Rzptej lege cavebunt cum ordinibus regni IMć pp. posłowie nasi in quantumby Rzpta potrzebowała tego, aby ci IMcie, którzy się podpisowali ra­tionem Rzptej dali, w tem do woli Rzptej stosować się będą. 14. Niemniej przez to skarb Rzptej szwankować musi (jako evidentissimis et palpabilibus jesteśmy edocti documentis) kiedy IMć p. podskarbi curam skarbu koronnego commisit extraneis, przez których cokolwiek Rzpta tak in auctione szelągów nad wolą Rzptej wybitych jako też w wykupieniu srebra i złota z Korony ma IMć p. podskarbi rationem iustam Rzptej uczynić i damna compensare instabunt IMci pp. posłowie nasi. Proponowane dochody i statum praesentem J. Kr. Mci ojcowskiej łasce i respektowi IMć pp. posłowie nasi subiicient. 15. Securitatem postpositam przeciwko werbunkom naszym, które ultra scitum J. Kr. Mci p. n. m. nie mając listów przypowiednych depopulantur Rempublicam inaczej tueri nie mo­żemy, jeno innixi viribus antiquis ktoby listu przypowiednego nie miał, vires opponere. 16. Desideria wojska J. Kr. Mci p n. m. z prawem się koronnem zgadzające IMć pp. posłowie powinni będą promowować aby i prawa dawne in suo vigore zostawały i wojsko in eisdem ukontentowane być mogło. 17. Z ceł wodnych i lądowych jako się skarb Rzptej submittował, iż z nich do roku miało kilka milionów accedere Reipublicae, oprócz długu książęciu IMci kurfirsztowi branden-

1662 191 burskiemu winnego, upomną się IMci pp. posłowie nasi, aby skarb perceptorum emolumentorum reddat rationem. A in quantumby parvus aut nullus fructus był Rzptej, z tego summa zaś de facto pokazuje się aggravatio, tedy nie pozwolą na to IMć pp. posłowie, aby cło generalne miało amplius currere osobliwie lądowe. 18. Consilia extraneorum jako też residencye u różnych panów tychże infra statum equestrem będących, (co jest summa ojczyzny tej indignitas) jako są Rzptej perniciosissimae statu rerum praesentium patuit; przeto aby rezydentów z Korony przy panach postronnych i od postronnych panów w Koronie naszej nie było IMci pp. posłowie nasi cum statibus Rei­publicae lege cavebunt. Także i legacye aby postronni nie odprawowali ciż IMci pp. posłowie nasi providebunt. 19. Ponieważ po tak wielu sejmach ordines regni conqueruntur, że przeczytanych przed majestatem J. Kr. Mci konstytucyi częsta argumentacya częstsza jednak diminutio obstantibus protestationibus staje się, przeto żeby takim występkom zabieżeć się mogło, któremuby z pp. marszałków i deputatów circa recentem protestationem zadano było, aby takowy p. marszałek z deputatami swymi w trybunale koronnym ex officio suo specialis regestri sprawował się ad cuiusvis instantiam IMci pp. posłowie upomną się. 20. Rady cudzoziemskie ad quantam necessitatem Rzptą przywiedli, ob non residentiam IMciów pp. senatorów edocta statu praesenti Rzpta, aby tedy sub privatione dignitatis (co pro indubitato vacante censendum) IMci pp. senatorowie residencye te odprawowali, meliorationem innovandae legis IMć pp. posłowie otrzymają. A każdy z IMciów pp. senatorów votum swoje popisować powinien ut pateant Reipublicae rationes Senatus consultorum. 21. A źe przeciwko deklaracyej dekret komissyej lwowskiej in aggravationem summae jest ferowany instabunt summopere IMci pp. posłowie nasi aby był kassowany. 22. Rozgraniczenie województw ruskiego z wołyńskiem videtur convellere mutuam mieszkających in confiniis tych województw pacem do tego, że in absentia posłów ruskich na przeszłym sejmie ta konstytucya stanęła, procurabunt IMć pp. posłowie nasi, aby były autho­ritate praesentis conventus jako nociva obywatelom annihilowana. 23. Non postremo loco in consideratione Rzptej być ma i stąd się sprawić może, wielom i wielu wypłacać ma, aby komput wojska ręką JWIMć p. wojewody krakowskiego hetmana w. koronnego podpisany a IMci p. podkomorzemu pomorskiemu oddany, upomną się IMć pp. posłowie nasi, ponieważ wiele po tym kompucie podpisanym namnożyło się zaciągów i regimentów cudzoziemskich, które aby zmnieszone i najwięcej w sobie 300 ludzi miały a szlachcie bene possessionatis w komendę oddane były powtórnie zlecamy IMciom pp. posłom naszym. Co IMć pp. posłowie expostulabunt z wojskiem J. Kr. Mci, aby zachowany był porządek, a ci nie należeli do płaty, którzy w okazyach wojennych nie byli, chlebami na ten czas pobocznymi bawiąc się, zniosą się serio z IMciami pp. posłami wojskowymi na sejmie IMć pp. posłowie nasi. 24. Pamiętno nam jest dobrze, iż na przeszłym sejmie, lubo za różnymi wielkie wojska J. Kr. Mci czyniły instancye, żadnemu Rzpta na nobilitacyą pozwolić nie chciała, zaczem i Pio­trowiczów cum contradictione nobilitowanych et contra sensum totius Reipublicae do tego klej­notu złotej wolności przypuszczonych pro iisdem ignobilibus jako byli aby in posterum miano starać się powinni IMcie pp. posłowie nasi. 25. Zawsze ojczyzna nasza upokorzonym łaskawość swoją zwykła oświadczać, tej aby IMci p. Hieronimowi Radziejowskiemu niegdy Podkanclerzemu koronnemu udzieliła upraszać będą IMć pp. posłowie nasi. 26. Takowąż instancyą za IMcią p. Stanisławem chorążym halickim wniosą do Stanów koronnych IMć pp. posłowie, fundując się na łaskawej wszystkim amnistyej, zwłaszcza gdy kosztem niemałym chorągwie na usłudze tej Rzptej stawia.

1662 115-116 27. Te tedy wszystkie artykuły nasze i inne desideria i instancye do przyszłego da Bóg walnego sześćniedzielnego zachowawszy sejmu, mając sobie od nas zlecone, IMć pp. posłowie nasi pilnego starania przyłożą, aby skutek swój wzięły, niemniej cale przestrzegając na tamtem świątobliwem wolności naszych miejscu, aby nic prawu pospolitemu nie ubliżono. A na ten czas podpisane ręką IMci p. marszałka koła naszego do akt grodzkich halickich według zwy­czaju podane mają być. Działo się w Haliczu die tertia Februarii anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo secundo. Jan Potocki na Potoku marszałek koła rycerskiego. Castr. Hal. Rel. 153 p. 1021—1029. 116. Halicz, 5 czerwca 1662. Laudum sejmiku halickiego relacyjnego. 1. My dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemie halickiej i powiatów jej zjechawszy się na dzień piąty miesiąca czerwca do Halicza na sejmik relacyjny, nań przez IMć pp. posłów naszych relacyą transactionis sejmu świeżo przeszłego w Warszawie odprawują-cego się czyniących zgromadzeni, jako spólnej ojczyzny synowie życzliwi do spólnej jej konserwacyej concurrere zwykliśmy. Stosując się tedy do sancita J. Kr. Mci p. n. m. et mentem Reipublicae omniumque ordinum consensum, nie ubliżając konstytucyom, lubo z relacyi tylko IMciów pp. posłów naszych nam1 cognitis a specialiter do instruktarza subsidii Reipublicae generalis contributionis lubo barzo ciężko na nas in quotidianis periculis versantes, jednak ne2 deesse videamur in hoc calamitoso Reipublicae statu, tenże instruktarz iuxta contenta onego cale przyjmujemy i modum sancitae contributionis na się bierzemy. 2. A że o innych konstytucyach dotąd nie jesteśmy informati, to sobie hoc praesenti laudo pollicemur, że jeśliby co tanti momenti u nich się znajdowało, coby exediret congressum nostrum omnium, tedy za innotescencyą sądu trybunału naszego skarbowego halickiego sub modo continuationis tego dzisiejszgo zjazdu naszego na dzień innotescencyą wyrażony zjawić do Halicza deklarujemy i dalsze, byłaliby tego potrzeba, formare laudi contenta. Że tedy IMć pp. posłowie nasi, nie mogąc się po odprawieniu świeżo przeszłego sejmu w Warszawie, do­czekać konstytucyej, musieli bez nich do nas powrócić, tedy nam to deklarowali, że jeśliby immutatio jaka dokonała się w konstytucyach niżeli na sejmie umówiono i przyczyniono było... będą ze wszystkimi innymi forma protestari a na przyszłym da Pan Bóg sejmiku sejmowym włożymy to w instrukcyą IMciom pp. posłom naszym, aby ni do czego nie przy­stępowali, ażby wprzód prawo stanęło o tem, aby IMć p. marszałek izby poselskiej intra decursum unius septimanae po konkluzyej sejmu miał w druku gotową konstytucyą i onę każdej ziemi posłowi wydał, albo też przez swego posłańca na sejmik relationis wcześnie przysłał sub poenis arbitrariis in iudicio tribunalitio inter causas officii vindicandis peremptorie. 3. Ponieważ nam IMć pp. posłowie nasi detulerunt to, że kwit dany jest IMci p. pod­ skarbiemu koronnemu z podpisem IMci p. marszałka izby poselskiej salva confrontatione dys- trybuty z komputem wojskowym et importatione specificatarum summarum, tedy upraszamy WIMć p. komisarza naszego, aby temu na przyszłej komissyej serio invigilet. 1 ram H. 2 de H.

1662 193 4. A chcąc my jako najprędzej dać sukkurs periclitanti patriae podatki niżej wyrażone subsidii charitativi, posyłamy zaraz z koła naszego do IMci księdza episkopa lwowskiego z prośbą naszą, aby stosując się ad mentem Reipublicae i do instruktarza subdelegatów swoich do popisowania ludzi ritus graeci, którymi ziemia nasza z powiatami swymi osadzona jest, absque omni mora przysyłał. A in quantumby tak prędko, jako res postulat, JWielebny ksiądz episkop lwowski nie zesłał, tedy haeres bonorum albo quovis iuris titulo possessor popis i ra­ chunek takowy przez urzędnika albo sługę swego z przysiężnym odprawi, eo praecustodito, by ten sługa albo possessor bonorum wprzód w trybunale ziemskim 1 corporale iuramentum super fidelem inscriptionem według formy juramentu w instruktarzu wyrażonej. A gdzieby się w miastach i miasteczkach lubo we wsiach katolicy znajdowali, tych a loci ordinario delegati z dziedzicem albo jego possessorem dóbr albo factorem zniosszy się conscribere mają, jako o tem fusius instruktarz obloquitur, do którego in toto referujemy się. 5. Popis jednak slachecki lubo wraz odprawią IMci pp. subdelegaci a loci ordinario będą powinni, jednak podatku tego charitativi subsidii IMć p. exactor urgere instanter nie ma, aż deklaracya przez uniwersały IMciów pp. sądowych trybunału fisci, że wszystkie wojewódz­twa górniejsze od głów szlacheckich płacą to subsidium charitativum zajdzie. Za takowymi tedy uniwersałami IMciów pp. sądowych, którzy te uniwersały swoje tenentur ex vi submissionis sue do grodu halickiego, trembowelskiego podać także i do Kołomyi jako najprędzej podług popisu IMć p. bracia a personis suis et nobilium famulantium quamprimum do IMć p. egzaktora naszego oddać, tak aby in tempore IMć p. egzaktor ten podatek na komissyą mógł oportune importare. 6. Tego podatku egzekutorem unanimi voto uprosiliśmy IMć p. Mikołaja Truskolaskiego miecznika lwowskiego fidei et integritatis ziemi naszej tam cognitae quam etiam saepissime approbatae virum, któremu to praesenti laudo declaramur, że powinną kontrybucyą tych pie­niędzy dalej Lwowa nieść niepowinien, według konstytucyej, w czem upraszamy IMci p. An­drzeja Potockiego halickiego, kołomyjskiego, leżajskiego starostę komisarza naszego konstytu­cyami naznaczonego i od nas teraz iterato uproszonego, aby pilne miał staranie, jakoby te pieniądze dalej Lwowa nie były wiezione. Jako i o to gorąco upraszamy i onego w tem fidem oneramus, aby temi pieniądzmi ad proportionem innych województw w wydawaniu miarkował, a in quantumby WIMci p. komisarz nasz tego efficere nie mógł i dalej przyszłoby pieniądze wieść, tedy laudo praesenti koszt IMć p. poborce naszego documentaliter pokazany nagrodzić asekurujemy z przyszłego czopowego, do wybierania zaś tych podatków IMć p. exaktor po­winien dwóch sukkolektorów mieć juratos et bene possessionatos w Haliczu a trzeciego w Trębowli, co servato ordine, aby jeden od halickiego powiatu, drugi od kołomyjskiego od­bierał takowe podatki. 7. Ażeby retenta et retentores takowego podatku ob dilatam executionem szkody jakiej ojczyźnie nie przynieśli, ordynujemy w ziemi naszej trybunał sądów causarum fisci tak teraźniejszych jako i dawniejszych podatków i czopowego, do którego sądzenia przy sądzie naszym ziemskim halickim i urzędach grodzkich i trembowelskim, obieramy sędziów w ziemi naszej z powiatu halickiego IMć p. Alexandra Kurdwanowskiego podstolego halickiego i IMć p. Łukasza Krzykowskiego, z powiatu trembowelskiego IMć p. Mikołaja Baworowskiego, IMć p. Zbigniewa Chomentowskiego, IMć p. Dambrawskiego, którzy IMć ad praesens electi pro die vigesima sexta Junii anni praesentis Zjachawszy się do Halicza praevio iuramento według pier­ wszego w ziemi naszej takowego trybunału roty iurysdykcyą fundować i zacząć powinni będą sądy swe, na które iuxta cadentiam zjeżdżać sub poenis iudicii arbitrariis każdy z IMciów po­ winien będzie, exceptis legalibus impedimentis. 1 brakuje półtora wiersza. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 25

1662 116 8. A że nam to z relacyi IMciów pp. posłów constat, że za zgodą stanów Rzptej wy­płacenie podatków Rzptej sejmu anni millesimi sexcentesimi sexagesimi primi naznaczonych na ratę trzecią przychodzących odłożone jest ad Octobrem anni praesentis według czasu w tejże konstytucyej opisanego, którą ratę ziemia nasza oraz z marcową wybrać IMci p. poborcy swemu zleciła i wydała, tedy IMć p. Kunaszowski poborca nasz wybierania tych dwunastu podymnych wybranych rachunek tam Trybunałowi powiatowemu oddawszy, sumę z tych sześciu podym­nych wybraną na komisyą lwowską odwiozą. A octobrową ratę drugie sześcioro podymne facta simili calculatione ziemi naszej na sądach skarbowych oddać i ad sequestrum iudicii terrestris za kwitem IMciów zapłaci, która suma do sądu ziemskiego sequestro oddana na dalsze tej ziemie naszej subsidia zostawować będzie, ani za żadnemi assygnacyami skarbowemi płacona być może, chyba ex dispositione sejmiku naszego deputackiego. 9. Więc iż zaszedł dekret komissyej lwowskiej na jednego z IMciów pp. posłów naszych, że mu kazano defekta dziesiątka podymnego przez niegoż wybranego iure vindicare w grodach ziemi naszej halickiej, żeśmy tedy trybunał formowali skarbowy, przeto in eodem iudicio tri -bunalitio fisci terrae Haliciensis IMci p. poborcy naszemu praevio wprzód iuramento et calcu­latione facta ten dekret in executionem przywodzić będzie wolno kiedyby widział defecta, eo praecustodito, iż tych defektów, in quantumby się jakie pokazały ex decisione sądu ob intervenientiam podatku teraźniejszego subsidii charitativi, żaden z retentorów wydawać nie będą powinni, non nisi in Novembre anni praesentis, aby wcześnie przez IMciów pp. poborców na trzecią ratę według czasu w konstytucyi naznaczonego mogli do skarbu importari IMć pp. poborcy, jednak od kwitu nomine salarii plus requirere nad dwadzieścia groszy nie będą powinni. 10. Mając in consideratione jak antiquitatuum domuum nostrarum et dispositionum variarum fulcra księgi ziemskie halickie, na których korekturę pewną sumę IMci p. pisarzowi ziemskiemu pozwolono a dotąd ne ingressum quidem do tej korektury widzimy, tedy IMć pmarszałek teraźniejszego sejmiku naszego listem swoim ma zagrzać IMci p. pisarza ziemskiego halickiego, aby sub officio et submissionis suae attendat a księgi korygował, albo pewną kwotę się na to odebraną wrócił. In quantumby tego utrumque renueret, tedy praesenti laudo assignamus, aby się przed sądem skarbowym ziemie naszej sprawił. A iż non sufficit to salarium na poprawę ksiąg tych, tedy temu, kto się tego podejmie, post deductionem expensarum obmy­ślimy na przyszłym sejmiku deputackim resarcimentum expensarum. 11. Tenże IMć p. marszałek nasz wyda niemieszkanie uniwersały swoje do halickiego i trembowelskiego grodu i Kołomyje, aby ludzie plebeiae conditionis o takowych podatkach wiedzieli i do wykonania w grodach przysiąg według instruktarza gotowymi zostawali. 12. To też praesenti laudo warujemy sobie, iż poddanych tak haereditarios nativos jako i vagabundos od jednego do drugiego z nas w ziemi zbiegłych ab hinc przyjmować nie mamy sub poena mille marcarum pol. iudicio tribunalitio Haliciensi vindicanda. W tym jednak samym o zbiegłych poddanych punkcie to laudum tylko do sejmiku przyszłego electionis deputatów ma trwać, cum ea declaratione, że o wszystkie inne poddane przed aktem dzisiejszym zbiegłe debita iuris via kożdy czynić będzie powinien. 13. Uznawając my permanentem vigilantiam znacznym kosztem IM pp. posłów naszych na sejmie teraźniejszym będących, którzy na dwuniedzielny sejm się wybrawszy kilkanaście nie­dziel non sine magno fortunarum dispendio na usłudze ziemi naszej zostawali, my tedy habita ratione expensarum IMci pp. posłów, przy wyiskrzeniu teraźniejszem skarbu powiatów swoich, hoc praesenti laudo pollicemur, na przyszłym da Bóg sejmiku electionis deputatów efficacem IMciom obmyśleć gratitudinem. To tedy nasze laudum publici boni causa spisawszy, upraszamy IMć p. marszałka koła naszego, aby IMć ręką swą podpisawszy i pieczęcią swą oznaczywszy, do akt grodu tutecznego podał. Działo się w Haliczu dnia piątego czerwca roku tysiąc sześćset sześć­dziesiątego wtórego na sejmiku relationis. Mikołaj Potocki marszałek na ten czas ziemi halickiej. Castr. Hal. Rel. 153 p. 1374-1381.

1662 195 117. Halicz, 7 lipca 1662. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemie halickiej i powiatów jej zjechawszy się pro die septima Julii tak według nowego uniwersału J.Kr.Mci p.n. m. jako też za innotescencyą sądu trybunału koronnego skarbowego halickiego w przeszłem laudum mianowaną, takową powagą teraźniejszego sejmiku naszego laudi formamus contenta. 2. A naprzód inhaerendo anteriori laudo iż contra mentem et sancita Reipublicae nie­które konstytucye stanęły a drugie poprawowane, niektóre totaliter niewpisane się znajdują, tedy przeciwko takim defektom in solenni forma nunc protestamur, a na przyszłym sejmie przy instrukcyej przez IMciów pp. posłów ziemie naszej takowe mancamenta specificabimus. A naprzód że per omnem impossibilitatem a mianowicie nierychłego przysłania od IMci księdza episkopa lwowskiego subdelegatów ad conscribendum populum lubo wcześnie o to prośbą naszą był requisitus jako też ad novum casum instrukcyej J. Kr. Mci p. n. m., która także praepostere po inszych już sejmikach jest do nas przyniesiona pro tempore praefixo w instruktarzu tak rege­strów do grodu jako i sum subsidii charitativi importare do IMci p. egzaktora naszego na przeszłym sejmiku obranego nie mogli, tedy praesenti laudo nostro postanawiamy, aby nie dalej tylko intra decursum decimae septimae diei Julii regestra i juramenta tak do trybunału intra decursum huius temporis jako i do IMci p. egzaktora naszego były omnino podane oraz i z pie­niądzmi. In quantumby jednak pieniądze wszystkie pro decima septima Julii nie mogły do IMci p. egzaktora naszego importari, tedy nadalej dwóch niedziel po rejestrach sub poenis w in­struktarzu specificatis te pieniądze omnino wniesione mają być. 3. Przy tychże popis i regestra dworów szlacheckich w miastach, w miasteczkach i wsiach będących oraz ma być oddany. Regestra zaś te eo ordine mają connotari. Położywszy principaliter gospodarza ułożą reliquos per numerum a stan szlachecki i osoby duchowne religii greckiej tak z dóbr królewskich jako i ziemskich, czego on sam doglądać ma, distingwować per species z tym dokładem, iź gdzie parafia kościoła katolickiego odległa i certo o parafiej nie constat, aby popi z przysiężnymi popisowali i z podpisem panów swoich poprzysięgali. 4. A że nam certo non constat, aby stan duchowny cale w tem przodkował i oddawał to subsidium charitativum, zaczem lubo od nas IMć p. poborca nasz należyte odbierze pie­niądze, praesenti laudo nostro gorąco IMć p. egzaktora naszego upraszamy et serio cum onere fidei IMci iniungimus, aby tych pieniędzy nie ważył się od głów szlacheckich odebranych wy­dawać, ażeby pierwej .... duchowny w tem praecederet (excepta plebejorum) contributione, od których pro tempore praefixo in laudo odbierać pogłówne będzie powinien, a wybrane tantisper wziemi in deposito zamku halickiego trzymać, aż insze górniejsze województwa wnosić one do skarbu będą i on też gdzie disposycya Rzptej nastąpi wnieść i oddać będzie powinien, czego jeśliby się miał ważyć IMć p. poborca, tedy de proprio ma solvere et bonis suis respondere. Ziemia jednak cała w tem asekuruje się IMć p. egzaktora evincere gdyby tego była po­trzeba i kędy na gwałtowną Rzptej potrzebę teraźniejszą jeśliby insze województwa na ujęcie wojska wydawały dwa miliony w instrukcyej J. Kr. Mci mianowane, tedy i ziemia nasza na wyliczenie tych dwóch milionów pozwala oddać za kwitem albo asygnacyą IMci p. podskarbiego koronnego i IMci p. marszałka związkowego sumę 30.000 zł., którą IMć p. Gabryel Silnicki łowczy lwowski poborca nasz, z sumy przezeń ad praesens wybranej i na komissyej przeszłej lwowskiej in paratis deklarowanej a przez Trybunał nasz skarbowy likwidowany i z dodatkiem

1662 117 wybranych po niem rat według dekretu tegoż sądu skarbowego oddać i realiter wyliczyć ma, w czem tak IMć p. poborcę, jako i sami siebie obligujemy, że to we Lwowie na przyszłym trybunale wypłaci. 5. Będąc informati na przeszłym sejmiku od IMciów pp. posłów z ziemi naszej, że równo z województwem ruskiem miały być potrącone hiberna przeszłoroczne w przyszłych poborach ostatniej raty decembrowej, czegośmy się w świeżo podanych konstytucyach nie do­czytali, przetoż praevia manifestatione o tę ziemi naszej omyłkę, więc że ziemia nasza i tak dwuletnią po mohylowskiej hyberną aggrawowana i tym uniwersałem króla IMci do wypłacenia hiberny necessitowana non tam libenter do tego przystąpić musiała i tę hibernę z dóbr dzie­dzicznych po zł. dziesięci a z dóbr królewskich i duchownych po zł. dwudziestu przez uro­dzonego IMć p. Jana Rusieckiego skarbnika ziemie halickiej do skarbu wniosła, przetoż dekla­rujemy to, iż nasz IMć p. poborca teraźniejszy w rachunkach skarbowych ostatniej raty hibernę tę pro persoluto potrąci i położy cokolwiek się według kwitu pomienionemu IMci p. skarbni­kowi halickiemu od skarbu dawnego pokaże, w czem szerszą z dekretu trybunału skarbowego naszego halickiego miał informacyą, a my pomienionego IMć p. poborcę naszego u skarbu za­stąpić powinniśmy. 6. To też singulariter praesenti laudo cavemus, aby wybrane pieniądze dalej Lwowa nie były zwiezione i ulla ratione do skarbu nie były oddawane, ale za assygnacyami, podpisanymi IMciów pp. hetmanów IMci p. podskarbiego i IMci p. marszałka związkowego tak od później­szego jako i teraźniejszego IMci p. egzaktora. 7. Mając to delatum iż za panowania Hospodara IMci teraźniejszego ziem Mołdaw­skich od pp. sąsiadów ziemi Mołdawskiej non antiqua observatione tractatur amicitia, że pa­nowie pograniczni z państw J. Kr. Mci p. n. m. a ziemie naszej w powiecie kołomyjskim pod­danych naszych vi et armata manu biorą, nowe lokacye swoje, biorąc poddanych naszych osadzają, tedy użyliśmy IMci p. Jana Rusieckiego skarbnika ziemi naszej do IMci p. wojewody ziem mołdawskich, aby przy oświadczeniu przyjaźni naszej to też hospodarowi IMci p. propo­nował, żeby exemplo antecessorów swoich chciał rationes vicinae conservare amicitiae a zabro­niwszy takowej śmiałości słuszną uczynił sprawiedliwość i ukontentowanie ukrzywdzonym Mciom, list w tej materyej napisać i instrukcyej IMci p. marszałkowi zleciliśmy. A jeśliby IMć p. skarbnik ob legalitatem aliquam zjachać nie mógł, tedy pisanie posłańcowi IMci p. pod­czaszego ziemi naszej, który jest iniuriatus ma wydać IMć p. marszałek. 8. Więc i to zleciliśmy IMć p. marszałkowi naszemu, aby w liście do IMci księdza kan­clerza imieniem koła naszego pisanym upomniał się et eam tarditatem nierychłego przysłania uniwersałów na sejmik nasz halicki i instrukcyą od J. Kr. Mci jako też et eam infelicitatem, że per infimam et deterrimam occasionem i dosyć prepostere nam teraz uniwersał i instrukcyą J. Kr. Mci przyniesiono, o co i do IMci p. wojewody krakowskiego hetmana w. koronnego iniungimus IMci p. marszałkowi naszemu przez list simpliciter upraszać, aby hunc contemptum et dolorem ziemie naszej authoritate sua chciał in sinum J. Kr. Mci deponere i w kancellaryej w tej krzywdzie naszej serio expostulare. 9. Ponieważ ... ta ustnie kwestya de distinctione miasteczek w powiecie naszym zo­stających in quam classem miałyby annumerari, że nie znajdujemy takowych miasteczek, które secundi ordinis miały miastom korespondować, tedy one praesenti laudo nostro ad tertiam classem referimus i według zwyczajów tertiae classis miasteczek teraźniejszą contributionem sancitam aby wydawały deklarujemy. Te tedy laudi consensa na kontynuacyej sejmiku naszego w Haliczu die septima odprawującego się publici boni spisawszy upraszamy IMci p. marszałka koła naszego, aby one ręką swą podpisawszy i pieczęcią swą oznaczywszy do akt grodu teraźniejszego podał. Działo się w Haliczu die septima Julii anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo secundo. Mikołaj Potocki marszałek na ten czas sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 153 p. 1478-1482.

1663 197 118. Halicz, 10 września 1663. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy, obywatele ziemie halickiej z powiatami należącemi na sejmik electionis deputata dnia dziesiątego Septembra anni currentis do Halicza z prawa pospolitego zebrani, stosując się do tegoż, naprzód zgodnie moribus antiquis obraliśmy na try­bunał koronny deputata IMć p. Stanisława z Głowina Głowińskiego sędziego ziemskiego ziemie naszej, secundo loco czopowe z prasołką w ziemi naszej podług praw i zwyczajów dawnych do dyspozycyi naszej należyte IMci p. Janowi Kurdwanowskiemu podstarościemu i sędziemu grodzkiemu halickiemu w administracyą per arendam puściliśmy do roku zupełnego odednia piętnastego Septembra anni currentis aż do tegoż dnia w przyszłym da Pan Bóg roku za sumę 6300 bez wszelakiej defalkaty, excepta strzeż Boże impeditione nieprzyjaciela koronnego znacz­nego, morowego powietrza, itidem znacznego spalenia miasta do szczętu. Prasołkę ma pomieniony IMć p. administrator wybierać tam, gdzieby commodius, według dawniejszych zwyczajów od kwitów to brać i one wydawać temuż IMci evictionem et tuitionem od skarbu koron­nego cavemus. 2. Sumę pomienioną ma IMć na trzy raty wypłacać i powinien będzie, t. j. 2.100 ex nunc jako się IMć deklarował, 2.100 na Zielone Świątki, 2.100 zł, na Św. Bartłomiej tak, aby się spełniła suma sześć tysięcy i trzysta zł, z sumy zaś tej, mając baczenie jako wiele należy in praesidio zamku halickiego, ile his stantibus rebus, naznaczamy na toż praesidium 2.000 zł., które powinien IMć p. administrator oddać za kwitem ręcznym IMci p. starosty halickiego. Uważając przytem i mając respekt na erogowane koszty przez tak długi sejm IMci p. Wojciecha Bieniewskiego podczaszego ziemi naszej, a exonerując objetnice nasze u IMci, jako to przy szczupłym skarbie naszym, naznaczamy z tejże sumy zł. 600; rokowe expensa przy wybieraniu i oddawaniu pogłównego ziemie naszej, mając sobie przez IMć p. Mikołaja Truskolaskiego miecznika lwowskiego a poborcę na ten czas naszego weryfikowane naznaczamy półtora ty­siąca; trybunału skarbowego ziemie naszej mając respekt prac i kosztów naznaczamy zł. 600> na reparacyą ksiąg ziemskich starych przez nieprzyjaciela zdezolowanych zł. 500, które ma oddać IMć p. administrator do rąk IMci p. Mikołaja Kunaszewskiego komornika ziemskiego. Aby jednak za wiadomością i dyspozycyą IMci p. pisarza ziemskiego te księgi korygowane były IMci p. pisarzowi ziemskiemu halickiemu za indukcyą dekretów trybunału skarbowego teraźniejszego ziemie naszej zł. 200 IMci p. Kunaszowskiemu poborcy naszemu za pracę dwu­letnią i na drogę radomską teraźniejszą postkomissonalną zł. 170, IMci p. Felicyanowi Ostrow­skiemu, ponieważ de suo w skarbie retenta niektóre śniatyńskie od nas wprzód na legacyą pewną naznaczone zapłacił, salva tamen repetitione księdzu Koziełkowi komendarzowi halickiemu zł. 30. Te tedy naznaczone sumy powinien IMć p. administrator wypłacać za kwitami ręcznemi pomienionych IMciów, habita jednak ratione tych, którzy na znacznej usłudze naszej pierwsze koszty erogowali. 3. A że IMć p. Jan Jastrzębski wojski halicki dekretów przeszłego trybunału skarbo­wego ziemie naszej dotąd do akt nie indukował wziąwszy naznaczone sobie salarium, tedy in quantumby IMć intra decursum dwunastu niedziel nie indukował, ma naznaczone salarium wrócić do kancelaryej ziemskiej za kwitem IMci p. pisarza ziemskiego, aby za tegoż dyspo­zycyą indukowane do ziemstwa były. Kwit temuż IMci p. wojskiemu z administracyi czopowego i prasołki generalnej wydać IMci p. marszałkowi naszemu zleciliśmy hoc praecauto, aby IMć

1663 118-119 uczynił kalkulacyą w sądzie trybunału skarbowego przez sukkolektory swoje na sessyi sądów tych teraźniejszych albo też deficientibus w ziemstwie coram iudicio integro przez się, a coby się przy pomienionym IMci znajdowało ma oddać do rąk IMć p. administratora teraźniejszego za kwitem IMci1. 4. Sądy skarbowe iż nie są dotąd limitowane dla niektórych retent propter desolationem jako też i kalkulacyi pp. poborców, z addytamentów, tedy authoritate praesentis laudi sobie determinujemy (ponieważ i komissya limitowana) aby IMć pp. sądowi trybunału tego tę tylko sessyą po sejmiku nazajutrz sądów swoich odsądziwszy, wiecznie in sufficienti forma limitowali. Na tejże sessyi i sądach principaliter mają pp. poborcy exactam dać rationem i uczynić kalku­lacyą z addytamentów in genere wszystkich osobliwie z trembowelskiego i z tych perceptów2 summam wieleby się jej znajdowało do naszej dyspozycyej zatrzymać, ani na żadne wydawać assygnacye, sub poena contra exactores descripta ad cuiusvis instantiam processu fisci exequenda. Te tedy laudum zgodnie od nas postanowione i utwierdzone IMci p. marszałek pod­pisawszy ręką swoją przy pieczęci do akt grodzkich halickich poda. Działo się w Haliczu decima Septembris anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo tertio. Wojciech Dominik Bieniewski podczaszy halicki marszałek sejmiku tego. Castr. Hal. Rel. 155 p. 874-878; Castr. Tremb. Rel. 138 p. 407-410. 119. Halicz, 11 września 1663. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy i obywatele ziemie halickiej z powiatami do niej należą­cymi zgromadzeni do Halicza na sejmik przez uniwersał J. Kr. Mci p. n. m. złożony pro die undecima Septembris anni currentis naprzód doskonale ostrożnej codziennej miłości około dobra pospolitego J. Kr. Mci wigilancyi, gdy jako sapientisimus nauclerus w tak burzliwych na­wałnościach fluctuantis Reipublicae pro temporis et tempestatis ratione magnanimo animo vigilanti consilio zapomniawszy wczasów tronowi swemu należytych gubernować raczy po­kornie dziękujemy; zaczem aby Pan Bóg florentem J. Kr. manum victricibus raczył sekun­dować armis. 2. Wiele na tem należy a prawie principaliter, abychmy tempestivis armis et consilio securitati domesticae obviare mogli, tedy za ojcowską J. Kr. Mci p. n. m. podziękują . . . przestrogę prima cura na pilnem baczeniu. A że retent żadnych, któreby mieli supplere defectum w skarbie z inszych województw ziemie naszej nie mamy, sposobu na to, propter defectum nostrum, obmyśleć nie możemy, oprócz tego, aby kto winien oddał. 3. Nowych podatków intymacya J. Kr. Mci p. n. ad omnem necessitatem Reipublicae przyznać musimy przy niskiem podziękowaniu naszem, że ojcowskiego promanavit affektu. Ale że nemo dat quod non habet, bo nieznośnymi podatkami poddanych naszych cum notabili damno nostro jednych in summam reduximus paupertatem, innych do Wołoch zapędziliśmy, nic nie wątpimy, że IMć p. n. m. tymże ojcowskim afektem tę desolacyą naszę ogarnąć miłościwie będzie raczył, za co my na przyszłym da Pan Bóg sejmie przez IMciów pp. posłów naszych 1 za królem IMcią 2perceptom

119-120 1664 199 pokornie podziękujemy J. Kr. Mci p. n. majestatowi, a teraz do akt tę konsultę naszę IMci p. marszałkowi zleciliśmy. Działo się w Haliczu 11 Septembris anno milesimo sexcentesimo sexagesimo tertio. Wojciech Dominik Bieniewski podczaszy halicki marszałek na ten czas sejmiku tego. Castr. Hal. Rel. 155 p. 878-879. 120. Halicz, 4 czerwca 1664. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i obywatele ziemie halickiej na sejmik dnia dzisiej­szego reassumptionis, paulo ante przez WIMci p. Andrzeja Cetnera kasztelana halickiego respectu securitatis domesticae złożonego zgromadzeni, narażając pericula imminentia, których najbliższymi będąc tych niebespieczeństw consulendo eidem securitati domesticae, jakoby ad omnem casum sposobiona być mogła gotowość, concordes sententia umówiliśmy i postano­wili, aby każdy z łanu jednego pieszego ze wszystkiem porządkiem, z szablą, muszkietem, sie­kierą i żywnością pogotowiu miał i za obwieszczeniem przez uniwersał WIMć p. kasztelana i IMci p. starosty halickiego kiedy IMć będą widzieli potrzebę tego własną wszyscyśmy nemine excepto powinni tę piechotę (sub poenis de expeditione bellica sancitis, o co forum na kwerelach sine appelatione w grodzie halickim ad instantiam cuiusvis naznaczamy) na czas i miejsce w uniwersale opisane wyprawić, i pod regiment IMciów pp. rotmistrzów przez nas w kole obra­nych osobliwie IMci p. Stanisława Młodzianowskiego i IMci p. Piotra Lachowskiego stawić. 3. Z których piechoty każdy hajduk powinien wpisanego IMciom pp. rotmistrzom dać po złotemu, a IMć pp. rotmistrze spisawszy tę piechotę regestr rękami swymi własnymi pod­pisany do grodu halickiego per oblatam podać powinni i tam ubi necessitas expostulaverit, t. j. gdzie niebespieczeństwo przez swawoleństwo chłopskie1 albo ludzi luźnych ukazowało się, tam z piechotą iść powinni, i swawolnych znosić, brać imać, gdzieby się o swawolnych dowiedzieli mają i pro qualitate excessus sprawiedliwość czynić i surowo karać nieodwłocznie powinni, czego żaden bronić i za żadną wiolencyą, jeśliby się w której wsi swawolnego imać trafiło, nikt poczytać nie ma i o takowy postęmpek wzwyż pomienieni IMć pp. rotmistrze żadnej tru­dności mieć nie będą mogli, ani się o to przed żadnym sądem sprawować nie mają. 3. Uważając zaś majora imminentia pericula, że teraz gruntowniejsza ex certis rationibus nie mogła się wynaleść securitas, zleciliśmy IMci p. marszałkowi sejmiku naszego teraźniejszego, aby do WIMci p. kasztelana halickiego lub w niebytności IMci do WIMci p. starosty halickiego o konsulcie teraźniejszej napisał i uwiadomił i oraz expostulował, aby WIMć p. kasztelan lubo IMć p. starosta halicki odebrawszy od JWIMci p. wojewody krakowskiego o niebespieczeństwie z Ukrainy następujących wiadomości, wcześnie ziemię naszę o takowem zamięszaniu uwiado­mili. Na który czas wszyscy ziemianie haliccy do Halicza na poradę doskonałą i obmyślenie bespieczeństwa stanąć deklarujemy. Które to laudum nasze zgodnie przez nas umówione IMci p. Jerzemu z Mrozowic Mrozowickiemu pisarzowi ziemskiemu halickiemu sekretarzowi króla IMci jako marszałkowi sejmiku naszego ręką IMci podpisane do grodu halickiego per oblatam podać zleciliśmy. Działo się w kościele farnym halickim die quarta mensis Junii anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo quarto. Jerzy Mrozowicki z Mrozowic pisarz ziemski halicki, sekretarz króla IMci marszałek sejmiku ziemi halickiej. Castr. Hal. Rel. 156 p. 766-768. 1 Por. C. H. 156 p. 593. O buncie tym przestrzega hetman w. k. szlachtą halicką. ef. C. H. 157 p. 935. Uniwersał hetmana z 28 czerwca 1664 r.

1664 121-122 121. Halicz, 15 września 1664. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy, obywatele ziemie halickiej z powiatami należytymi na sejmik electionis dnia 15 Septembra anni currentis do Halicza podług prawa pospolitego zjechawszy się, do tegoż stosując się prawa naprzód concordibus votis obraliśmy na trybunał koronny deputata IMć p. Alexandra Michała Kurdwanowskiego podstolego ziemi halickiej. 2. Na tymże sejmiku czopowe z prasołką w ziemi naszej podług prawa i zwyczajów dawnych do dyspozycyej naszej należytej IMci p. Kurdwanowskiemu podstarościemu i sędziemu grodzkiemu halickiemu w administracyą per arendam puściliśmy do roku zupełnego ode dnia 15 Septembra anni currentis aż do tegoż dnia w przyszłym da Pan Bóg roku za sumę siedm tysięcy złotych bez wszelkiej defalkaty, excepto strzeż Boże nieprzyjaciela koronnego znacznego morowego powietrza, także spalenia miast czego uchowaj Boże. Prasołkę ma pomieniony IMć p. administrator wybrać na zwyczajnych miejscach oraz do roku od wozu soli po groszy dwanaście. 3. Cavemus to, aby wyżej czopowego nad kwity anni millesimi sexcentesimi sexagesimi tertii IMć p. administrator nie wyciągal z dóbr dziedzicznych, sumę zaś siedmiu tysięcy złotych na trzy raty powinien będzie wypłacać; 2.000 zł. na sejmik przedsejmowy, jako się dekla­rował IMć p. administrator do rąk i dyspozycyej naszej, drugą ratę 2.500 na Zielone Świątki, trzecią ratę na Święty Bartłomiej, t. j. 2.500 zł. za ordynacyę z sejmiku przedsejmowego odda­wać będzie powinien i tej sumy IMć niema erogare, jedno jakowa ordynacya i dysmembracya sejmików IMciów wszystkich zgromadzonych będzie. 4. Na tymże da Bóg przyszłym sejmiku przedsejmowym kalkulacyą uczynić powinien będzie czopowego i prasołki anni 1663 IMć p. administrator nasz, in quantumby potrzeba tego była powinni będziem IMć p. administratora czopowego ziemie naszej evincere u skarbu koron­nego. Które to laudum IMci p. marszałkowi ręką onego podpisane do grodu ziemie halickiej podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu na miejscu sejmikowania dnia 15 Septembra 1664. Piotr Stanisław Kuropatwa marszałek elekcyej deputata ziemi halickiej. Castr. Hal. Rel. 157 p. 1412—1413. 122. Halicz, 8 października 1664. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo ziemie halickiej z powiatami do niej należącymi za uniwersałami J. Kr. Mci p. n. m. sejm sześcioniedzielny walny poprzedzającymi, zjechawszy się na sejmik electionis posłów dnia ósmego września (sic) w roku teraźniejszym roku tysiącznym sześćsetnym szećdziesiątym czwartym1 takowe laudum około retent z addytamentów jako też i o czopowe i dystrybutę tego namówilichmy. 1 Uniwersałem królewskim z 26 sierpnia 1664 sejmik halicki był naznaczony na 8 października a sejm walny na 26 listopada t. r. C. Hal. 157 p. 1503.

122-123 1664 201 2. A naprzód o addytamenty podymnego tak halickiego jako i trembowelskiego i kołomyjskiego, ponieważ się to na tym sejmiku mieścić nie mogło dla szczupłości czasu, tedy laudum electionis deputati anni 1663, w którem poena jest na IMciów pp. poborców założona o niewydawaniu tego additamentu in toto Zjachawszy się, do drugiego sejmiku cum omni autho­ritate laudum tego odkładamy et fide bona IMciów pp. poborców stringimus, aby te pieniądze na sejmik, da Bóg, przyszły do dalszej dyspozycyej były oddane sub poena w przeszłym laudum specificata. 3. Dystrybucyą zasię czopowego aby IMć p. administrator oddał, takechmy namówili i pozwolili. Naprzód JWIMci p. wojewodzie bracławskiemu 1 z teraźniejszego czopowego w tym roku leżącemu, ma IMć p. administrator za wszystkie majętności IMci defalkować zł. czterysta; trzema sty ma się kontentować. Na praesidium zamku halickiego ex nunc ma dać zł. 2.000, na praesidium zamku trembowelskiego 1.000 zł.; księdzu komendarzowi na ławy do kościoła zł. 60; z przeszłego zasię czopowego IMci p. administratorowi zł. trzysta, za podjętą pracę IMci p. wojskiemu halickiemu tak koszty podjęte na przeszłym sejmie jako też aby regestra pogłównego porządnie były wydane, IMciom pp. posłom naszym na sejm zł. 300 defalkaty; arendarzowi kołomyjskiemu tegoż czopowego zł. 400 defalkaty, mieszczanom halickim z tegoż czopowego zł. 100. To tedy laudum zgodnie namówiwszy, do akt podać z podpisem ręki IMci p. mar­szałka naszego pozwoliliśmy. Kwit IMci p. administratorowi aby dał IMć p. marszałek po­zwoliliśmy z przeszłej administracyej. Wojciech Dominik Bieniowski podczaszy ziemi halickiej marszałek na ten czas sejmiku tego. Castr. Hal. Rel. 157 p. 1572-1574. 123. Halicz, 8 października 1664. Instrukcya sejmiku halickiego posłom na sejm walny. 1. Instrukcya na sejm walny sześć niedzielny koronny z sejmiku ziemie halickiej dnia 8 października w roku teraźniejszym podług uniwersału J. Kr. Mci p. n. m. zaczętym i odpra­wionym IMciom pp. posłom od nas obranym dana, t. j. WIMci p. Jędrzejowi z Potoka Potoc­kiemu halickiemu, kołomyjskiemu, leżajskiemu staroście, WIMci p. Mikołajowi z Granowa Sieniawskiemu strażnikowi koronnemu, WIMci Rafałowi Maksymilianowi Makowieckiemu trembowelskiemu staroście, IMć p. Wojciechowi Dominikowi Bieniewskiemu podczaszemu ziemie ha­lickiej, IMci p. Jaroszowi Kuropatnickiemu podstolemu podolskiemu, IMci p. Piotrowi Telefusowi 2. 2. Którzy to IMć pp., zjechawszy się nań do Warszawy da Bóg dnia 26 listopada roku teraźniejszego, naprzód przy oddaniu wiernego poddaństwa naszego najjaśniejszemu majestatowi J. Kr. Mci, podziękują J. Kr. Mci za tak osobliwe około dobra pospolitego pieczołowanie, gdy jako indomitus Atlas świat ten polski dźwigając niezwyciężonego orła czułem majestatu swego berłem extendit alas i zapomniawszy wczasów, najjaśniejszemu tronowi swemu należytych, oj­cowskim afektem pokazywać raczy, że ad commoda powierzonemu od Boga narodowi szczę­śliwie panować raczy, życząc przy tem, aby J. Kr. Mć p.n. m. orłowi swemu w późnym wieku ozdób fortun i pożytków przymnażać raczył. 1 Jan Potocki. 2 Zerwał sejm 1664/5. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 26

202 1664 123 3. Niepoślednią i w tem mają sobie zleconą od nas IMć pp. posłowie nasi funkcyą, aby IMcie pp. hetmani koronni przynależyte sobie odnieśli podziękowanie od ojczyzny za wdzięczną pracę i fatygi około dobra pospolitego, florentem przytem IMciów dexteritatem i świeżo podjętą pracę i fatygi pro bono publico JWIMć p. wojewody krakowskiego hetmana w. ko­ronnego Najaśniejszemu majestatowi IMci i stanów Rzptej, aby quanto dexterius zalecili fraterne, o to prosimy. 4. Diffidencye, jako jest szkodliwa zaraza w Rzptych i jako turbant vim populi edoctae his malis zrujnowane monarchie, podziękują tedy IMć pp. posłowie nasi królewskiej Mci p. n. m. za ojcowskie koło dobra pospolitego pieczołowanie, prosić będą, aby przy dobrotliwych J. Kr. Mci propozycyach w Izbie poselskiej authoritate et benignitate J. Kr. Mci ante omnia te diffidencye radicitus extirpatae być mogli, et debite maiestati najjaśniejsze dostojeństwo J. Kr. Mci i zdrowie Rzptej oddane było, co dexteritati et amori erga patriam IMciów pp. posłów zlecamy et fide bona stringimus, aby się pytali o tem wszystkiem, skąd te diffidencye początek swój biorą. Aby zaś in posterum ta pestis najjaśniejszych majestatów pańskich i zdrowia Rzptej nie turbowała, ut bene inter populum et principem conveniat, a to co ex orbita dobrego po­rządku Rzptej wypadło ad pristinum statum rewokowane było, starać się o to pilno będą. 5. Posiłkowe wojsko w Ukrainie będące ex nunc czterema poborami albo sumą ad pro­portionem czterech poborów rzecz niepodobna po takich kontrybucyach wielkich et propter caritatem annorum w krajach naszych, aby jednak wojsko ukontentowane być mogło, zlecamy to IMciom pp. posłom, aby ante omnia z skarbem koronnym o to ineant rationem et instent, z ceł generalnych, z których ad minus dwa miliony przychodziło podług deklaracyej skarbowej sine mora posilone było, z ceł zasię wodnych i lądowych koronnych aby skarb resztę do zapłaty wojska przyłożył instabunt IMć pp. posłowie. 6. Zatrzymane długi niektórym chorągwiom u pewnych województw aby wypłacone były sine remissione do koekwacyej, ani pp. posłowie pozwolą na żadne kontrybucye jeżeli się w tem nie dosyć stało. 7. Zapłata wojsku ta ad ordinem aby była przywiedziona, starać się mają pp. posłowie, tak jednak aby naprzód Rzpta przez województwa summatim deklarowała się, wiele może być sumy ze wszystkich województw i ziem, modum contribuendi do braci wziąwszy; secundo, aby komput wojska był iuxta proportionem sum ; tertio, aby pp. rotmistrzowie possessionaci byli starożytna szlachta za zaleceniem z sejmików do IMciów pp. hetmanów; tymże aby ducta proportione sumy swojej każde województwo i ziemia na sejmie przyszłym deklarowanym w powiatach swoich płacili nie derogując nic majestatowi J. Kr. Mci i powadze hetmańskiej; quarto aby żadne inne assygnacye nad ordynacyą, jako które województwo i ziemie płacić mają i wielom chorągwi niewychodzili; quinto aby skarb żadnej relacyej niemiał do tych pieniędzy ani authoritas Trybunału radomskiego, to tedy aby tylko do przyszłego sejmu po tym świeżo następującym sejmie trwało ostrzegą pp. posłowie, czem fide bona stringimus IMciów. 8. Piechoty i dragoniej tej aby certus numerus uformowany być mógł i aby ich zapłata ex ordinariis regni proventibus i z pożytków, które ukazywano Rzptej menniczych i cła gene­ralnego dochodziła, starać się będą. Aby się zaś przechodami nie przykrzyli, zniosą się pp. posłowie cum ordinibus regni; aby jednak żaden oberszterem ani generałem cudzoziemiec etiam nobilitowany iuxta pacta conventa nie był i ludzi więcej w regimencie całym nad czterysta nie było starać się mają, do czego fide bona et amore erga patriam pp. posłów naszych stringimus. 9. Chleby zimowe, te że konferencyi cum tota Republica potrzebują, tedy zlecamy to IMciom pp. posłom i fraterne prosimy, aby się pilno o to starali, żeby mógł być modus wyna­leziony. Osobliwie jednak sposób hiberny także chorągwie nad komput nowo zaciągnione, luboby in opere belli byli, aby do zapłaty nie należały.

1664 203 10. Artylerya że jest anima belli, skarb zasię ani p. generał słusznej nie czyni Rzptej racyi tak municyi jako et expensarum a wielkie na nie sumy bierze, starać się o to pp. posłowie będą, aby przed innymi rachunkami tak skarb jako i p. generał słuszną uczynił kalkulacyą, przez co tak wielkie sumy na tę artyleryą wyszły jako skarb kładzie, defectus za się amunicyej w furmanach, puszkarzach, felwerkach i indzinierach; prosić przy tem J. Kr. Mci p. n. m. będą i pilno się starać, aby iuxta pacta conventa J. Kr. Mć tę artyleryą opa­trywać raczył. 11. Fortece pograniczne jako są potrzebne Rzptej wszystkiej osobliwie województwu podolskiemu i ziemie naszej, którzy in faucibus hostis zostajemy, edocti sumus tot malis, przetoż aby kamieniecka, trembowelska, halicka fortece praesidiis et provisione opatrzone mogły starać się będą, o fortecy jednak kamienieckiej prawo 1655 do exekucyi przywieść. A że in pactis conventis mamy to, że J. Kr. Mć p. n. cztery fortece od Ukrainy i w Ukrainie zniosszy się z WW hetmany wystawiać ma, z tych jedne, że za konsenzem najjaśniejszego króla IMci Wła­dysława Czwartego p. n. w Barze ś. p. niegdy IMć p. Koniecpolski kasztelan krakowski hetman w. koronny hoc pacto wystawił, aby Bar przy buławie wielkiej chodził, tedy tak dla ufortyfi­kowania tej fortecy lepszego po tych desolacyach i ruinach, jako też et propter conservationem tejże, aby Bar przy buławie wielkiej zostawał i o to pilno starać się pp. posłowie będą. Forteca Śniatyńska jako antemurale ziemi naszej od Wołoch quibus sumptibus mogła być erygowana zniosą się cum ordinibus regni. 12. Do traktatów moskiewskich tylko plenariam facultatem IMciom pp. posłom naszym dajemy, jednak sine avulsione provinciarum, hoc adiecto, iż jeśliby już transactum w tym czasie miało być z Moskwą, pp. posłowie wdawać się w to nie mają na konwikcyą (sic) z Szwedami in quantumby pokój z carem moskiewskim stanął nie pozwolą. 13. Dochody stołu J. Kr. Mci p. n., że są zniszczone, boleć na to musimy, ale gdy takoweż vulnera i ojczyznę naszą et calamitates affixerunt prosić będą J. Kr. Mci p. n., aby raczył mieć respectum paternum. 14. Dług księcia IMci Brandenburskiego nigdy się nie wypłaci póki exactam rationem skarb z ceł lądowych i wodnych nie uczyni, jednak iż książe IMć wiele razy umknął powinnego kanonu Rzptej w posyłaniu wojsk półtora tysiąca na potrzebę Rzptej, tedy aby to potrącono było starać się o to będą. 15. Srebra kościelne dług Rzptej ten ad feliciora tempora odłożony, aby jednak rachunek lepszy był tego srebra i ktokolwiek prywatny partycypował z tego srebra, aby je wrócił instabunt pp. posłowie. 16. Poprawa fundacyej 00. Kamedulensom, jeśli o małą rzecz idzie pozwolą pp. posłowie. 17. Na prolongacyą sejmu według deklaracyej J. Kr. Mci pp. posłowie nie pozwolą, bo w tem tylko hoc statu praesenti sejmie jako najkrótszym salus Reipublicae zawisła, inaczej lepiej Rempublicam Reipublicae reddere a na niepotrzebne nie zaciągać prolongacye sejmu. 18. Zabójstwa żydowskie te są okazyą magni incendii et motuum in Republica; lex aby była na to formata po miastach, ne hoc crimen patratum po miastach impunitum maneat adhibeant curam, aby jednak et in posterum hunc ausum studenci nie mieli i magistratus w mia­stach propter conniventiam i nieostrożności aby był karany surowie lege cavebunt, osobliwie jednak in magistratum Leopoliensem aby była seria animadversio i komisya a Republica zesłana starać się pp. posłowie mają. Żydzi za się propter cultum divinum (in quantum aby się to zdało JWIMci księdzu arcybiskupowi lwowskiemu) aby się z miasta na przedmieście wynieśli cum libera venditione kamienic swoich chrześcianom. 19. A że po te czasy ex rationibus Senatus consultorum izba poselska sufficienter infor­mować się nie mogła, tedy ante omnia mają pp. posłowie rationes Senatus consultorum ode-

1664 123 brać, skrypta ad archiwum dane, aby czytane były niepotrzebne zdrapane, na inne nie pozwolą. 20. Wiele na tem Rzpta szwankować musi, kiedy dla korrektury konstytucyi, konstytucye na sejmach1 nie przychodzą a co inszego podczas, nie to na co bywa zgoda znajdują się w konstytucyach i takich które ani bywają czytane, tedy ante omnia aby była ta korektura formata et a methodo żeby się nie tylko deputati do konstytucyej deputowani, ale i pp. posłowie po przeczytaniu konstytucyi podpisowali z różnych województw i ziem choć po kilku. Kon­stytucye zaś zaraz po konkluzyej sejmu aby marszałek z pp. deputaty ad acta podał i manuscripta na przyszłym sejmie oddał i w senacie aby nikt tego nie wnosił czego w izbie poselskiej non promovebat. 21. Sesye jako są Rzptej szkodliwe edocti sumus świeżą przeszłą konstytucyą pogłó-wnego, zaczem fide et amore erga patriam stringimus IMciów pp. posłów, aby na żadne sessye nie pozwalali. 22. Rachunki skarbowe jako niszczą Rzptą res oculis subiecta, instabut tedy pp. posłowie, aby pp. deputaci do rachunków naznaczeni nie podpisywali na rachunkach, ani po otrzy­manym kwicie sub poena peculatus, processu fisci ad cuiusvis instantiam w Trybunale koron­nym vindicanda. 23. A że nie mniej i to nocivum Rzptej, gdy nad propozycye wydane na sejmiki wchodzi innych propozycyi do izby poselskiej i z izby poselskiej do senatu niemało także instancyi, tedy pp. posłowie cum ordinibus regni lege cavebunt, aby in posterum ni o czem nie wolno było mówić oprócz materyi w propozycyach J. Kr. Mci na sejmiki specyfikowanych i tych, które będą z sejmików w instrukcyach pp. posłom podane. 24. Kwit IMć p. podskarbiemu ponieważ condicionaliter dany aby rewokował sumy extra ordynaryjne wydane upomną IMć pp. posłowie także i suma trzech kroć sto tysięcy, które IMć p. podskarbi z Prus wziął za zapłacone z skarbu asygnacye, którą sumę pruską wypłacić miał, aby przywrócona była. Expensa, largicye i niepotrzebne legacye żadnych nie przyjmą, suma zasię za nobilitacyą p. Biżanki, jeśli jest na potrzebę Rzptej obrócona i mere na komissyi wniesiona, Upomnią się. 25. Jako jest wielka szkoda et depauperatio Rzptej per cussionem novae monetae, sentit to Respublica quam publice quam privatim, fidei to tedy IMciom pp. posłom zlecamy, aby exactam rationem skarb i mincarze tej szkody uczynili et sub poena peculatus, to co będzie Rzptej nale­żało, irremisibiliter wrócili. 26. Zabiegając większej w Rzptej depauperacyej, aby hoc aeneum seculum jakożkolwiek rewokować się mogło ad argenteum, tedy aby mennice zamknione były, instabunt, ani pozwolą na żadną rzecz, póki to niestanie; oprócz miennicy złotej i to ligi dobrej na to pozwolą. Na podwyższenie pieniędzy żadnych ani na approbacyą wołoskich szelągów aby je brać miano omnino nie pozwalać, bo byto była ostatnia Rzptej zguba et depauperatio. 27. Jaką zarazą są w Rzptej szelągi wołoskie doznał tego najuboższy człowiek et arida ossa z głodu pomarłych ludzi testantur; będą się tedy IMć pp. posłowie o to omni dexteritate starali ante omnia, toż ninac nie pozwolą im, aż lex będzie formata na takiego ktokolwiek szelągom tym wrota do Korony otworzył i kto je wywoził przeprowadzał, aby się w Trybunale koronnym inter causas fisci sub poena peculatus stawił. Na kupców także, którzy tam w Wo-łoszech potasze palą, przez których sposób cussionis tych szelągów jest pokazany, aby seria animadversio była. Ci zaś, którzy tej szkody i depauparacyej Rzptej in bonis suis postrzegali aby kondemnatami niesłusznymi nie byli aggrawowani, a na kogoby zaszły coram quovis iudicio regni, aby były kassowane. Więc że i teraz pestis ebullit z Wołoch per cussionem urtów zlu- 1 sejmikach H.

1664 205 towanych, aby było wolno każdemu zabierać z takiemi pieniądzmi z Wołoch wywożonych albo wnoszonych absque praeiudicio fisci. 28. Wiadoma jest stanom Rzptej elusio o cussią szelągów nad deklaracyą Rzptej przez Boratyniego, gdy asserebatur, że do Wołoch zjechał i nie miał się wrócić ani miennice admini­strować. A że skarb ultra declarationem suam i teraz miennice w administracyą mu puścił tedy o damna tak praeterita jako et praesentia, Upomnią się pp. posłowie a in quantumby miała być similis elusio tak u tego jak i u p. Tymfa, tedy tę szkodę per cussionem złotowych orłów, aby to p. podskarbi nagradzał, instabunt pp. posłowie. 29. Iudicium na wszystkich Wołochów, Ormianów, którzy się tylko skarbu Rzptej tykali et ab antiquissimo tempore Rempublicam defraudarunt, aby było formatum a in posterum cives patricii, honesti possessionati aby w administracyą indukty, ewekty i cła trzymali. O Żydach zaś prawo cum majoribus poenis confiscatione bonorum reassumować, aby ceł, myt, indukty, ewekty quocunque colore nie trzymali skarbowych. A że i przez to niemniejsza jest desolatio dóbr J. Kr. Mci osobliwie pogranicznych, gdzie Żydzi arendę trzymają cum iurisdictione prawa meśckiego i zamkowego, tedy aby na to osobliwe prawo formatum było, tak na tego co arenduje, jak i na arendującego starać się pp. posłowie mają osobliwie w pogranicznych starostwach. 30. I w tem nie mniejszą status equestris et cuiuscunque conditionis populus ponosi szkodę przez podwyższenie indukty i ewekty instabunt tedy, aby ad antiquam exactionem indukta i ewekta także i cła rewokowane były. Administratorowie tej indukty, ewekty, którzy privato ausu podwyższyli, aby byli penowani. 31. Płacenie kwarty w Rawie jako jest ciężkie hoc statu praesenti ziemie naszej, starać się o to mają, aby we we Lwowie płacona była, kwarty za się nowo lustrowanej aby pp. lustratorowie i skarb aukcyę et quantitatem ante omnia pokazali. O niezapłacenia kwarty reassumptio praw i skrócenie sądów i procesu aby stanęła starać się mają IMć pp. posłowie. 32. Protestacye pp. Litewskich ratione disunionis jeśli jest eliminowana; także Tatarów kto i gwoli czemu sine consensu komissyi lwowskiej województwo podolskie i część ruskiego cum notabili damno wprowadził, aby dał rationem tego Reipublicae, Upomnią się IMcie pp. posłowie serio. 33. O reassumpcyą praw unionis z W. księtwem Litewskiem, osobliwie, aby w Koronie pp. litewscy jako też i koronni w księstwie Litewskiem żadnego beneficium osobliwie starostw, w których są fortecy i być mogą, nie trzymali. 34. Niemniej i to Rempublicam turbat i miesza Rzptą, gdy antiqua forma inter status Reipublicae convellitur et ordinaria a juris via ex sua movetur statione. Starać się tedy IMcie pp. posłowie mają, aby IMć pp. duchowni contra formam et authoritatem Reipublicae et legum constitutionem ad iudicia sua nie pociągali reassumując prawo 1635 titulo i compositio inter status. 35. Przywileje z okienkami ante electionem urzędów także stante vita, aby nie były wy­dawane prawa dawne, reassumować. 36. Na cła generalne jako były ad formam akcyzy nie pozwolą pp. posłowie. 37. Zawiedzenie albo kommutacye dóbr lennych które były sine consensu regni ordinum zawiedzione, etiam ab antiquo tempore, aby były legittimis przywrócone successoribus, lege formabunt. 38. Prawa dawne o opiekunach, aby reassumowane były a prejudikata annihilowane, starać się będą. 39. Urzędy ziemskie aby possessionatis w województwach i ziemiach i nie nowej szlachcie rozdawane były lege cavebunt. 40. O metrykę aby się sprawił p. Pinocy, na której vel maxime Rzptej należy urgebunt.

1664 123 41. Konstytucyą ratione profugorum IMć pp. posłowie takową, jakową województwo wołyńskie i podolskie przyjęło, in sufficienti forma otrzymać mają. 42. Wielkie przez to stan szlachecki cierpi ukrzywdzenie i sprawiedliwość, że regestr specyalny inter terminos tactos jest wymyślony, ten aby był zniesiony, ex quo nie jest de iure, także dla processów długich że sprawiedliwość nie rychła o abbrewiacyą tedy processów i korrektur iurium fraterne prosimy aby się pp. posłowie postarali, jako i o to, aby myt, tar­gowego, spaśnego po miastach wybierać extorsive nad zwyczaj nie kazano i nie pozwalano. 43. Nowo nobilitowani, którzy exercent artem1 mechanicam, także którzy poborów według konstytucyi nie płacili ut caveant hoc beneficio et privilegiis, a gdyby się kto za­szczycać miał, pozwany ex speciali regestro aby był pozwany w Trybunale koronnym. 44. Wójtostwa ponieważ pp. lustratorawie privata authoritate przeciwko prawu o nie­płaceniu kwarty z wójtostw aggrawowali, o annihilacyą tego postarają się. 45. Pogłówne IMć pp. duchowni według deklaracyej swojej, aby oddali, instabunt i na żadną sustentacyą nie pozwolą pp. posłowie, póki w tem Rzptej nie dosyć się stanie. 46. Regestra pogłównego według konstytucyej propter informationem Reipublicae jak wielka suma pogłównego ze wszystkiej Korony była odbiorą IMć pp. posłowie et insta­bunt, aby ante omnia kombinacya sum była ut pateat Reipublicae percepta pogłównego et expensa. 47. Kwitu doskonałego, ponieważ skarb z pogłównego ziemi naszej IMci p. poborcy naszemu nie oddał a sumę według regestrów odebrał, starać się IMć pp. posłowie będą aby kwit doskonały IMci p. poborcy oddano. 48. O komissyą z Wołochami i Węgrami postarają się. 49. Assygnacye niepłacone aby płacone były. 50. O prasołkę, aby skarb nie trudnił IMci p. administratora naszego, cavebunt. 51. Soli do Torunia aby był port szlachcie wolny o konstytucyą IMć pp. posłowie starać się będą, gdyż hoc statu prasenti calamitoso trudna jest sustentatio slachcicowi opłacając od częstych poborów poddanych swoich. 52. Status equestris ut non degeneret ab avita virtute o reassumpcyą praw o popisach postarają się; czas post Iubilate dla inundacyi naznaczywszy. 53. A że i to niemniejszem jest zatrudnieniem w Rzptej i okazyą do prolongacyej sejmu, gdy pp. posłowie nad contenta instrukcyej sobie od pp. braciej z województw danej promovent siła materyi, tedy zlecamy to IMciom pp. posłom naszym et per amorem prosimy patriae, aby cum ordinibus regni lege cautum było, żeby żaden z pp. posłów nad kontenta i artykuły instrukcyej nic nie wynosił i nie proponował oprócz tego, co conficit Reipublicae i z artykułami się zgadzali; samych zasię pp. posłów naszych fraterne prosimy et fide bona stringimus, ut praeeant exemplo aliis w tym artykule na tym sejmie i aby na początek tegoż jako się dekla­rowali zjechać raczyli, prosimy. 54. Petita. Nie w niniejszem ma być poważeniu u Rzptej exposita zawieszonej multitudini a septentrione et oriente salus i stracona na ten czas cum pignoribus substancya WIMć p. Pawła Potockiego wojewodzica bracławskiego, także i wielu IMciów pp. braciej naszej na ten czas w tejże fortecy dziedzicznej IMci będących od szturmów nieprzyjacielskich iactura; tenże, jako amant patriae civis zdrowia i substancyą (vestigiis insistendo przodków swoich) ojczyznę zaszczycając a fluctibus innumerae multitudinis obojga narodów oppressus i do cięż­kiego moskiewskiego więzienia wzięty z wielą braci naszych una cum caris pignoribus, zlecamy to tedy IMciom pp. posłom naszym i fraterne o to prosimy, ponieważ zdrowie substancyą et cara pignora miłej devovit ojczyźnie, aby się u najjaśniejszego majestatu J.Kr.Mci i wszyst- 1 rp. dotem

1664 207 kiej Rzptej o eliberacyą prędką jako słuszną i syna IMci starali także i tych, których na ten czas w tęż niewolę zabrano. 55. W pamięci i w oczach są J. Kr. Mci p. n. i wszystkiej Rzptej wysokie merita JW IMci p. Jana Potockiego wojewody bracławskiego, przyczynią się tedy IMć pp. posłowie do J. Kr. Mci i Stanów Rzptej, aby suma 20.000 które na legacyą do Chmielnickiego wyłożył praevia liquidatione z skarbu Rzptej wrócona była. 56. Nie tajne są odwagi i miłość przeciwko ojczyźnie w oczach świata wszystkiego quanta subiit WIMć p. Mikołaj Potocki starosta i generał kamieniecki, latyczowski terras et maria perarando; przyczynią się i za tym IMć pp. posłowie nasi, aby erogowane koszty przy­najmniej przywrócone były, które jakowe są res oculis et iudicio subiecta. 57. W oczach świata polskiego są z młodych lat JWIMci p. Alexandra Cetnera kaszte­lana halickiego merita, wniosą tedy IMć pp. posłowie instancyą naszą do majestatu J. Kr. Mci p. n. i stanów Rzptej, aby Stoki iure haereditario były dane, t. j. część nierównie mniejszą w tych Stokach; in quantumby to być niemogło tedy ius emphiteuticum, a na ostatek komissyą na rozgraniczenie. 58. Nihil iustius jako reddere unicuique quod suum est, jako to WIMć p. chorąży ko­ronny Jan Sobieski przy swojej sumie erogowanej na dwie chorągwi dragoniej został, przy­czynią się tedy IMć pp. posłowie, aby ta suma z skarbu Rzptej jako słuszna przywró­cona była. 59. Merita WIMci p. Jakuba Potockiego, pisarza polnego koronnego, zalecenia nie po­trzebują, bo są jasne w oczach J. Kr. Mci p. n. i wszystkiej Rzptej, które indefesso cursu miłej devovit ojczyźnie; tenże na zdezolowane starostwo tłumackie erogował sumę własną, przy­czynią się IMć i starać się będą, aby ta suma na temże starostwie tłumackiem przy­znaną była. 60. Aram ten wystawia kto pria opera promovet, wniosą tedy instancyą swoję IMci pp. posłowie do J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby pium opus JO. książęcia IMci wojewody wołyń­skiego lege aprobatum było, t. j. aby z królewszczyzn, które ad praesens książe IMci trzyma, exdecimatio decimae manipularis do kościoła czerlenickiego dziedzicznej majętności książęcia IMci należała. 61. Meruit to virtus, amor erga patriam et florens dexteritas WIMci p. Rafała Maxymiliana Makowieckiego starosty trembowelskiego, aby IMci a Republica i od majestatu pańskiego pozwolono na skład solny w majętności dziedzicznej nazwanej Spytkowcach, ponieważ to jest ze szkodą Rzptej kiedy się sąsiedzi pograniczni bogacą z tego, coby Rzptej należało skarbowi, przy­czynią się tedy pp. posłowie, aby w pomienionej majętności skład był approbowany przez kon­stytucyą sine praeiudicio fisci, tak jednak, aby poena była włożona in evectores tej soli z żup wielkich idącej. 62. Wieś Perehińsko ut praetenditur do władyctwa halickiego należąca 1, ponieważ in lite zostaje2 i już in aresto pendet ta sprawa, która aby sejmików i na sejmach spraw powa­żnych nie turbowała, tedy IMć pp. posłowie nasi przyczynią się do majestatu J. Kr. Mci p. n., aby ta sprawa na teraźniejszym sejmie według assekuracyej J. Kr. Mci sądzona była. 63. Za IMcią p. chorążym halickim, którego to virtus meruit, przyczynią się pp. posłowie, aby wieś Ulanowce iure emphiteutico otrzymać mógł od majestatu J. Kr. Mci i Rzptej. 64. Niemniej to turbat Rempublicam, gdy instituta maiorum nostrorum et forma inter status privatiores statione sua ammoventur3; starać się tedy pp posłowie będą, aby Aka- 1 należące 2 zostające 3 morientur H.

1664 123 demia krakowska in pristina authoritate et prerogativa zostawało a przywilej dany od J. Kr. Mci patribus Societatis Jesu aby kassowany był. 65. Wiadoma nam jest desolacya wiosek IMć p. podczaszego halickiego Rakowca i Semenówki, tak przez inkursyą wołoską i popalenie, jako też i od pp. związkowych żołnie­rzów, propter conservationem tedy tej fortecy, jako w pokoju potrzebnej, przyczynią się IMć pp. posłowie do majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej, ponieważ intraty z tych wiosek niemasz żadnej, aby a solutione kwarty był uwolniony. 66. Jakowe są w ojczyźnie naszej merita IMci p. Alexandra Gruszeckiego, cześnika ha­lickiego, który w różnych expedycyach testatus est rany1 i stracona substancya świadectwo daje; a że w nagrodę takowych odwag nad wszelaką słuszność dotąd nie tylko wdzięczności ale i erogowanej substancyi na chorągiew swoję odszukać nie może, przyczynią się tedy IMć pp. posłowie, aby suma przywrócona była z skarbu Rzptej i merita pomienione IMci zalecą majestatowi J. Kr. Mci p. n. m. 67. Toż meruerunt wysokie merita IMć p. Wojciecha Gołyńskiego cześnika czer- niechowskiego et ipsa promovet iustitia, aby przy swem zostawał i prawo pospolite swój valor miało, starać się tedy IMcie pp. posłowie będą, aby wsi Serebryja i Łanniki, na których IMć sufficiens ius habet et in possesione tych majętności był, nabywszy tego z miłości ojcowskiej przywrócone były i przywilej Zielińskiemu dany i prawo wszelkie skaso­ wane było. 68. Za sukcessorami niegdy ś. p. Jędrzeja Potockiego wojewody bracławskiego przy­czynią się IMć, aby suma na dwie chorągwie dragoniej erogowana i przywrócona była. Meru­erunt to nietylko wyświadczone ojczyźnie in re militari w różnych expedycyach merita et in rebus agendis i koło zdrowia Rzptej dexteritas IMciów pp. Piotra Telefusa i IMci p. Walentego Kalinowskiego ale i sama dictat iustitia ne leges confundantur a każdy przy swem zostawał. Wniosą tedy gorącą instancyą IMć pp. posłowie za IMciami pomienionymi do majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby sprawa o Zukocin i Żuków non obstante iure emphiteutico jako iniuste obtento irremisibiliter sądzona była a ius emphiteuticum skasowane. 69. Za sukcessorami IMci p. wojewody kijowskiego aby dobra dziedziczne kupne przez ojca IMci propter exolvenda debita przy nich zostały przyczynią się. 70. Dobra od władyctwa przemyskiego odcięte aby uspokojone były przyczynią się IMć pp. posłowie. 71. Za sukcessorami IMć p. Wasilkowskiego o zabranie saletry na kilkadziesiąt tysięcy szkody na potrzebę zasię Rzptej przyczynią się IMć pp. posłowie aby ta płacona była. 72. Meruit to virtus IMć p. Kazimierza Łabęckiego i stracony brat na usłudze Rzptej, aby merita IMci słuszne od majestatu J. Kr. Mci i Rzptej odnosiły praemia; przyczynią się tedy IMć pp. posłowie do J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby wieś Markusze albo raczej pustynia in haereditatem była dana. Także i za IMcią p. Podczaskim, którego też non postrema virtus et experientia in re militari, aby uroczyszcze nazwane Jabłonka w powiecie barskim iure też haereditario dane było przyczynią się. 73. Za 00. Dominikanami konwentu halickiego gorącą instancyę swoją wniosą, aby approbacya funduszu WIMci p. starosty halickiego approbowana była wioski Chorostkowa; przywilej na Sadki 00. Dominikanom śniatyńskim aby był per constitutionem approbowany, przyczynią się gorąco IMć pp. posłowie. 74. Uroczyszcze nazwane Boryczówka od starostwa trembowelskiego, aby per constitu­tionem do konwentu 00. Karmelitów trembowelskich iure perpetuo applikowane być mogło, ponieważ na to consentit IMć p. starosta trembowelski, przyczynią się IMć pp. posłowie. 1 razy H.

1664 209 75. Za 00. Franciszkanami o approbacyą gruntów danych na wystawienie kościoła i klasztoru przyczynią się IMć. 76. Za IMcią p. Krzeczyńskim, aby na wieś, którą sobie kupił ius emphiteuticum otrzy­mał w powiecie krzemienieckim Ciechanowce. 77. Za IMcią p. Danielem Makowskim, o czetwertyń dwie, Baranowszczyzny nazwane, przy wsi Zagorzu, w starostwie kałuskiem będące, o approbacyą przywileju J. Kr. Mci przyczynią się. 78. Experientia architecturae militaris, dzielność i odwagi nie tylko że nam są zalecone przez JWIMci p. wojewodę krakowskiego hetmana w. koronnego, ale i wiadome, przyczynią się tedy IMć pp. posłowie do majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby te tak wysokie qualitates i potrzebne Rzptej IMci p. Franciszka Corrozyniego klejnotem polskiego szlachectwa pro meritis ozdobione były. 79. Jeżeli kto większej nagrody godzien od najjaśniejszego majestatu J. Kr. Mci p. n. i stanów Rzptej jako ten, który civem patriae z odwagą substancyej swojej et charorum pignorum per maria et terras portavit1, jako to IMć p. brat a syn .... WIMci p. generała po­dolskiego. Przyczynią się tedy IMć pp. posłowie, aby za te odwagi i straty indigenat od maje­statu J. Kr. Mci i stanów Rzptej mógł otrzymać. 80. Dobra duchowne ritus graeci w powiecie halickim, które plebei sine privilegiis trzymają, aby pro vacanti rozdawane były non praeiudicando iuribus possessorum, przy­czynią się IMć. 81. Te tedy wszystkie artykuły nasze i inne desideria i prośby mają sobie od nas zlecone IMć pp. posłowie nasi; pilnego starania przyłożą aby skutek swój wzięli, niemniej cale przestrzegając na tem tam świątobliwem wolności naszej miejscu, aby nic prawu pospolitemu nie ubliżono a na ten czas z podpisem ręki IMci p. marszałka koła naszego do akt grodzkich halickich według zwyczaju podane mają być. 82. Nie ubliżając nic dawnym miejsca tego zwyczajom użyliśmy IMci p. Zeliborskiego, aby do Wisni na sejmik blisko przyszły zjechać raczył et fraternas salutationes JW. W. IMć pp. braciej naszej na sejmik wiszeński zgromadzonym oddał z powinszowaniem zdrowia do­brego i życzliwością obfitych in patria szczęśliwości jako też dla obrady około dobra pospo­litego. Działo się w Haliczu dnia ósmego października roku Pańskiego tysiąc sześćset sześć­dziesiąt czwartego. Wojciech Dominik z Bieniewa Bieniewski podczaszy ziemi halickiej mar­szałek na ten czas sejmiku tego. Castr. Hal. Rel. 157 p. 1550-1572. 124. Halicz, 22 stycznia 1665. Elekcya podkomorzego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy, ziemianie, obywatele ziemi halickiej, trembowelskiego kołomyjskiego powiatu, vacante po zejściu z tego świata sławnej pamięci WIMci p. Teodorika Potockiego, podkomorzego naszego halickiego, succamerariatu, za uniwersałem, JWIMci p. Sta- 1 portabit H. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 27

1665 124 nisława Jana Jabłonowskiego, wojewody ziem ruskich1, podług praw i zwyczajów koronnych na elekcyą podkomorzego wydanym, na miejsce sejmikowania nam zwyczajne do Halicza na dzień dzisiejszy zjechawszy się, osoby godne kólowi IMci p. n. m. Rzptej wiernie i życzliwie, urzędowi temu zupełnie sposobne, to jest IchMć pp.: IMć p. Stanisława Głowińskiego sędziego suffragiis septuaginta sex, IMć p. Bonawenturę Konstantego Bełzeckiego stolnika ziemie ha­lickiej suffragiis septuaginta duobus, IMć p. Mikołaja Truskolaskiego miecznika ziemskiego lwowskiego suffragiis octuaginta2, IMć p. Dominika Potockiego kasztelanica krakowskiego suffragiis septuaginta tribus za braterskiem i zgodnem ustąpieniem IchMć pp. nominatów na urząd podkomorski za kandydatów obraliśmy i tych IMciów zgodnie obranych nemine contradicente IMci p. n. m. dobrotliwie narodowi polskiemu i W. Księstwu Litewskiemu panującemu in optionem ozdobienia łaską uprzywilejowaną pańską prezentujemy. 2. Na co dla większej powagi wiary tę zgodną naszą elekcyą IMć p. marszałkowi pro tunc koła naszego podpisać i do ksiąg grodzkich halickich i trębowelskich podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu w kościele farskim podług wydanego uniwersału i naznaczonego czasu dnia dwudziestego drugiego stycznia roku Pańskiego tysiąc sześć set sześćdziesiątego piątego. Jan Stanisław Jastrzębski wojski ziemski pisarz grodzki, marszałek koła rycerskiego ziemie halickiej m. p.3 Castr. Hal. Rel. 158 p. 67—69; Castr. Tremb. Rel. 138 p. 941-942. 125. Halicz, 12 lutego 1665. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya IMciom pp. W. Jędrzejowi z Potoka Potockiemu chorążemu koronnemu halickiemu, kołomyjskiemu, leżajskiemu staroście, Stanisławowi Głowińskiemu sędziemu ziemie halickiej, Jędrzejowi Modrzewskiemu podczaszemu sieradzkiemu, Janowi Stanisławowi Ja­strzębskiemu wojskiemu i pisarzowi grodzkiemu halickiemu, Mikołajowi na Żurowie Dani-łowiczowi staroście czerwonogrodzkiemu, Jędrzejowi Kuropatnickiemu z sejmiku halickiego, sejm extraordynaryjny przyszły warszawski poprzedzającego, dnia dwunastego lutego roku tysiąc sześćset sześćdziesiątego piątego na miejscu zwykłem sejmikowania odprawionego 1 posłom od JW. W. IMć pp. rad, dygnitarzów urzędników i wszystkiego rycerstwa obywatelów ziemie halickiej zgodnie obranym dana, którzy na początek sejmu zjechawszy się, te niżej zlecone od nas punkta jako najpilniej ea fide dexteritate którą Bogu Panu i Ojczyźnie winni promovebunt. 1 Z daty 4 listopada 1664 r. Castr. Hal. 158 p. 50. 2 Truskolaski został przez króla mianowany podkomorzym 27/1 t. r. C. Hal. 158 p. 185. 3 Przeciwko elekcyi tej zaszła protestacya ze strony Krzysztofa Mireckiego i Piotra Krzeszow­skiego własnem ich i Jana Potockiego wojewody bracławskiego imieniem: de invaliditate conventus particularis Haliciciensis ac si privati, electionis Succamerarii Haliciensis, quod relationis nunciorum conventus eundem non praecesserit, anticipative factae prout latior dari debuit copia, verutn quoniam idem protestans copiam protestationis intra triduum ut iuris et moris est ad acticandum non porrexit, ideo ex parte generosi Notarii loci praesentis est protestatum. Natomiast jest protestacya ta wniesiona do ksiąg grodu trembowel. Tom 138 p. 930 — 931 tudzież p. 1036—1039 wniesiona tamże przez Jana Więckowskiego komornika halickiego imieniem tegoż wojewody bracławskiego.

1665 211 2. Jeżeli kiedy dowolniej osobliwa in Rempublicam a pracowita J.Kr. Mci p. n. praevia tej ojczyźnie meruit wdzięczności i podziękowania naszego, jako teraz, kiedy niewytchnąwszy z półro­cznej zimowej pracy, zaraz wziął (mederi chcąc zachodzącym niebespieczeństwom z wielu stron), sześcioniedzielnego sejmu prace, na którym ius omnes z wielką fatygą i ujmą zdrowia swego odprawując noce, własnego zdrowia dispendio chcąc tak ciężkie necessitatum vulnera uchy­liwszy należytej majestatu powagi, na wszystkich, które jeno practicari mogły zażywał sposo­bów, ale że fatorum malignitatem superare swą pańską pieczą nie mógł, a to nam znowu novam sanandam Reipublicae podaje medelam extraordynaryjnego sejmu, nie chcąc destitutam consilio a barziej mieć Rempublicam, lubo tedy sejm dwuniedzielny przeciwko wyraźnemu jest naznaczony prawu, IMć pp. posłowie nasi, w czem fidem ich obstrictam mieć chcemy, podzię­kowawszy naprzód majestatowi J. Kr. Mci za pomienione ojcowskie tej Rzptej pieczołowanie, zgodzą się z całą Rzptą na sejmowanie to ostrzegłszy, aby ten sejm teraźniejszy dla samej tylko obrony hoc praegnante Reipublicae negotio złożony dawnym nie prejudykował prawom o sześcioniedzielnych i dwuniedzielnych sejmach napisanym. Przestrzegać oraz tego pilnie mają pp. posłowie nasi, aby żadne jakiekolwiek materye do obrony nie należące obrady, należytej dobru pospolitemu i całości ojczyzny na tym sejmie nie mięszały ani traktowane były, jakoteż żadne materye, któreby w izbie wprzód poselskiej zgodnie umówione nie stanęły, na górę wprowa­dzone pogotowiu czytane nie były. Instancye jednak, które są concernentes Rempublicam avertendo z nich emergentia nociva mala in Rempublicam i sami promovere jako najpilniej mają prosząc zaraz majestatu J. Kr. Mci obnixe, aby sejm sześcioniedzielny przynajmniej in Octobre anno praesenti złożyć raczył, ponieważ sprawy Rzptej potrzebne teraz dla krótkości czasu sejmu extraordynaryjnego zmieścić się nie mogą a są perimentes Rempublicam, co konstytucyą obwarowano być powinno. 3. Merentur winne podziękowanie od całej Rzptej nietylko w wojennych dziełach pra­cowite i poważne zawsze czyny IMci pp. wojewody krakowskiego hetmana w. koronnego osobliwie wypracowana etiam in curis sanandae Reipublicae przez sejm przeszły nieustająca praca i koszty poniesione, niemniej i ten erga Rempublicam zelus, że lubo od księcia IMci kurfirszta Brandenburskiego znaczny za Drahim prawu swemu podległy ukontentowaniem był requisitus, a to plus conservationem miłej ojczyzny, kiedy bez zalecenia się z nią, swego wła­snego odstąpił ukontentowania, podziękują tedy IMci pp. posłowie nomine nostro IMci n. m. p. do czego i całej izbie poselskiej będą motivo. 4. Zapłata wojsku i ukontentowanie jego, która jest cardo conservationis tej Rzptej, jako tak wiele razy od Rzptej uchwalona effektu swego per vicissitudines nieszczęśliwości jakich tej ojczyzny naszej, lubo tak wielą ostrych praw obwarowana i egzekucyej przez komissyi kilka odprawionych postanowiona była, wziąć jednak nigdy własnego skutku nie mogła, przez co jakowe inconvenientia Rzptej po kilkakroć działy się, snadnie każdy wspomnieć może. Czynom zaś wojennym przez tę niepłacę jakowe zalania bywają i w nich omieszkanie, każdy [poznać] może, kiedy z niepłatnego żołnierza ani należytego posłuszeństwa ani prac wojennych capacitatem spodziewać się, tak najpewniejszy sposób wezmą IMć pp. posłowie nasi, czego odstę­pować żadną miarą niemają, aby przez województwa podział uczyniwszy, wedle sum kożdego województwa w ziemi zaś naszej biorąc proportionem summy, któraby adaequata była sumie wedle abjurat i rewizyej ostatnich z dekretu komissyą lwowską nakazanego przez sąd skarbowy nasz jurata fide odprawionych tak zasłużone stipendia przeszłych ćwierci jako in futurum cią­gnących podzielili, ostrzegszy tego, aby tak rotmistrze jako i oficyerowie wszyscy, których osiadłych w kożdem wojewodztwie, gdzieby komu płaca ukazaną była mieć chcemy, z zalece- 1 Sejm zwołany był na 12 marca, sejmik halicki na 12 lutego. C. H. 158 p. 92-5.

16G5 125 niem naszem, IM pp. hetmanów J. Kr. Mci podawani byli i tego ostrzegać będą, aby tym chorągwiom, które in opere belli z J. Kr. Mcią nie były za Dnieprem, jako i tym, którym komissya authoritate sejmu przeszłego stanowiąc komput wojska służbę wypowiedziała, pła­cono nie było. 5. Traktaty z Moskwą, si et in quantum absque notabili damno Reipublicae i avulsione prowincyej nadałyby się, non impedient IMć pp. posłowie nasi, zgodzą się z tem z całą Rzptą. 6. Poparcie dalszej wojny in tanta egestate wycięczonych sił już tak wielą wojen i expens na nie, którym więcej non sufficimus, jako jest przytrudniejsze tak snadniejszego kontinuowania jej scopum nie widzimy jedno samo pospolite ruszenie, które w najcięższych ojczyzny naszej razach najpewniejszą medella bywała, na to tedy in casum z całą Rzptą zgodzą się IMć pp. posłowie nasi, bo i traktaty inter arma snadniejby mogły nadać się. 7. W presidowaniu fortece potrzebnych Rzptej, że nietylko się konserwacya zawiera prowincyej ale ichże zatrudnieniem konserwować się zwykła integritas całego państwa, kiedy nieprzyjacielskie zamysły tak wielą rozerwane fortec muszą się alterować w przedsięwzięciu, prosić będą IMć pp. posłowie nasi IMciów pp. hetmanów, aby w osobliwym respekcie jako propugnaculum mając fortecę kamieniecką praesidować raczył i tysiącem przynajmniej piechoty a pięciuset jazdy, także Bar, Mohilow dla pohamowania samej stamtąd wynikającej chłopskiej swawoli jakoteż proporcyonalne Halicz i Trembowla prowiant osobliwy tym miejscom jaką municyą naznaczywszy. A że Szkłow pas nieprzyjacielski prawie trzymając potrzebna forteca W. Księstwa Litewskiego fidelissime zawsze dotrzymają J. Kr. Mci znaczną stratą i prawie wyni­szczeniem fortun swoich przyczynią się IMci pp. posłowie, aby Rzpta, mając rationem nie tylko wielkich expens a prawie nad doroczną tamtę intratę na praesidium tamże łożone IMci p. Sieniawskiego strażnika koronnego ale i samych tamtych obywatelów zniszczenie, nie tylko dla zatrzymania dalszego tejże fortecy i przychęcenia do stateczności ludzi tych libertować od po­datków Rzptej do czasu pewnego chciała. 8. Jako rzecz przytrudniejsza przed sejmem zezwalać na pewne kontrybucye, bo krót­kość sama czasu impedit, tak raczej declarabunt pp. posłowie imieniem naszem, iż prędkiem wypłaceniem supplebimus uchwały da Bóg przyszłej, bo zwykle widywany pośledniejszy w satysfakcyej, jako to i teraz w przeszłych komissych pierwszymi nasi poborcy z sumami stanęli, którymże lubo sałisfecerunt nie tylko w rachunkach ale i w uiszczeniu się skarbowi, skarb dotąd nie wydał dostatecznych kwitów, jako Upomnią się pp. posłowie tego u skarbu tak invigilabunt, aby im wydane dostatecznie były, jednak pozwolenie podatków powinni wziąć do braciej na jakibykolwiek Rzpta zgadzała się. 9. Assygnacye co vel maxime miesza zawsze wojsko i rząd jego, które województwa niewypłacały cum tota Republica, expostulabunt IMć pp. posłowie do winnej satysfakcyej tych, którzy zadość nie uczynili. Za IMcią panią Sapieżyną pisarzową polną, aby wypłacona była asygnacya skarbowa instare nie przepomnią. 10. Jakowe incommoda zgubne comestiorum ostatnią ruinę prawie stąd pochodzącą nie tylko depauperationem znaczną przyniosą teraźniejsze otworzenie mynnic, jako to jest tedy ostatecznie pessimum ojczyzny malum, tak aby dalej ta pestis non serpat, instabunt IMć pp. posłowie, w czem obligamus fidem ich, aby zaraz obiedwie miennice zawarte były, by też i assygnacye niedopłacone, któreby iusto calculo pokazały się Rzpta wypłacać miała. Ab hinc inibunt modos cum Republica, żeby lepszej ligi pieniądze, któreby apud vicinos in commerciis szły, bite były, i jeżeliby modus z Gdańszczany wykupienia tych złych pieniędzy mógł practicare, jako to z wieści obvenit, przyłożą starania. 11. A że sejm extraordynaryjny i krótkość czasu obradę samą Rzptej pewnie cosummetur, prosić będą przy prawie IMć pp. posłowie, aby czasu potrzebnego obradzie Rzptej J. Kr.

1665 213 Mci sądami skarbowymi brać nie chciał, wszakże skarbowe sądy i Trybunał radomski decydo­wać może, ponieważ i na prolongacyą pozwalać pp. posłowie nie mają, którą excludit pora wojny następująca. 12. Popisy albo raczej okazowania województw, lubo tak wielu praw stwierdzone in neglectum poszły, a jako zawsze były profiscuo Reipublicae kiedy gotowość widząc postronni sąsiedzi, jakowyś wstręt brać zawsze porywczości swojej musieli, aby dawne prawa o tem okazowaniu reassumowane były, postarają się pp. posłowie; w ziemi zaś halickiej aby feria secunda post Jubilate odprawowane były. 13. Dług księciu IMci kurfirsztowi brandenburskiemu winny, że vel maxime concernens jest Rempublicam, inibunt rationes z skarbem i z administratorami ceł wodnych pilnie investigando IMć pp. posłowie gdzie suma tak znaczna podziała się, upomniawszy się, należytej wy­prawy ludzi od księcia IMci według submisyi onegoż do usługi Rzptej toties nieposłanych, aby z tejże sumy odrachowano było. 14. Zagęściły się cum summo gravamine nobilitatis wydawanie mandatów tak ex occasione głosu wolnego jako i skarbu koronnego, prosić J. Kr. Mci mają pp. posłowie, aby nie tylko te mandaty wydane kasowano i ab hinc in praejudicium niczyjego honoru wydane nie były, a tym, którzy są niemi aggrawowani, laesio honoru nagrodzona była. 15. Postrzegając się Rzpta jako wiele na informacyej i przejrzeniu się w rachunkach skarbowych vel maxime interest wszystkim województwom, na teraźniejszym sejmie ostrzegą pp. posłowie, aby IMć p. podskarbi kwitu nieotrzymywał, ażby naprzód na relacyjnych sejmi­kach dał informacyą i dostateczną, jak wiele sum złożonych weszło do skarbu i co za expensa z nich. A że per incuriam IMci p. podskarbiego, który gospodarzem jest rei monetariae, tak wiele złych szelągów nawieziono do Polski, Upomnią się rationem tego, firmiter stanąwszy przy tem pp. posłowie. 16. Interest całej Rzptej przejrzeć się na relacyjnych sejmikach transakcyej komissyej lwowskiej, rationes tedy jej pp. posłowie wezmą do braciej, zostawiwszy approbationem sejmowi przyszłemu ordynaryjnemu. 17. Wielce potrzebna, a zawsze pożyteczna służba wybrańców łanowych jako jest Rzptej, tak iż in neglectum per incuriam 1 wielu pp. rotmistrzów, a zaś bardziej pp. dzierżawców przez niewyprawę tychże hajduków poszła, postarają się IMć pp. posłowie, aby rewizya nazna­czona była wszystkich wybranieckich łanów przez urząd ziemski w każdem województwie absentia unius non obstante. 18. Nie same tylko zapłatę wysłużonych stipendiorum za ukontentowanie przelanej krwie straconej substancyej na zaszczyt dobra pospolitego bierze sobie wojsko, ale bardziej zachęcone ukontentowaniem oficerów swoich szczycić się zwykło brać dalszy pochop do czy­nów męstwa i odwag, jakowej emeritum tak wielu lat w usłudze Rzptej incessanter przepędzonej miałby na się zaciągnąć respekt IMć p. halicki 2 snadnie każdy sądzić może ustawicznego kto cum dispendio zdrowia i fortun napatrzył się w każdych okazyach, tem snadniej naszą do ma­jestatu J. Kr. Mci i Rzptej za sobą o mały kawałek, pół wsi Stoków, zaciąga instancyą, którą zlecamy IMć pp. posłom naszym, oraz IMci p. Strzałkowskiego, łowczego chełmskiego, baczeniu Rzptej i J. Kr. Mci, aby mógł za tak znaczne pokaleczenie swoje w kilku okazyach osobliwie świeżo zadnieprskiej jurgelt ex consensu ordinum na pewnych prowentach Rzptej otrzymać. A ponieważ asilum garnących się do protekeyej, zwłaszcza dobrze zasłużonych, jest Respublica, mając tedy rekomendowanego od JWIMci p. wojewody krakowskiego jako i wojska niemałej 1 H. iniuriam 2 Alexander Cetner

1665 125-126 dexteritatis et experientiae, którą jaśnie pokazał w Cudnowskiej i Zadnieprskiej okazyach p. Coraczyniego indżyniera inszych do podobnej zachęcając przysługi Rzptej, wniosą za nim IMć pp. posłowie instrukcyą, aby tak z łaski J. Kr. Mci jako i całej Rzptej pro indigena regni mógł censeri; także p. Jakuba Bernego sekretarza J. Kr. Mci ad indigenatum zalecą. 19. Te tedy punkta instrukcyej naszej zgodnej obrady do promowowania jako najpil­niejszego fidei dexteritati a zwykłej ku tej Ojczyźniej ziemi naszej miłości pilnie zlecamy IMciom posłom naszym, chcąc w tem obstrictam fidem mieć IMciów, aby nietylko przy tych od nas podanych punktach indemnitatem Rzptej pilnie przestrzegając, ale też równie cum tota Republica a osobliwie z IMciami pp. posłami sejmiku wyszyńskiego w materyach całość dobra po­spolitego afficientibus znosili się, o której obradzie naszej aby constaret IMciów pp. braci naszej sejmiku wisznińskiego użyliśmy i prosili IMć p. Konstantego Wysińskiego obywatela naszego, aby przy oddaniu pokłonu naszego braterskiego imieniem całego sejmiku naszego te puncta ręką IMci p. marszałka naszego podpisane IMciom do spólnej obrady podał. Działo się w Ha­liczu w kościele farskim dnia dwunastego lutego anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo quinto. Jędrzej Potocki chorąży koronny halicki, kołomyjski, leżajski etc. starosta mar­szałek sejmiku halickiego. Castr. Hal Rel. 158 p. 173-182. 126. Halicz, 30 lipca 1665. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rada, dygnitarze, szlachta obywatele ziemie halickiej i powiatów kołomyjskiego i trembowelskiego, na dzień dzień dzisiejszy dla obmyślenia bezpieczeństwa pospolitego przez uniwersał IMci p. podkomorzego 1 w niebytności IMciów pp. senatorów zgromadzeni, wiadomo czynimy, iź my upatrując instantia pericula, o których nas codziennie obieszczano o najazdach opryszkowskich albo raczej kozackich pod regimentem Drozdeńka, który na imię carskie na bunty w Podniestrzu zawołał i już jako to z języków patet kilkanaście tysięcy swawoleństwa zebrała, kraje podolskie funditus z Podniestrza depredował i tak wiele miast wyścinał co i naszym pokuckiem in limites jej wszedłszy krajom spe praedae objecta minatur2, o czem przez JWIMć p. wojewodę krakowskiego hetmana w. koronnego uniwersałem i listami jesteśmy przestrzeżeni. A z wojsk naszych około Wisły się bawiących spem subsidii objecować sobie nie możemy, nie chcąc sobie et toti Reipublicae deesse, upatrując, iż za weściem w nasze Pokuckie kąty wielkieby wojska swego albo raczej swej wolej wziął nieprzyjaciel incrementa i wszytka Rzpta za tem wrot otwarciem in summo discrimine zostawaćby musiała, teśme przed­sięwzięli za zniesieniem się z IMciami starszymi bracią imprezę, że temu nieprzyjacielowi, in quantum possumus pro nostris viribus, wstręt dać chcemy, i to co in vim zapłaty wojsku 1 Uniwersał Mikołaja Truskolaskiego 22 lipca w Martynowie datowany. C. Hal. 159 p. 877.n 2 Król 28 lipca na skargę rotmistrza pow. halickiego Kaspra Ostrowskiego oskarżonym i skazanym a banicyą tak szlachcie jak i ich poddanym o połączenie się z Kozakami i Tatarami i grasowanie na Pouciu niszczenie klasztorów i kościołów, dał glejty bespieczeństwa. C. Hal. 159 p. 1031—34.

1665 215 winnej od nas debetur na teraźniejszą gwałtowną, nie tylko ziemi naszej, ale wszystkiej Rzpltej potrzebę i gwałt, czworo podymne uchwaliwszy, wydaćeśmy tak z dóbr królewskich, ducho­wnych jako i szlacheckich między sobą postanowili i objecali, pewni tego będąc, że Rzpta tę naszą ochotę i do ratunku ojczyzny chęć wdzięcznie akceptowawszy in solutionem przyszłych podatków w rachunkach przyjmie. 2. Za które czworo podymne do tych ludzi, które IMć pp. obywatele nasi jako JWIMć p. Jan Potocki wojewoda bracławski chorągiew swoją dworną, także JWIMć p. chorąży ko­ronny pułkownik] nasz chorągiew dworną i dragońską stawić swym kosztem na obronę tych krajów z miłości swojej przyobjecał, my ludzi powiatowych korespondującą sumą czterech po­dymnych trzysta po kozacku na jedną ćwierć wystawić pod regiment i dyrekcyą JWIMci p. An­drzeja Potockiego chorążego koronnego halickiego, kołomyjskiego etc. starosty i pułkownika ziemi naszej pozwoliliśmy, którym żołd po zł. 30 a karmowych pieniędzy po zł. 20 naznaczy­liśmy. Do tego regimentu IMciów pp. rotmistrzów jednego IMć p. Michała Cieklińskiego, dru­giego IMć p. Franciszka Brzeskiego uprosiliśmy, którzy IMć po stu koni, nic na poczty rotmistrzowskie nie wytrącając, stawić nam we trzech niedzielach podejmują się, t. j. IWIMć p. chorąży koronny pułkownik koni sto zaciężnych, IMcie zaś pomienieni pp. rotmistrze także po sto koni po kozacku na koniach dobrych z orężem porządnym i onych popis pro die vigesima quarta Augusti pod Siemikowcami pod WIMcią p. Mikołajem Truskolaskim podkomorzym, Sta­nisławem Głowińskim sędzią, oficyalistami ziemskimi halickimi Piotrem Kuropatwą, unius eorum absentia non obstante odprawić będą powinni. IMciom pp. rotmistrzom względem kuchennego i wytrąconych pocztów po tysiącu złotych naznaczyliśmy. 3. A służbę tym ludziom naszym zaciężnym a prima Augusti przyznawamy, ściągnienie tym chorągwiom ukazujemy. JWIMć p. pułkownika w kołomyjskiem starostwie, IMć p. Ciekliń­skiego lubo w trębowelskiem starostwie lubo w Buczniowskiej włości, gdzie mu commodius videbitur, IMci p. Brzeskiego w śniatyriskiem starostwie z tym dokładem, że ci ludzie de proprio żyć w ściągnieniu mają ani w ściągnieniu żadnych szkód w zbożach nie czynić, statywy etiam sub praetextu ochrony nie wyciągając i owszem de proprio żyć, trawy i wody im nie broniąc. Inobedientes et excessivi foro et poenae IMci p. pułkownika subjacere będą powinni, a in gravioribus wolno będzie ukrzywdzonemu onych in officio castrensi convenire, do którego sądu grodzkiego przydajemy IMć p. Wojciecha Dąbrowskiego w Haliczu a IMć p. Jana Więckowskiego w Trębowli. 4. Do wybierania tego czworga podymnego użyliśmy IMć p. Felicyana Ostrowskiego w Haliczu i kołomyjskim powiecie; tak w trębowelskim IMć p. Wojciech Wolanowski podsta­rości sądowy trembowelski z prośbą naszą tego podjął się, którzy, IMć uniwersałem IMciom pp. obywatelom quantocius obwieściwszy exakcyą tę a data praesentium zacząć i według kwitów ostatnich w sądach skarbowych per revisiones likwidowanych wybierać będą. 5. Także i z słobod, których się siła namnożyło, ten podatek nemine excepto płacony ma być a chałup dziesięć na czworo podymne rachując praevio iuramento per factorem bonorum albo sługę IMci p. dzierżawcy, w czem urzędy grodzkie seriam przez swoje vicesgerenty mają czynić inquisitionem. A te podatki mają być przez nas wydane do święta Najświętszej Panny Maryej Zielnej, po którym czasie extra cadentiam mają być sądzone fiskowe sprawy, na których retentores mają być na delacie podani, z tym dokładem, iż jeśliby kto dał na sobie kondemnatę otrzymać, IMć p. poborcy ducta proportione zasług, delatę retentów IMciom pp. rotmistrzom in persolutionem oddawać mogą. a IMć pp. żołnierze adminiculo adhibito brachii regalis przy wicesgerentach, na to przez urzędy destynowanych, retenta, non obstante ignorantia, jeśliby się nią kto in termino executionis bronić chciał, per pignorationem wybierać będą mogli, co sobie za gwałt poczytać nie mamy, gdyż in tam ardenti necessitate wszyscy spólnie do obrony succurrere powinniśmy.

216 1665 126-127 6. Solarium IMciom od czterech podymnych po pół złotego kwitowego naznaczamy, którzy wybrane pieniądze każdemu z IMciów pp. rotmistrzów proportionate wydawać będą powinni Exactorum rationem nam na sejmiku elekcyej deputata, a nie gdzie indziej, uczynić sub poena et foro ibidem danda, asekurując ich względem tych wybranych podatków i ich kalkulacyej in omni foro a osobliwie od skarbu zastąpić i ewinkować. 7. A że to czworo podymne non sufficit na wypłacenie tego wyżej mianowanego żołdu, łdy IMć p. Jan Kurdwanowski, podstarości sądowy halicki i administrator czopowego ziemie halickiej, powinien będzie IMciom pp. rotmistrzom in paratis dać zł. 2.200 na dopłacenie tego żołdu albo jeśliby u miast i miasteczek albo wiosek czopowego arendarzów jeszcze dotąd czo­powego nie wybrał a słuszną assygnacyą do którego miasteczka dał, IMcie pp. żołnierze akceptować to mają i te asygnacye, lubo to jeszcze siła niedziel czopowe currit, parata pecunia wypłacać ex nunc na tak gwałtownym razie będą powinni. 8. A że ten nieprzyjaciel łacniej ab extra niżeli in viscera dalej prowincyej naszej serpet propulsari może, zlecamy to IMci p. pułkownikowi i to po wigilacyej IMci sobie objecujemy, że zniosszy się z IMciami pp. obywatelami województwa podolskiego i pobliższymi sąsiady, że te ludzie województwa podolskiego w granicach, jako hisce periculis obnoxiis, trzymać i tam rem agere zechce w dalszych posiłkach za obwieszczeniem nas przez swoje uniwersały ochotę naszę objecując. 9. A teraz te nasze objecując sobie bona fide trzymać laudum ręką IMci p. marszałka koła naszego podpisane do akt podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu w kościele farskim dnia 30 miesiąca lipca roku tysiąc sześćset sześćdziesiątego piątego. Stanisław Głowiński sędzia ziemi halickiej marszałek sejmiku ziemi halickiej. Castr. Hal. Rel. 159 p. 944- 948. 127. Halicz, 14 września 1665. Laudum sejmiku halickiego deputackiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy i obywatele województwa ruskiego ziemie halickiej, zje­chawszy na sejmik elekcyej deputata podług czasu prawem pospolitem opisanego, naprzód za zgodą i jednostajnymi głosami naszemi obraliśmy za deputata WIMci p. Rafała Kazimierza z Borzymia Makowieckiego starostę trembowelskiego, w cnocie i porządku człeka wielkiego, któremu i attestacyą z koła naszego IMć p. marszałkowi naszemu o tem obszerniejszą wydać zleciliśmy. 2. Mając przytem w dyspozycyej ziemi naszej czopowe z prasołką ku rozporządzeniu naszemu należące, że tedy ta w arendzie dorocznej u IMci p. Kurdwanowskiego podstarościego i sędziego grodzkiego halickiego za sumę siedmiu tysięcy zł. zostawała, tedy podług dyspo­zycyej tak rocznego elekcyej sejmiku deputackiego o tem czopowem opisanej, przesłuchawszy expensa nim rachunku tegoż IMci p. podstarościego i respektem błahej prasołki dla zawojowa­nej Ukrainy w tym roku przeszłym słabę swoją accydencyą mającym z kontraktu między IMć p. podstarościm a arendarzami kołomyjskimi spisanego, temuż miastu Kołomyi zł. 500, miastu Haliczowi zł. sto, Tyśmienicy zł. sto, Słotwinę respektem czopowego od IMciów pp. żołnie­rzów impedyowanego zł. sto defalkujemy, i to wszystko, t. j. zł. 800 od IMci p. podstarościego in, solutum przyjmujemy.

1665 217 3. Resztę zasię, t. j. zł. 200 do kościoła trembowelskiego 00. Karmelitów na dokoń­czenie struktury tamtego miejsca aby IMć p. podstarości do rąk IMci księdza przeora tamecz­nego, także zł. 40 na oparkanienie klasztoru 00. Franciszkanów halickich do rąk IMci p. sę­dziego halickiego za kwitem IMci p. dyrektora naszego tę sumę wespół złączoną dwóchset czterdzieście zł. nieodwłocznie oddał, ordynujemy. Po której oddaniu intuitu teraźniejszej uchwały dorocznej arendy i zapłacenia 7.000 sposobem wyżej mianowanym, aby IMć p. marszałek IMci p. podstarościemu kwit dał, naznaczamy. 4. A żeśmy perplexitatem w dorocznej arendzie czopowego i prasołki i jego umówio­nych prowentach niepewności po kilka razy defalkować mieli, tedy dla lepszej pewności pro­wentu tego, udawszy się do starodawnych zwyczajów i rządu tego czopowego i prasołki, już to czopowe z prasołką nie przez arendę ale in administrationem IMci p. Stanisławowi Głowiń­skiemu, sędziemu ziemi naszej, do roku zupełnego podajemy, pewni będąc de fide et cura IMci, że ten nasz prowent w należytą wprawiwszy ryzę nic nam przez swoją administracyą kwoty 7.000 nie ubliży, owszem, zachowawszy prawo pospolite i dawniejsze po dziedzicznych dobrach kwity aukcyą czopowego i prasołki ziemi naszej przyniesie. 5. Prasołka zasię podług prawa i dawnych zwyczajów od woza tołpiastej soli od prasołów, którzy na przekup z solą goszczą, raz tylko do roku od wozu po groszy dwunastu przez sukkolektorów IMci p. administratora, którzy mają być przysiężni na miejscach zwyczaj­nych także w dobrach J. Kr. Mci pogranicznych, przez które swoje gościńce z bań i żup do Wołoch są poczynione, raz tylko ma być wybierana. 6. Sól zasię beczkowa, z żup pańskich przez pańszczyznę i najemników od IMciów pp. starostów i dziedziców od dzierżawców na sprzedaż z ziemi wywożona, tej prasołce niema podpadać. 7. Jednak ktoby się ex plebeis privatus takową sól na handel kupował i z nią gościł, takowy od roku groszy dwanaście od wozu dać powinien. 8. A jeśliby depaktacya w wybieraniu tej prasołki nad wyżej mianowaną ustawę przez sukkolektorów pokazała się, takowi coram officio castrensi a quovis iniuriato citati także i te osoby, któreby provent na pograniczu Rzptej prasołkę ziemi naszej impedyowali, coram eodem officio sprawić się o to powinni. 9. Cokolwiek zasię za szczęściem administracyej i czasem to czopowe z prasołką do roku prowentu przyniesie z tego na praesidium dorocznie zamku halickiego zł. 2.000, na presidium zamku trembowelskiego zł. 1.001, za pracę i wierną administracyą IMć p. sę­dziemu halickiemu zł. 1.001 in vim zasię gratitudinis wielkich kosztów WIMci p. chorążego koronnego pułkownika naszego, który oprócz tych ludzi którycheśmy na usługę Rzptej i zaszczyt ziemi naszej województwa podolskiego 300 koni zaciągnęli swym kosztem dwie kozackie chorągwie a dwie dragońskie z miłości ku ojczyźnie stawił i w prędkim czasie nie próżnując wielką ziemi naszej przyniósł sławę, nie małą swawoleństwa w Po­dolu rozgromiwszy watahę, cokolwiek sumy czopowego dorocznego i prasołki nad sumę 4.000 wyżej ordynowaną arendę to wszystko WIMci p. chorążemu koronnemu pro benemeritis darujemy i aby IMć p. administrator exactam summam IMci p. chorążemu oddał, fidem IMci obligujemy. 10. Jednak aby nam o dorocznim prowencie czopowego i prasołki constaret na sejmiku da Pan Bóg przyszłym electionis deputata perceptorum et expensorum debitam rationem admi- nistrationis suae IMć p. sędzia oddać nam będzie powinien, respectem cuius administrationis, jako prowiantu nam właśnie należącego, IMć p. sędziego in quovis foro et termino od skarbu koronnego ewinkować gotowi będziemy i obligujemy się, i takowe in casum exortum onus pro suo onere mieć chcemy. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 28

1665 127-128 11. Niemniejszą IMci p. Felicyana Ostrowskiego, wójta halickiego, IMć p. Wolanowskiego, podstarościego trembowelskiego, poborców naszych enituit virtus, że IMcie, będąc na wybranie czworga podymnego na ludzi trzechset koni respektem zaszczytu ziemi naszej i podania ręki w oppressyej od swawoleństwa opryszków województwu podolskiemu zezwolonego od nas uproszeni, omni fide et dexteritate to podymne według regestrów skarbowych wybrali i za ordy­nacyą przeszłej naszej uchwały doskonale chorągwiom naszym zaciążnym, inclusa in hoc summa certa ducillari, in toto zapłacili. Tedy podług odprawionych rachunków i oddaniem reszty przez IMć p. Ostrowskiego zł. 700, przez IMć p. podstarościego trembowelskiego zł. 44, exclusis in retentis gasis fumalium novem, któreśmy pewnym darowali osobom, do rąk IMci p. sędziego halickiego na sporządzenie i przepisanie ksiąg ziemskich halickich ordynowanych IMć p. mar­szałek nasz IMciom pp. exactorom podymnego in toto doskonałe wyda kwity i my praemissa ratione z exakcyej i oddania czworga podymnego kwitujemy. 12. W tem jednak fidem IMci p. sędziego naszego obligujemy, aby naznaczoną sumę zł. 744 na księgi ziemskie cura IMci była erogowana i rachunek jej na przyszłym electionis deputata sejmiku był nam oddany z doskonałym, ile może za te pieniądze, ksiąg zapisaniem i korrygowaniem, warujemy. Tę zasię sumę, t. j. zł. 200, które IMć p. pisarz ziemski halicki ad rationem zkorygowania ksiąg wziął, te sub onere processus fisci in officio castrensi sive terrestri iudicio Haliciensi feria secunda post festum S. Martini pontificis anno currenti do rąk IMci p. sędziego praevia generosi iudicis terrestris ad ejusmodi propositionem quietatione oddać po­winien, o co i forum in eodem officio sive iudicio ad instantiam 1 cuiusvis mieć będzie. 13. A że interni in patria motus dotąd nie są uspokojone a nas, gdy innych pora wo­jenna mijać chce, omnibus periculis expositos prześladować anhelat, abyśmy przed czasem domesticis viribus et propugnaculis nie byli destituti, in quantumby, strzeż Boże, potrzeba tego była w dalszym zaciągu i służbie mieć ludzi naszych, tedy ex occasione temporis dla dalszego zaszczytu naszego, lubo rozpuszczenia tych chorągwi zaciążnych mocą dzisiejszego konsensu naszego obrady naszej dalszej o poparciu domowej obrony, którą nam da Bóg in solutum przy­szłych podatków Rzpta, non dedignabitur dzień 19 października do zjazdu do Halicza na miejsce zwyczajne bez uniwersału naznaczamy sobie. Która to uchwała nasza aby do grodów ziemie naszej podana była i ten zjazd przyszły publikowany był IMci p. marszałkowi naszemu zle­ciliśmy. Działo się w Haliczu w kościele farskim w poniedziałek po święcie Naświętszej Panny Maryej Narodzenia bliższej roku Pańskiego 1665. Jan Stanisław Jastrzębski wojski ziemski pisarz grodzki halicki natenczas marszałek elekcyi deputackiej. Castr. Hal. Rel. 159 p. 1159-1163. 128. Halicz, 1 marca 1666. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya IMciom pp. posłom WW Andrzejowi Potockiemu chorążemu koronnemu halickiemu, kołomyjskiemu, leżajskiemu etc. staroście, Mikołajowi z Granowa Sieniawskiemu hrabi na Myszy i Szkłowie strażnikowi koronnemu, IMciom pp. Stefanowi Złoczowskiemu 1iustitiam H.

1666 219 chorążemu halickiemu, Jaroszowi Kuropatnickiemu podstolemu podolskiemu, Janowi Cetnerowi kasztelanicowi halickiemu staroście szczurowickiemu i Piotrowi z Łańcuchowa Kuropatwie na sejm walny dnia 17 marca roku teraźniejszego w Warszawie przypadający z sejmiku halickiego za uniwersałem J. Kr. Mci p n. m. zgodnie obrana dana1. 2. Naprzód pp. posłowie nasi przy oddaniu wiernego poddaństwa naszego dotrzy­mania nienaganionej wierności, najjaśniejszemu majestatowi J. Kr. Mci p. n. m. za ojcowską około dobra pospolitego całej Rzptej i pańskie na ziemię halicką, w każdych insultach pogra­nicznych bacznie i protekcyą uniżenie podziękują pokornie upraszając, aby J. Kr. Mć p. n. m., jako się w instrukcyej na sejmik danej deklarować raczył miłościwie królestwu swemu a ojczy­źnie naszej całej Rzptej całości prowidere et paterne patrocinari raczył. 3. Największe uspokojenia ojczyzny remedium mieć wojsko kwarciane J. Kr. Mci p. n. m. w posłuszeństwie, które, że nie może contineri jedno przez należyte stipendiorum wypłacenie, te zasię stante regni calamitate po przeszłej komissyej adequate złożone być nie mogą, tedy IMć pp. posłowie nasi inibunt modos et rationes, jakoby zapłata wojsku przez województwa i ziemie chorągwiami podzielona, tam pro retentis stipendiis quam et in futurum proportionaliter disposita, ordynowana była. Jednak ciż IMć pp. posłowie maximopere attendent, aby ziemia nasza częstemi inkursiami na pograniczu alflicta i domową obroną zniszczona, takowym po­działem nie była aggrawowana. Jeżeliby zaś do jakiego podatkowania całej Rzptej przyszło modum contribuendi IMć pp. posłowie nasi do braciej wezmą. 4. Nic słuszniejszego jako za takowe ceny i dobrodziejstwa, które za szczęśliwego panowania J. Kr. Mci ojczyzna nasza codziennie odnosi vicissimi in oboedientia praestare gratitudinem. Jednakże ziemie naszej o proponowanych długach Królestwa IMciom winnych non constat, IMć pp. posłowie nasi exceptis rationibus cum consensu wszystkich wo­jewództw ex realitate ad liquidationem takowych długów przystąpią i należytą namówią satysfakcyą. 5. Jako wielkie spustoszenie Rzpta od przechodzących po włości chorągwi ponosi edocet privatorum i nas samych calamitas, tedy ab hinc aby wojskom J. Kr. Mci warowitym porządkiem, ne tamen fiat occasio ad illlicitos nexus hiberny obmyślone i postanowione były, IMć pp. posłowie nasi z całą Rzptą o skuteczny na to starać się będą sposób, tak jednak, aby artykuły wojskowe i konstytucye de disciplina militari reassumenda in executione fortiori non vario aspectu zostawały. 6. Życząc proponowanego sobie z carem moskiewskim pokoju na reassumpcyą plenipoteneyej do traktatów z Moskwą IMć pp. posłowie nasi pozwolą, hoc praecustodito, aby sine avulsione provinciarum i bez konjunkcyej szwedzkiej ten traktat stawał. 7. Iż wydatki na posłów cudzoziemskich bardzo poczęły niszczyć skarb Rzptej, tedy aby niepotrzebne legacye z uciążeniem Rzptej i posłów cudzoziemskich mimo wolę całej Rzptej incitamenta zahamowane były, z całą Rzptą IMci pp. posłowie nasi o tem conferent, tak aby takowe na posłów tylko potrzebnych wydatki IMć p. podskarbi koronny z ordynacyjnych jako należy prowidował prowentów. 8. Żadna wojna tak Rzptej królestwa Polskiego nie zrujnowała jako zły mennic wyna­lazek, a potem nad wolą majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej coraz gorsze bicie monety, przeto aby mennica szelężna p. Boratyniego i W. Księstwa Litewskiego i Tymphowa zawarte były. Także aby p. Tymph z pp. administratorami do swej mennicy deputowanymi, że nad ordynacyą komissyej lwowskiej złotowców wybił i p. Boratyni in quadruplo więcej ważył się wybić złych szelągów summario fisci processu sądzeni byli, omnino curabunt, aby sine damno privatorum 1 Sejmik zwołany był na 27 stycznia C. H. 160 p. 95—7. 

1666 128 dobra mennica na monetę srebrną extra et in regno currentem otwarta była a szelągi stare króla IMci ś. p. Zygmunta Trzeciego brane były, lege cavebunt. 9. Ponieważ konstytucye anni millesimi sexcentesimi sexagesimi primi titulo revifica- torio nowej kwarty na ekonomią wojenną w Koronie artyleryą jest dobrze obwarowana i duplex nowa kwarta na to ordynowana a po komissyej lwowskiej znacznej do impendowania na mu- nicyą nie było okazyej, przestrzegą tego w rachunkach IMci pp. posłowie nasi, aby i na co dochód tej kwarty obrócił się z animadwersyą, aby gdy armata w pole nie była wyprowadzona nada­ remne koszty na furmany i inne expensa nie roschodziły się. 10. Niemałą wdzięczność cesarz IMć chrześciański Rzptej naszej wyświadczył, gdy siły szwedzkie, królestwo Polskie aggrawujące, reprimere dopomógł; jednakże toties ad calculum provocatae portiones u cesarza IMci nie najdują miejsca, o uspokojeniu najjaśniejszego cesarza IMci długu, inclusis includendis, IMć pp. posłowie nasi z całą Rzptą zniosą się. Także, iż nam dług książęcia IMci Brandenburskiego proponitur, a na to cło wodne Rzpta ordynowała była przy rachunkach z IMcią p. podskarbim, serio IMć pp. posłowie upomną się tego, dla czego lex inversa i książe IMć kurfirszt nie uspokojony. Insze za się liquida debita do spólnego z Rzptę uspokojenia IMciom pp. posłom commituntur. 11. Za IMć pp. obywatelami inflanckimi i pp. Trubeckimi IMć pp. posłowie nasi gorącą do J. Kr. Mci p. n. m. wniosą prośbę, aby, ponieważ Rzpta inszemi teraz rozerwana jest wy­datkami, tymczasem J. Kr. Mć tak IMciów pp. obywatelów inflanckich jako i IMciów pp. Trubeckich, donec a Republica debita succedet satisfactio, primis de bonis Reipublicae vacantibus raczył ukontentować. 12. Niemniejszą ad supplicandum et intercedendum pierwszy punkt instrukcyej J. Kr. Mci p. n. m. za IMcią p. Lubomirskim marszałkiem w. i hetmanem polnym koronnym pańską a dobrotliwą dał okazyą, przetoż pp. posłowie nasi innixi clementia J. Kr. Mci p. n. m., którą majestat króla pana naszego zawżdy zdobi się z pokorną prośbą omnino starać się będą, aby IMć p. Lubomirski civis patriae łaskawością regiae Maiestatis i powagą całej Rzptej ad pristinum statum et honores był restitutus. 13. Artykuły ziemi halickiej. Bespiecznie zawsze na piersiach narodu polskiego na wierności poddaństwie ich królowie panowie nasi wysypiali się, czego i teraźniejszy dobrotliwy pan J. Kr. Mć za szczęśliwego swego panowania doznał, ante omnia IMć pp. posłowie nasi oświadczywszy się z tąż poddaństwa wiernością upraszać będą majestatu J. Kr. Mci, aby J. Kr. Mć p. n. m. superflua arma nad zwykłe gwardye podczas sejmowania od boku swego oddalić raczył. 14. Recens lex anni millesimi sexcentesimi sexagesimi secundi de reddenda ratione Senatus consultorum relacyą przeszłego sejmu tejże Senatus consultorum czyniona jest bardzo urażona, przeto aby interstitis temporis od sejmu skończonego aż do teraźniejszego czasu wszyst­kie Senatus consulta recapitularentur tej pomienionej konstytucyi IMć pp. posłowie pilno prze­strzegać będą. 15. Wielką w tem pp. ziemianie województwa ruskiego krzywdę cierpią, gdy mając żupy swoje solne ziemiańskie contra pacta conventa i przeciwko starym prawom IMcie pp. administratorowie skarbu koronnego soli szlacheckiej i Wisłą spuszczać niedopuszczają et impediunt, przetoż aby konstytucya anni 1598 titulo: ordynacya soli bydgoskiej na sól ruską szla­checką, iuxta tenorem tejże konstytucyej reassumowana była i o wolnem spuszczaniu Wisłą soli prawo napisane było, IMć pp. posłowie nasi starać się będą, z takim dokładem, iż ktoby ważył się przeszkadzać deflukluacyej soli ruskiej, aby takowy w Trybunale inter causas mere fisci pro succubitione poenae mille marcarum sprawował się. 16. Gdy wojska J.Kr. Mci armis et praesidio ześciem z Ukrainy tej desertarunt Ukrainę, czego pp. posłowie nasi inquirent rationem, a wielka swawola opryszków i deyneków na Po-

1666 221 dniestrzu już blisko Pokuciowi szerzeć się poczęła, ziemia halicka na zaszczyt całego Podola i pohamowania swawoli podniestrskiej i ukraińskiej bonum publicum całej Rzptej w tem upa­trując za niemałą summę na obronę ludzi zaciągnęła i aż pod Bracław opędziwszy Podole wy­prawiła, przeto aby ta suma na zaciąg tych ludzi erogowaną w przyszłe podatki przyjęta była, albo jeśliby na podział wojska po województwach i ziemiach podzielona była, osobliwy Rzpta na ziemię halicką za tę przysługę miała respekt, IMć pp. posłowie nasi starać się będą i do żadnych podatków ani podziałów nie przystąpią, aż tak za chleby po expedycyej mohilowskiej i węgierskiej z dóbr dziedzicznych ziemi halickiej, jak i za teraźniejsze wydatki będzie ziemia halicka ukontentowana. 17. Chorągwie kwarcianne, pułki IMci p. chorążego koronnego i pułki IMci p. Strzał­kowskiego, także dragońskich dwie aby z wojskiem J. Kr. Mci in obsequio będącym w ode­braniu dwóch ćwierci i chleba zimowego ukontentowane były. Chorągwi powiatowych dwie jedna IMci p. chorążego halickiego, druga IMci p. Myśliszewskiego, które po expiracyej służby powiatowej halickiej na dalszą usługę Rzptej cesserunt, w komput wojska kwarcianego przyjęte były. Także aby expensa IMci p. chorążego koronnego na armatę, furmanów puszkarzów i na municyą aż do tego czasu ex amore paterna na Ukrainę erogowane likwidowane i nagrodzone były, serio się tego domówią IMć pp. posłowie nasi. 18. Rachunków in genere wszystkich podatków IMci p. podskarbiego w. koronnego maximopere intendent i na kwit na tym sejmie niepozwolą, dokąd wprzód wszystkie woje­wództwa na ralacyjnych sejmikach o tych podatkach nie będą informowane. 19. In eodem termino rationem pogłównego od IMciów pp. komisarzów IMć pp. posłowie nasi odbiorą. A że skarb waży się administratorów czopowego ziemi halickiej i furmanki, nazwaną prasołką, antiquitus ziemi naszej służącą, przez swoich administratorów impedire, aby od tego desistant, domówią się et lege cavebunt. 20. Po limitacyej komissyej lwowskiej, że się niektórzy IMć pp. komisarze ad ordinem do płacenia assygnacyi zostawieni in parvo numero nad ordynacyą i limitacyą posądzać i fe­rować dekreta ważyli, aby takowe wszystkie kassowane były. A dekreta całej komissyej in executione dedukowane były, IMć pp. posłowie starać się będą. 21. Wiele pp. żołnierzów najduje się, którzy podług dekretów komisarskich ukrzyw­dzonych nieuspokoiii, aby tedy podług przyszłej komissyej injuriati satisfactionem otrzymali lege praecustodient IMć pp. posłowie nasi. 22. Wielkie uciążenie mają województwa księstwa ruskiego w odwożeniu kwarty do Rawy, przetoż aby kwarta z województw księstwa ruskiego we Lwowie odbierana była i na to prawo osobne napisane było. Także aby constitutio o spustoszałych dobrach, Podolu służąca, dawniejsza reasumowana i konstytucye o starej i nowej kwarcie anni 1661 in suo robore zo­stawały, starać się będą IMć pp. posłowie. Kto zasię ob intestinos in Republica motus w prawie kwarty na czas naznaczony roku przeszłego oddać nie mógł, aby za oddaniem na teraźniej­szym sejmie na delacie od IMci p. instygatora koronnego nie był podawany, pilno prze­strzegać będą. 23. Nie mniejsze ziemia halicka od stanów duchownego respektem dziesięciny i inszych okazyi cierpi uciążenie, przeto aby konstytucye o dziesięcinach anni 1635 sub titulo: compositio inter status, i aby więcej ziemianie sub nullitate excomunicationis extra forum terrestre od osób duchownych nie byli pociągani, nowem prawem IMci pp. posłowie obwarują. 24. Dyktatura IMciów księży prezydentów duchownych w Trybunale koronnym nadprzykrzyła, przeto aby IMć ksiądz prezydent odprawiwszy raz per electionem w trybunale prezydencyą swoję, drugi raz prezydentem być nie mógł; IMcie pp. deputaci duchowni aby mere secularium we cztery lata nie we dwa roki na deputacyą obierani bywali, lege cavebunt IMci pp. posłowie nasi.

1666 128 25. Iż dla zagęszczonego regestru causarum mixti fori et compositi iudicii ludzie wielką w sprawiedliwości odnoszą odwłokę, przeto aby dla tych samych spraw aliquantum trybunał był prolongowany z województwami górnemi, zniosą się IMć pp. posłowie nasi. 26. Wielka się inkonweniencya dzieje, iż IMci p. senatorowie przy boku J. Kr. Mci lege assignati nie rezydują, i punkta przysięgi, quidquid nocivum videro revelabo, tego nie obser­wują, przeto aby na takowych poena była aucta i aby w Trybunale ad cuiusvis instantiam inter causas fisci sprawowali się a medietas poenae aby fisco a druga medietas delatori applicaretur, o takowe prawo starać się będą IMć pp. posłowie. 27. Popisy po województwach i ziemiach bardzo potrzebne a nie daremne od przodków naszych postanowione aby prawem obostrzone i pena, który na popis nie stanął założona była, lege providebunt. 28. Kamieniec Podolski jakiej potrzebuje opatrzności ludzi i prowiantów całej Rzptej IMć pp. posłowie to antemurale zalecą. 29. O zbiegłe chłopy, aby konstytucya anni 1661 titulo: Skrócenie processu in causis profugorum, i ziemie halickiej służyła, IMć pp. posłowie starać się będą. 30. Nie tylko chrześciaństwo, ale Bóg sam za to wielką cierpi krzywdę, że Żydzi sta­rostwa, majętności, myta, cła przez arendy miejskie karczemne trzymają i administrują. Przeto taki Żyd któryby się ważył starostwa, majętności dziedziczne, wsi, arendy w miastach królew­skich karczemne trzymać, aby poena infamiae et colli et confiscationis bonorum in quovis iudicio et officio regni popadał, a takowy starosta albo dzierzawca amissione bonorum był karany. IMcie pp. lustratorowie, że nie podług praw lustrowania postąpili sobie i wójtostwa lustracyami agrawowali, deferent to IMć pp. posłowie całej Rzptej, aby z wójtostw kwarta znie­siona była i lustracye nieporządnie odprawione reassumowane. 32. Często z kancelaryej wielkiej J. Kr. Mci equestrem ordinem urażające wychodzą instrukcye, przeto i o te laesiva IMć pp. posłowie J. K. Mci p. n. m. uskarzą się. 33. Komissya kamieniecka iż przeciwko konstytucyej anni 1662 titulo: Ordinacya presidium kamienieckigo i konserwacya tejże fortecy, per indebitos od komisyej lwowskiej delegatos non in tempore jest odprawiona, aby była umorzona a nowa naznaczona, starać się będą pp. posłowie. 34. Prawo de praeciis rerum aby było reassumowane et in executionem redukowane było i czerwone złote także talery, żeby dawnego pretium non excederent poenam debitam na kupców założywszy, instabunt IMć pp. posłowie nasi. 35. Wielką szkodę ma Rzpta, iż dotąd o metryce wielkiej i małej nie wie, przeto aby p. Pinocy ad instantiam Instigatoris regni sprawował się, co pilnie IMciom pp. posłom zle­camy. Stan rycerski wielką cierpi krzywdę, że bona Reipublicae panis filiorum minnime benemerentibus multum privatis rozdawane bywają, przeto aby aequalitas in conferendis bonis Reipublicae zachowana była, prawem obwarują IMć pp. posłowie. 36. O Tykocin że zaszły protestacye, aby jako z dóbr Rzptej, non obstante constitutione kwarta płacona była, instabunt pp. posłowie nasi. 37. Dawno tego porządku pragnie Rzpta, aby szlachta osiadła officierami i rotmistrzami zostawała, na tym tedy sejmie invigilabunt IMć pp. posłowie, aby tandem aliquando przyszło do tego porządku. 38. Ziemskie urzędy wielką po województwach i ziemiach czynią konfuzyą, przetoż aby podług starych praw jedno terrigenis, i to jednemu a nie dwom tytuł i urzędy rozdawane były, i każdy tytułem swoim ab initio na własnym utytułował sejmiku. 39. Lubo dostatecznie anni 1659 o glejtach napisane prawo, jednak iż przeciw temu narrantur quaerelae starać się pp. posłowie będą, aby per reassumptionem poena

1666 223 in iudicio tribunalitio vindicanda a przeciw wydawcom przeciwnych prawu glejtów apposita była. 40. Ma sobie stan szlachecki za uciążenie, gdyby go starostą1 pozywał do swojej jurysdykcyej, przeto aby taki starosta jako i officium jego super citationem ukrzywdzonego, tak też i szlachcic od starosty pozwany i urzędu jego in viciniori jurisdictione sprawował się, postarają się o to pp. posłowie nasi. 41. Pisarze grodzcy aby przeciw starostom protestacyi et quosvis actus przyjmowali do ksiąg i to firmandum lege. 42. O salariach w kancelaryach grodzkich i ziemskich, że dotąd niemasz doskonałego prawa, inibunt pp. posłowie nasi cum tota Republica rationes, aby przez depaktacyą privatorum non fiat iniuria. 43. Mandaty z kancelaryej J. Kr. Mci wynoszone bardzo się zagęściły, które na znie­sienie wolnego głosu i dekretów trybunalskich biją, jako się IMć p. Krosznowskiemu chorą­żemu warszawskiemu dostało, przeto aby takie mandaty nullitatis były, przestrzegać tego będą IMć pp. posłowie nasi. 44. Że uniwersał na monopolium saletry p. Bekierowi z kancellaryi w. (koronnej jest wydany, to jest cum praeiudicio Reipublicae et privatorum, aby tedy ten uniwersał był rewo­kowany instabunt pp. posłowie. 45. Prolongacya sejmów iż bardziej trudni aniżeli uspokaja Rzptą, na te IMć pp. posłowie nasi, zniósszy się ze wszystkiemi województwami, nie zezwolą. 46. Ujma prawu pospolitemu barziej bespieczeństwu że IMcie pp. starostowie pogra­niczni na fortecach i miastach J. Kr. Mci nie rezydują, przeto cavebunt lege pp. posłowie nasi, aby którzy nie będą sami rezydowali, albo na miejsce swoje substytutów szlachtę osiadłą nie trzymali takowi ad delationem cuiusvis od dzierżawy i od starostw odpadali. 47. Desideria ziemi halickiej. W oczach świata polskiego są z młodych lat WIMci p. Alexandra Cetnera kasztelana halickiego merita, wniosą tedy IMć pp. posłowie instancyą naszę do majestatu J. Kr. Mci p. n. i stanów Rzptej, aby Stoki jure hereditario były dane, t. j. część nierównie mniejszą w tych Stokach. 48. Merita WIMci p. Jakuba Potockiego pisarza polnego koronnego zalecenia nie po­trzebują, bo są w oczach jasne J. Kr. Mci p. n. i wszystkiej Rzptej, które indefesso cursu miłej devovit ojczyźnie. Tenże na zdezelowane starostwo tłumackie erygował sumę własną, przyczynią się IMć pp. posłowie i starać się będą, aby post extructum ius advitale ius emphiteuticum na to starostwo mu2 dane było. 49. Nil iustius jako reddere unicuique quod suum est, jako to WIMć p. Mikołaj z Gra­nowa Sieniawski strażnik koronny na praesidium Szkłowa przy sumie własnej erogowanej na to praesidium zostaje, przyczynią się tedy IMć pp. posłowie, aby ta suma z skarbu Rzptej jako słu­szna przywrócona była i oraz upraszać o eliberacyą ludzi przy traktatach aby ad instantiam Rei­publicae byli eliberowani. 50. Meruit to virtus et amor erga patriam et florens dexteritas WIMć p. Rafała Kazi­mierza Makowieckiego starosty trębowelskiego, aby mu 3 a Republica i od majestatu pańskiego Pozwolone na skład solny w majętności IMci dziedzicznej nazwanej Spytkowcach, przyczynią się tedy pp. posłowie, aby w pomienionej majętności skład był approbowany przez kon­stytucyą. 1 staroscią H. 2 im H. 3 im H.

1666 128 51. W niemniejszem ma być poszanowaniu u Rzptej exposita zajuszonej a septentrione multitudini ex oriente salus i stracona na ten czas cum pignoribus substancya WIMci p. Pawła Potockiego wojewodzica bracławskiego, także i wielu IMciów pp. braciej naszej na ten czas w tej fortecy dziedzicznej IMci będących od sturmów nieprzyjacielskich jactura, tenże amans patriae civis zdrowiem i substancyą vestigiis insistendo przodków swoich ojczyznę zaszczyca­jąc a fluctibus innumerae multitudinis obojga narodów oppressus i do ciężkiego moskiewskiego więzienia wzięty una cum caris pignoribus, zalecamy to tedy IMciom pp. posłom naszym i fraterne o to prosimy, ponieważ zdrowie substaneya et clara pignora miłej devovit ojczyźnie, aby się u najjaśniejszego majestatu J. Kr. Mci i wszystkiej Rzptej eliberacyą prędką jako słuszną i syna IMci starali także i tych, których na ten czas w tęż niewolę zabrano. 52. Za IMcią p. chorążym halickim, którego to virtus meruit, przyczynią się IMć pp. posłowie, aby wieś Ułanowce iure emphiteutico otrzymać mógł od majestatu J. Kr. Mci i Rzptej. 53. Jako wielka stąd ruina i ultimum exitium regni imminet, kiedy od postronnych petitur insultibus narodów, tak daleko większa stąd pochodzi zguba, kiedy inter viscera regni a mianowicie między tak zacnymi domami JO. księżną Jej Mcią Wiśniowiecką wojewodziną ruską a WIMcią p. wojewodzicem sandomierskim a IMciami pp. Zamojskimi excrescit discordia ob dissensiones, zaczem IMć pp. posłowie nasi wniosą do J. Kr. Mci i Stanów Rzptej gorącą prośbę, aby iusta aequitate wejrzeli w to, jakoby ten uśmierzyć ogień a zgodę między zacnymi domami radicare chcieli. 54. Wieś Perehińsko ut pretenditur do władyctwa halickiego należącą, ponieważ zostaje in lite i już in aresto pendet ta sprawa, która aby sejmików i na sejmach spraw poważnych nie turbowała, tedy IMć pp. posłowie nasi przyczynią się do J. K. majestatu p. n. m. aby ta sprawa na teraźniejszym sejmie według assekuracyej J. Kr. Mci sądzona była. 55. Za IMć p. Alexandrem Bydłowskim i sukcessorami IMci wniosą gorącą instancyą swoją IMć pp. posłowie za pomienionym IMcią do majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby sprawa o Zubów, non obstante iure emphiteutico jako iniuste obtento, irremisibiliter sądzona była a ius emphiteuticum kassowane. 56. Meruit to virtus IMć p. Łabęckiego i stracony brat na usłudze Rzptej, aby merita słusznie od majestatu J. Kr. Mci odnosiły praemia, przyczynią się tedy IMć pp. posłowie do J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby wieś Maskusze albo raczej Putynin in haereditatem była dana. 57. Także i za IMcią p. Podczaskim, którego też non postrema virtus et experientia in re militari o grunt pusty Uroczysko nazwany we wsi Jabłonowie, aby in haereditatem oddany był przyczynią się IMć pp. posłowie do J. K. Mci p. n. m. 58. Za IMcią p. Danielem Makowskim o czetwertyń dwie, Baranowszczyzny nazwane, przy wsi Zagórzu w starostwie kałuskiem będące, o approbacyą przywileju J. Kr. Mci. 59. Także za IMcią p. Berezowskim, którego etiam in re militari etiam non postrema virtus, aby po stryju jego rotmistrzu węgierskim iure naturalis succesionis zasługi z skarbu od­dane mu były, ciż IMć pp. posłowie do majestatu J. Kr. Mci i całej Rzpltej przyczynią się. 60. Experientia architecturae militaris, dzielność i odwagi nietylko, że nam są zalecone przez JWIMci p. wojewodę krakowskiego hetmana w. koronnego ale i wiadome, przyczynią się tedy IMć pp. posłowie do majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby tak wysokie qualitates i potrzebne Rzptej IMć p. Franciszka Coraziniego klejnotem polskiego szlachectwa pro meritis ozdobione były. 61. Jeżeli kto większej nagrody godzien od najjaśniejszego majestatu J. Kr. Mci p. n. m. i stanów Rzptej, jako ten, który curam patriae z odwagą i utratą substancyej swojej et carorum pignorum per maria et terras portabat, jako to IMć p. Balusani Pros, zięć WIMci p.

128-129 1666 225 generała podolskiego, przyczynią się tedy IMć pp. posłowie, aby za te odwagi i swaty indigenat od majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej mógł otrzymać. 62. Za 00. Dominikanami konwentu halickiego gorącą instancyą swoją wniosą, aby na grunt pewny Chorostkow nazwany, który im WIMć p. chorąży koronny starosta halicki benigne contulit, aprobacya J. Kr. Mci tego gruntu była Uroczyszcze, nazwane Baryczowska, od starostwa trembowelskiego aby per constitutionem do konwentu 00. Karmellitów trembowelskich iure perpetuo applikowana być mogła, ponieważ na to consentit IMć p. starosta trembowelski, przyczynią się IMć pp. posłowie. 63. Ażeby religia grecka, która po tak wiele wieków desideriis suis mięsza Rzptą czę­stymi w konstytucyach recessami do uspokojenia deklarowana mogła być uspokojona, to instans perimens IMć pp. posłowie nasi całej Rzptej zalecą. 64. Wiadoma nam jest desolacya miasta J. Kr. Mci Śniatyna, które tak per incursiones różne jakoteż i pp. żołnierzów i podatkami ustawicznymi nadwyrężone, aby do dalszej nie przychodziło ruiny tedy propter conservationem tego miasta, jako potrzebnego na pograniczu, przyczynią się IMć pp. posłowie do majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby ludzie tam zostający od wielkiego uciążenia zaszczyceni libertacyą, folgę i respirium mieć mogli. 65. Które to punkta w kole sejmiku naszego zgodnie namówiwszy, zlecamy to IMciom pp. posłom naszym et per amorem, aby IMć z województwami majestat J. Kr. Mci zaszczycającemi i dobro pospolite całej Rzptej trzymającemi znosząc się, nic nad kontenta i artykuły instrukcyej swojej praw koronnych i W. księstwa litewskiego przestrzegając nie promowowali, oprócz tego co concernit bonum publicum totius Reipublicae i z artykułami sobie danymi zga­dzało się, fide, honore et conscientia IMciów obligując i aby na początek tego sejmu jako się deklarowali zjechać raczyli upraszając. Działo się w Haliczu dnia pierwszego miesiąca marca roku Pańskiego tysiąc sześćset sześćdziesiątego szóstego. Jan Cetner starosta szczurowiecki marszałek na ten czas sejmiku tego. Castr. Hal. Rel. 160 p. 245-261. 129. Halicz, 16 sierpnia 1666. Uniwersał marszałka w sprawie limity sejmiku. 1. JWnym IchMć m. m. pp. obywatelom ziemi halickiej, trembowelskiego i kołomyjskiego powiatów do niejże należącym WM. m. m. pp. i braciej do wiadomości przy zaleceniu braterskich powolności moich donoszę, iż uniwersał J. Kr. Mci p. n. m. jest do akt grodu halickiego ipso die actus sejmiku na zgromadzenie WM. m. m. pp. do Halicza pro die 16 praesentis podanyl. Na który że niektórzy z IMciów m. pp. jako pobliżu Halicza mieszkając, 1 Dnia 28 czerwca zwoływał Alexander Cetner kasztelan hal. sejmik na 8 lipca C. Hal. 161 p. 1497 Król zwołał dnia 31 lipca z obozu pod Korczynem sejmik na 16 sierpnia. Ibidem p. 1010, a to ponieważ, sejmy po trzykroć zawiodły a deputaci województw krakowskiego, poznańskiego, sendomirskiego, kaliskiego, sieradzkiego i łęczyckiego in unum zgromadzone nie czekając sejmu proszą o sejmiki. Król prosił aby ad rationem generalnej wojsku zapłaty pięć poborów sine abiurati uchwalono. Wzywał też poborców do sta­wienia się na tych sejmikach i wypłacenia sum poborowych tudzież złożenia rachunków. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 29

1666 129-130 zawziąwszy o nim wiadomość pridie sejmiku od J. Kr. Mci p. n. m. przez uniwersał nazna­czony zjechawszy się mnię za dyrektora koła tego i spólnej obrady boni publici mutuo consensu obrali i służyć sobie roskazali nie chcąc tedy in pauco numero tego odprawować aktu, ad frequentiorem numerum WMciów m. m. braciej, t. j. ad vigesimam quintam Augusti continuationem onego odłożyli. 2. Na który abyście WMć m. m. pp. raczyli się stawić i tam co nam concernet bonum publicum spólną dopomogli obradą. Co ja do wiadomości WM m. m. pp. i braciej podawszy siebie samego do łaski WM. m. m. pp. zalecam zostając zawsze WMć m. m. pp. życzliwym bratem i sługą powolnym. Jan Kurdwanowski podstarości grodzki halicki marszałek sejmiku ziemie halickiej. Datum w Haliczu die 16 Augusti anno millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto. L. S. Castr. Hal. Rel. 161 p. 1030-1031; Castr. Tremb. 139 p. 658 — 659. 130. Halicz, 16 sierpnia 1666. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i obywatele ziemie halickiej zjechawszy się na dzień dzisiejszy, prawem oznaczony, na elekcyą deputata halickiego, w niczem prawu nie ubliżając za sędziego deputata do Trybunału koronnego obrawszy zgodnie WIMć p. Mikołaja na Martynowie Truskolaskiego podkomorzego halickiego, dalszych obrad naszych takową czy­nimy namowę. 2. Naprzód continuando sejmik nasz przeszłego złożenia piąci poborów namówiony, iż in praesenti consensu nostro dla wylania wód gwałtownego a przez to paucitatem IMciów pp. braci nie mogliśmy żadnego z IMciów na poborców uprosić, tę konstytucyą piąci poborów i obranie IMci p. poborcy do blisko następującego przedsejmowego sejmiku odkładamy z tą deklaracyą, aby każdy z IMciów pp. obywatelów paratam miał pro illo tempore inferendi contributionem czopowe z prasołką ziemi naszej i wolnej dyspozycyej ziemiańskiej antiquitus słu­żące, jako do tego podatku skarb koronny nie należy, takowego nie dopuszczać sobie interruptionem fide bona pollicemur i o prasołkę IMciom, da Bóg, pp. posłom naszym na przyszły sejm obranym z JWIMć p. podskarbim koronnym de hoc iniquo impedimento conferre zlecimy, electionem administrationis czopowego do tegoż przedsejmowego sejmiku odkładając sobie tali iure et conditione, aby to czopowe na żadne extraordynacyjne largicye nie szło in toto podług prawa i konstytucyej urzędom miejskim tak w dobrach J. Kr. Mci jako i ziemiańskich attendencyą zalecając. 3. A że IMć p. sędzia halicki, mając administracyej dorocznej czopowe z prasołką, które calculo wynosi sumę 7.313 zł., adaequatam perceptorum et expensarum oddał rationem z admi­nistracyej i satysfakcyej, hoc laudo praesenti IMć p. sędziego kwitujemy retentorum ducillorum processu ordinario fisci addendi salvam IMci zachowawszy na ksiąg ziemskich naszych halickich dalszą korrekturę i oprawę umówienie impensarum do przyszłego sejmiku odkładamy a co teraz actorum na sumpt od nas ordynowany i erogowany correctum est pro cognitione et revisione sporządzonych ksiąg i na nich erygowanego kosztu uznanie IMciów pp. Jana Stanisława Ja­strzębskiego wojskiego pisarza grodzkiego halickiego i Felicyana Ostrowskiego wójta dziedzicz­nego halickiego deputujemy, abyśmy za relacyą IMciów informati dalsze księgom ziemian ob-

130-131 1666 227 myślili sporządzenie. A to laudum zgodnie namówione i postanowione do ksiąg grodzkich ha­lickich IMć p. marszałkowi naszemu podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu w kościele farskim 13 Septembris anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto. Piotr Kuropatwa mar­szałek sejmiku deputackiego. Castr. Hal. Rel. 161 p. 1135-1136. 131. Halicz, 22 września 1666. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy, ziemianie i obywatele województwa ruskiego ziemie halickiej i powiatów trembowelskiego, kołomyjskiego, zjechawszy się za uniwersałem J. Kr. Mci p. n. m. na sejmik przedsejmowy do Halicza na dzień dwudziesty wtóry września1 przy tymże zjeździe takąśmy zgodną i jednostajną uchwałę postanowili. 2. Naprzód, lubośmy byli na przeszłym sejmiku naszym elekcyi deputata cztery pobory uchwalili i na teraźniejszym sejmiku wydać je przyrzekli, ale że czterech poborów mała obsada wojsku J. Kr. Mci byłaby, tedy praesenti laudo ad rationem przyszłych podatków czworo po­dymnego podług ostatnich kwitów uchwalamy i to podymne pro die 14 Octobris sub onere processus fisci do rąk IMć p. poborcy naszego IMci p. Konstantego Wyszyńskiego wydać obo­wiązujemy 2. Który wybrawszy to podymne, t. j. sumę spełna piętnaście tysięcy a nie więcej za asygnacyami skarbowymi wojsku J. Kr. Mci post diem 14 Octobris we dwóch niedzielach oddać i wyliczyć będzie powinien. 3. Przy tem assekurujemy IMć p. poborcę naszego, że z tego czworga podymnego nie skarbowi koronnemu ale nam rachować się będzie powinien IMć p. Wyszyński i kwit na wy­płacenie tego czworga podymnego od nas otrzyma, którego od skarbu koronnego evincere pollicemur. Temuż IMci p. poborcy kwitowego od kwitu jednego po groszy 18 dawać i wy­bierać postępujemy a nie więcej, a jeżeli kto był renitens a tych czworga podymnego in tempore wydać zaniechał, tedy urzędy nasze grodzkie, halicki i trembowelski, delatę fisci non obstantibus comitiis et interstitio temporis eorundem osadziwszy executionem fortem armatam et finalem irremisibiliter uczynić będą powinni i takowe dobra przy assygnacyej skarbowej IMciom pp. żołnierzom podadzą, tak aby i ziemia nasza i IMć p. poborca żadnej w tem nie mieliśmy trudności. 4. A że calamitate temporum rozerwania sejmów zagęściły się, tedy strzeż Boże, czego się nie spodziewamy, aby in casu rozerwania sejmu IMć pp. posłowie nasi a die rozerwania niedziel trzy tu na miejsce sejmikowania naszego zwykłe stawili się i occasionem et relationem rozerwanego sejmu nam dali, w czem IMciów fide honore et conscientia obligamus a my też fraterne przyrzekamy dla obrady pospolitej i dobra ojczyzny na ten dzień zjechać się et exceptis rationibus rozerwanego sejmu de patria consulere. A to laudum nasze dla większej wagi i wiary IMci p. marszałkowi podpisać i do ksiąg grodzkich podać zlecamy. W Haliczu w kościele u fary die 22 Septembris 1666. Jan Stanisław Jastrzębski wojski pisarz grodzki marszałek na ten czas halicki. Castr Hal. Rel. 161 p. 1164-1166. 1 Uniwersał króla C. H. 161 p. 1137. 2 Uniwersał poborcy z dnia 27 września w Castr. Tremb. 139 p. 692.

1666 132 132. Halicz, 20 (sic) września1 1666. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya IMciom pp. posłom WW. Andrzejowi Potockiemu chorążemu koronnemu halickiemu, kołomyjskiemu, leżajskiemu etc. staroście, Mikołajowi z Granowa Sieniawskiemu hrabi na Myszy i Szkłowie strażnikowi koronnemu, IMciom Stanisławowi Głowińskiemu sę­dziemu ziemie halickiej, Mikołajowi Daniłowiczowi staroście czerwonogrodzkiemu, Jaroszowi Kuropatnickiemu podstolemu podolskiemu i Piotrowi Telefusowi na sejm walny dnia dziewiątego listopada roku teraźniejszego w Warszawie przypadający, z sejmiku halickiego za uniwersałem J. Kr. Mci p. n. m. zgodnie obranym dana. 2. Naprzód IMć pp. posłowie nasi przy oddaniu wiernego poddaństwa naszego uniżenie majestatowi J. Kr. Mci p. n. m. podziękują, że J. Kr. Mć p. n. m. wrodzoną swoją ku Królestwu polskiemu ojczyźnie naszej łaskawością uraz swoich dla dobra pospolitego odstąpiwszy, nie­tylko civile bellum, quo nihil deterius, zastanowił, ale niewątpliwego domowego pokoju iudicia przez amnistyą i traktat excutere nam raczył. 3. Na approbacyą amnistyej (jednak nie takowej, jakowa po rozerwanym ostatnim sejmie drukowana do grodu naszego podana jest) cum restitutione haeredum et possesorum in bona terrestria et regalia IMć pp. posłowie nasi zezwolą. A żeśmy jej authentice nie czytali prze­strzegać będą IMć pp. posłowie nasi, aby stare prawa w niczem nie były naruszone i lex de non prestanda oboedientia in suis circumcirca zostawała limitibus. 4. Nihil iustius jako aby płaca wojsku wszystkiemu przez województwa była, przetoż IMć pp. posłowie nasi ze wszystkiemi województwy i ziemiami koronnemi zniosą się, aby upro­siwszy J. Kr. Mci p. n. m. komisarzów z senatu sami też z między siebie z poselskiej izby obrawszy deputatów, wojsko wszystko to, które tylko komputem komissyej lwowskiej comprehenditur i podług tego komputu do płacy należy a nie inne wszelkie proportionaliter z długami teraźniejszymi i dawniejszymi podług popisów i regestrów WIMci p. pisarza polnego koronnego na województwa i ziemie podzielone było a rajtarskie, tatarskie, wołoskie chorągwie jako do komputu tak do płacy nie będą należały. Jednak tych ćwierci wojsko extra nexum zostające po ześciu z Ukrainy aż do traktatów nie powinno się upominać ani na płacą tych ćwierci IMć pp. posłowie nasi ulla ratione zezwolić będą mogli, wojsku jednak ukrainnemu toto tempore in opere belli pod komendą WIMci p. chorążego koronnego zostającemu in toto za wszystkie ćwierci na zapłatę zezwolą. A jeżeliby która chorągiew tatarska w kompucie nachodziła się tylko na jeden koń żołd Tatar brać powinien, co et in futurum observari powinno. Tego jednak praecustodient IMć pp. nasi, aby powadze i rządom JWIMć pp. hetmanów koronnych i urzędowi IMć p. pisarza koronego ten podział zapłaty w niczem non praejudicet, której zapłaty modum contribuendi do braci wezmą. 5. Ustawiczne werbunki bardziej aniżeli wojska nieprzyjacielskie Rzptą Polską zniszczyły i zwojowały i teraz niszczą i wojują, przeto aby już te cudzoziemskie zaciągi albo całe ustały albo transformacya tych werbunków prawem opisana była cum tota Republica IMć pp. posło­wie nasi inire modos nie poniechają i postanowienia hybernorum Rzptej bardzo potrzebnego osobliwie in confiniis regni na teraźniejszym sejmie cum tota Republica IMć pp. posłowie 1 Sejmik był zwołany na 22 września. Obacz nr. poprzedni, uwaga.

1666 229 nasi tractare nie przepomną. Dług gwardyej J. Kr. Mci z innymi wojskami Rzptej zostający spnie jako i innym wojskom w Rzptej debetur, jednak aby ten dług J. Kr. Mci p. n. m. mając wzgląd na utrapioną i zniszczoną ojczyznę raczył Rzptej condonare pokornie IMć pp. posłowie nasi hoc statu calamitatis rerum J. Kr. Mci p. n. m. upraszać będą. 6. In quam egestatem dla złych pieniędzy zarazy pospolitej przyszło Królestwo polskie una vicinia regna mirantur alia indignantur. A że tę zarazę auxit non mediocriter privatim JWIMć p. podskarbi koronny, przeto aby z obu mienie dał iustas et debitas calculationes toti Reipu­blicae. Te szelągi, co nad prawa opis i powinność wielu milionami wybił, paratis wojskom na teraźniejszym sejmie exolvat pilno tego IMć pp. posłowie nasi przestrzegać będą i dokąd in tam evidenti damno Rzpta satisfacta nie będzie, do niczego nie przystąpią reinductionem jednak tych monet ad iustum valorem, a gdyby można, szelągów, przez postanowienie dobrych mienic, wykupna non impedient. 7. Przeciw prawu iż szkodliwa rzecz aby causa criminis laesae maiestatis insimul cum causa perduellionis sądzone bywały, bo każda z nich et merito causae et effectu iuris mają swoje różne determinacye, tedy aby takowych nigdy kombinacyi causarum nie było a in causa perduellionis aby dostateczny proces a tota Republica, iniuriosos processus nie wspominając, dla powagi tej Rzptej IMć pp. posłowie nasi o napisanie ratione praemissorum nowego a wa­rownego prawa starać się będą. 8. Kondemnaty trybunalskie podczas domowego zamięszania na IMciach pp. wojskowych obojga diwizyi, któreby in contumaciam stanęły, na takowych kondemnat cassatio IMcie pp. posłowie nasi zezwolą, tak jednak, aby in principali in futuro iudicio tribunalitis regni Lublinensi ex speciali regestro winni IMcie sprawili się; jednak ubi ex personali partium vel plenipotentum comparitione vel conservatione termini decreta lata sunt, takowych dekretów IMć pp. posłowie nasi integritatem et conservationem omnimode przestrzegać będą, aby w niczem Try­bunał koronny i splendor jego nie ponosił urazy. 9. Iż nam dług księcia IMci brandenburskiego proponitur, a na to cło wodne Rzpta or­dynowała była przy rachunkach z JMcią p. podskarbim koronnym, serio IMć pp. posłowie nasi Upomnią się tego, dlaczego lex inversa i książe IMć kurfirszt nie uspokojony i oraz cum tota Republica inibunt rationes, żeby z teraźniejszych dwuletnich wodnych ceł i książę IMć branden­burski koniecznie był uspokojony JWIMci p. wojewoda krakowski respektem tego długu w sta­rostwie drahimskim od książęcia IMci brandenburskiego albo jego starostw żadnego nie ponosił impedimentu, z tą jednak kondycyą ma być satysfakcya, aby książe IMć iuxta pacta bidgostiensia in officio stawienia dwóch tysięcy ludzi na potrzebę Rzptej non deesset, instrukcyę tę propo­zycyą ad conferendum z całą Rzptą IMciom pp. posłom naszym zlecamy. 10. Coniunctio armorum et animorum, dlaczegoby z królestwem szwedzkiem Rzptej naszej Polskiej potrzebna być miała, dowiedzą się IMć pp. posłowie nasi et de propositione quid boni velit cum tota Republica conferent. Artyleryej dochody iż są prawem dobrze obwa­rowane i na nie kwarta prawem naznaczona po te czasy dochodziła, a przez dwa roki wojny nie było, przeto aby IMć p. artilleriae regni praefectus perceptae quartae et comparatae munitionis cum revisione na teraźniejszym sejmie dał iustam rationem et calculationem, pilno tego dojrzą IMć pp. posłowie nasi. 11. Za IMciami pp. obywatelami inflanckimi i pp. Trubeckimi IMć pp. posłowie nasi gorąco do króla IMci p. n. m. wniosą prośbę, aby, ponieważ Rzpta inszymi teraz rozerwana jest wydatkami, tymczasem J.Kr. Mć tak IMciów pp. obywatelów inflanckich jak i IMciów pp. Trubeckich donec a Republica debita succedet satisfactio, primis de bonis Reipublicae vacantibus raczył ukontentować. 12. Artykuły ziemie halickiej. Jeśli wszystkie lata swe cnoty odwagi i dzieła waleczne, któremi całą Europę IMć p. Jerzy Lubomirski, niedawno marszałek i hetman polny słynął po-

1666 132 chwałę encomia i lauros u Rzptej merebatur, daleko teraz więcej obsequens virtus et submissio animi IMci p. Lubomirskiego emeruit, gdy dla uspokojenia ojczyzny miłej matki swej Korony Polskiej urzędów koronnych dobrze zasłużonych do których się urodził i w których się chował odstąpił a na jedne łaskawe baczenie majestatu sprawiedliwego J. Kr. Mci dał się a co większa, aby bardziej upokorzeniem swem serce Boskie mógł zmiękczyć ze wszystkiego wyniszczywszy benevole znowu za granicę ustąpił. Przetoż, aby tam magnus in patria civis non pridem felicissimus dux za tak wielkie cnoty swoje tandem do majestatu łaski J. Kr. Mci p. n. m. był przywrócony i z zagranicy do ojczyzny, której się dobrze zasłużył, rewokowany, tak aby i ma­jestatowi J. Kr. Mci i ojczyźnie ex privatorum officiis exemptus iterato gloriose służył, gorąco IMć pp. posłowie nasi majestatu J. Kr. Mci za IMcią p. Lubomirskim upraszać będą. 13. Recens lex anni 1662 de reddenda ratione Senatus consultorum relacyą przeszłego sejmu tej że Senatus consultorum czynioną jest bardzo urażona, przeto aby interstitii temporis od sejmu skończonego aż do teraźniejszego czasu wszystkie Senatus consulty recapitularentur i tej pomienionej konstytucyej IMć pp. posłowie pilnie przestrzegać będą. 14. Wielkie się inkonweniencye dzieją, iż IMcie pp. senatorowie przy boku J. Kr. Mci lege assignati nie rezydują i punkta przysięgi, quidquid nocivum videro revelabo tego nie ob­serwują, przeto aby na takowych poena była aucta i do Trybunału ad cuiusvis instantiam inter causas fisci sprawowali się, a medietas poenae aby fisco a druga medietas delatori applicaretur, o takowe prawo starać się będą IMć pp. posłowie. 15. Tak się bardzo od niemałego czasu a najbardziej na te sejmy, które szczęśliwego nie otrzymały kresu tak się za dworem przeciwko ziemianom koronnym zagęściły mandaty, że nietylko in civilibus materiis pro libera voce, ale też ad inscriptiones quasvis et contractus tam pro cognitione reformationum et advitalitatum contra statuta et constitutiones regni (bo jest circumscriptum co na sejmowym sądzie co dworem ma być sądzono) confundendo generalem iurisdictionem tribunalis regni, terrestrem et castrensem iurisdictionem ziemianie koronni indebite conveniebantur et evocati ac nonnuli judicati sunt. Przeto aby takowe in genere wszystkie sprawy jako też i sprawa testamentowa IMci p. Bonawentury Bełzeckiego stol­nika halickiego, obywatela ziemie naszej, który wiadomością naszą dóbr swoich dzie­dzicznych prawem u brata swego rodzonego W. niegdy IMci p. Ewarysta Bełzeckiego sta­rosty wyszogrodzkiego doszedszy spokojnie trzymał, ad forum competens pro cognitione iurium odesłane a na sejmie i za dworem nie sądzone i mandaty kassowane albo rewelowane były, gorąco IMć pp. posłowie nasi instabunt i aby prawa wszystkie de propria cuiusvis iudicii iurisdictione reassumowane były, i przełożywszy tak wielkie urazy praw J. Kr. Mci p. n. m., upraszać będą. A iź takowych mandatów powinien przestrzegać podług prawa IMć p. insty­gator koronny i nie podpisować ich, tedy aby do tego nie przychodziło, starać się będą IMć pp. posłowie nasi o nowe prawa na IMć p. instygatora, aby w wydaniu i podpisaniu przeciw prawu mandatów IMć p. instygator koronny in iudicio tribunalis regni inter causas fisci pro poena duorum millium marcarum polonicalium et privatione officii respondeant. 16. Niemniej i z kancellaryej w. koronnej już nietylko na urzędy ziemskie po kilka przy­wilejów ale i na dzierzawy przeciw dostojeństwu J. Kr. Mci p. n. m. et contra iuramentum et pacta lubo już ex consensu sacrae regiae maiestatis et legittima cessione possessor lat trzy in reali possessione solvenda quartam będzie, post triennalem possessionem przywileje wydają, jako to i na wieś Lisiatycze, na którą ma IMć p. Karol Fredro starosta krośniński ius regium vigore consensus ex cessione patris integrum przeciw prawom koronnym IMci p. Wronow­skiemu wydano, przeto aby przywileja super privilegia non dentur, takowymi przywilejami oby­watele województwa ruskiego non graventur a przywilej na prawo cudze wydany IMć p, Wro­nowskiego był rewokowany IMcie pp. posłowie J. Kr. Mci p. n. m. pro maiestate regia, aby przy raz danem prawie IMć p. starostę krośnińskiego zachować raczył, upraszać będą.

1666 231 17. Bardzo sądy trybunalskie niedawny dekret sejmowy commovit, gdy przy osądzeniu spraw zapisowych suspensio executionis decretorum tribunalitiorum pronunciata est, przeto aby per tales appendices dekretów sejmowych suspensio executionis decretorum tribunalitiorum pronunciata est, przeto aby per tales appendices dekretów sejmowych decreta tribunalis et eorum executiones commorari nie mogły, i ta appendix prawu pospolitemu szkodliwa aby wa­loru swego nie miała, IMcie pp. posłowie nasi, hanc laesivam aby prawem naprawiona była, toti Reipublice proponent. 18. Wielką w tem pp. ziemianie województwa ruskiego krzywdę cierpią, aby mając żupy swoje solne ziemiańskie contra pacta conventa i przeciwko starym prawom IMć pp. admistratorowie skarbu koronnego soli szlacheckiej Wisłą spuszczać nie dopuszczają et impediunt, przetoż aby konstytucya anni 1598 titulo: ordynacya soli bydgoskiej na sól ruską szla­checką iuxta tenorem tej konstytucyi reassumowana była, i o wolnem spuszczaniu Wisłą soli prawo napisane było IMcie pp. posłowie nasi starać się będą, z takim dokładem, iż ktoby ważył się przeszkadzać defluktancyej soli ruskiej, aby takowy w Trybunale inter causas mere fisci pro succubitione poenae mille marcarum sprawował się. 19. Gdy wojska J. Kr. Mci armis et praesidio ześciem Ukrainy teraz desertarunt Ukrainę, czego pp. posłowie nasi expostulabunt rationem, a wielka swawola opryszków i deyneków na Podniestrzu już bliskiem Pokuciu szerzyć się poczęła, ziemia halicka ma zaszczyt całego Po­dola i pohamowanie swawoli Poddniestrskiej i ukraińskiej bonum publicum całej Rzptej w tem upatrująca, nie małą sumę na obronę ludzi pod komendą WIMci p. chorążego koronnego za­ciągnęła i aż pod Bracław opędziwszy Podole wyprawiła, a przeto aby ta suma na zaciąg tych ludzi erogowana w przyszłe podatki przyjęta była, albo jeśliby na podział wojska po wojewódz­twach i ziemiach podzielone były, osobliwy Rzpta na ziemię halicką za tę przysługę miała respekt IMć pp. posłowie nasi starać się będą i do żadnych podatków nie przystąpią, aż dokąd tak na zaciąg erogowana suma jako teraz recenter ad rationem zasług summa piętnaście tysięcy dać pozwolona i suma tysiąc czterysta siedmdziesiąt i jeden przez WIMci p. podkomorzego halickiego w pogłównem przedana pro paratis in solutum nie będzie przyjęta. Chorągwie kwarciane pułku IMci p. generała podolskiego i pułku IMci p. Strzałkowskiego także dragońskich cztery aby z wojskiem in obsequio J. Kr. Mci będącym w odebraniu trzech ćwierci i chleba tak rocznego zimowego ukontentowane były; także aby expensa IMci p. chorążego koronnego na armatę, furmanów, puszkarzów i na municyą aż do tego czasu ex amore patriae na Ukrainę erogowane, likwidowane albo w kwartę potrącone i nagrodzone były, sami się tego domówią IMć pp. posłowie nasi. 20. Rachunków in genere wszystkich ordynaryjnych podatków i pogłównego IMci p. podskarbiego w. koronnego maximopere attendent i na kwartę na tym sejmie nie pozwolą i dokąd wprzód wszystkie województwa na relacyjnych sejmikach w tych podatkach i ich exakcyach nie będą informowane inibidem, dojrzą tego IMć pp. posłowie, aby IMć pp. komi­sarze na początku sejmu od mienić revocati iurata na tymże sejmie administracyej swojej dali rationem. Po limitacyej komisyej lwowskiej, że się niektórzy IMć pp. komisarze ad ordinem do płacenia assygnacyej zostawieni in parvo numero nad ordynacyą i limitacyą sądzili1 i ferować dekreta raczyli, aby takowe wszystkie kassowane a dekreta całej komissyej in executionem dedukowane były, także Trybunał radomski nie należytą mocą komisyej lwowskiej firmowany i przeciwko prawu sądzony był kasowany, IMć pp. posłowie starać się będą. 21. Wiele IMciów pp. żołnierzów znajduje się, iź wziąwszy z skarbu na komissyej lwowskiej asygnacye dotąd żołdów swoich nie odszukali i przeto dekretom komisarskim w uspo- 1posadzał

1666 132 kojeniu pokrzywdzonych dosyć nie uczynili, przeto aby takowe assygnacye przy rachunkach IMć p. podskarbi paratis popłacił, aby też iniuriati od żołnierzów swoję mogli otrzymać satysfakcyą, pilno tego przestrzegać będą IMć pp. posłowie nasi. 22. Wielkie uciążenie mają województwa ruskie, wołyńskie, bełzkie, lubelskie i inne w odnoszeniu kwarty do Rawy, przetoż aby kwota z województw Małychpolskich we Lwowie odbierana była i na to prawo napisane było. Także aby konstytucya anni 1569 folio 184: o ode­braniu i oddawaniu starej kwarty z Rawy do rąk WIMć p. pisarza polnego koronnego, reassumowana była całej Rzptej, to commune bonum IMć pp. posłowie nasi zalecą. Kto zasię ob intestinos in Republica motus w Rawie kwarty na czas naznaczony roku teraźniejszego oddać nie mógł, aby za oddaniem na teraźniejszym sejmie na delacie od IMć p. instygatora koron­nego nie był podawany, pilno przestrzegać będą. 23. Kamieniec jakiej potrzebuje opatrzności ludzi, prowiantów i oprawy murów nikt większego nie może dać testimonium jako JWIMć p. wojewoda krakowski, który maximam onego widząc ruinam podczas domowego zamięszania aby podgraniczny nieprzyjaciel de aliquo hostili nie pomyślił agressu ex zelo consetvationis boni publici na obwarowanie bram i poprawy zrujnowanych murów z indzienierem swoim zł. 20.000 gotowych swych posłał i na fortyffkowanie spendował, przetoż praevia liquidatione pomienionego wydatku IMci p. wojewody krakowskiego z podziękowaniem reddita satisfactione IMci IMć pp. posłowie nasi hoc antemurale christianitatis i ufortyfikowanie dalsze Kamieńca całej Rzptej zalecą. 24. Niesłuszne skarb J. Kr. Mci w dawny i należyty pożytek ziemi halickiej nazwany prasołką (tak jako w lwowskiej ziemi furmanka currit) wdawać się począł i on na komorze śniatyńskiej z małym skarbu pożytkiem a wielką szkodą ziemi naszej sobie począł appropriare iniquo processu fisci IMci p. podstarościego halickiego grodzkiego ziemianina i administratora naszego w Trybunale przykrywszy, przeto aby ten pożytek, nam antiquitus należący, skarb nie ważył się intercipere i tej kondemnaty uti nulliter otrzymanej odstąpił, omnino starać się będą IMcie pp. posłowie nasi i do niczego, aż nam furmanka przywrócona i IMć p. podstarości z kondemnaty wypuszczony będzie, nie przystąpią. 25. Nie mniejsze ziemia halicka od stanu duchownego respektem dziesięcin i inszych okazyi cierpi uciążenie, przeto aby konstytucya o dziesięcinach anni 1635 sub titulo: Compositio inter status, i aby więcej ziemianie sub nullitate excommunicationis extra forum terrestre od osób duchownych nie byli pociągani nowem prawem, IMcie pp. posłowie obwarują. 26. Dyktatura IMci księży praesidentów duchownych w Trybunale koronnym bardzo się synom koronnym nadprzykrzyła, przetoż aby IMć ksiądz prezydent odprawiwszy raz per electionem w trybunale prezydencyą swoję drugi raz prezydentem być nie mógł. A IMć pp. de­putaci duchowni aby more secularium we cztery lata nie we dwa roki na deputacyą obierani bywali, lege cavebunt IMcie pp. posłowie. 27. Konserwaty wołyńskie w trybunale koronnym lubelskim każdego roku bardzo siła czasu biorą, dlaczego województwa inne do sądzenia ledwie w lat kilkanaście ordinem przy­chodzą, starać się tedy będą IMcie pp. posłowie nasi o konstytucyą, aby dla samych konserwat wołyńskich trybunał we Lwowie a feria secunda post festum Sancti Francisci proxima ad festum Sancti Thomae apostoli przez tychże deputatów lubelskich był sądzony, albo jeżeliby tak non videretur Reipublicae lubelski trybunał ad festum S. Thomae in perpetuum był prolongowany. 28. Iż dla zagęszczonego regestru causarum mixti fori ludzie wielką w sprawiedliwości odnoszą odwłokę i po lat siedmi i więcej incydencyi spraw czekają, przełożą całej Rzptej IMć pp. posłowie nasi, aby sprawy mixti fori post causas militares niedziel sześć inclusa sua feria sexta continuo sądzone być mogły, albo i dla tych spraw trybunał1 1 widocznie brakuje koniec zdania.

132 1666 233 29. Popisy po województwach i ziemiach bardzo potrzebne a nie nadaremnie od przodków naszych postanowione aby prawem obostrzone i poena, któryby na popis nie stanął, założona była lege providebunt. 30. IMć pp. lustratorowie, że nie podług prawa w lustrowaniu postąpili sobie i wój­tostwa halickie i trembowelskie, które nie udzielnie ale na łanach miejskich wymiernych siedzą, polustrowali, aby te lustracye IMci jako przeciwko prawom i zwyczajom dawnym uczynione kasowane były, a wójtostwa te antiquitate jurium suorum et consuetudine od kwarty płacenia wolnymi byli, IMć pp. posłowie nasi prawem to obwarować starać się będą. 31. Dla częstych powodzi sądy ziemskie halickie w kadencyach swoich częstą miewają przeszkodę, przeto aby czwarte roki ziemskie post festum Sancti Jacobi Apostoli sądzywały się, o konstytucye IMć pp. posłowie postarają się. Także o chłopy w ziemstwie żadne delacye maioris deliberationis, infirmitatis ad munimenta exemptus i inne wymyślne nie szły, ale aby in primo termino aby zaraz stawało lucrum extraditionis subditi in sex septimanis coram officio castrensi sub taxa in citatione posita, quae decernitur, additur, remittitur, formabunt legem i bez tego nie przyjadą. A że często przydarza1 się [że] albo IMć p. podsędek albo IMć p. pisarz ziemski na roki ziemskie nie zjeżdżają, tedy aby wolno było pro vice absentiae z IMci którego IMci p. sędziemu ziemskiemu na ten czas z IMciami pp. ziemiany halickimi na miejsce IMciów delegatum iuratum vel delegatos iuratos, aby sądy nie wakowały podać, i to tymże prawem IMć pp. posłowie przy napisaniu czwartych roków i uformowanie processu o chłopy obwarują. 32. Komissya kamieniecka iż przeciwko konstytucyi anni 1662 titulo: Ordynacya praesidium kamienieckiego i konserwacya tejże fortecy per indebitos od komissyej lwowskiej dele­gatos non in tempore jest odprawiona, aby była zniesiona a nowa naznaczona, starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 33. Prawo de pretiis rerum aby reassumowane et in executionem redukowane było i teraźniejsza ad libitum kupców drogość pohamowana była, także czerwone złote i talery żeby dawnego praetium non excederent poenam debitam na kupców złożywszy instabunt IMć pp. posłowie. 34. Wielką szkodę ma Rzpta, iż dotąd o Metryce wielkiej i małej nie wie, przeto aby IMci p. Pinocy ad instantiam instigatoris regni sprawił się o to, pilnie IMciom pp. posłom zlecamy. 35. Stan rycerski wielką krzywdę cierpi, że bona Reipublicae panis filiorum minime bene merentibus multum privatis rozdawane bywają, przeto aby aequalitas in conferendis bonis Rei­publicae przez województwa i ziemie zachowana była, prawem obwarują IMci pp. posłowie. 36. O Tykocin, że zaszły protestacye, aby jako z dóbr Rzptej non obstante constitutione kwarta płacona była, instabunt IMcie pp. posłowie nasi. 37. Dawno tego porządku pragnie Rzpta, aby ślachta osiadła obersterami, majorami, kapitanami i innymi większymi officerami zostawali, na teraźniejszym tedy sejmie invigilabunt IMci pp. posłowie, aby tandem aliquando przyjść to mogło do porządku. 38. Ziemskie urzędy wielką po województwach i ziemiach czynią konfuzyą, przetoż aby podług swych praw jedno terrigenis, i to jednemu, a nie dwom, tytuły, urzędy rozdawane były a każdy tytułem swym ab initio na własnym ulitował się sejmiku, providebunt. 39. Lubo dostatecznie anni 1659 o glejtach napisane prawo, jednak iż przeciw temu narrantur querelae starać się IMci pp. posłowie będą, aby per reassumptionem poena in iudicio tribunalitio vindicanda przeciw wydawcom przeciwnych prawu glejtów apposita była. 1 przydaje H. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 30 

1666 132 40. Ma sobie stan szlachecki za uciążenie, gdyby go starosta do swojej pozwał iurysdykcyej, przeto aby tak starosta jako i officium jego super citationem ukrzywdzonego, tak też i slachcic od starosty pozwany i urzędu jego in viciniori jurisdictione sprawował się, postarają się na to o prawo IMć pp. posłowie nasi. 41. Pisarze grodzcy aby przeciw starostom protestacye i quosvis actus przyjmowali do ksiąg i to firmandum lege. 42. O salariach w kancelaryach grodzkich i ziemskich w Małej Polsce iż dotąd nie masz doskonałego prawa, inibunt IMć pp. posłowie nasi cum tota Republica rationes, aby przez depaktacyą privatorum non fiat iniuria publica. 43. Że uniwersał na monopolium saletry p. Bekierowi z kancelaryej wielkiej koronnej jest wydany, co jest cum praeiudicio Reipublicae et privatorum, aby tedy ten uniwersał był re­wokowany instabunt IMć pp. posłowie. 44. Prolongacya sejmów iż bardziej trudni aniżeli wspomaga Rzptą, na to IMci pp. posłowie nasi zniosszy się ze wszystkiemi województwy nie zezwolą. 45. Przy podziele wojska na województwa IMci pp. posłowie nasi pilnie przestrzegać będą, aby w kompucie wszystkiego wojska nie więcej jedno dwie chorągwie rajtarskie J. Kr. Mci najdowały się, a ktoby był chciwy tej maniery mieć chorągiew rajtarską inszym prawem i spo­sobem aby jej nie mógł mieć, jedno aby wprzód chorągiew uzarską podniósł i tak długo cho­rągiew usarską miał, jako i rajtarską. 46. Ujma prawu pospolitemu bardziej bespieczeństwu, że IMć pp. starostowie pograniczni na fortecach i miastach J. Kr. Mci nie rezydują, przeto cavebunt lege IMć pp. posłowie nasi, aby, którzy nie będą rezydowali albo na miejsce swoje substytutów ślachtę osiadłą nie trzymali, takowi ad delationem cuiusvis od dzierżaw i starostw odpadali. 47. Meczetów pogańskich w województwie ruskiem zaciążnym Tatarom aby nikt sub poena confiscationis bonorum w dobrach swoich stawić nie dopuszczał, IMć pp. posłowie tak jako i aryańską sektę prawem hanc impietatem arcebunt. 48. Bardzo się we Lwowie w wybieraniu myt czyli targowego zagęściły exakcye i depaktacye, że od jednej przedaży siedm razy myto płacić potrzeba, aby tedy tej szarpaniny nie było o nowe prawo IMci pp. posłowie nasi postarają się. 49. Aby prawo o mycie i gościńcu halickim reassumowane było aby nikt z gościńca halickiego i śniatyńskiego na inne gościńce odwracać nie ważył się, kupców ani towarów ani wołów nowem prawem obwarować committimus IMciom pp. posłom naszym cum interpositione poenae mille marcarum polonicalium na odwracających. 50. Także śluza na Bugu rzece portowej pod Kryłowem przeciw prawu i statutom z wielką przeszkodą obywatelów województwa wołyńskiego i bełzkiego aby zniesiona była starać się będą IMci pp. posłowie. 51. Akademia karakowska aby circa iura et immunitates suas zostawała IMcie pp. posłowie praw Jagiellońskich i innych konstytucyi Akademii służących przestrzegać będą. 52. W Brześciu Litewskim tak się wielkie od soli lądem jako i od szkut wodą zagę­ściły myta, że ludziom wożenia soli i spuszczania szkut przyjdzie poniechać. Przeto aby myto Brześcia Litewskiego prawem oznaczone i opisane było IMcie pp. posłowie nasi invigilabunt. 53. Artykuły wojskowe aby reassumowane i pretia rerum podług teraźniejszych czasów respektem poczynionych przez przechodzące chorągwie szkód cum taxa opisane były IMć pp. posłowie nasi instabunt. 54. Jeżeliby z sejmu teraźniejszego komisya na dokończenie traktatów albo traktowanie z Moskwą uchwalona była, przestrzegać tego IMcie pp. posłowie nasi będą, aby circumscripta potestas albo plenipotencya IMciom pp. komisarzom naszym ad tractandum sine avulsone cuiusvis provinciae dana była.

1666 235 55. Ażeby religia grecka, która po tak wiele wieków desideriis suis mięsza Rzptą czę­stymi w konstytucyach recessami do uspokojenia deklarowana mogła być uspokojona, to instans perimens IMć pp. posłowie całej Rzptej naszej proponendo zalecą. 56. Korektury konstytucyi na sejmie przyszłym uchwalonych, aby nic nadto co będzie czytano w senacie i przez IMć p. marszałka poselskiego podpisano przy korekcie po sejmie in volumen legum nie wchodziło jeden z IMciów pp. posłów naszych przez IMciów de medio sui attendere nie poniecha. 57. Uprzykrzona bardzo województwom jako na sejmach tak i na trybunałach alternata, że ze dwóch tylko pierwszych województw IMcie pp. bracia bywają marszałkami, przeto aby in posterum ex ordine województw subsequenter w Małej Polsce po województwie krakow­skiem województwa sendomirskiego et super consequens marszałkami IMcie pp. posłowie i de­putaci zostawali, prawem to obwarować postarają się IMcie pp. posłowie nasi. 58. Konstytucye o spustoszeniu Podola i Rusi 1588, 1589, 1601 i inne wyższe aby reassumowane były i komisarze rozeznania pustyń, na które już pustynie od dzierżawców erogowane są sumpty i koszty naznaczeni byli, starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 59. Desideria ziemie halickiej. Nie tylko prawo Boże ale i koronne ma to w sobie, aby stryj rodzony rodzonym opiekował się synowcem, czego iż przeciwnem prawem Jej Mć p. Szczawińska, przeszła wojewodzina ruska a teraźniejsza starościna łęczycka, po IMci p. Po­tockim synowcu JWIMć p. wojewody bracławskiego rodzonym domaga się, osobliwie majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej upraszać będą IMć pp. posłowie nasi, aby dokąd IMć p. Paweł Potocki wojewodzic bracławski z małym synem swym z więzienia nie wyjdą, dyspozycya dóbr tak ojczystych jako macierzystych IMć p. Potockiego młodego przy JWIMci p. wojewodzie bracławskim zostawała. 60. W oczach świata polskiego są z młodych iat IMci p. Alexandra Cetnera kasztelana halickiego merita; wniosą tedy IMć pp. posłowie instancyą naszę do majestatu J. Kr. Mci p. n. m. i stanów Rzptej, aby częstokroć daleko od dziedzicznej części mniejsza w tych Stokach iure haereditario była dana. 61. Nic słuszniejszego jako WIMci p. chorążemu koronemu halickiemu, kołomyjskiemu staroście eliberując wsi ośm od starostwa halickiego per obligationem J. Kr. Mci a tota Republica w sumie 42.000 zastawione, wsi trzy, t. j. Jamnicę i Uhrynowy dwa in haereditatem conferre, przeto iż stąd magnum emolumentum Rzptej accedet, gdy wsi pięć z zastawami i z żu­pami do starostwa przywrócą się, upraszać będą IMcie pp. posłowie nasi majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej, aby te wsi trzy w sobie prowentów i akcydencyi specyalnych nie mające, w dziedzictwo dane były. A jeżeliby to rzecz trudna być Rzptej zdała się, aby przynajmniej IMć p. chorąży od sumy swojej pro bono publico wyłożonej kwarty nie płacił, starać się będą. 62. Merita WIMć p. Jakuba Potockiego pisarza polnego koronnego zalecenia nie potrze­bują, bo są jasne w oczach J. Kr. Mci p. n. m. i wszystkiej Rzptej, które indefesso cursu i miłej devovit ojczyźnie. Tenże na zdezolowane starostwo tłumackie erogował sumę własną, przyczynią się IMć pp. posłowie i starać się będą, aby post extinctum ius advitale ius emphiteuticum na to starostwo IMci dane było. 63. Nihil iustius jako reddere unicuique quod suum est, jako to WIMć p. Mikołaj z Gra­nowa Sieniawski strażnik koronny na presidium Skłowa przy sumie własnej erogowanej likwi­dowane na to praesidium nie małe sumy wydał. Przyczynią się tedy IMć pp. posłowie, aby te sumy likwidowane z skarbu Rzptej jako słusznie przywrócone były i oraz upraszać o eliberacyą ludzi przy traktatach wziętych, aby ad instanciam Reipublicae byli eliberowani. 64. Meruit to virtus et amor erga patriam et florens dexteritas WIMć p. Rafała Kazi­mierza Makowieckiego starosty trembowelskiego, aby IMci ex Republica i od majestatu pań­skiego pozwolono na skład solny w majętności IMci dziedzicznej nazwanej Spytkowcach.

1666 132 Przyczynią się tedy IMcie pp. posłowie, aby w pomienionej majętności skład1 był aprobowany przez konstytucyą. 65. W niemniejszem ma być poważaniu u Rzptej exposita zawiszonej multitudine a septentrione et oriente solis i stracona na ten czas cum pignoribus substancya WIMci p. Pawła Potockiego wojewodzica bracławskiego, także i wielu IMciów pp. braci naszej na ten czas w tejże fortecy dziedzicznej IMci będących od szturmów nieprzyjacielskich iactura; tenże amans patriae civis zdrowiem i substancyą vestigiis insistendo przodków swoich ojczyznę za­szczycając a fluctibus innumerae multitudinis obojga narodów oppressus i do ciężkiego wię­zienia moskiewskiego wzięty una cum caris pignoribus; zlecamy to tedy IMciom pp. posłom naszym i fraterne o to prosimy, ponieważ zdrowie substaneyą et cara pignora miłej devovit ojczyźnie, aby u najjaśniejszego majestatu J. Kr. Mci i wszystkiej Rzptej o eliberacyą prędką jako słuszną i syna IMci starali się, także i tych, których na ten czas w niewolę zabrano. 66. Ordynacye dóbr ś. p. JWIM p. Jana Zamojskiego kanclerza i hetmana w. koronnego, iż teraz między własnymi de lumbis descedentibus et collateralibus sukcessorami nie małą czynią trudność i różności a tych ordynacyi cognitio, disiudicatio, decisio et diffinitiva constitutio ex nexu et circumscriptione earundem całej Rzptej należy, tedy o rozsądzenie tych ordynacyi IMć pp. posłowie nasi majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej na teraźniejszym sejmie upraszać będą i oraz tego pilno przestrzegać, aby z każdego sejmiku koronnego do sądzenia tej sprawy jeden poseł a księstwa Litewskiego iuxta prescriptum legum tak jako ad causas criminales deputowani byli et super iudicia przysięgali. Także dekretów trybunalskich ex occasione inter partes zaszłych facti aby in integro conservarentur przestrzegać będą. 67. Za IMcią p. chorążym halickim, którego to virtus meruit przyczynią się IMć pp. posłowie, aby wieś Ulanowce iure emphiteutico otrzymać mógł od majestatu J. Kr. Mci i Rzptej. 68. Nie tylko wiadome całej Rzptej i ziemi naszej krwawe IMci p. Wojciecha Kosa, cześnika mielnickiego, viri pro patria et libertate certantis zasługi compellunt ziemię naszą, abychmy przez IMciów pp. posłów naszych do majestatu J. Kr. Mci p. n. m. i całej Rzptej wnieśli instancyą, ale same prawo nas do tego ma, gdy w ziemi naszej dobra dziedziczne wsi Tarnawica Leśna i Tarnawica Polna, o czem in actis nostris terrestribus haliciensibus dyspozycye i donacye ziemskie testantur, nie wiedzieć quo fato in bona regalia transformowane są, abyśmy pilno majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej upraszali, aby te dobra, które są mere terrestria ad ius terrestre pozostały. Przetoż innixi IMć pp. posłowie nasi dispositionibus terrestribus haliciensibus upraszać będą majestatu J. Kr. Mci i Rzptej, aby praemissa bona terrestria Hali -ciensia in haereditatem IMć p. cześnikowi mielnickiemu data et restituta forent. 69. Bardzo ma wielką krzywdę IMć p. Wojciech Gołyński cześnik czerniechowski, który z młodości lat swoich ojczyźnie służąc i wdzięczności krwawych zasług swoich spodziewając się miasto wysługi przesłużył, gdy dzierzawę jego własną prawu jego podległą wieś Srebryją kró­lewszczyznę w Podolu p. Zielenieckiemu oddano. Przetoż iż się to przeciw woli całej Rzptej stało, bo żadnych dóbr w Podolu Kozaków 2 Rzpta wydawać nie zezwalała, upraszać będą IMcie pp. posłowie nasi majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej, aby ta dzierzawa IMci p. cześnikowi de lege przywrócona była. 70. IMć ksiądz episkop lwowski o Perehińsko sądu potrzebuje, którą kontrowersyą już delevit constitutio; tedy jeżeli JWIMć p. wojewoda ruski, jako asserit IMć ksiądz episkop, na sąd zezwoli, IMcie pp. posłowie nasi tego non impedient, ale i owszem volentibus IMć dopomogą. 71. Aby świątobliwa fundacya Majestatu J. Kr. Mci p.n. m. OO. Franciszkanom Barskim nadana authoritate consensus generalis spiritualis approbowana była IMć pp. posłowie nasi do majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej pokorną wniosą instancyą. 1 słobod H . 2 Kozakom

132 1666 237 72. Tęż pobożność IMć pp. posłowie nasi w approbowaniu fundacyej i opatrzeniu klasztorowi WW. w Bogu Pannom Karmelitankom lwowskim antique observantiae wyświadczą. 73. Za IMcią p. Bydłowskim Alexandrem i sukcessorami IMci wniosą gorącą instancyą swoją IMć pp. posłowie za pomienionym IMcią do majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby sprawa o Zubów i Żukocin non obstante iure emphiteutico, jako iniuste obtento, irremisibiliter sądzona była, a ius emphiteuticum skassowane. 74. Meruit to virtus IMci p. Kazimierza Łabęckiego, chorążego roty ussarskiej WIMci p. chorążego koronnego, i stracony brat na usłudze Rzptej, aby merita IMci słusznie od majestatu J. Kr. Mci i Rzptej odnosiły praemia, przyczynią się tedy IMć pp. posłowie do J. Kr. Mci i stanów Rzptej aby wieś Markusze albo raczej pustynia in haereditatem IMci była dana. 75. Także i za IMcią p. Podczaskim, którego też non postrema virtus experientia iure militari o grunt pusty uroczysko nazwane Jabłonowka pod Niedoborem l aby iure haereditario dany był, przyczynią się IMć pp. posłowie do J. Kr. Mci p. n. i Rzptej. 76. Za IMcią p. Danielem Makowskim o czetwertyn dwie, Baranowszczyzny nazwane, we wsi Zagórza w starostwie kałuskim będzie approbacyą przywileju J. Kr. Mci; także i za IMcią p. Berezowskim, którego etiam iure militari non postrema virtus, aby po stryju jego rot­mistrzu węgierskim iure naturalis successionis zasługi z skarbu wydane były ciż IMć pp. posłowie do majestatu J. Kr. Mci przyczynią się. 77. Za IMcią p. Szczeniewskim, towarzyszem roty pancernej IMci p. Daniłowicza starosty czerwonogrodzkiego, który będąc za Dnieprem z wojskiem J. Kr. Mci do niewoli moskiewskiej dostał się był w więzienie, przez dwa roki cierpiał, do J. Kr. Mci p. n. m. i całej Rzptej IMcie pp. posłowie nasi przyczynią się, aby potrzebny żołnierz i zasłużony mógł usług swoich i strat od majestatu J. Kr. Mci otrzymać wdzięczność i nagrodę. 78. Experientia architecturae militaris dzielność i odwagi, nie tylko że nam zalecone przez JWIMci p. wojewodę krakowskiego hetmana w. koronnego ale i wiadome, przyczynią się tedy IMcie pp. posłowie do majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby te tak wysokie qualitates i potrzeby Rzptej IMci p. Franciszka Korozyniego klejnotem polskiego szlachectwa pro meritis ozdobione były. 79. Jeżeli kto większej nagrody godzien od najjaśniejszego majestatu J, Kr. Mci p. n. m. i stanów Rzptej jako ten, który cives patriae z odwagą i utratą substancyej swojej et charorum pignorum per maria et terras asportavit, jako to IMci p. Balassani Proseci WIMci p. generała podolskiego [zięć] IMci p. Kalinowskiego, IMci p. Szembeka...., przyczynią się tedy IMć pp. posłowie, aby za te odwagi i straty nobilitacyą od majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej mógł otrzymać. 80. Za 00. Dominikanami konwentu halickiego gorącą instancyą swoją wniosą, aby na grunt pewny młyn i dworzec, Chorostków nazwany, który im Wielmożny IMć p. chorąży koronny, starosta kaliski benigne contulit approbacya J. Kr. Mci jego gruntu była. 81. Uroczyszcze nazwane Boryczowska od starostwa trembowelskiego, aby per constitutionem 00. Karmelitom trembowelskim iure perpetuo aplikowana być mogła, ponieważ na to consentit IMć p. starosta trembowelski, przyczynią się IMć pp. posłowie. 82. Iż miasto Halicz, Trembowla sądowe i Śniatyn pograniczne bardzo są spustoszone, aby libertacyą na lat cztery od wszelkich podatków mieć mogły, J. Kr. Mci i całej Rzptej IMci pp. posłowie nasi upraszać będą także za Międzybożem, które jest całemu województwu bracławskiemu reclinatorio. 83. Ażeby IMciom pp. i braciej na sejmik blisko przyszły wyszyński generalny ruski zgromadzonym o obradzie naszego dobra pospolitego i prawa ściągającej constaret, IMć p. Ku- Zdaje się nazwa gór 

1667 132-133 naszowskiego obywatela i brata naszego do IMciów naszych m. pp. i braciej ad referendum praesentium uprosiliśmy. 84. Które to punkta w kole sejmiku naszego zgodnie umówiwszy zlecamy to IMciom pp. posłom naszym et per amorem patriae obstringimus, aby IMć z województwami dobro całej Rzptej trzymającymi znosząc się, nic nad contenta i artykuły instrukcyej swojej praw koronnych i W. Księstwa Litewskiego przestrzegając nie proponowali oprócz tego, co concernit bonum publicum totius Reipublicae, z artykułami sobie danymi zgadzali się fide honore et conscientia IMciów obligując, i aby na początek sejmu zjechać raczyli, upraszając. In quorum maiorem fidem IMci p. marszałkowi naszemu przy pieczęci swej praemissa podpisać zleciliśmy. Działo się w Haliczu na miejscu sejmikowania zwykłym dnia 20 września roku Pańskiego tysiąc sześćset sześćdziesiątego szóstego. Jan Stanisław Jastrzębski, wojski, pisarz grodzki, marszałek na ten czas sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 161 p. 1168-1186. 133. Halicz, 13 stycznia 1667. Limitacya sejmiku halickiego. 1. My rady dygnitarze, urzędnicy i rycerstwo ziemie halickiej i z powiatami należącymi przychylając się do laudum na sejmiku przedsejmowym blisko przeszłym przez nas communi consensu uchwalonego a na dzień dzisiejszy in casu rozerwania sejmu konserwowanego zje­chawszy się ad prasens, ponieważ IMć pp. posłowie nasi od nas na przeszły sejm wyprawieni do tego tenebantur i obligati laudo zostawali na dzień dzisiejszy nie stawili się, tedy my tera­źniejszy sejmik cum toto effectu ad diem vigesimam quartam praesentis odkładamy et in eodem robore zachowujemy i to laudum IMci p. Janowi Kurdwanowskiemu podstarościemu grodz­kiemu halickiemu direktorowi koła naszego, zgodnie obranemu, ad acta podać zleciliśmy. 2. WIMć zaś n. mm. pp. i braci fraterne upraszamy, abyście na ten czas naznaczony pro amore patriae, securitate publica et zelo pignorum suorum zjechać nie omieszkali i tam patrzając na tak wiele krwie chrześciańskiej ludzi różnego stanu świeżo zabranych, pogańską szablą zamordowanych, ciężkiemi zimnami pomrożonych a w ostatku szlacheckiego stanu ludzi ojce z synami, matki z córkami z korzeniem zabrane i w wieczną niewolę bisurmańską zmy­śloną przyjaźnią ubespieczone zaprowadzonych, których tylko płacz i stękanie niebiosa prze­bijają i pomsty od Pana Najwyższego wołają, upatrując nasię tegoż wkrótce spodziewali i tego co dzień jako pobliscy będąc granic pogańskich wyglądali, co sobie po miłości WIMciów n. m. pp. i braci objecujemy i z kołem do wspólnej rady, jakobyśmy krajom naszym subvenire mogli a temu nieprzyjacielowi wstręt uczynili ochotnie wyglądamy. Datum w Haliczu die 13 Jannuarii 1667 WM m. m. pp. i braci życzliwy brat i sługa powolny Jan Kurdwanowski P. G. H. direktor koła sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 140 p. 7; Castr. Hal. 162 p. 24-26; Castr. Tremb. 140 p. 7.

1667 239 134. Na zamku trembowelskim, luty 1667. Uniwersał ziemian trembowelskich1. 1. My niżej podpisani obywatele powiatu trembowelskiego w zamku trembowelskim, pod czas zawarcia naszego względem inkurzyi i niebespieczeństw teraźniejszych od Ordy i Kozaków sobie na braterstwo poprzysiężonych et in regnum Poloniae wtargnionych w tuteczne kraje prawie codziennie i nagle następujących, ad praesens zostający przy zaleceniu powolności usług naszych braterskich, stosując się do uniwersału JWIMci p. wojewody krakowskiego hetmana w. koronnego dnia pierwszego miesiąca lutego roku niniejszego do powiatu tutecznego wydanego, o którem nas z uprzejmości swojej dobrotliwej przestrzega o wtórem ruszeniu się w te kraje wiarołomnego nieprzyjaciela Krzyża Świętego w wielkiej po­tędze tatarskiej i kozackiej, jako o tem pomieniony uniwersał do grodu trembowelskiego per oblatam podany i publikowany szerzej opiewa2, wszystkim WM. nn. mm. pp. i braciej kolegom naszym i obywatelom tegoż powiatu trembowelskiego do wiadomości donosimy o rozerwaniu, co nam z wielkim żalem przychodzi, sejmiku niniejszego prima die Februarii anno currenti w Haliczu na miejscu zwyczajnem zaczętego, uniwersałem króla IMci p. n. m. post absoluta comitia generalia regni varsaviensia naznaczonego, wrodzonej ku zachowaniu ojczyzny własnej zdrowia i całości substancyej naszych inklinacyej i miłości braterskiej chcąc mederi w obmy­ślaniu integritatis ojczyzny tudzież majętności naszych i fortece trembowelskiej et quod maximum zdrowia swego zjeżdżali, i lubo się sejmik rozerwał u wszystkich IMć pp. ziemianów halickich tośmy sprawili, że na przyszłym da Pan Bóg sejmiku, obiecali nam w instrukcyą włożyć i u króla IMci jako też wszystkiej Rzptej curam et solicitudinem suam interponendam wymóc, żeby nam te podatki które teraz sobie na obronę naszę od nieprzyjaciela całemu chrześciaństwu sprzysiężonego uchwalimy, w publicznych podatkach, jakie na ten czas będą potrącone, i za wypła­cone do skarbu przyjęte. 2. Zaczem WMć naszych mm. pp. i braciej, którzy się WMć mm. pp. w zamku trem­bowelskim z nami pospołu zapierać umyślili fraterne upraszamy, abyście na dzień 3 pro amore patriae securitate publica et zelo pignorum suorum zjechać do Trembowlej do koła trembowelskiego, już o zawarciu naszem per laudum totius nobilitatis districtus Trembovlensis postanowionego, nie omieszkali i tam nas tak wiele krwie chrześcijańskiej ludzi tak szlachec­kiego stanu jako też variae conditionis świeżo od Ordy z Kozakami zabranych i w wieczną niewolą bisurmańską zaprowadzonych, których tylko płacz i stękanie niebiosa przenikają, o czem WMć nn. Mć pp. jest dobrze wiadomo patrzając i tego co dzień jako pobliżsi granic pogańskich wyglądając zawczasu omni malo zabiegając, ponieważ już ojczyzna prawie ku ostatniej zgubie nachylona zostaje, na obronę zamku trembowelskiego salva nostra et populi potrzebnego z ma­jętności od poddanych naszych, a którzy IMcie poddanych nie mają, według możności przemo-żenia swego unanimi consensu podymne, lubo też jakie inne według upodobania podatki uchwalili, i o porządku dobrym względem obrony naszej zamkowej trembowelskiej i inszych potrzebach, ku obronie należących, biorąc przykład z drugich IMć w pogranicznych fortecach rezydujących, namowę według uniwersału zwyż mianowanego od IMć p. hetmana koronnego na przestrogę 1 Wniesiony do obiaty 8 lutego 1667 przez Mateusza Czechowskiego. 2 C. Tr. 140 p. 12—13. 3 miejsce wolne.

240 1667 134-135 przysłanego między sobą uczynili. Co sobie z miłości WMć nn. mm. pp. i braciej objecujemy, i z kołem braterskiem do spólnej rady, jakobyśmy krajom naszym subvenire mogli a temu nieprzyjacielowi wiarołomnemu wstręt dali, ochotnie wyglądamy. Datum w Trembowli dnia.. lutego 1667 roku. Castr. Tremb. 140 p. 13-14. 135. Halicz, 3 marca 1667. Uniwersał marszałka ziemskiego o uchwałach sejmiku halickiego. 1. Wszystkim wobec JW. W. Przw. IMć pp. obywatelom ziemie halickiej i powiatowi kołomyjskiemu i trembowelskiemu do niejże należącym do wiadomości donoszę, iż IMć zje­chawszy się die tertia Martii do Halicza na sejmik1 podług uniwersału J. Kr. Mci p. n. m. zgromadzeni, mając in respectu Rzptej i wielkie długi w instrukcyej króla IMci proponowane et quod maximum przez lat kilka nie płatne wojsko kwarciane i przestrogi na turecką wojnę i już pewną z różnych przestróg i wiadomości pewnych zanoszące się, uchwalili na wypłacenie wojsku i insze potrzeby Rzptej należące podymne szestnaście. 2. Które podymne abyście WM pp. od poddanych swoich quam citissime, podług IMci p. Konstantego Wyszyńskiego poborcy naszego przeszłego2, wybierali i one do Halicza na sejmik relationis, po odprawionym sejmie przyszłym, oddawali albo też odsyłali sprawie­dliwie sub onere conscientiae et revisione bonorum et sub poenis contra retentores lege publica sancitis tum executione militari officii castrensis capitanealis, quorum iurisdictioni bona subsunt, cum hac jednak declaratione, żeby żaden poddanych3 zbiegłych nie śmiał i nieważył się przyjmować a prima Martii anni praesentis do swoich dóbr, sub poena bannitionis coram officio castrensi Haliciensi et Trembovliensi sine quibusvis dilationibus et exceptionibus obtinenda, okrom jeśliby poddany na grunt dziedziczny powrócił się, albo z innego powiatu przyszedł. 3. In casu zaś, strzeż Boże, rozerwanego sejmu IMcie unanimi consensu sejmik we dwie niedziel sobie składają w Haliczu i na niego zjechać sobie sub fide, honore et concientia obo­wiązują się i tam co concernet bonum publicum et securitatem domesticam krajów naszych omówić i postanowić objecują, na który wielce zapraszają. Który uniwersał dla większej wagi podpisuję do akt grodzkich halickich i trembowelskich podaję. Datum w Haliczu die tertia Martii anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo septimo. Jan Kurdwanowski podstarości grodzki halicki marszałek ziemie halickiej. Castr. Tremb. Rel. 140 p. 36-37; Ind. Rel. Castr. Hal. 162 p. 166—167. 1 Sejmik naznaczony na 1 lutego (sejm na 7 marca) został zerwany o czem protestacya w Castr. Hal. 162 p. 59 pod roczkiem feria quinta in crastino Purific. B. V. Mariae 1667 de invaliditate conventus praesentis Hal. facta lecz w kopii nie podana. Król z powodu zerwania sejmiku naznaczył powtórny na 3 marca C. H. 162 p. 131. Uchwalono na zapłatę wojsku 16 podymne. 2 Ob. pokwitowanie ze strony marszałka sejmikowego dla tegoż poborcy Wyszyńskiego z czworga podymnego wybranego (C. H. p. 339—341) z daty sejmiku t. j. 3 marca. 3 poddany T.

1667 241 136. Halicz, 3 marca 1667. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya IMciom pp. posłom W. Andrzejowi chorążemu koronnemu, halickiemu, kołomyjskiemu, leżajskiemu, mościckiemu, medyckiemu etc. staroście, Szczęsnemu podstolemu koronnemu krasnostawskiemu, sokalskiemu, ropczyckiemu etc. staroście, Potockim, IMciom p. Alexandrowi Kurdwanowskiemu podstolemu ziemi halickiej, Wojciechowi Gołyńskiemu cześnikowi czerniechowskiemu, Janowi Jastrzębskiemu wojskiemu i pisarzowi grodzkiemu halickiemu, Piotrowi Kuropatwie na sejm walny dnia 7 marca roku teraźniejszego w Warszawie przypa­dający z sejmiku halickiego die tertia Martii za uniwersałem J. Kr. Mci p. n. m. zgodnie obra­nym dana. 2. Naprzód IMć pp. posłowie nasi J. Kr. Mci p. n. m. powinszują szczęśliwego pa­nowania życząc tego, żeby in dies augeat Rzptej trophaea a dalsze fidelitatis wiernego poddań­stwa ofiarowali propensitates, a za przysłanie powtórnego na sejmik halicki uniwersału, niechcąc one sine consiliis a potem sine armis zostawać, ex quo Reipublicae dependet salus, uniżenie podziękują, pokornie upraszając o dalsze Reipublicae ojcowskie in hoc calamitoso et infelici statu uspokojenie, a nadewszystko od zachodzących niebespieczeństw, którzy tot expositi jesteśmy, . najpierwsze confiniorum malis uspokojenie. 3. Z niemałym też bolem rozerwanego żałujemy sejmu, który wszystkie Rzptej stany in otiosos objął spectatores i wszystkich z wielkiem substancyej enervavit uszczerbkiem i do nienagrodzonej zgubionego czasu przyprowadził szkody, samemu zaś Panu J. Kr. Mci die noctuque majestat zasiadającemu niemniejsze przyniósł uprzykrzenie, providebunt IMć pp. po- słowie nasi, aby ta licencya per temeritatem posłów in posterum rozrywania sejmów sine omni causa et iusta ratione in abusum nie przychodziła. Którzy z szczerej prywaty alieno respectu sine propria dissensione ad tantum przychodzą ausum co Rzpta extremam musi minari ruinam nieprzyjacielowi zaś zwykło dla niegotowości gloriosam tribuere victoriam, o czem cum tota Republica inibunt modum, jakoby temu in posterum mederi mogli, bo unius temporis dis- cordia et negligentia multorum annorum evertit vigilantiam et curam. Upatrując zaś angustiam temporis do przygotowania się na wojnę, by nieprzyjaciela już od dawnych czasów przygoto­ wanego na tę utrapioną ojczyznę dobrze napiętego cesarza tureckiego a potem na imprezę z Kozakami intestini belli, in quo nil est miserius quam cruenta victoria, czego już edocti cala- mitate moderna z zabranych świeżo tak wiele szlachty i ludzi różnego stanu do Ordy zapro­ wadzonych, którzy tylko od Pana Boga pomsty a od nas zaś komizeracyej cum eliberatione wyglądają a na przyszłą wiosnę czego większego wyglądając, czemu lepiejby praevenire aniżeli exspectare, upraszać tedy IMć pp. posłowie nasi będą J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby nad dwie niedzieli sejm więcej nie był traktowany, czego J. Kr. Mć snadnie dokaże, kiedy dobro- tliwej świeżej pamięci Pana Ojca swego na ojczyznę in oblivionem nie puści miłości, ale jako pastor populi toto pectore swoje przywróci serce, a tam zaraz wszelkie ustąpią odia i diffi- dencye, co wszystkie odia eum tempore extingui mogą, mala zaś exempla manent perpetua. Na którym sejmie aby wszystkie sądy J. Kr. Mci i insze wszelakie exorbitancye traktowane nie były tylko szczególna zapłata wojsku i dasze obmyślenie i przyczynienie commeatus belli i securitas Reipublicae traktowana była, o co IMć pp. posłowie pilno starać się będą. Jeśliby też sejm przez niedziel sześć był traktowany, to solito more odprawować się powinien. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 31

1667. 136 4. Traktat zaś żeby był in toto odprawowany i male contentis occurendo famationibus do dalszych diffidencyi in toto satisfaciat serio IMć pp. posłowie providebunt. A że król IMć odstąpiwszy swoich uraz dla dobra Rzptej nie tylko civile bellum ale niewątpliwego domowego pokoju iudicia przez amnistią i traktat exhibere nam raczył, IMć pp. posłowie podziękują a go­rąco upraszać będą, żeby redundet łaska J. Kr. Mci na sukcessorów IMci p. Lubomirskiego i Kunegunda żeby przywrócona była, hoc adjecto, że ta amnistia kryminałów żadnych okrywać nie ma. 5. Nie chcąc też claudere aditum ad virtutem wojsku kwarciannemu J. Kr. Mci w borgowej zostającemu służbie, co oni zawsze acerbe tulerunt, tedy ne ulterior virtuti fiat iniuria, chcąc onych do dalszego poparcia przychęcić Rzptej służby, zapłatę tamże wojsku obmyśleć, o czem cum tota Republica znosić się mają modum contribuendi do braciej wezmą, jednak cum specifica summa na podymne i pobory żadne nie zabierając się (cum hac appendice, aby ta summa trzydzieście tysięcy i trzy, którą ziemia halicka po dwakroć już na zaszczyt Rzptej dała, pro soluto w skarbie przyjęta była, czego cale ustępować nie mają1, aż ta suma przyjęta będzie. Przetoż IMć pp. posłowie nasi ze wszystkiemi województwy i ziemiami koronnymi zniósszy się i uprosiwszy J. Kr. Mci p. n. m. komisarzów z senatu, sami też e medio sui z po­selskiej izby obrawszy deputatów wojsko wszystko to, które tylko komputem komissyej lwow­skiej comprehenditur i podług tego komputu należy do płaty, a nie insze podług popisów i regestrów WIMć p. pisarza polnego koronnego na województwa i ziemie podzielone było, a rajtarskie, tatarskie, wołoskie chorągwie jako do komputu tak i do płacy należeć nie mają. Jednak swych ćwierci wojsko extra nexum zostające po ześciu z Ukrainy aż do traktatów nie powinni się upominać ani na płacą IMć pp. posłowie nasi tych ćwierci ulla ratione pozwolić mogą, wojsku jednak ukrainnemu, toto tempore in opere belli pod komendą WIMci p. chorążego koronnego zostającemu in toto za wszystkie ćwierci na zapłatę zezwolą, a jeśliby która chorągiew w kompucie nadchodziła się, tylko na jeden koń żołd Tatar brać powinien, co et in futurum observari powinno. Tego jednak IMć pp. posłowie nasi praecustodient, aby powadze i urzędom IMć pp. hetmanów IMć p. pisarza polnego koronnego ten podział zapłaty wojska w niczem nie prejudykował. 6. A ponieważ IMci pp. duchowni majori pro parte bonorum Reipublicae partycypują, tedy IMć pp. posłowie nasi upraszać mają, aby medietatem intrat pro hac vice dla prędszej zapłaty i ukontentowania wojska pozwolili. Także IMcie pp. starostowie, którzy wojnę nie traktują; kupcy zaś którzy in maximo praetio swoje sprzedają towary i żydzi nad konstytucye handle odprawują i aby in duplo Rzptej wypłacili donatywy, o co serio instabunt IMcie pp. posłowie. 7. Siła się znajduje takowych IMciów pp. wojskowych, którzy extra conscientiam pod różnymi poczty mając chorągwiami osadzone z osobna zaś chorągwie mają, a nadto zaś różnym wysługując się dworom jurgelty od panów swoich biorą, przez co że powinności woj­skowej czynić nie mogą, aby wszyscy takowi którzy non in gloriam nominis sui albo Rzptej czynią ale bardziej lucro privato attendunt, drudzy zaś w domach ustawicznie mieszkając w okazyach nie bywają, na stanowiskach tylko chlebów pilnują, żeby do popisów generalnych przypuszczeni nie byli i owszem od żołdów odsądzeni byli, których IMć pp. rotmistrze spra­wiedliwie poczty poprzysięgać mają. 8. Ustawiczne werbunki barziej niżeli wojska nieprzyjacieskie Rzptą zniszczyły i prawie pobocznymi chlebami i stacyami zrujnowali, od czego i teraz desistere non cessant, przoto aby już te cudzoziemskie zaciągi albo cale ustały albo transformacya tych werbunków opisana była cum tota Republica IMć pp. posłowie inibunt modos a postanowienia hybernorum cum tota Republica bardzo potrzebnego osobliwie in confiniis regni traktować nie przepomnią. 1 H. mając

1667 243 9. Dług gwardyej J. Kr. Mci i insze wszystkie długi w Rzptej zostające, aby były ad feliciora tempora odłożone in eo calamitatis Reipublicae statu, IMć pp. posłowie nasi króla • IMci upraszać będą albo o kondonowanie onych. 10. In quam egestatem devenit dla złych pieniędzy zarazy pospolitej Królestwo Polskie, czemu externa regna mirantur, vicina indignantur, co że auxit non mediocriter IMć p. podskarbi koronny suo insistendo lucro, przeto aby z obu mennic dał justas et debitas rationes toti Rei­publicae a te szelągi, które nad prawo i powinność wybił, paratis na teraźniejszym sejmie woj­skom zapłacił, pilno tego IMć pp. posłowie nasi przestrzegać będą i dokąd in tam evidenti damno Reipublicae satisfacta nie będzie do niczego nie przystąpią; reductionem jednak tych monet ad iustum valorem i poprawy albo odmiany szelągów przez postanowienie dobrych mennic non impedient. 11. Przeciw prawu iż szkodliwa rzecz, aby causa criminis laesae majestatis insimul cum causa perduellionis sądzone bywały, bo każda z nich ex merito et effectu iuris mają swoje rationes i determinacye, tedy aby takowych nigdy kombinacyi causarum in posterum nie było, ani causa perduellionis aby dostateczny process a tota Republica iniuriosos processus nie wspominając, był napisany a co dla powagi tej Rzptej IMcie pp. posłowie nasi o napisanie nowego i warownego prawa starać się będą. 12. Kondemnacye trybunalskie podczas domowego zamięszania IMć pp. wojskowych obojga dywizyej, któreby in contumaciam stanęły, na takowych kondemnat kassacyą IMć pp. posłowie zezwolą, tak jednak, aby na przyszłych trybunałach ex speciali regestro obwinioni IMć sprawowali się; gdzie zasię ex personali partium albo plenipotentów ich comparitione aut conservatione termini decreta lata sunt, takowych dekretów IMć pp. posłowie nasi integritatem et conservationem omnimode przestrzegać będą, aby w niczem Trybunał koronny splendor jego nie ponosił makuły. 13. Dług książęcia IMci Brandenburskiego iż nam proponitur, który do tych czas że nie jest wypłacony inibunt IMć pp. posłowie modum cum tota Republica, aby fides Reipublicae eliberowana zostawała. A ponieważ książe IMć brandenburskie przez lat kilka według pakt po­winnych nie stawił in subsidium Respublicae ludzi, aby to albo z winnej sumy pro soluto po­trącono było albo suppleat vices przez te lata zatrzymanym żołnierzom insimul et semel. 14. Dług książąt IMciów Kurlandzkich i Croie, że nam dopiero do wiadomości przychodzi, tę propozycyą cum tota Republica do konferencyi in trutinam IMć pp. posłowie nasi wezmą. 15. Toties IMć pp. obywatele inflanccy i Trubeccy suplikują do J. Kr. Mci i całej Rzptej o nagrodę straconych substancyi a dotąd nie nagrodzonych, gorąco się IMć pp. posłowie przyczynią, żeby tandem aliquando utrat swoich debitam odnieśli satisfactionem a tym czasem mogli mieć pro sustentanda fortuna supplement ex bonis Reipublicae vaccantibus do J. Kr. Mci usilną wniosą instancyą. 16. Także cokolwiek przez teraźniejsze traktaty z Moskwą obywatelom koronnym od­padło substancyej za Dnieprem albo w którymkolwiek kraju inszym IMci pp. posłowie nasi starać się o to będą, aby tego rekompensa ex bonis Reipublicae była a interim prowizya obmy­ślona była. 17. Coniunctio armorum et animorum dla czegoby z królestwem szwedzkim Rzptej naszej potrzebna być miała dowiedzą się IMci pp. posłowie, o czem cum tota Republica conferent. 18. Artyleryej dochody iż prawem dobrze obwarowane i na nie kwarta prawem nazna­czona po te czasy dochodziła a przez dwa roki wojny nie było, przeto aby IMć p. artyleryej praefectus perceptae quartae et comparatae munitionis cum revisione na teraźniejszym sejmie dał iustam rationem et calculationem, pilno tego dojrzą IMć pp. posłowie nasi.

1667 136 19. Artykuły ziemie halickiej. Recens lex anni 1662 de reddenda ratione Senatus consultorum relacyą przeszłego sejmu tejże Senatus consultorum czynionej jest bardzo urażona, przeto aby intersticyej temporis od sejmu skończonego aż do teraźniejszego czasu wszystkie Senatus consulta recapitularentur i tej pomienionej konstytucyej IMci pp. posłowie prze­strzegać będą. 20. Wielką stąd ponosi Rzpta szkodę i siła przez to ubliża się dobremu porządkowi, że IMć pp. senatorowie lege assignati jako Reipublicae oculi nie chcą videre pericula nec agnoscere Reipublicae remedia, przy boku króla IMci nie rezydują, żeby ab hinc aukcya nastąpiła poenarum a po staremu resideant sub privatione dignitatis, o co żeby się w trybunałach koronnych ad instantiam cuiusvis sprawowali inter causas fisci IMci pp. posłowie lege cavebunt. 21. Wakancye iż siła czasu przez nieoddanie onych zaraz na początku sejmu przeszłego wzięli upraszać J. Kr. Mci pp. posłowie będą, by bene meritis a mianowicie pieczęci i buławy cum matura deliberatione z ukontentowaniem Rzptej oddawane były. Niemniejsze i stąd Rzpta fastidium ponosi, że tak wiele milionów wydawszy do skarbu Rzptej, co poddanych naszych vel maxime aggravare musiało ale i sami nasze sromotnie opłacając głowy, co jest inauditum in florentissima przedtem Republica nostra a po staremu immensum chaos tego dziurawego woru nasycić nie możemy z wielkiem uprzykrzeniem naszem, a po staremu ani płatnego wojska ani pożądanego pokoju dobić się i dokupić nie możemy, co nil gravius sustinere nie możemy, jako non videre fructus oneris sui ale owszem na prywatne expensa te podatki skarb sine scitu ordinum wydaje, nas zaś leniter consumit aby strictissimam rationem IMć p. podskarbi przed IMciami pp. posłami praevio IMciów iuramento do tej kalkulacyej non ad simplicem narrationem, ale podług kwitów pp. poborców uczynił, kwit żeby aż na drugim sejmie IMci p. pod­skarbiemu dany był IMć pp. posłowie nasi serio przy tem starać będą. 22. A że J. Kr. Mć p. n. m. wcześnie chce providere Reipublicae integritati chcąc augere Reipublicae vires ad resistendum każdemu nieprzyjacielowi z przyczynieniem rot usarskich, ko­zackich i piechot, co J. Kr. Mci mając to sobie pro bono omine dalszej łaski wdzięcznie przyj­mujemy i na to pozwalamy, o czem inibunt modum cum tota Republica IMć pp. posłowie nasi, aby tam piae intentioni króla IMci in toto satisfiat providebunt. In casu zaś ulterioris necessitatis Reipublicae et periculi instantis o wczesne wydanie wici na pospolite ruszenie, co jest maxima Reipublice salus, upraszamy. 23. Także od czasu niemałego barzo, a najbardziej na te sejmy, które szczęśliwego nie otrzymały skutku, także za dworem przeciwko ziemianom koronnym zagęściły mandaty, że nietylko in civilibus materiis pro libera voce, ale też ad inscriptiones quasvis et contractus tam pro cognitione reformationum et advitalitatum contra statuta et constitutiones regni (bo jest circumscriptum, co ma sejm sądzić, a co za dworem ma być sądzono), confundendo generalem iudiciorum tribunalitiorum regni terrestrem, castrensem iurisdictionem, ziemianie koronni indebite conveniebantur et evocati, nonnulli vero judicati sunt, przeto aby takowe in genere wszystkie sprawy ad forum competens pro cognitione iurium odesłane i na sejmie i za dworem nie są­dzone i mandaty kassowane były, gorąco IMci pp. posłowie nasi instabunt i aby prawa wszystkie de propria cuiusvis iurisdictione reassumowane były, przełożywszy tak wielkie urazy o prawo J. Kr: Mci upraszać będą. A że takowych mandatów powinien przestrzegać podług prawa IMć p. instygator koronny i nie podpisować ich, tedy aby do tego na potem nie przy­chodziło starać się będą IMć pp. posłowie nasi o nowe prawo na IMć p. Instygatora, aby w wydaniu i podpisaniu przeciwko prawom mandatów IMć p. instygator koronny in iudicio tribunalitio regni inter causas fisci pro poena duorum millium marcarum polonicalium et privatione officii respondeat. 24. Niemniej i to afficere musi Rzptę, iż z kancellaryej wielkiej koronnej już nie tylko na urzędy ziemskie po kilka przywilejów ale i na dzierzawy przeciw dostojeństwu J. Kr. Mci

1667 245 contra iuramentum et pacta, lubo już ex consensu sacrae regiae maiestatis et legittima cessione possessorum lat trzy in reali possessione solvendo quartam będzie, post triennalem possessio nem przywileje wydają, przeto ut privilegium super alterum non detur, jako się stało w sprawie IMć p. Fredra o Liszatycze, żeby to amplius nie bywało IMci pp. posłowie nasi cavebunt. 25. Bardzo sądy trybunalskie niedawny dekret sejmowy commovit, gdy przy osądzeniu spraw zapisowych suspensio executionis decretorum tribunalitiorum pronuntiata est. Przeto aby tales appendices dekretów sejmowych, decreta tribunalitia et eorum executiones immorari nie mogły, i ta appendix prawu pospolitemu szkodliwa aby waloru swego nie miała, IMć pp. posłowie nasi hanc laesionem, aby naprawiona prawem była, toti Reipublicae proponent. 26. Wielką w tem pp. ziemianie ruscy krzywdę cierpią, którzy mając żupy swoje solne przeciwko starym prawom IMci pp. administratorowie skarbu koronnego soli szlacheckiej Wisłą spuszczać nie dopuszczają, przeto aby konstytucya anni 1598 titulo: Ordinatio soli podgórskiej, na sól ruską szlachecką, iuxta tenorem tejże konstytucyi reassumowana była, o wolnem Wisłą spuszczaniu soli prawo napisano było IMć pp. posłowie starać się będą, takim dokładem, iż ktoby ważył się przeszkadzać deflukcyej soli ruskiej, aby takowych w Trybunale inter causas mere fisci pro succubitione poenae mille marcarum sprawował się. 27. Merita zaś IMci p. chorążego koronnego, które w usłudze Rzptej od pilawieckiej jeszcze expedycyej sine intermissione traktuje, jako są godne pochwały tak i nagrody, jako i niedawno z małą kupą wojska, z odwagą] zdrowia i uszczerbkiem substancyej w Ukrainie gloriose traktował i koszt nie mniejszy na zatrzymanie wojska furmany, puszkarze, municyą de proprio wydał, co aby IMć pp. posłowie nasi J. Kr. Mci zalecili i wydatki cum gratitudine przywrócone były, instabunt IMć pp. posłowie. Także chorągwie kwarciane pułku IMci p. cho­rążego koronnego i IMci p. generała podolskiego i pułku p. Strzałkowskiego, także dragońskich cztery, aby z wojskiem J. Kr. Mci będącym w odebraniu trzech ćwierci i chleba tak roczniego zimowego ukontentowani byli. 28. Po limitacyej komissyej lwowskiej, że się IMć pp. komisarze ad ordinem do płacenia assygnacyi zostawieni in parvo numero nad ordynacyą i limitacyą posądzać i ferować dekreta ważyli się, aby wszystkie kasowane były, a dekreta całej komissyej in executionem dedukowane były. Także Trybunał radomski nie należytą wolą komissyej lwowskiej formowany i przeciwko prawom sądzony był kasowany IMć pp. posłowie nasi starać się będą. 29. Wiele Mciów pp. żołnierzów znajduje się, iż wziąwszy z skarbu na komissyej lwow­skiej assygnacye dotąd żołdów swoich nie odszukali przez to dekretom kommisarskim w uspo­kojeniu ukrzywdzonych dosyć nie uczynili. Przeto aby takowe asygnacye przy rachunkach IMć podskarbi popłacił, aby też iniuriati od żołnierzów swoje mogli otrzymać satysfakcyą pilno tego przestrzegać będą IMć pp. posłowie nasi. 30. Wielkie uciążenie mają województwa ruskie, wołyńskie, bełzkie, lubelskie i inne w od­dawaniu kwarty do Rawy, przetoż aby kwarta z województw małopolskich i inszych we Lwowie odbierana była i w tem prawo napisane było. Także konstytucya anni 1569 folio 184: O ode­słaniu i oddawaniu starej kwarty z Rawy do rąk WIMci p. pisarza polnego koronnego reassu­mowana była, całej Rzptej to commune bonum IMć pp. posłowie nasi zalecą. Kto zasię ob intestinos in Republica motus w Rawie kwarty na czas naznaczony roku teraźniejszego oddać nie mógł, aby za oddaniem na teraźniejszym sejmie na delacie od IMci p. instygatora koronnego nie był podawany pilno przestrzegać będą. 31. Kamieniec Podolski, jakiej potrzebuje opatrzności ludzi, prowiantów i poprawy mu­rów, nikt nie mógł dać większego testimonium jako ś. p. IMć p. wojewoda krakowski, który maximam onego widząc ruinam, aby pograniczny nieprzyjaciel jako najbliższy de aliquo hostili nie pomyślił actu, ex zelo conservationis boni publici na obwarowanie bram i poprawę

246 1667 136 zrujnowanych przez wodę et inclementiam coeli murów z indzinierem swoim zł. 20.000 goto­wych swoich posłał i na fortyfikowanie spendował. Przeto praevia liquidatione pomienionego wydatku IMć p. wojewody krakowskiego cum gratitudine successorom teraźniejszym reddita satisfactione IMć pp. posłowie nasi hoc antemurale Christianitatis i ufortyfikowanie dalsze Ka­mieńca całej Rzptej zalecą. 32. Niesłusznie skarb J. Kr. Mci w dawny i należyty pożytek z halickiej nazwy prasołka, tak jako w lwowskiej ziemi furmanka currit, wdawać się począł, i on na komorze śniatyńskiej z małym skarbu pożytkiem a wielką szkodą ziemi naszej począł appropriare iniquo processu fisci IMci p. Jana Kurdwanowskiego, podstarościego grodu halickiego, administratora naszego w Trybunale przykrywszy, przeto aby ten pożytek nam antiquitus należący skarb nie ważył się intercipere z tej kondemnaty uti nulliter otrzymanej ustąpił, omnino się o to starać będą IMć pp. posłowie nasi i do niczego, aż nam prasołka przywrócona i IMć p. podstarości z konde­mnaty wypuszczony będzie, nie przystąpią. 53. Nie mniejsze ziemia halicka od stanu duchownego respektem dziesięcin i inszych okazyi cierpi uciążenie, przeto aby konstytucya o dziesięcinach 1635 sub titulo: Compositio inter status, i aby więcej ziemianie sub nullitate excommunicationis extra forum terrestre osób duchownych nie byli pociągani nowem prawem IMci pp. posłowie obwarują. 34. Dyktatura IMci księży prezydentów duchownych w Trybunale koronnym bardzo się synom koronnym nadprzykrzyła, przeto aby kożdy z IMciów, odprawiwszy raz per electionem w Trybunale prezydencyą swoję, drugi raz presidentem być nie mógł a IMci p. deputaci du­chowni aby more secularium we cztery lata nie we dwa roki na deputacyą obierani bywali, lege cavebunt IMć pp. posłowie nasi. 35. Konserwaty wołyńskie w Trybunale koronnym lubelskim każdego roku bardzo siła czasu biorą, dla czego województwa inne do sądzenia ledwie w lat kilkanaście per ordinem przychodzą. Starać się tedy IMć pp. posłowie nasi będą o konstytucyą, aby dla samych konserwat wołyńskich Trybunał we Lwowie a feria secunda post f. S. Francisci proxima, ad festum S. Thomae Apostoli przez tychże deputatów lubelskich był sądzony albo Trybunał lubelski ad f. S. Thomae prolongowany. 36. Iż dla zagęszczonego regestru causarum mixti fori ludzie wielką w sprawiedliwości odnoszą odwłokę i po lat siedmiu i więcej incidencyi spraw czekają, przełożą Rzptej panowie nasi, aby sprawy mixti fori post causas militares niedziel sześć inclusa feria sexta continue są­dzone być mogły albo i dla tych spraw Trybunał był prolongowany. 37. Popisy po województwach i ziemiach bardzo są potrzebne dla przygotowania się prędszego na każdą expedycyą Rzptej i nie nadaremnie są od przodków naszych postano­wione ; aby prawa o tych popisach reasumowane były et poena maior interposita ktoby na nim nie stanął; który popis ziemie halickiej, żeby feria secunda post Jubilate był odprawowany, starać się będą IMć pp. posłowie. 38. IMci pp. lustratorowie, że nie podług prawa w lustrowaniu postąpili sobie i wój­tostwa halickie i trembowelskie, które nie udzielnie albo na łanach niejakich wymiernych siedzą polustrowali, aby lustracye IMciów jako przeciw prawom i zwyczajom dawnym uczynione kassowane były, a wójtostwa te antiquitate iurium suorum et consuetudine od kwarty płacenia wolnymi byli IMć pp. posłowie nasi prawem to obwarować starać się będą. 39. Iż dla częstych powodzi sądy ziemskie halickie w kadencyach swoich częstą mięszają przeszkodę, przeto aby czwarte roki ziemskie post f. S. Jacobi Apostoli sądziwali się, o kon­stytucyą IMci pp. posłowie postarają się. Także żeby o chłopy w ziemstwie żadne delacye maioris, deliberationis, infirmitatis, ad munimenta exemptus i insze wymyślne nie szły, ale aby in primo termino peremptorio aby zaraz stawało lucrum extraditionis subditi in sex septimanis coram officio castrensi sub taxa in citatione posita, quae decernitur, additur et remittitur ex post

1667 247 obtentum urzędy zaś powinne czynić exekucyą sub poenis legibus descriptis; a gdzie ex personali stanie banicya, to sine remissa ma być odprawiona exekucya formabunt legem i bez niego nie przyjadą. 40. Kamieniecka komisya iż przeciwko konstytucyej 1662 titulo: Ordinatio praesidium kamienieckiego i konserwacya tejże fortecy per indebitos od komisyej lwowskiej delegatos non in tempore jest odprawiona aby była zniesiona i nowa naznaczona starać się będą IMcie pp. posłowie nasi. 41. Prawo de pretiis rerum aby reassumowane et in executionem redukowane było i teraźniejsza ad libitum kupców drogość pohamowana była. Także czerwone złote i talery żeby dawnego waloru non excederent poenam debitam na kupców założywszy instabunt IMć pp. posłowie. 42. Wielką szkodę ma Rzpta i dotąd o Metryce wielkiej i małej nie wie. Przeto aby IMć p. Pinocy ad instantiam Instigatoris regni sprawił się to IMciom pp. posłom pilnie zalecamy. 43. Stan rycerski wielką cierpi krzywdę, że bona Reipublicae minus merentibus magis privatis rozdawane bywają, przeto, aby aequaliter in conferendis bonis Raeipublicae przez wo­jewództwa i ziemie zachowana była, prawem obwarują IMć pp. posłowie nasi. 44. O Tykocin ponieważ zaszły protestacye, aby jako z dóbr Rzptej non obstante constitutione kwarta płacona była o to się umawiać będą. 45. Dawno tego porządku pragnie Rzpta, aby osiadła szlachta obersterami, majorami, kapitanami i inszymi oficerami większymi zostawali, na teraźniejszym sejmie IMci pp. posłowie nasi invigilabunt, aby tandem aliquando do porządku dobrego przyjść to mogło. 46. Ziemskie urzędy po województwach i ziemiach czynią konfuzyą, przeto żeby według starych praw terrigenis tylko, i to jednemu a nie dwom, tytuł urzędów rozdawany był w swoich ziemiach i powiatach. 47. Lubo dostatecznie anni 1659 o glejtach napisane prawo, jednak iż przeciwko temu narrantur querellae, starać się o to IMci pp. posłowie będą, aby per reassumptionem poena in iuditio tribunalitio vindicanda przeciw wydanym przeciwnym prawu glejtom opposita była. 48. Ma sobie stan szlachecki za uciążenie, gdyby starosta do swojej pozwał jurys­dykcyej, przeto aby tak starosta jako i officium jego super citationem ukrzywdzonego, tak też i szlachcic od starosty pozwany i urzędu jego in viciniori iurisdictione sprawował się, o co się IMci pp. posłowie postarają; także i pisarze grodzcy aby przeciwko starostom swoim protestacye et quosvis actus przyjmowali do ksiąg, firmandum lege. 49. A że o relacyach w kancellaryach grodzkich i ziemskich w Małej Polsce dotąd nie­masz doskonałego prawa, adinvenient pp. posłowie nasi cum tota Republica rationes, aby przez deputacye privatorum non fiat iniuria publica. 50. Że uniwersał na monopolium saletry p. Bekierowi z kancellaryej wielkiej koronnej jest wydany, co jest cum praeiudicio privatorum et Reipublicae, aby ten uniwersał był rewoko­wany instabunt IMci pp. posłowie. 51. Przy podziale wojska IMci pp. posłowie nasi na województwa pilnie przestrzegać tego będą, aby w kompucie wszystkiego wojska nie więcej tylko dwie chorągwie rajtarskie J. Kr. Mci najdowały się. 52. Bardzo to jest rzecz niebespieczna, że IMć pp. starostowie pograniczu na fortecach i miastach od J. Kr. Mci sobie danych i powierzonych nie rezydują, cavebunt tedy lege IMci pp. posłowie nasi, aby którzy nie rezydują rezydowali, albo na miejsce swoje substytutów szlachtę osiadłą trzymali i taki ad delationem cuiusvis od starostw i dzierżaw odpadali. 54. Tatarskich meczetów w województwie ruskiem zaciężnym Tatarom aby nikt sub poena confiscationis bonorum w dobrach swoich nie dopuścił, stawić IMci pp. posłowie nasi jako i o aryańską sektę prawem hanc impietatem arcebunt.

248 1667 136 54. Bardzo się we Lwowie w wybieraniu myt czyli targowego zagęściły depaktacye i niesprawiadliwe exakcye, że od jednej przedaży siedm razy myto płacić potrzeba, aby tedy tej szarpaninie zabieżeć o nowe prawo IMci pp. posłowie nasi postarają się. 55. Aby prawo o mycie i gościńcu halickim reassumowane było i aby nikt z gościńca halickiego, śniatyńskiego na inne gościńce odwracać nie ważył się kupców ani towarów ani wołów prawem obwarować committimus IMciom pp. posłom naszym, cum interpositione poenae mille marcarum odwracających. 56. Także śluza na Bohu rzece portowej pod Kryłowem przeciw prawom i statutom z wielką przeszkodą województwa wołyńskiego i bełzkiego aby zniesiona była starać się będą. 57. Akademia Krakowska aby circa iura et indemnitates suas zostawała IMci pp. posłowie nasi praw Jagiellońskich i innych konstytucyi Akademii służących aby niwczem niena­ruszone zostawały prawem potwierdzić postarają się. 58. W Brześciu Litewskim tak się wielkie od soli lądem jako i od szkut wody zagęściły myta, iź ludziom spuszczenia szkut i wożenia soli przychodzi poniechać, przeto, aby myto w Brześciu Litewskim prawem oznaczone i opisane było, IMci pp. posłowie nasi curabunt. 59. Aby religia grecka, która po tak wiele wieków desideriis suis mięsza Rzptą częstymi w konstytucyach recessami do uspokojenia mogła być deklarowana, to instans perimens IMci pp. posłowie nasi całej Rzptej naszej proponendo zalecą. 60. Correctura konstytucyej na sejmie przeszłym uchwalonych, aby nic nadto, co będzie czytano w senacie i przez IMci p. marszałka podpisano, przy korrekcie po sejmie in volumen legum nie wchodziło, do czego jeden z IMciów pp. posłów naszych de medio sui deputowany przestrzegać et attendere nie wymówi się. 61. Uprzykrzona bardzo województwom wszystkim jako na sejmach tak i na trybunałach alternata, że tylko ze dwóch pierwszych województw IMci pp. bracia bywają marszałkami, przeto aby in posterum ex ordine województw subsequenter marszałkami i deputaci bywali, prawem to obwarować IMć pp. posłowie nasi postarają się. 62. Konstytucye o spustoszeniu Podola i Rusi 1588, 1589 i insze wyższe, aby reasu­mowane były i komisarze do rozeznania pustyń, na które już pustynie od dzierzawców erogowane są sumpty i koszty naznaczeni byli, starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 63. Desideria ziemi halickiej: Ordynacya dóbr JW ś. p. IMci p. Jana Zamojskiego kan­clerza i hetmana w. koronnego iż teraz między własnymi domu tego sukcessorami nie małą czyni trudność czego że samej tylko należy Rzptej disiudicatio et cognitio, tedy o rozsądzenie tej ordynacyi IMć pp. posłowie nasi majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej upraszać będą, po­nieważ i inszych ordinacyi mało co cedit in subsidium Rzptej, hoc praecustodito, aby z każdego sejmiku koronnego do sądzenia tej sprawy jeden poseł a z W. Księtwa Litewskiego iuxta praescriptionem legum, tak jako ad causas criminales deputowani byli, et super iudicia przysięgali także ratione facti respektem tych dóbr inter partes dekretów trybunalskich już zaszłych aby in integro zostawali ad decisionem onych przestrzegać mają. 64. W wielkim dotychczas zostaje żalu dom IMciów pp. Potockich o utraconego brata IMci p. Pawła Potockiego wojewodzica bracławskiego, jako i ziemia halicka dotychczas ubolewa na zgubionego a potrzebnego obywatela ziemi swojej, który z wielu braciej szlachty w niewoli zostaje moskiewskiej. Zlecamy tedy IMciom pp. posłom naszym, aby pilno starali się u J. Kr. Mci o eliberacyą prędką i z synem IMci p. i o tych, którzy tam zostają w więzieniu, szlachtą. 65. I to też przeciwko wyraźnemu prawu in Republica dzieje się, że Jej Mść p. staro­ścina łęczycka będąc ciotką, wdziera się przez gwałt w opieką syna IMć p. Pawła Potockiego, vivente patruo tutore naturali, IMci p. wojewody bracławskiego i w Trybunale o to turbując IMci do niemałego przywodzą kosztu. Tedy IMć takowe inconvenientes J. Kr. Mci deferent i upraszać będą, aby ad deliberationem z Moskwy IMć p. Pawła Potockiego abo syna IMci

1667 249 dispositio bonorum maternorum przy WIMć wojewodzie bracławskim, jako stryju rodzonym zostawała. 66. Nic słuszniejszego jako WIMci p. chorążemu koronnemu eliberując wsi ośm od starostwa halickiego per obligationem J. Kr. Mci a tota Republica w sumie 42.000 zastawione, wsi trzy, t. j. Jamnice i Uhrynowy dwa in haereditatem conferre. Przeto stąd magnum emolumentum Reipublicae accedet, gdy wsi pięć z stawami i żupami do starostwa halickiego przy­wrócą się; upraszać będą IMć pp. posłowie majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej, aby te wsi trzy nic w sobie prowentów i akcydencyi specyalnych nie mające, w dziedzictwo dane były, a jeśliby to rzecz trudna Rzptej zdała się, aby przynajmniej IMć p. chorąży od sumy swojej pro bono publico wyłożonej kwarty nie płacił, starać się będą. 67. Merita IMci p. Jakuba Potockiego, pisarza polnego koronnego J. Kr. Mci i całej Rzptej, jako są wiadome wszystkim to patet, które continue z niemałym uszczerbkiem substancyej oddaje Rzptej. Tenże na spustoszone starostwo tłumackie własną erogował sumę, starać się o to będą IMć pp. posłowie, aby post extinctum ius advitalitium ius emphiteuticum na starostwo IMć było dane. 68. Godne są WIMci p. Kazimierza Makowieckiego starosty trembowelskiego ku Rzptej pochwały z nagrodą, pilno się o to starać będą IMć pp. posłowie nasi, aby skład solny w ma­jętności jego dziedzicznej Spytkowicach był pozwolony i ze wsi Węgierskiej przeniesiony i per constitutionem approbowany. 69. W oczach Rzptej są z młodszych lat IMci p. Alexandra Cetnera kasztelana halickiego merita; wniosą IMci pp. posłowie nasi instancyą na się do majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby część wsi Stoków dóbr Rzptej insimul z dziedzictwem części drugiej Stoków, mniejszej od dziedzicznej w tych Stokach iure haereditario była nadana. 70. Meruit to virtus i odważne z dawna dzieła IMci p. Kazimierza Łabęckiego, chorą­żego roty usarskiej WIMci p. chorążego koronnego, który i teraz resistendo w Międzybożu z samej tylko ochoty propria dexteritate zagonom tatarskim wielki wtręt uczynił i onych na wielu miejscach gromiąc nie mało więźniów różnego odgromił stanu; chcąc tedy ulteriori virtuti IMci addere calcar, aby merita IMci od J. Kr. Mć i Rzptej słuszne odebrały praemia, przyczynią się IMć pp. posłowie, aby Markusze, uroczysko tylko, in confiniis Ukrainy będące, in haereditatem IMci było dane, albo respektując na koszty, które w Międzybożu wydał sustentując dragonie i towarzystwo z pod różnych chorągwi pod Braiłowem rozgromione iure emphiteutico i suma zł. 6.000 zapisana była post extinctum ius IMci p. Łabęckiego bez pła­cenia kwarty. 71. Nil iustius jako reddere unicuique quod suum est, a zwłaszcza kiedy kto non parcit zdrowia i substancyej na zaszczyt co Rzptej i obronę wyda, jako to IMć p. Mikołaj z Granowa Sieniawski, strażnik koronny, na praesidium Skłowa znaczną sumę wydał, przy­czynią się tedy IMć pp. posłowie nasi, aby te sumy po likwidacyej z skarbu jako słuszne powrócone były. 72. Bardzo ma wielką krzywdę IMć p. Gołyński cześnik czernichowski, który z mło­dości lat swoich ojczyźnie służąc wdzięczności krwawych zasług spodziewając się rekompenzy, miasto onej przesłużył, gdy dzierzawę prawu jego podległą wieś Serebryn, Królewszczyznę w Podolu, Zielenieckiemu oddano, przeto iź się to przeciw całej Rzptej stało; upraszać IMć pp. posłowie nasi będą J. Kr. Mci i całej Rzptej, aby ta dzierzawa IMć p. cześnikowi de lege przywrócona była, albo insza danina aequalis nadana była. 73. Także za IMcią p. podczaszym, którego też non postrema virtus et experientia in re militari o grunt pusty uroczysko, nazwawy Jabłonówka pod Międzybdżem, aby iure haerereditario dany był, przyczynią się IMć pp. posłowie. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 32

250 1667 136 74. Za IMcią p. Bydłowskim i sukcessorami IMci wniosą gorącą instancyą IMć pp. posłowie nasi, aby ta sprawa o Żuków i Źukocin sądzona była non obstante iure emphiteutico jako i insze obtento i ius emphiteuticum skassowane było. 75. Aby świątobliwa fundacya od majestatu J. Kr. Mci 00. Franciszkanom Barskim nadana authoritate conventus generalis comitiali approbowana była, IMć pp. posłowie nasi po­korną wniosą instancyą. 76. Tęż pobożność IMci pp. posłowie nasi w approbowaniu fundacyej i opatrzeniu klasztoru Wielebnym w Bogu Pannom Karmelitankom lwowskim antiquae observantiae wyświadczą. 77. Za 00. Dominikanami konwentu halickiego gorącą instancyę wniosą, aby na grunt pewny młyn i dworzec, Chorostkow nazwany, który im WIMć p. chorąży koronny contulit, approbacya tego gruntu stanęła. 78. Uroczysko nazwane Boryczówka od starostwa trembowelskiego, aby per constitutionem 00. Karmelitom trembowelskim iure perpetuo do kościoła ichże applikowana być mogła, ponieważ na to consentit IMć p. starosta trembowelski, co będzie in gloriam Pana Najwyższego i dostojeństwa J. Kr. Mci serio o to starać się będą pp. posłowie nasi. 79. Jeśli kto większej godzien nagrody i ukontentowania od J. Kr. Mci i Rzptej stanów jako ten, który cives patriae immo solos propugnatores sine pretio damni propria dexteritate et virtute, zelo ductus pietatis et gloria Reipublicae z odwagą zdrowia i substancyej et oblivione carorum pignorum per mare et terras uchodząc, jako IMć p. Prosecy Balasani vir fidei Romanae et probatissimae catholicae religionis, tum et in sua natione nobilis genere et egregiae dexteritatis existens, który IMć p. generała podolskiego IMć p. Kalinowskiego i p. Szembecka mancipia, alteros pro Republica obsides z rąk tatarskich propriae non parcendo saluti wypro­wadził et sine spe ulla wyścia IMciów eliberował; przyczynią się IMć pp. posłowie, żeby za te odwagi i straty nobilitacyą od J. Kr. Mci i stanów Rzptej in recompensam tego otrzymał i w dalszych okazyach nie chcąc ustawać omnem pollicetur dexteritatem et fidem Reipublicae. 80. Takowąż wniosą instancyą za IMciami pp. Waskanami, towarzystwem chorągwi IMci p. pisarza koronnego, którzy z uszczerbkiem substancyej i zdrowia usługę Rzptej traktują od wielu lat, aby do tegoż klejnotu szlacheckiego byli przypuszczeni, IMć pp. posłowie starać się o to będą. 81. Experientia architecturae militaris że jest w Rzptej in maxima observantia, czego że WIMć p. wojewoda krakowski hetman w. koronny był testis et assiduus promotor, przy­czynią się IMć pp. posłowie do majestatu J. Kr. Mci i stanów Rzptej, aby IMci p. Franciszka Korazyniego indziniera, jako potrzebnego Rzptej, klejnotem szlachectwa pro meritis qualitates ozdobione były. 82. Ponieważ miasto J. Kr. Mci Halicz, Trembowla i Śniatyn miasta pograniczne bardzo są przez nieprzyjaciela koronnego i assygnacye żołnierskie,; a mianowicie Śniatyn przez opryszków, zabicia ludzi i pobranie kupieckich rzeczy jest spustoszone, aby libertacyą na lata pewne od podatków Rzptej i stanów ich i assygnacyej żołnierskich mieć mogli J. Kr. Mci i całej Rzptej IMci pp. posłowie upraszać będą. 83. A iż IMć p. podkomorzy halicki, przy pogłównego oddaniu przeliczył nad to zł. dwa tysiąca do skarbu Rzptej, na co ma i skrypt od skarbu, tedy aby to skarb IMci paratis przy­wrócił albo na podatki ziemi halickiej pro soluto przyjął, serio o to IMć pp. posłowie instabunt. 84. Wszystkiej to patet Rzptej, jako za złą sprawą nieostrożnością i złym rządem p. Machowskiego teraźniejszej zimy pod Braiłowem zginęło i funditus wybito wojsko a drugie do Ordy w niewolę zabrano, a teraz niemało towarzystwa z więzienia dają o sobie znać i eliberacyej potrzebują, tedy IMć pp. posłowie nasi gorącą wniosą instancyą do J. Kr. Mci i Rzptej,

136-137 1667 251 aby suma pewna na wykupienie onych z skarbu Rzptej naznaczona była, a mianowicie chorągwi usarskiej WIMci p. chorążego koronnego, która wszystek impet na sobie wytrzymując do wiel­kiej przyszła ruiny przez utracone konie, czeladź pocztową wszystką, który ledwo nuntius cladis z pogromu został, aby in toto a Republica nagrodzone było i chlebem lepszym dla poprawy rynsztunków upatrzono, usilnie starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 85. Także chorągiew IMci p. pisarza polnego, która dwakroć w potrzebie będąc z Ordą szesnaście towarzystwa i czterdzieście szeregowej czeladzi straciła, aby na nagrodę i eliberacyą tak znacznej chorągwi utraty pozwolona była summa od Rzptej, IMć pp. posłowie nasi providebunt. 86. Zlecamy też to IMciom pp. posłom naszym, aby osobliwą swoją prośbę wnieśli do J. Kr. Mci i Rzptej za IMcią p. Marcinem Boguszem, porucznikiem chorągwi WIMci p. generała podolskiego, aby o zabicie IMci p. Krzeczowskiego a IMć p. Bogusz nec complex facti etiam intentione pokazuje się, czego wszyscy wiadomi są, od którego już i stronie redimendo vexam in toto satisfactam poena publica zniesiona była per constitutionem teraźniejszego sejmu. 87. A ponieważ dla rozerwanego sejmiku przeszłego ziemi halickiej nie był poseł na sejmik do Wiszni od nas wyprawiony pro solito more, IMć pp. posłowie nasi iustam dać mają rationem tego naszem imieniem exkuzować, co in posterum recompensare obiecujemy. 88. Które to puncta w kole sejmiku naszego zgodnie namówiwszy zlecamy IMciom pp. posłom naszym et per amorem patriae obstringimus, aby IMciom z województwami dobro całej Rzptej trzymającymi znosząc się nic nad contenta i artykuły instrukcyi swojej praw koronnych i W. Księstwa Litewskiego przestrzegając nie promowowali oprócz tego, co concernit conservationem boni publici totius Reipublicae, i z artykułami sobie danymi zgadzało się, fide honore et conscientia IMciów obligując, i aby na początek sejmu zjeżdżali, upraszamy. In quorum fidem IMci p. marszałkowi naszemu podpisać i ad akta podać zleciliśmy. Działo się w Ha­liczu die tertia Martii roku tysiąc sześćset sześćdziesiątego siódmego. Jan Kurdwanowski pod­starości grodzki halicki marszałek natenczas sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 162 p. 174-196. 137. Halicz, 2 czerwca 1667. Laudum sejmiku halickiego. 1. My dygnitarze, urzędnicy ziemscy, obywatele i wszystko rycerstwo ziemi halickiej i innych powiatów do niej należących na sejmik relationis pro die secunda Junii zjechawszy się, tę naszą zgodną uczyniliśmy obradę. 2. A naprzód na zapłatę wojska deklarowanej sumy uchwaliliśmy dwadzieścia po­dymnych iuxta taripham anni millesimi sexcentesimi sexagesimi primi, t j. podług kwitów po­ślednich IMci p. Wyszyńskiego cum revisione szkód nowych, na których rewizya nie zaszła, non praeiudicando iuribus haeredum gruntowych, na których słobody zasiadły. 3. Więc że wiele chłopów podczas sejmu teraźniejszego zbiegło do innych ziemi naszej dzierżawy dziedzictw et post revisionem peractam w różnych dobrach ubyło poddanych, jeśliby kontrowersya jaka w sądzie skarbowym urość miała, takową kontrowersyą propensando umniejszenia poddanych kożdego iudicium fiscale determinowane będzie powinno pro iustitia et aequitate. *

252 1667 137 4. Powiat trembowelski także podymnych dwadzieścia wydać powinien cum revisione per deputatos expedienda et salvis abiuratis. 5. Poborca do wybierania we wszystkich in genere ziemi halickiej powiatach IMć p. Wojciech Wolanowski podstarości trembowelski1, któremu salarium od kwitu złoty, sine quibusvis depactationibus pozwalamy. 6. Czas wydawania podatków determinując a die decima octava Junii zacząwszy ad diem secundam Julii, także depozyt tych pieniędzy w zamku halickim in quantumby jaka hostilitas impediret. 7. Exactionis tedy my evictionem IMci p. poborcy naszemu spondemus, który powinien rachunek exactionis suae przed sądem naszym skarbowym uczynić, których pieniędzy sine scitu et dependentia IMci p. komisarza naszego niżej mianowanego, t. j. IMć p. Wojciecha Gołyńskiego cześnika czerniechowskiego tak teraz jako i na potem wydawać nie powinien, ponieważ tak się zdało całej Rzptej. Temuż IMci p. komisarzowi salarium tysiąc zł. deklarujemy wydać, aby tak circa exolutionem IMciom pp. żołnierzom expediendam rationibus lege publica discriptis był attentus. 8. Więc żeśmy na trybunał radomski, który we Lwowie się ma odprawować, prosili deputatem IMci p. Jana Stanisława Jastrzębskiego wojskiego halickiego, tedy temuż IMci na drogę tysiąc zł. z czopowego, które aby actu praesenti currere ma, per administrationem iuratoriam IMci p. Feliciana Ostrowskiego wójta halickiego ad integrum annum cum solario itidem tysiąca zł. z tegoż czopowego destinamus IMci. 9. Administracya czopowego ma się referre tak trunków innych jako i gorzałki ad constitutionem 1629 z prasołką przez konstytucyą teraźniejszą ziemi naszej restytuowaną; który ma wybierać pomieniony IMć p. poborca na miejscach zwykłych, w czem IMć pp. bracia nasi impedimentu żadnego czynić nie mają. Temuż IMć p. administratorowi spondemus evicitonem, strzeż Boże eventus aliquos infelices, którą przysięgę wykonać ma IMć p. administrator coram iudicio fiscali Haliciensi, które to judicium ma się zaczynać a die quarta Julii. 10. Do sądów zaś mianowanych skarbowych uprosiliśmy IMć pp. sędziów ziemskich także urzędów grodzkich halickich, trembowelskich, więc i pp. komorników ziemskich cum adminiculo IMci p. Feliciana Ostrowskiego wójta halickiego, IMci p. Jana Kmitę, IMci p. Piotra Myśliszewskiego, IMci p. Alexandra Bydłowskiego, IMci p. Walentego Kalinowskiego, IMci p. Kon­stantego Wyszyńskiego. Ci tedy IMć zjechawszy się na czas naznaczony do Halicza mają wsze­lakie retenta i exaktorów sądzić według teraźniejszego laudum. 11. Na lustracyą zaś powiatu trembowelskiego według konstytucyey teraźniejszej desy­gnowaliśmy IMciów pp. komorników ziemskich halickich obydwóch i IMci p. Piotra Niewierskiego użyliśmy do tej funkcyej, z której rewizyej mają dać informationem iudicio fiscali in termino futuro sufficientem; którą rewizyą powinni niemieszkanie zaczynać zaraz po sejmiku. 12. A iż delatum jest, iż chorągwie tatarskie i wołoskie zasług odsądzone będąc na sejmie, windykując niesłuszną nagrodę po wsiach i miasteczkach w ziemiach naszych ciężkie czynią exakcye i zdzierstwa, przeto consulendo na dalszy czas securitati domów naszych w wy­daniu podatków deklarowanych ad suscipiendam tuitionem IMciów pp. obywatelów braci naszych uprosiliśmy za rotmistrzów, mianowicie IMć p. Piotra Feliciana Telefusa na ten czas dyrektora koła naszego, IMć p. Piotra Kuropatwę, IMć p. Walentego Kalinowskiego, aby ci IMć zniosszy się z sobą bracią naszą przez uniwersał konwokowali i tych grassantów w dobrach naszych uskramiali. W tejże też materyi IMć p. marszałek koła naszego ma na­pisać list do IMci p. marszałka w. koronnego hetmana, aby pro munere suo w temże prae- 1 Ob. uniwersał tegoż z 4 czerwca w Castr. Tremb. 140 p. 511. Castr. Hal. 162 p. 656 by szlachta uchwalone podymne w czasie od 4 czerwca do 5 lipca wypłaciła.

137-138 1667 253 judicium zabiegać chciał takowej swawoli. Te tedy kontenta wszystkie zleciliśmy IMci p. marszałkowi koła naszego konnotować i do akt podać cum sigillo et subscriptione manus propria IMci. Datum Haliciae secunda Junii1 anno millesimo sexcentesimo sexagesimo septimo. Piotr Felicyan Telephus marszałek na ten czas koła rycerskiego. Castr. Hal. Rel. 162 p. 652-655; Castr. Tremb. Rel. 229 p. 203-205. 138. W grodzie trembowelskim 27 lipca 1667. Manifestacya ziemian trembowelskich. Actum in castro Trembovliensi feria quarta post festum Sancti Jacobi Apostoli proxima anno Domini 1667. Ad officium et acta praesentia castrensia capitanealia Trembovliensia personaliter venientes gsi. Hieronimus Kawiecki venator terrae Haliciensis, director fortalitii Trembovliensis, Andreas Błazowski pocillator Podoliae, Stanislaus Łysoskorski, Joannes Jemielity, Petrus Pakoszewski, Mathias Gołaszewski, Petrus Chrząstowski suo totiusque nobilitatis districtus Trembovliensis nomine solenniter manifestati sunt in et contra gsos. Nicolaum Konaszewski et Bartholomeum Bartkowski camerarios terrestres Halicienses respectu contributionum fumalium viginti terrae Haliciensis eodem laudo designatarum electos et deputatos idque pro eo. Quia illi nulla habita ratione muneris et officii sui libere per eos suscepti nec metuendo poenas contra negligentes officiales legibus et constitutionibus regni sancitis, immo iisdem vilipensis submissinibusque suis procul abiectis immemores laudi Haliciensis, licetsi manifestantes et tota nobilitas districtus Trembovliensis iuxta laudum terrestre Haliciense parati erant bona sua desolata et cum subditis per hostes patriae Tartaros cum Cosacis rebellibus in regnum Poloniae insperate tribus vicibus anno currenti per insultus suos celeres precipitare, tolerata revisione illorum exponere palam et manifeste tradere ac summa desolatione et devastatione publicare et demonstrare, ipsi vero metas officii sui excedentes pro eadem revisione opportuno tempore non condescenderunt et ad hoc usque temporis spatium de eadem revisionis condescensione minnime curant, quinimmo submissionem suam floccipendendo laudo recensito conventus particularis terrestris Haliciensis per negligentiam suam contravenerunt, contributionemque modernam fumalium in numero viginti respectu cuius pro revisione deputati erant retardarunt, tum quod nondum est incursione tartarica interveniente exsoluta causa ac reatu extiterunt. Ratione quorum omnium praenominati manifestantes suo ac totius nobilitatis districtus praesentis Trembovliensis praecavendo indemnitati suae, ne quid inde detrimenti patiantur, iterum adque iterum manifestantur offerendo, se omnesque incolas districtus Trembovliensis innocentiam suam ac summam desolationem bonorum conflagatorum, ubi necessitas expostulaverit, demonstraturum atque enuncleaturum. Castr. Tremb. 140 p. 657-658. 1 Julii H. data błędna, gdyż sejmik oblatowany na roczku 4 czerwca a uniwersał Wolanowskiego Wojciecha, poborcy ziemi halickiej, wzywający do wypłacenia uchwalonych podatków, jest z daty 4 czerwca C. Hal. 162 p. 656.

1667 139 139. Halicz, 13 września 1667. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i wszyscy obywatele ziemie halickiej z powiatami do niej należącymi zjechawszy się na dzień dzisiejszy, lege publica na odebranie deputata na­znaczony do Halicza, in loco solito takowe namówiliśmy laudum. A naprzód upatrując to, iż sprawiedliwość święta najpierwszą jest dyspozytorką bene gerendi Rempublicam i ona w nie­śmiertelne wszystkie królestwa przywodzi pamiątki, co i my upatrując za sędziego et superarbitrum facultatum et causarum IMci p. Jana Cetnera, kasztelanica halickiego, magnae expectationis et probate sinceritatis virum, na Trybunał piotrkowski i lubelski zgodnymi obraliśmy głosami, to sobie obiecując circa personalem IMci declarationem, iż IMć hunc nobis regratificando actum przez cały przemieszka Trybunał, tak aby wszyscy w pretensyach swoich IMć pp. ziemianie nieodwłoczną u tego świątobliwego sądu za promocyą IMci jako deputata naszego w krzywdach swoich odnosili satysfakcyą. 2. Ponieważ zaś zostajemy in onere wypłacenia sześciorga podymnego na sejmie przeszłym na zapłatę wojsku J. Kr. Mci kwarciannemu, nie chcąc go dalej w borgowej mieć służbie uchwalonego, tedy ex nunc wydawać one we dwóch niedzielach podług kwitów przedniejszych do rąk IMci p. Wojciecha Wolanowskiego, podstarościego grodzkiego trembowelskiego, poborcę naszego1 unanimi consensu pozwalamy i od kwitu po groszy ośmnaście in recompensam kosztów i pracy IMci postępujemy, z tą deklaracyą, żeby IMć p. poborca tak sam przez się jako i sukkolektorów swoich poddanych naszych więcej w niczem nie aggrawował. In quantumby zaś hostilitas jaka do wybierania tego podatku przeszkodziła, przezcoby in tempore nie mógł wybrać evictionem w skarbie omnem pollicemur IMci p. poborcy naszemu. 3. Które podatki aby jako najprędzej wydawane były, ponieważ do Lwowa pro decima quinta Octobris odwieść ich potrzeba fide et honore obligujemy sub poenis lege publica sancitis et militari in casu contraventionis executione. 4. A że towarzystwo z pod chorągwi pancernych WIMci p. chorążego koronnego i księcia IMci Michała Wiszniowieckiego Korybuta assygnacye na zasługi do naszej ziemie z skarbu koronnego produkowali, tedy my na traktament respektem odbieżania tych pieniędzy po zł. stu seorsive IMciom dać z czopowego ziemie halickiej i prasołki pozwalamy, i one za IMci p. Feliciana Ostrowskiego skarbnika sanockiego, administratora naszego czopowego, ordy­nujemy. Które to laudum zgodnie namówione ad acta publica imieniem IMciów z podpisem podaje. Datum w Haliczu decima tertia Septembris. Anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo septimo. Jan Kurdwanowski, podstarości grodzki halicki, marszałek sejmiku elekcyej deputackiej ziemi halickiej. Castr. Hal. Rel. 163 p. 1137-1139. 1 Uniwersał tegoż dnia 14 czerwca w Haliczu datowany. Castr. Tremb. 141 p. 279. Castr. Hal-163 p. 1140.

1667 255 140. W Trembowli, 27 września 1667. Laudum ziemian trembowelskich. 1. Stosując się do uchwały pierwszej podczas inkurzyi tatarskiej dnia 23 grudnia anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo sexto tu w Trembowlej uczynionej in toto reassumendo et defectus ipsius supplendo my niżej podpisani rycerstwo i obywatele powiatu trembowelskiego podczas teraźniejszej Kozaków poddanych rebelizantów naszych z Ordą w ojczyznę Korony polskiej inkurzyej, zawarłszy się w zamku J. Kr. Mci trembowelskim, iż wszelkie kon­wokacye i konzulty bez direktora odprawować się nie mogą IMci p. Hieronima Kawieckiego, łowczego ziemie halickiej, tej fortece za komendanta a IMć p. Grzegorza Buszkowskiego, podsta­rościego prowentowego trembowelskiego, za koadjutora voce et consensu unanimi obrawszy, jurisdikcyej onych, quoad cummune bonum tej fortece przynależy i przynależeć będzie cale się poddajemy eo praecustodito, żeby communitis consiliis we wszystkiem z nami się znosili. Którzy IchMć wszystkich osób utriusque sexus equestris ordinis i z czeladzią osobno, mieszczan i sielańskich ludzi do starostwa trembowelskiego należących osobno, Żydów domowych go­ścinnych osobno, także różnych siół różnych panów tak obecnych jako też tu niebędących poddanych osobno regestr jako najprędzaj spisać, żeby wiedzieć się mogło, wiele tu ludzi do obrony być może i ktokolwiek się tu zamknie, żeby miał strzelbę, ołów, proch i żywność na dwie niedziele, przestrzegając tego, żeby luźnych niepotrzebnych ludzi w tej fortecy nie było Ich Mć z ramienia swego pewnych godnej wiary ludzi dozorców swoich do tego mają naznaczyć. 2. A którybykolwiek obcy bez wiadomości IMci p. komendanta proprio ausu wszedł do tej fortece, tak ten przychodzień, jakoteż ta osoba która go przechowa poenae arbitrariae pp. sędziów niżej podpisanych subiacebit ad instantiam cuiuscunque personae. Klucze przy IMci panu komendancie być mają zawsze, bez którego wiadomości bramy i forty nikt się nie będzie ważył otwierać sub poenis contra violatores securitatis publicae sancitis. Rotmistrzów, straż­ników, puszkarzów do dział i strzelców do hakownic w różne okna rozsadzonych obierać i wszelki porządek czynić dajemy facultatem IMci p. komendantowi, któremu jeśliby który z nas, co do spólnej obrony do schadzki i do powinności przynależytej nie był posłuszny ex delatione IMci p. komendata ad instantiam instigatoris iudicii przypozwany będąc winę czternaście grzyzapłacić powinien będzie. 3. Komory iż tu bardzo gęsto w zamku są pobudowane przestrzegać ich będą pano­wie, żeby po wybijaniu hasła ognie wszędy wygaszono a dla wszelkiej przygody panowie komor wśród w fasach i beczkach żeby mieli wodę nalaną, także skóry i płachty a gdzie słomą nakryte darniem zaraz nałożyć powinni pod winą grzywien czternastu. Dozor dział, hakownic i ogniów także studniej, żeby nie była zepsowana, IMć p. komendant pewnym ludziom zlecić powinien. Prochów, ołowiu, saletry, siarki obywatele tutejszy obcym ludziom nie powinni prze­dawać pod winami w depozytach opisanemi. 4. Jako na kożdym miejscu pokój i bespieczeństwo pospolite ma być zachowane tak pogotowiu w tej fortecy będącym także do miasta przyjeżdżającym w mieście będącym i od­jeżdżającym wszelkim osobom cuiuscunque status et conditionis aby firmissime zachowane 1 Z rozkazu hetmana wielkiego odesłano jednego kapitana z częścią rot do zamku budzanowskiego a 50 żołnierzy przy oficerze do zamku trembowelskiego. Castr. Tremb. 140 p. 827.

1667 140-141 było toż bespieczeństwo omnimode sobie warujemy. Przeciwko któremu ktobykolwiek wykro­czył o wszelkie wiolencye jako też o insze wszelkie pretensye sądy sobie nie inaczej jako kapturowe albo podczas pospolitego ruszenia stanowimy i sądom ob obsentiam IMci p. woj­skiego trembowelskiego pomienionego IMci p. łowczego komendanta naszego urzędu grodzkiego IMć p. Wojciecha z Wyganowa Wolanowskiego podstarościego, IMci p. Stanisława Rabaszowskiego pisarza i IMci p. Jana Łazańskiego wicesgerenta grodzkich trembowelskich absentia unius duorumve non obstante cale się poddajemy, dekreta IchMciów w każdej sprawie podczas zawarcia naszego w tej fortecy ferowane przyjmować onym dosyć czynić submitujemy się. Tego też przestrzegać IchMć pp. sądowi grodzcy żeby trunki i wszelkie victualia słuszną ceną przedawane były, który porządek zgodnie i jednostajnie namówiony trzymać i we wszystkiem kon­dycye jego wypełnić powinniśmy, i dla lepszej wagi i pewności tę naszę dobrowolnie namó­wioną uchwałę rękami naszemi podpisujemy i aktami niniejszemi grodzkiemi trembowelskiemi roborujemy. Działo się w Trembowli die vigesima septima Septembris anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo septimo. Hieronim Kawiecki, łowczy halicki, zamku trembowelskiego natenczas komendant. Stanisław Rabaszowski, pisarz grodzki terembowelski, Jan Łazański wicesgerent. Stanisław Łyskowski. Piotr Chrząstowski. Maciej Gołaszowski. Jan Jemielity. Gerzy Łojowski. Stefan Wolanowski rękami własnemi. Castr. Tremb. 140 p. 832—835. 141. Halicz, 20 listopada 1667. Uniwersał poborcy do ziemian trembowelskich. JWni Wni a mnie wielce miłościwi pp. i bracia! Przy zaleceniu powolności usług moich w łaskę WMć pp. i braciej do wiadomości donoszę WMć pp. iż zostawszy ex decreto tribunalis causarum fisci terrae Haliciensis poborcą do wybierania podatku łanowego albo raczej hiberny per constitutionem na sejmie uchwalonej i postanowionej z dóbr J. Kr. Mci, tedy przy­chodzi mi iterato WMć państwa obwieściwszy upraszać, abyście WMć i tę hibernę sine ulla mora intra spatium duarum septimanarum, sub rigore iuris de retentoribus sancitis, do rąk moich oddawali, hoc adiecto podług konstytucyej opisanej od kożdego po groszu jednemu salarium poborcy przytem 1 z osobna od kwitu złoty jeden, bo sin secus, czego ani WM mm. państwu ani sobie nie życząc, musiałoby przyść per fortem executionem militarem ten wybierania podatek. 2. W tem też WM pp. przestrzegam, abyście WMcie daremnie poddanych swoich nie trudzili, tylko aby połowę tynfami a połowę szelągami ten podatek oddawali, bo go trzeba prowadzić aż do Lwowa. Co podawszy do wiadomości WMć państwa zwykłą powolnością usług moich w łaskę WMć mm. pp. W Haliczu die 20 Novembris anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo septimo. Wojciech z Wyganowa Wolanowski podstarości grodu trem­bowelskiego poborca ziemi halickiej. Castr. Tremb. 140 p. 887—888. 1 przysłał

1667 257 142. Halicz, 7 grudnia 1667. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy, ziemianie i obywatele ziemie halickiej, powiatu trembowelskiego, kołomyjskiego zjechawszy się na sejmik przedsejmowy nam od J. Kr. Mci p. n. m. miłościwie panującego na dzień siódmy miesiąca grudnia złożony1 przeszłych lat edocti et incitati exemplis, takową dla siebie bespieczeństwa swego i ostrożności czynimy i sta­nowimy uchwałę. 2. Że lubo w łasce z miłosierdzia Boskiego i w dojrzałych sprawach i rządach stanów koronnych niepowątpliwą szczęśliwej sejmu następującego determinacyej i z jego doskonałych obrad i obrony Rzptej mamy nadzieję, ale że praesenti saeculo, causantibus fatorum malis i z najdoskonalszymi popędliwe się mięszają rady, przetoż in casum, strzeż Boże, rozerwania sejmu, na którego prolongacyą sine aggravatione Reipublicae IMć pp. posłowie nasi ani ze­zwalać mają, ani IMć pp. posłowie na sejm przyszły od nas obrani o rozerwanym sejmie wcześnie urzędy grodzki halicki i trembowelski uwiadomić tenebuntur. A jako prędko IMciom pp. urzędnikom grodzkim sejmu rozerwanego deferetur certitudo, ciż IMcie, lubo jeden z IMciów, który bliższy grodu i akt rezydować będzie, obywatelów wszystkich ziemie halickiej de scissura sejmu uwiadomią. Za którem uwiadomieniem dla obmyślenia bespieczeństwa domowego i pół-granicznego (sic) staropolską braterską miłością obowiązujemy się na czas od tychże urzędów naznaczony vigore praesentis sessionis tu do Halicza do kościoła farskiego na miejsce radom naszym zwyczajne zjechać i to statuere, co z prawem Rzptej koronnem i obroną naszą zgadzać się powinno. 3. Na tymże terminie i popisy zwyczajne prawem opisane, pod winami w prawie opi­sanemi odprawimy, i jeżeli necessitas Reipublicae et consensus noster potrzebować będzie dalszą zapłatę chorągwiom do ziemi naszej należącym obmyślimy. Na tymże zjeździe naszym IMć p. administrator czopowego administrati temporis rationem nam uczyni, w niwczem postanowionego z IMcią nie naruszając ani odmieniając czasu. 4. A że zwykłe miejsca tego supliki duchowne bez ukontentowania nie odchodzą, tedy wygadzając instancyej Ojca Gwardyana Św. Krzyża na do kościoła Franciszkańskiego w mieście z czopowego zł. sto ordynujemy, i aby za kwitem IMci p. marszałka naszego IMć p. administrator oddał, mieć chcemy. Które to laudum dla większej wagi IMci p. marszałkowi na ten czas naszemu podpisać do ksiąg grodzkich podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu w kościele farskim dnia 7 grudnia roku 1667. Jan Stanisław Jastrzębski wojski pisarz grodzki halicki. Castr. Hal. Rel. 163 p. 1340-1342. 1 Uniwersał króla Castr. Hal. 163 p. 1273 walny sejm warszawski na 24 stycznia 1668. Akta grodzkie i ziemskie XXIV.

1667 143 143. Halicz, 7 grudnia 1667. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya WWIM pp. Jędrzejowi Potockiemu chorążemu koronnemu, halickiemu, kołomyjskiemu etc. staroście, Jakubowi Potockiemu pisarzowi polnemu koronnemu, chmielnic­kiemu, tłumackiemu etc. staroście, Gabryelowi Silnickiemu stolnikowi, Jaroszowi Kuropatnickiemu podstolemu podolskiemu, Dominikowi Potockiemu kasztelanicowi krakowskiemu, Marcyanowi na Husiatynie Kalinowskiemu na sejm walny warszawski obranym posłom z sejmiku przedsej­mowego halickiego dnia 7 grudnia roku 1667 odprawionego dana. 2. Naprzód IMć pp. posłowie nasi J. Kr. Mci p. n. m. za codzienne około dobra pospo­litego pieczołowanie podziękują i wierne poddaństwo ziemi halickich opowiedzą, których nie­winne do Boga suspirium, jedno aby rex regum et dominus dominorum J. Kr. Mci p. n. m. przy szczęśliwem panowaniu w zwycięstwach nad nieprzyjacielami Korony Polskiej i dalszem uspokojeniu ojczyzny pomnażać raczył. 3. Podziękują i JWIMć p. Janowi Sobieskiemu, marszałkowi wielkiemu, hetmanowi pol­nemu koronnemu, nie tylko za domowe wojsk koronnych na komisyej lwowskiej sua cura sollicitudine et tantorum negotiorum paeritiam uspokojenie, ale i za waleczne dzieła trudy i prace wojenne, który destuantem hostis potentiam w oczach całej Europy magis scientia militari quam armis depressit et repressit a kraje ruskie od dalszego spustoszenia wyzwolił. 4. Hanc praestabunt officii gratitudinem JWIMci p. Janowi na Buczaczu Potockiemu, wojewodzie bracławskiemu, który część niemałą wojska koronnego swoim podejmując kosztem impety pogańskie wojskowymi i swoich ludzi nadwornych odwagą wspierał i odwracał. 5. Nie przepomnią zalecić usilnych dzieł rycerskich i odwag WIMci p. Jędrzeja Potoc­kiego, chorążego koronnego, starosty halickiego, który insistendo vestigiis przodków swoich podczas gęstych inkurzyi w Pokucie pogańskich wielki orszak ludzi na usługę Rzptej kosztem swym chowając z ludźmi Rzptej od mocy pogańskiej całe opędzał Pokucie. 6. Tęż wyświadczą IMć p. Gabryelowi Silnickiemu, stolnikowi podolskiemu, pułkowni­kowi J. Kr. Mci, officii wdzięczność, który ufce pogańskie proelio et excubiis często profligando na ostatek sprawą i cnotami swemi rycerskiemi kraj pokucki obmierził pogaństwu, gdy ich pod Jezupolem i Rakowcem niemałą część na placu położywszy krwią ich własną i Dniestrem opoił. 7. His peractis uskarzą się na kancellaryą koronną J. Kr. Mci Mci p. n. m., że instrukcya zwyczajnie o czem ma być sejmowa, nie przy uniwersale J. Kr. Mci nie jest nam przysłana. Przetoż IMć pp. posłowie nasi na żaden punkt w instrukcyej J. Kr. Mci wyrażony a nam nie­wiadomy conclusive nie zezwolą, ale do nas braci swej takowe nobis inscia wezmą, excepta tali materia, któraby boni publici conservationem za sobą pociągnęła, w czem praecipue fide et conscientia obligantur. 8. A że wojsko kwarcianne imminentibus hostium conatibus resistere nie będzie mogło, o pospolite ruszenie J. Kr. Mci p. n. m. IMć pp. posłowie nasi upraszać będą, tak aby czas i miejsce pospolitemu ruszeniu lege novella naznaczone et sublata olim serenissimi regis Ste­phani constitutione tak obostrzone było, aby dokąd wojna się nie skończy albo skuteczny w granicach państw Królestwa Polskiego nie będzie postanowiony pokój, dotąd pospolite ruszenia z pola nieschodziły, na które aby IMć pp. pułkownicy, rotmistrze i żołnierze, kożdy w swojem województwie albo ziemi, nie zasłaniając się służbą Rzptej, poczty należyte stawili, lege circumscribi curabunt. Popisy zaś województw i ziem aby w poniedziałek po Przewodnej

1667 259 niedzieli odprawowały się. A na sejmikach, da Bóg, relacyjnych aby porządek pospolitego ruruszenia namówiony był o co osobliwie fide et conscientia IMć pp. posłowie obligantur. Na aukcyą wojska pieniężnego IMć pp. posłowie nasi nie pozwolą, ale aby wojsku l na przeszłym sejmie a potem przez komissyą lwowską ordynowanemu2, tam pro praeteritis retentis stipendiis, quam in futurum, płaca obmyślona była, z całą Rzptą constituent. 9. Iż wiele wójewództw a osobliwie sieradzkie assygnacyej po Trybunale lwowskim nie wypłaciło, de modo vetandae ejusmodi contumaciae IMć pp. posłowie nasi z całą Rzptą conferent. 10. Starać się będą IMć pp. posłowie nasi, aby iuxta legem novellam hyberna z łanu po zł. dwudziestu nie więcej nunc et in futurum płacone były a to ex bonis oneri isti subiectis. 11. Traktaty z Moskwą i Tatarami, jeżeli będzie można wespół trzymać, addent suffragia IMć pp. posłowie nasi, jeżeliby w tem następowało niepodobieństwo z całą Rzptą eligent meliora. 12. Że legacye zwyczajnie pokój albo wojnę przynoszą instabunt IMć pp. posłowie nasi, aby IMć p. Wysocki, cześnik sochaczewski, legationis secretarius legacyej przez IMci p. Radzie­jowskiego u Porty Ottomańskiej odprawionej, contentorum jej i swej post fata IMci p. Radzie­jowskiego odprawy publicam et authenticam in facie totius Reipublicae uczynił relationem, ażeby więcej legacyej takowych extra scitum et instructionem totius Reipublicae nie bywało, lege providebunt. 13. Fortece półgraniczne, jako to Kamieniec, Lwów, Przemyśl, Halicz, Trembowla, Bar, aby wcześnie praesidiis i prowiantami opatrzone były, całej Rzptej IMcie pp. posłowie nasi proponent i prawem obwarują, aby nie cudzoziemcy, ale starostowie albo ich substituti praesidiorum gubernatorami byli, a we Lwowie, Kamieńcu i Barze aby starostowie osobami swemi zawżdy rezydowali pod utraceniem starostwa. 14. Edocti multorum exemplorum malo, które z przedłużenia sejmów a potem opu­szczenia pory wojennej pochodziło, zlecamy IMciom pp. posłom naszym, aby na prolongacyą sejmu nie pozwalali, by tylko sama obrona na teraźniejszym sejmie miała być postanowiona i płaca wojsku obmyślona. 15. Jako wiele całej Rzptej na zaszczycie ściany księstwa ruskiego od Wołoch należy wiadomo jest, przeto aby pogranicze osobliwie jazdą i piechotami wcześnie opatrzone było, IMci pp. posłowie J. Kr. Mci i całej Rzptej upraszać będą. 16. Piechota łanowa ad exiguum devenit numerum, tedy aby podług dawnych zwy­czajów i popisów przez starostów i dzierzawców dóbr króla IMci wyprawiona była, stricta lege cavebunt. 17. O długu króla IMci że instrukcyej nie mieliśmy i nie jesteśmy informati, tedy jako nam constat ex relatione przeszłych IMciów pp. posłów, że król IMć niemało na kwarciane wojsko, w służbie ordynacyjnej Rzptej podług komputu komisyej pierwszej lwowskiej zostające, sumę erogował, tedy restitutionem IMci pp. posłowie cum tota Republica namówią, a inne sumy jakowebykolwiek królowi IMci winne najdowały się, oraz o ich dyspozycyej wywiedziawszy się, do nas braci dla namowy wezmą. 18. Klejnoty Rzptej, ktoby królowi IMci p. n. m. vetante lege et privatorum additu w ta­kowych sumach inonerował, dowiedzą się et apud inonerantes upomną się publice hanc publi­cam laesionem cum tota Republica i z IMcią p. marszałkiem przeszłym poselskim serio 1 wojsko H. 2 ordynowanem

1667 143 expostulabunt, czemu contra sensum et scientiam całej Izby poselskiej klejnoty w konstytucyą pro inoneratis zapisał prosząc o sąd na IMci. 19. Deputatów do konstytucyej cała izba poselska aby obierała przestrzegać tego będą IMć pp. posłowie nasi et legem fieri cavebunt, aby deputaci takowi pro erroribus w konstytu­cyach commissis w Trybunale inter causas speciales suspensionum spraw senatorskich i po­selskich ex adcitatione peremptorii sprawowali się. 20. Wielką stąd ponosi Rzpta szkodę i siła przez to ubliża się dobremu porządkowi, że IMć pp. senatorowie lege assignati przy J. Kr. Mci p. n. m. nie rezydują, przeto aby auctio poenarum na nich postanowiona była salva eiusdem poenae repetitione inter causas fisci w Try­bunale per quemvis instigantem IMć pp. posłowie nasi nowem prawem obostrzą. 21. Wielką szkodę ma Rzpta, iż dotąd o metryce Wielkiej i Małej nie wie, przetoż aby p. Pinocy ad instantiam generosi Instigatoris regni na teraźniejszym sejmie sprawił się, o to IMć pp. posłowie nasi instabunt i o prawie JKr. Mci upraszać będą aby metrykantami szlachta osiadła staropolska była. 22. Prawo de pretiis rerum aby reasumowane et in executionem teraźniejszego sejmu redukowane było z pohamowaniem drogości towarów i ustawieniem w dawnej kwocie czerwo­nych złotych i talerów, starać się o to będą IMć pp. posłowie nasi. 23. Amnistie zagęszczone do większych zwykły IMciów pp. wojskowych przywodzić licencyi, przetoż aby więcej tych amnystyi nie było, pilnie tego IMć pp. posłowie nasi prze­strzegać będą. 24. Kwarta podług konstytucyej sejmu przeszłego aby do Lwowa in tempore debito zwo­żona była, i że teraz in tempore nie jest zwieziona, nomine publico u skarbu Upomnią się tego IMć pp. posłowie nasi. 25. Znaczne ziemia halicka przez miecz i ogień pogański poniosła spustoszenie, przez co chorągwiom do siebie ordynowanym deklarowanymi podatkami wydołać nie może, przetoż aby i diminutio kwoty ludzi wojskowych do płacy zmniejszono i teraźniejsze nasze deklaracye ob conflagrata et devastata wydane podatki in futurum pro soluto nam potrącone były i tariffam iuxta abiurata et revisiones peractas zmniejszona była, starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 26. Konserwaty wołyńskie w Trybunale koronnym lubelskim każdego roku bardzo siła czasu biorą, dla czego województwa inne do sądzenia ledwie w lat ośmnaście per ordinem przychodzą; starać się tedy IMć pp. posłowie nasi będą o konstytucyą, aby dla samych konserwat wołyńskich Trybunał we Lwowie feria secunda post f. S. Francisci proxima ad festum S. Thomae apostoli przez tychże deputatów lubelskich był sądzony, albo Trybunał lubelski ad festum S. Thomae był in perpetuum prolongowany. 27. Niemniejsze ziemia halicka od stanu duchownego respektem dziesięcin i innych okazyej cierpi uciążenie, przeto aby konstytucya o dziesięcinach 1635 sub titulo: Compositio inter status, i aby więcej ziemianie sub nullitate excommunicationis extra forum terrestre od osób duchownych nie byli pociągani, nowem prawem IMć pp. posłowie nasi obwarują. 28. Iż dla zagęszczonego regestru causarum mixti fori ludzie wielką w sprawiedliwości odnoszą odwłokę i po lat siedmiu i więcej kadencyej spraw czekają, przełożą Rzptej IMć pp. posłowie nasi, aby sprawy mixti fori post causas militares niedziel sześć inclusa feria sexta continue sądzone być mogły albo i dla tych spraw trybunał był prolongowany. 29. IMć pp. lustratorowie, że nie podług prawa w lustrowaniu postąpili sobie i wójto­stwa halickie i trembowelskie, które na łanach miejskich wymienionych i wydzielnych siedzą polustrowali, aby lustracye IMciów, jako przeciw prawom i zwyczajom dawnym uczynione kassowane były, a wójtostwa te antiquitate iurium suorum et consuetudine od kwarty płacenia wolnymi byli, IMci pp. posłowie nasi prawem to obwarować starać się będą.

1667 261 30. In quam egestatem dla złych pieniędzy devenit Respublica extrema regna mirantur vicina indignantur, przetoż aby poprawa monety i mennic srebrnych otwarcie było, a mennice litewskiej szelężnej zawarcie, hanc publicam necessitatem IMć pp. posłowie nasi toti Reipu­blicae deponent. 31. Wielką w tem pp. ziemianie ruscy krzywdę cierpią, którzy mając żupy swoje solne, że przeciwko starym prawom IMć pp. admistratorowie skarbu koronnego soli szlacheckiej Wisłą spuszczać nie dopuszczają, przeto aby konstytucya anni 1598 titulo: Ordinatio bydgoskiej soli na sól ruską szlachecką iuxta tenorem tejże konstytucyej reassumowana była, o wolnem Wisłą spuszczaniu soli prawo napisane było, IMci pp. posłowie nasi starać się będą, takim dokładem, iż ktoby ważył się przeszkadzać defluicyej soli ruskiej, aby takowy w Trybunale inter causas mere fisci pro succubitione poenae mille marcarum polonicalium sprawował się. 32. Remissy wszystkie z Trybunału radomskiego a komissyej lwowskiej a osobliwie z pp. Tymphami aby były sądzone i dekret z IMcią p. Boratynim, starostą osieckim do exekucyej był przywiedziony, pilnie tego IMci pp. posłowie nasi przestrzegać będą. 33. Sprawy wszystkie żołnierskie tam criminales quam civiles na Trybunale radomskim komissyej lwowskiej, jedne do sejmu drugie do Trybunału suspendowane aby mediante novella lege jako najprędzej bez dalszej iniuriatorum zwłoki osądzone być mogły, IMć pp. posłowie nasi z całą Rzptą postanowią, hoc praecustodiendo, żeby w regestrze żołnierskim sprawy mere militares tam civiles quam criminales sądzone były, mediante ad id sejmu przeszłego constitutione. 34. Skrypt IMci p. Wojciechowi Gołyńskiemu, cześnikowi czerniechowskiemu, contra mentem Reipublicae ad archiwum dany i popisany in sublevationem sinistrae opinionis, aby był publice czytany, IMć p. cześnikowi oddany, albo simpliciter wieś Serebryja przywrócona, IMć pp. posłowie nasi za IMcią p. cześnikiem wniosą instancyą. 35. Konstytucya o spustoszeniu Podola i Rusi 1588, 1589 i inne, aby reasumowane były i komisarze do rozeznania pustyń na które już pustynie od dzierzawców erogowane sumpty i koszty naznaczeni byli, starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 36. A że wielka część miast i wsi w ziemi halickiej przez nieprzyjaciela ogniem są są zniesione, przeto aby ad pristinum statum takowe wszystkie dobra przyjść mogły IMci pp. posłowie o libertacyą od wszelkich podatków iuxta abiurata do czterech lat postarają się, oso­bliwie Halicza i Trembowli miasta cum attinentiis, włości Podhajeckiej, Monasterzysk, Śniatyna spustoszenie mając na baczeniu. 37. Aby iuxta diploma konstytucyej sejmu przeszłego wakanse wszystkie w Koronie od przeszłego sejmu zaszłe i przeciw prawu rozdane in recompensam w Ukrainie avulsorum bonorum odpadły od dóbr swoich dziedzicom i dzierzawcom oddane były, prawem tego prze­strzegać i domówić się IMciom pp. posłom naszym pilno zalecamy. 38. Suma półtora tysięcy, którą WIMć p. podkomorzy halicki przy pogłównem do skarbu koronnego przedał, aby skarb powrócił albo w przyszłe przyjął podatki, starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 39. Ordynacyą dóbr ś. p. JWIMci p. Jana Zamojskiego kanclerza i hetmana w. koron­nego, iż teraz między własnymi domu tego sukcessorami nie mało czyni trudności, aby iuxta leges patrias respectu successionis rozsądzona była J. Kr. Mci stanom Rzptej, oraz i stracone w Ukrainie dobra IMć pp. posłowie nasi zalecić nie przepomnią. 40. Instancye ziemi halickiej. Nietylko zwyczaj restytucyi wydatków hetmańskich ale i sama słuszność instat, aby JWIMci p. marszałkowi wielkiemu i hetmanowi polnemu koron­nemu1 dla konserwacyej dobra pospolitego i odwrócenia mocy pogańskiej sumy erogowane 1 Jan Sobieski

1667 143 oraz i likwidowanymi kosztami z wielkiem podziękowaniem przywrócone były, przeto IMć pp. posłowie nasi J. Kr. Mci i całej Rzptej, ut restituantur te sumy et expensa pilnie upra­szać będą. 41. Meruit tantum virtus et tot gestorum bellicorum JWIMć p. Jana Potockiego woje­wody bracławskiego trophaeum, aby od J. Kr. Mci i całej Rzptej mógł się cieszyć aliqua gratitudine; przetoż mając wzgląd na zasługi i znaczne majętności J. Kr. Mci dla zachowania dobra pospolitego od spustoszenia IMć pp. posłowie nasi J. Kr. Mci i całej Rzptej upraszać będą, aby wioski spustoszone Hryniowce królewszczyzna w halickiem, Opryszkowce i Hadynkowce w trembowelskim powiatach leżące in haereditatem konferowane IMci p. woje­wodzie były. 42. Nieustannie wrodzona na usłudze Rzptej WWIM pp. Potockich, chorążego i pod­stolego koronnych, ochota, gdy nietylko IMć p. chorąży koronny osobą swą i obaj IMć ludźmi nadwornymi swymi mocny wstręt pogaństwu dawali, ale na zaszczyt całej Rzptej majętności swoje Podhajeckie nieprzyjacielowi odstradali, przeto aby ad instar beresteckiej, tak szkody tej jako i nieśmiertelnej sławy JWIMci p. wojewody krakowskiego hetmana w. koronnego od Rzptej expensorum medianie liquidatione recompensam otrzymać mogli, nie zapomną IMć pp. posłowie nasi wnieść instancyą. 43. Codziennie na usłudze Rzptej WIMci p. Jakuba Potockiego, pisarza polnego koron­nego, merita exigunt po nas braterskiej instancyej, aby nietylko salarium pisarskie dla przyczynionych prac IMci podwyższone było, ale dla zachęcenia do kontinuacyej usług Rzptej i staro­stwo spustoszałe tłumackie aere proprio IMci nabyte in haereditatem od Rzptej darowanem było, przetoż hanc nostram instantiam u stanów koronnych IMć pp. posłowie inferre et promovere nie przepomną. 44. Godne są i WIMci p. Makowieckiego starosty trembowelskiego ku Rzptej pochwały zasługi, pilno tedy IMć pp. posłowie starać się będą, żeby skład solny w majętności jego dzie­dzicznej Spytkowcach per legem był pozwolouy. 45. Znaczną cierpi krzywdę chorągiew i kompania kozacka IMci p. Stefana Złoczowskiego chorążego halickiego, rotmistrza J. Kr. Mci, że mając i od J. Kr. Mci list przypowiedni i od ś. p. JWIMci p. wojewody krakowskiego przypowiedzianą służbę dla pierwszego listu IMci p. chorążego Czerniechowskiego na komissyej przeszłej lwowskiej zasług nie otrzymała ale pro disiudicatione tej wątpliwości na sejm odesłana jest, aby tedy tej chorągwi, która okazyej żadnej wojennej nie opuściła, zasługi z skarbu Rzptej zapłacone były J. Kr. Mci i stanów Rzptej IMć pp. posłowie upraszać będą. 46. IMci p. Tomasza Karczewskiego, podczaszego sanockiego, zasługi i dzieła rycerskie J. Kr. Mci i całej Rzptej IMć pp. posłowie nasi zalecą i oraz upraszać będą, aby sumę na poprawę wioski spustoszonej Sobotnik erogowaną per legem miał assekurowaną albo iure emphiteutico nagrodzoną. 47. Za IMcią p. Janem Jastrzębskim, wojskim halickim, pisarzem grodzkim Rzptej, i ziemi naszej in negotiis publicis dobrze zasłużonym do J. Kr. Mci i stanów koronnych IMć pp. posłowie nasi wniosą instancye, aby wioska dzierzawy jego Korina, teraz przez wojsko J.Kr. Mci dla obrony Rzptej w tej wiosce na Tatarów zasadzające się de toto zrujnowana, post fata jego successoribus eius do lat piętnastu iure emphiteutico służyła, IMć pp. posłowie nasi upra­szać będą. 48. Też wniosą instancye i za IMcią p. Felicyanem Ostrowskim, skarbnikiem sanockim dobrze zasłużonym, aby wioska Przewoziec, przez wojsko J. Kr. Mci zepsowana, iure emphi­teutico successorom IMci p. skarbnika sanockiego subiaceat. 49. Nie przepomnią IMci pp. posłowie nasi IMci p. Kazimierza Łabęckiego, chorążego roty usarskiej WIMci p. chorążego koronnego, żołnierza odważnego, który pod Międzybożem

1667 263 wiele zagonów tatarskich płaszał i siła więźniów z niewoli pogańskiej odbił, przyczynią się do Majestatu J. Kr. Mci i całej Rzptej, aby wieś utpote Markusze, pustynia w Ukrainie leżąca, in haereditatem dana była. 50. Wiadomą mając niewinność IMci p. Marcina Bogusza, porucznika roty kozackiej WIMci p. generała podolskiego, dobrze J. Kr. Mci i Rzptej zasłużonego IMć pp. posłowie nasi gorącą wniosą instancyą, aby od siedzenia wieży occasione nierozwiedzionego pojedynku na sobie nakazanej, per legem był wyzwolony. 51. Za IMcią p. Podczaskim, którego non postrema in re militari virtus et experientia IMć pp. posłowie nasi wniosą instancyą, aby IMci uroczysko naznane Jabłonówka pod Międzybożem iure haereditario nadane było. 52. Za IMcią p. Alexandrem Bydłowskim i sukcessorami IMci wniosą gorącą instancyą IMć pp. posłowie nasi, aby ta sprawa o Żuków i Żukocin sądzona była non obstante iure emphiteutico, uti indebite obtento i ius emphiteuticum skassowane było. 53. Iź dotąd zasługi nieboszczyka IMci p. Mikołaja Berezowskiego, rotmistrza pieszego, w skarbie zostają, aby sukcessorom jego te zasługi obmyślone i zapłacone były IMć pp. posłowie nasi instancyą uczynią. 54. Aby wieś Mikłowce IMci p. Remigianowi Karczowskiemu, militi veterano, przywró­cona była J. Kr. Mci IMć pp. posłowie nasi upraszać będą. 55. Jeśli kto większej godzien nagrody i ukontentowania od J. Kr. Mci i Rzptej stanów jako ten, który cives patriae immo solos propugnatores sine praetio damni propria dexteritate et virtute et zelo ductus pietatis et gloria Reipublicae z odwagą zdrowia i substancyej et oso­bliwie carorum pignorum per mare et terras uchodząc jako IMć p. Prosecy Balasani, vir fidei romanae et probatissimae catholicae religionis, tum et in sua natione nobilis genere et egregiae dexteritatis existens, który IMć p. generała podolskiego IMć p. Kalinowskiego, IMć p. Szembecka mancipium datos ex Republica obsides propriae non parcendo saluti z rąk tatarskich wyprowadził et sine spe ulla wyjścia IMciów eliberował. Przyczynią się IMć pp. posłowie, żeby za te odwagi i straty nobilitacyą od J. Kr. Mci i stanów Rzptej in recompensam tego otrzymał. 56. Za IMcią p. Graf majorem żołnierzem dobrze zasłużonym, aby mógł gaudere titulo nobilitatis IMć pp. posłowie nasi J. Kr. Mci i stanów Rzptej upraszać będą. 57. Ażeby o pomienionych obradach i instancyach naszych IMciom pp. braci naszej województwa ruskiego na sejmik wiszyński zgromadzonym constaret, do spólnej z obradami IMciów konstytucyej IMć p. Jerzego Mrozowickiego, pisarza ziemskiego halickiego, brata naszego z braterskim pokłonem naszym w poselstwie uprosiliśmy. 58. Które to artykuły w kole sejmu naszego zgodnie namówiwszy zlecamy IMciom pp. posłom naszym et per amorem patriae obstringimus, aby IMć z województwami dobro całej Rzptej trzymającymi znosząc się, nic nad contenta i artykuły instrukcyej swojej praw koron­nych i W. Księstwa Litewskiego przestrzegając nie promowali, oprócz tego co concerit conservationem boni publici totius Reipublicae i z artykułami sobie danemi zgadzało się fide honore et conscientia IMciów obligując, i aby na początek sejmu zjeżdżali, upraszamy. In quorum fidem IMci p. marszałkowi podpisać i ad acta podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu w kościele farskim dnia siódmego grudnia roku Pańskiego tysiąc sześćset sześćdziesiąt siódmego. Jan Sta­nisław Jastrzębski wojski i pisarz grodzki halicki marszałek na ten czas sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 163 p. 1326-1340.

1668 144-145 144. Halicz, 2 stycznia 1668. Uniwersał poborcy podymnego. JWnym Wnym m. w. m. pp. i braciej. Ja będąc z sejmiku IMciów pp. braci designatus do wybierania i tego sześciorga podymnego, a że post factam revisionem na niedbalstwie niektórych stanęła maxima condemnata, tedy in sublevationem onej trzeba brać secundum decretum revisionum quatuordecem nemini parcendo quatuordecem marcas pol. duplices, a gdzie ktoby nie oddał ma podlegać egzekucyej żołnierskiej mocnej, tedy żebym nie był w tej mierze IMciów pp. braciej in culpa, IMć p. starosta trembowelski m. m. p. ma dać na każdego retentora posiłek. A żeby to do wiadomości doszło ręką moją podpisawszy w grodzie trembowelskim publikować potrzeba, a ja przy pieczęci mojej i teraz ręką się swoją podpisawszy stwier­dzam. Dan w Haliczu secunda Jannuarii anno Domini millesimo sexcentesimo sexagesimo octavo. Wojciech z Wyganowa Wolanowski, podstarości grodzki trembowelski, poborca ziemie halickiej. Castr. Tremb. 141 p. 5—6. 145. Halicz, 16 marca 1668. Uniwersał pisarza grodzkiego halickiego i podstarościego grodzkiego trembowelskiego zwołujący sejmik. Jaśnie Wielmożni, Jaśnie Oświeceni, Wielmożni Mć pp. rady, dygnitarze, urzędnicy ziemianie, obywatele ziemie halickiej powiatów trembowelskiego, kołomyjskiego, przy zaleceniu naszych uniżonych służb z powinności przez uchwałę WMciom Naszych Miłościwych Panów na urzędy grodzkie włożonej do wiadomości, która wielom z Ich Mciów Naszych Miłościwych Panów nie tajna, donosimy, że obrada sejmu przeszłego sześcioniedzielnego infeliciter cessit et exinde tot inhiantibus periculis domowej a prędkiej potrzebuje prowincya nasza opatrzności. Przeto insistendo laudo WMciów nn. m. pp. avide życzymy, aby nie tylko dla obmyślania bespieczeństwa pospolitego kraju swego ale zaraz vigore conservandae sessionis et laudi na dzień szestnasty miesiąca kwietnia do Halicza WW m. pp. stawić się raczyli i, co się będzie z dostojeństwem J. Kr. Mci pana n. m. prawem pospolitem i należytem domowej obrony obmy­śleniem zgadzało się, przedsięwziąć raczyli. Działo się w Haliczu dnia szestnastego marca roku Pańskiego tysiąc sześćsetnego sześćdziesiąt ósmego. Jan Stanisław Jastrzębski pisarz grodzki halicki. Wojciech z Wyganowa Wolanowski, podstarości grodzki trembowelski. Castr. Tremb. Rel. 141 p. 240.

1668 265 146. Halicz, 19 kwietnia 1668. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo, zjechawszy się na sejmik ziemi halickiej i z powiatami do niej naleźącemi pro die 16 Aprilis przez uniwersał J. Kr. Mci p. n. m. naznaczony, takowe laudum de consensu wszystkich braci postanawiamy i uchwalamy. 2. A naprzód z wielkim żalem ubolewać musimy, infelicitatem temporum incusando, że takowe dzieją się in Republica inconvenientia per impia consilia et privatorum odia, którzy widząc przed tem multis victoriis triumphantem Rempublicam teraz zaś tot oppressionibus defessam, sejmy bez żadnej potrzeby rozrywają, skąd ani zdrowej rady ani porządku ani bespieczeństwa krajów naszych a nadewszystko pożądanego spodziewać się nie możemy po­koju. Upatrując tedy jakoby się temu mogło subvenire, którzy najpierwsi tot jesteśmy expositi periculis, już i tak będąc spustoszeni, a prawie ferro et igne popiołami in ruinam prostrati, ostatnie subsidium sił Rzptej zażyć musimy i pospolite ruszenie, przychylając się do uniwersału i wici J. Kr. Mci, podług praw dawnych konstytucyj anni 1621 między sobą uchwalamy. 3. Na które pospolite ruszenie IMć pp. obywatele stanu szlacheckiego sami w osobach swych nie przez substytutów stanąć, miasta zaś króla IMci do pospolitego ruszenia należące, wyprawę stawić powinni sub poenis legibus regni descriptis. 4. A dla lepszego porządku popis generalny pro die octava Maii pod Haliczem sobie naznaczamy i tam z pocztami in armis we wszelakim porządku do wojska należącymi stawić objecujemy i tam in absentia IMci p. kasztelana, IMci p. pułkownika, rotmistrzów, sędziów i to cokolwiek concernet ad bonum ordinem postanowić powinni będziemy et verbo nobili ziścić objecujemy, z tą jednak deklaracyą, kto jest obligatus służbą Rzptej, aby nie przy cho­rągwiach albo pocztach swoich, ale do ziemie halickiej poczty w dobrym porządku in locum osób swoich przysyłali i póty w polu stać, póki górne województwa zostawać będą. 5. Szlachta zaś rozrodzona, bracia, którzy na dworzyskach tylko mieszkają a poddanych nie mają, ci podług laudum podczas beresteckiego pospolitego ruszenia przez nas opisanego stawać mają, w czem na popisie teraźniejszym medium adinveniemus. 6. A ponieważ mamy do ziemi naszej przez dystrybutę sejmową naznaczonego sobie pewnych chorągwi żołnierza, który że dotychczas niepłatny zostaje, na to uchwalamy sześcioro podymnego, które podług ostatnich kwitów a prima Maii przez IMć p. Wojciecha Wolanow­skiego, podstarościego grodzkiego trembowelskiego, poborcę naszego ad ultimam eiusdem wy­bierane być mają1, a od kwitu groszy ośmnaście pozwalamy, z tą deklaracyą, aby się IMć nie ważył wybierać więcej nad to salarium. Z których tu w ziemi rachować się powinien, w którym razie omnem evictionem do skarbu koronnego praesenti laudo cavemus. A te pieniądze wybrane IMć p. poborca na żadne insze asygnacye wydawać, sub solutione de suo, nie powinien aż do deklaracyej ziemi halickiej, sub poenis legibus regni descriptis. 1 Takie i urzędnicy grodzcy: Jan Stanisław jastrzębski pisarz grodzki halicki i Wojciech Wola­nowski podstarości grodzki trembowelski uniwersałem z dnia 16 marca w Haliczu datowanym z powoła­niem się na laudum z 7 grudnia 1667 zwołali szlachtę powiatów na 16 kwietnia do Halicza celem obmy­ślenia bespieczeństwa. C. Tremb. 141 p. 240. 1 Uniwersał poborcy w Castr. Hal. 164 p. 508. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 34

1668 146 7. Do której zapłaty tymże chorągwiom IMci p. Wojciecha Gołyńskiego, cześnika czerniechowskiego, za komisarza i obaczenia porządku tychże chorągwi na dalszy czas approbujemy i upraszamy, a in vim gratitudinis kosztów IMci 1000 zł. z czopowego u IMci p. administratora naszego czopowego teraźniejszego i ostatniej ćwierci naznaczamy, to na IMci wkładając, żeby ukrzywdzonym pro damnis zasług wytrącał albo przy sobie zatrzymał usque ad satisfactionem partis lesae. 8. A że słobod różnych osiadło nie mało, których ani w regestrach wszystkich niemasz, ani też uchwalone płacą podatki i owszem kondemnaty na sobie dali otrzymać, do czego IMć p. poborcę naszego obligujemy, żeby przez urząd grodzki halicki albo vicesgerenta per fortem etiam militarem executionem tego dochodził. 9. Czopowe, że z wielu miast i miasteczek nie jest oddane do rąk IMci p. administra­tora naszego do tego czasu zlecamy to IMci, żeby per executionem tego ponieważ kondemnaty już są otrzymane prosekwował, od którego wybierania czopowego sine quavis defalcata aż od 15 Septembris IMci approbujemy, z którego na sejmiku electionis deputata tak perceptorum jako expensarum ma się wyrachować. 10. Z którego czopowego IMci p. Rakowskiemu z więzienia tatarskiego świeżo delibe­rowanemu na okup dziatek jego 1000 za asygnacyą IMci p. marszałka sejmiku teraźniejszego IMć p. administrator będzie powinien wydać. Także IMciom pp. deputatom roty IMć p. cho­rążego koronnego kozackiej zł. 200 wydać z tego czopowego pozwalamy. 11. Zostając zaś in periculo różnych wieści od Ordy i Kozaków, którego niebezpie­czeństwa in dies wyglądamy nie mogąc propriis viribus wytrzymać impetem napiętym użyliśmy IMci p. Stefana Złoczewskiego, chorążego ziemi halickiej, i Piotra Telefusa, aby przy naszym ukłonie securitatem krajów naszych JWIMci p. marszałkowi i hetmanowi w. koronnemu także i polnemu książęciu IMć p. wojewodzie bełzkiemu zalecili i naszę ochotę opowiedzieli a upra­szali, aby IMcie ex dexteritate sui chcieli o nas pomnieć i te kraje w osobliwym mieli respekcie a mianowicie upraszać o presidium na fortecę halicką i trembowelską, które żeby z lenunkami na fortecę przychodzili upraszać będą. 12. A że nie może nam constare o czasie sejmiku wiśnińskim, tedy my zostając spól­nych wszelakich obrad bracią do rad IMciów pp. i braci przychylamy się i IMci p. Stanisława Gabryela Zaklikę Wolskiego do IMciów za afektem naszym braterskim wyprawujemy i wszelaką naszę przy ochocie zgodę wyświadczamy, o to upraszając, abyśmy z IMciami, także IMć z nami o obradę znosili się i to, coby integritati conduceret Reipublicae, zachowali i trzymali. 13. Przełożył też nam ukrzywdzenie swoje IMć p. Piotr Kuropatwa na wsi Tyśmieniczanach, czego i kwitami dowiódł, na którą podobno per errorem przypisano dziesięć chałup, deklarujemy teraz, żeby in posterum tylko płacono było od dwudziestu pięciu chałup a nie więcej podymne a in defectu tego z czopowego dodać zł. sto pozwalamy i kondemnata na IMci o to otrzymana, żeby w sądzie naszym skarbowym zniesiona była deklarujemy. 14. Żałośnie się nam uskarzył IMć p. Nikodem Łastowiecki na IMć p. Ruszczyca, rot­mistrza J. Kr. Mci, który uprosiwszy sobie assygnacyą na pole Hawryłów Kamień nazwane, gdzie ani osiadłości żadnej, ani wsi przedtem nigdy nie bywało i teraz nie masz, w nagrodę tego ze wsi Obertyna u poddanych bydła pozabierał i różne poczynił krzywdy jako i w dzierza­wach IMci p. chorążego halickiego, tedy IMć pp. posłowie nasi IMć p. marszałka koronnego upraszać będą, aby na ten Hawryłów Kamień, jako puste uroczysko, więcej assygnacye nie wychodziły, także żeby chorągwie u szlachty braciej w domach własnych noclegów nie odprawowały i żadnych stacyi nie wybierały, pilnie o to upraszać i starać się będą. 15. A lubo ten popis odprawiony będzie, jednak dokąd trzecie wici J. Kr. Mci nie wynijdą i pospolite ruszenie w polu nie stanie, teraźniejszy cursui sądów ziemskich i grodzkich

146-147 1668 267 praeiudicare nie ma. Które to laudum unanimi consensu nas braci namówione do akt grodz­kich halickich podać IMć p. marszałkowi naszemu zlecamy. Datum w Haliczu die 19 Aprilis. 1668. Jan Kurdwanowski, podstarości grodzki halicki, marszałek sejmiku ziemi halickiej. Castr. Hal. Rel. 164 p. 490 — 495. 147. Halicz, 9 maja 1668. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady, dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo zjechawszy się na popis do Ha­licza na dzień ósmy miesiąca maja per laudum nasze pierwsze naznaczony, takowe de consensu wszystkich braci punkta inter se namawiamy. A naprzód nie chcąc differre consilia, które tem­pus suppeditat popis generalny i dalszą obradę pro die vigesima Junii naznaczamy i uchwa­lamy. Na który termin wszyscy IMć pp. obywatele z halickiej, kołomyjskiej i powiatu trembowelskiego w osobach swoich z słusznymi pocztami, z dobrym porządkiem, rynsztunkiem, żywnością, wozami i wszelakim apparatem do wojny należącym podług powinności1, kto jedno szlachcic i ostatniej w siłach tych upatrując ojczyzny obronę a wyuzdane i zajadłe postronnych nieprzyjaciół a nam pogranicznych nieprzyjaciół paszczęki, domowe zaś lubrica et impia jako złych synów ku własnej matce consilia, amorem in odium vertendo zajątrzonymi i zdradziec­kimi sercami in exhaustam, nova aperiendo molimina do ostatniego przywodzą skłonu i już już et suas aemulantes et suas fabricando fortunas leviter consumendo perturbando concordiam upadać koniecznie one przymuszają, periclitantes tedy starożytną, jako starożytnym Polakom, bracj naszym zalecamy cnotę, abyście WM. m.pp. pro idea et fundamento biorąc obronę kościo­łów, wiarę chrześciańską, caritatem pignorum a nadewszystko urodzenie szlacheckie, które antecessores nostri struxerunt nobis et pretio sangvinis przez tak wiele lat ustanowili, swoim przynajmniej zostawili sukcessorom, za najlepszą rzecz mając honeste mori quam turpiter vivere, z taką gotowością, żeby przez dni trzy na miejscu naznaczonem tylko stojąc tam się ruszyli, gdzie czas i okazya podaną będzie, pod winami ad instantiam cuiusvis w prawie koronnem o generalnym popisie i pospolitem ruszeniu opisanemi stawali i gromadzili się. 2. Slachta zaś bracia rozrodzona, którzy na mniejszych osiadają substancyach, że sufficere temu nie mogą, ani maiori comitatu et frequentia tych IMć pp. sądowi ziemscy haliccy pro sortibus ich kombinować mają, po której jednak kombinacyi słusznie stawać albo poczty wyprawiać powinni. Ta zaś szlachta, która osiadłości nie ma, ale ex conductis vivunt areis, zostając pieszą halicka przy zamku halickim, a trembowelska przy trembowelskim zostawać in personis suis mają sub iisdem poenis. 3. Na którą tedy expedycyą, daj Boże szczęśliwą, dla prowadzenia lepszego porządku w ziemi naszej obraliśmy WIMć p. Alexandra Cetnera, kasztelana halickiego, jako pułkownika prawem naznaczonego i zaraz rotmistrza; drugą 2 chorągiew IMć p. Mikołaj Truskolaski podkomorzy ziemie naszej, trzecią IMć p. Bogusław Potocki, czwartą IMć p. Piotr Telefus, piątą IMć p. Walenty Kalinowski, szóstą powiatu trembowelskiego IMć p. Mikołaj Baworowski3 prowadzić będą jako probate dexteritatis et antiquae familiae nobiles et simul milites zechcą pro 1 przepomotenia swego Pot. 2 H. Dragoniej. 3 Pol. Jaworski

1668 147-148 fide et generositate sua certare cum gloria et virtute i o to starać się będą, aby nie tylko w ojczyźnie ale też apud posteros ex bene gestis IMciom celeberrimum zostawało nomen. Pieszym zaś rotmistrzom IMć p. Mikołaj Tyszkowski, vir de Republica bene meritus, obrany zostaje. 4. A tam na tem generalnem okazowaniu podług praw dalszy porządek et disciplinam militarem namówić i opisać sobie odkładamy i do efektu samego przywieść objecujemy, z tą jednak deklaracyą, jeśliby jakie a pewne niebezpieczeństwo czas popisu miało praevenire, tedy za uniwersałem WIMci p. kasztelana halickiego albo IMci p. podkomorzego halickiego na miejsce naznaczone pod Halicz, lubo gdzie expediet, stanąć in armis sub poenis legibus regni descriptis obowiązujemy się, generalnego nie czekając popisu1. 5, IMci zaś p. poborcę naszego conscientia et honore obligujemy, aby uchwalone po­ dymne jako najprędzej wybierał i na zamku halickim deponował i tych pieniędzy nie dawał na żadne assygnacye aż do dalszej deklaracyej ziemi naszej; na rewizyą kto się na nię libere zechce zabierać super desertationem et conflagrationem bonorum consentimus. Którą to namowę i laudum ad acta podać IMci p. dyrektorowi koła naszego propter firmiorem effectum et robur praesentium zleciliśmy. Działo się w Haliczu die nona Maii millesimo sexcentesimo sexagesimo octavo. Jan Kurdwanowski, podstarości grodzki halicki, dyrektor koła braci ziemi halickiej. Castr. Hal. Rel. 164 p. 620-623. Rkp. Bibl. Potockich w Raju Nr. 25 1. 3. 148. Halicz, 27 lipca 1668. Sejmik wyznacza zapłatę za funkcyą poselską i wydaje inne asygnaty. 1. My rada dygnitarze, urzędnicy i wszystko rycerstwo województwa ruskiego ziemie halickiej na sejmik halicki antecedanee sejm walny poprzedzający pro die vigesima septima Julii2 in anno millesimo sexcentesimo sexagesimo octavo zgromadzeni, mając osobliwy wzgląd IMci p. Wojciecha Gołyńskiego cześnika czerniechowskiego, który indefesso studio w poselskich funkcyach ziemie tej oddaje, uchwaliliśmy dać onemu na teraźniejszą funkcyą poselską złotych tysiąc polskich z przeszłych retentów podymnego. Chcąc także podać calamitosis auxiliatricem manum IMci p. Hieronimowi Kuropatnickiemu pozwoliliśmy dać zł. także tysiąc względem przy­sług jego poselskich, które tej ziemie po wielekroć oświadczał. 2. A że IMć p. Piotr Kuropatwa znacznie ziemie tej dexteritate sua zasłużony fortecę swoję Pniewską8 do lepszego przywodząc porządku swym kosztem muruje, w której szlachty braci naszej nie mało się zamyka podczas następujących niebespieczeństw z przyszłego czopo­wego dać IMci tysiąc także zł. p. pozwoliliśmy. 3. A że chorągwi dwóch WW IMci p. chorążego koronnego i IMci p. chorążego na­dwornego IchMć pp. deputaci długo zapłaty w Haliczu oczekiwali ratione expensarum pozwo- 1 10 czerwca 1668 ze Swirza doniósł szlachcie halickiej kasztelan Cetner, że lubo pospolite ru­szenie w innych powiatach nie przyszło do skutku, on wzywa jednak szlachtę halicką, by mimo to była w gotowości stawienia się na rozkaz króla. C. H. 164 p. 874. 2 Sejm sześcioniedzielny naznaczony był na 27 sierpnia a sejmik w Haliczu na 17 lipca. Castr. Tremb. 141 p. 541. Uniwersał królewski z daty w Warszawie 18 czerwca 1668. 3 w Pniowie nieopodal Nadwórnej.

148—149 1668 269 liliśmy im dać zł. p. trzysta, co spisawszy i ręką swoją podpisawszy za pieczęcią swoją do akt podać WW IMci p. marszałkowi naszemu zleciliśmy. Działo się w kościele farskim die vigesima septima Julii millesimo sexcentesimo sexagesimo octavo. Paweł Potocki marszałek na ten czas koła rycerskiego. L. S. Castr. Hal. Rel. 165 p. 1276-1277. 149. Halicz, 28 lipca 1668. Laudum sejmiku halickiego. 1. My rady dygnitarze, urzędnicy województwa ruskiego ziemie halickiej, trębowelskiej, kołomyjskiej na sejmik halicki, antecedanee sejm walny warszawski poprzedzający, pro die 27 Julii zgromadzeni, przeszłych lat edocti et incitati exemplis, takową dla bespieczeństwa i ostrożności całej ziemi naszej postanowiliśmy uchwałę. 2. Iż widząc że circumquaque imminent sprzysiężonych tej Korony nieprzyjaciół coniuratae vires, tedy pospolitem ruszeniem przy opisanym powszechnem prawem pułkowniku na­szym WIMć p. Aleksandrze Cetnerze kasztelanie halickim1 stanąć mamy pro die prima Septem­bris pod Haliczem reassumując wszystkie konstytucye i ligamenta sub poenis de expeditione generali bellica constitutis in anno praesenti 166 octavo. Które pospolite ruszenie trwać i stać ma póty, póki tego necessitas Reipublicae będzie potrzebowała. Na którem pospolitem ruszeniu wszelaki porządek namówić powinniśmy, który do porządku naszego wojskowego należeć będzie, nie ubliżając dawnym zwyczajom o pospolitem ruszeniu zawziętym. 3. A że na wszystkie przypadające niebespieczeństwa bez jakichkolwiek podatków być nie możemy, vigore zjazdu teraźniejszego uchwaliliśmy dziewięcioro podymnego według dawnych kwitów, z którego to podymnego sześcioro na zapłacenie chorągwiom sejmem przeszłym do nas ordynowanym według assygnacyej iść ma, siódme podymne na kościół farski halicki w któ­rym sejmiki nasze odprawujemy ma cedere, t. j. na murowanie nowego i starego naprawę. A to podymne na kościół ordynowane za wiadomością IMci księdza kanonika lwowskiego ple­bana halickiego do rąk sławetnego p. Marcina Jurkiewicza mieszczanina tutecznego ma być oddane i za superintendencyą, dispozycyą i ordynacyą IMć p. Jastrzębskiego wojskiego halickiego na fabrykę kościoła ma być obrócone. 4. Ósme i dziewiąte darowaliśmy WIMci p. Pawłowi na Czortkowie Potockiemu, wojewodzicowi bracławskiemu, habita ratione zrujnowanej fortuny jego i detencyej przez lat trzynaście w carstwie moskiewskiem, a teraz solo amore patriae felicis reditus, poselskich jego przedtem ustawicznych kosztów i dyrektorskich prac na sejmikach naszych, a mianowicie teraźniejszej usługi poselskiej, której się podjął in afflicta fortuna sua. 5. Exakcya podymnych podatków zaczynać się ma a data praesentis ad primam Septem­bris czworga podymnego według starych kwitów a pięciorga podymnych a prima Septembris ad primam Novembris sub poenis in retentores sancitis. 1 Dnia 10 czerwca donosił kasztelan szlachcie halickiej, że pospolite ruszenie w innych powiatach nie przyszło do skutku, mimo to wzywa szlachtę do pogotowia na rozkaz królewski. Castr. Hal. 164 p. 874.

1668 149-150 6. Do których podatków podymnych odebrania uprosiliśmy IMci p. Wojciecha Wola­nowskiego, podstarościego grodzkiego trębowelskiego 1 postępując IMci po złotemu od kwitu i praecavendo iż IMć żadnego rachunku nie powinien w skarbie z tego czynić tylko w ziemi naszej albo w sądzie trybunalskim causarum fisci terrae Haliciensis, któremu IMci in quantumby hostilitas nastąpiła, omnem evictionem spondemus. Schowanie też według laudum przeszłego w zamku halickim w sklepie mieć powinien a pieniędzy nigdzie nie powinien wozić, tylko tu w Haliczu za wiadomością trybunału skarbowego halickiego i za assygnacyami IMci p. komisarza ma rozdawać. 7. Widząc tego potrzebę, aby zamek halicki in sua circumferentia do końca rujnowany opisany i dokończony był, tedy cokolwiek WIMć p. Andrzej Potocki, chorąży koronny, starosta halicki, na dokończenie zamku halickiego ab actu praesenti, nie inkludując w to przeszłych wy­datków konstytucyą assekurowanych eroguje, za takowe erogowane i podjęte sumpty aby WIMci p. chorążemu koronnemu satysfakcya stała się do wszystkich stanów koronnych inter -cedere obligujemy się vigore anterioris legis, praevia liquidatione ex comissione Rzptej i że koszt IMci erogowany od Rzptej nagrodzony będzie, assekurujemy. 8. A że z majętności WIMci p. Pawła na Czortkowie Potockiego, wojewodzica bracławskiego, czopowe, t. j. z Czortkowa i Monasterzysk a die 14 Junii 1667 usque ad 15 Septembris 1668 nie jest wzięte, tedy je przerzeczonemu WIMci darujemy i IMć p. Felicyan Ostrowski, skarbnik sanocki, a czopowego administrator, upominać się u IMci nie ma. Które wszystkie punkta i clausulas laudi praesentis WIMć p. Pawłowi na Czortkowie Potockiemu, wojewodzicowi bracławskiemu, marszałkowi koła naszego spisane ręką swoją podpisać i pieczęcią stwier­dzić i do akt grodzkich halickich podać zleciliśmy. Działo się w Haliczu die 28 Julii anno 1668. Paweł Potocki marszałek na ten czas sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 195 p. 1254-1257. 150. Halicz, 29 lipca 166S. Instrukcya sejmiku posłom na sejm walny. 1. Instrukcya WIMciom pp. Andrzejowi Potockiemu chorążemu koronnemu halickiemu, kołomyjskiemu etc. staroście, Mikołajowi z Granowa Sieniawskiemu strażnikowi koronnemu radomskiemu staroście, Stefanowi Złoczowskiemu chorążemu halickiemu, Mikołajowi na Żurowie Daniłowiczowi czerwonogrodzkiemu staroście, Pawłowi Potockiemu wojewodzie bracław­skiemu, Wojciechowi Gołyńskiemu, cześnikowi czerniechowskiemu, na sejm walny warszawski obranym posłom z sejmiku przedsejmikowego halickiego dnia 28 Julii roku 1668 odpra­wionego dana. 2. Którekolwiek tylko ab externa vi o zgubę i ostatnią przychodzą Rzptej ruinę, jedyne te solatium odnoszą malorum, że ich fortuna eodem extulit funere, quo i tak wielu kusznących przed nami królestw sepelivit bardziej potęgę niż pamiątkę, które zaś ab interna pernicie consiliorum contempta corruptissima Republica plurimarum legum (które u nas jako i wszędzie ex delictis aliorum nascuntur) sinistra interpretatione nie pierwej ordiuntur, aż zaraz suam consu- 1 Uniwersał tegoż co do poboru uchwalonego w C. Tr. 141 p. 572 datowany w Haliczu 1 sierpnia. Zaznacza on w nim, że podanych znaczna ob incursionem hostilem nastąpiła tenuitas, stąd pochodzi uchwała stosunku małego podatku.

1668 271 mant cladem. Tym już non fortunae iniuria ale z samych rodząca się exorbitancyalnych wy­stępków jest interitus causa impulsiva hanc infelicitatem, iż nam sentire na sobie a nie z prze­szłych albo sąsiedzkich przychodzi audire przykładów praemonent nas wprzód paterne J. Kr. Mci p. m. regnatrix prudentia, która nie tylko z pamięci najjaśniejszego ojca czterdziestoszostnem, najjaśniejszego ś. p. brata szestnaścieletnem a własnem swojem dwudziestoletnem erudita panowaniem, nietylko nam ad conservationem nostram optima et opportuna podawać raczy media, ale i wszystek świat chrześciański mogłaby praeservare et praecustodire a ruina. Najjaśniejszemu tedy majestatowi J. Kr. Mci p. n. m. z poddańskiem podziękują uniżeniem IMć pp. posłowie nasi, że po tak okazałem niechronieniu w oczach świata wszystkiego zdrowia swego uszczerbieniu królewskich fortun swoich, gdy przez te szczęśliwego panowania swego lata regium pectus suum jako jedyne armamentorium christianitatis ubique circumtulit, cupiens ex regali etiam sangvine suo victimam Deo facere za całość powierzonych sobie od Pana Boga narodów i te cumulo beneficiorum suorum adicere raczył przeciwko ojczyźnie o całości jej obmyślawanie gdy rozerwanego sejmu jako lacerati corporis dispersa zbierając membra, znowu compagem sklye (sic) dobrze postanowionej i wag meritować Rzptej z pańskiego i ojcowskiego życzy sobie affektu, nie tylko ex publica constitit fama, ale i z umyślnie pisanego do nas od JO. książęcia IMć IMć księdza arcybiskupa gnieznieńskiego listu, iż J. Kr. Mć de abdicatione regni zamyśliwać raczy. Ante omnia tedy, nie przystępując do obierania nowego IMć p. mar­szałka poselskiego pod pierwszego jeszcze IMć p. marszałka zostając laską, przy niskim swoim JO książęciu IMci Ici księdzu prymasowi ukłonie oświadczą, że żałosna przy innych przestron­nych królestwa tego prowincyach ziemia nasza być musi, usłyszawszy luctuosam sobie J. Kr. abdykacyej mentionem, gdy królujący nam panowie nie ważyli się sami z głów swoich składać koron, póki im dojrzałych głów falx mortalitatis non demetebat, z boskiego wyroku życząc sobie non prius deserere coronam quam vitam i powierzone sobie nie składali sceptra póki włada­jąca niemi nie obumierała ręka. Nie tęskniło ś. p. najjaśniejszego Zygmunta Trzeciego ojca J. Kr. Mci czterdziestoszóstne panowanie meruerat ut posteri regnarent, kiedy nie obejrzawszy się na żadne potężnych kandydatów konkurencye dwóch najjaśniejszych po sobie następujących obraliśmy synów i ledwie electivum regnum nie obróciliśmy in succesivum. A że nie zwykł nasz wolny naród z obopólną i dożywotnią obowiązany przysięgą żyjących panów swoich deducere z majestatu, rozumiejąc to sobie za piaculum i srogiem obostrzywszy prawem, aby żaden z nas vivente principe i nie pomyślał o sukcessorze, nie mamy co innego J. Kr. Mci depczącem berła i korony, (któremu z obudwóch najjaśniejszych domów ojcowskiego i macierzyńskiego longa series porrexit), przez skłonioną do przysięgi dożywotnej J. Kr. Mci Olejem Świętem pomazaną głową, per communia sacra, per avitos et paternos manes, per fidem populorum nie mamy co innego opponere tylko uniżone nasze i ze łzami mięszane prośby nie tak odprawionej i nale­żytej królującemu wdzięczności oddalona jest ziemia nasza aby nie miała pomnieć tot annorum J. Kr. Mci prawie z nami commilitiam za całości i swobody nasze, gdy go się napatrzyła mixtum cum gregario regem, gdy zapomniawszy wczesnych swoich gabinetów iniurias coeli za jedyne sobie poczytał paludamenta. A te wnosić będą IMć pp. posłowie nasi prośby, aby i sam JO ksiądz prymas z IMciami pp. senatorami swoimi perswazyami avocare raczył J. Kr. Mci ab abdicatione in quantum jednak nie mógłby flectere J. Kr. Mci zawziętości nasze i wszystkiej ojczyzny prośby, reassumując stare o konfederacyach i kapturach prawa sedulo et ante omnia instabunt IMć pp. posłowie nasi u JO IMci księdza prymasa jako interregem et apud ordines regni, aby sejm zaraz in instanti obrócił się w konwokacyą, na którejby czas naznaczony był prędkiej elekcyej, nadto reassumując wszystkie diplomata liberarum electionum i że ta abdykacya nie ma prejudykować przyszłej elekcyej i o tem otrzymać novum diploma u J. Kr. Mci. A jeżeliby feliciori (co daj Boże), omine J. Kr. Mć na tronie sobie od Pana Boga pozwolonym zo­stawać szczęśliwie raczył, tedy ante omnia nie przystępując do żadnej dobra pospolitego

1668 150 obrady, aby J. Kr. Mć de novo prawa i wolności poprzysiągł i to co exorbitowało wprawił w ryzę potwierdzając nostras libertates, instanter domawiać się będą IMć pp. posłowie nasi. A że J. Kr. Mć inaudita w uszach poddańskich diffidentiarum czynić raczy mentionem, jeszcze nie zadziczała tak nieszczęśliwa w sercach naszych sepes, któraby tak sterile germen et discordiarum radices w nas korzenić miała i aby tak sinistram o nas opinionem do królewskiego i w rękach Boskich piastowanego nieprzypuszczał serca, IMć pp. posłowie upraszać będą. 3. Więc że nas J. Kr. Mć wcześnie o zawzięciu Othomanicae hostilitatis przestrzegaf która wiarołomnego i chrześciańskiego świata rozbójnika in dies gliscit oddanem Porcie Ottomańskiej poddaństwem, który quo vilior est et atrocius saevit, wysłuchawszy IMć pp. posłowie uniwersalnej generalnej propozycyi omnes inibunt rationes, jakoby tantae impedenti calamitati opponi mogły proportionata remedia widząc jako ta enutrita sangvine christianorum bellica jeszcze indomitum non explevit sitim. 4. Pactorum Podhajeckich integritas najbardziej nasze concernens kraje jako rare et sine exemplo dexteritas JWIMci p. marszałka i hetmana w. koronnego zawarta, tak aby inviolabiliter in omnibus punctis et clausulis zachowana była i dla dalszej prerogacyej hana krymskiego przyjaźni teraźniejszem zatwierdzona sejmem pilno instabunt Imć pp. posłowie nasi. 5. Iż za przyczynieniem różnych sprzysiężonych na ojczyznę naszą nieprzyjaciół expedit Reipublicae augeri vires, patrząc na powszechną zgodę innych województw i że nas fortuna belli inopes fecit, instabunt IMcie pp. posłowie nasi, aby przyczynienie wojska namówione było tantae molli i takiej imprezie korespondujące et ex florentioribus provinciis Reipublicae obmy­ślone wcześnie vectigalia sine quibus nec stipendia militares copiae heberi possunt, 6. Bene merito exercitui, które corpora in dies ledwie non aereis assibus aestimat a częściej ostendit gratuitas cicatrices niżeli godne swojej odwagi donatywy, aby na każdą ćwierć dochodziła płaca i borgowej służby penitus aboleatur nomen jako najprędszym nieprzyjacielskim expositi insultibus starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 7. Hiberna, że felicioribus jeszcze temporibus Reipublicae magis optari poterant quam sperari, a nasze też kraje i J. Kr. Mć perspicacissima mens i sama impossibilitas od konsystencyej hyberny excludit, inibunt rationes zniosszy się z górnemi województwy IMć pp. posłowie nasi, aby namówione były hoc praecustodito aby aequalitas na te hiberny w płaceniu obmyślonego chleba zachowana była, ne ex hoc fonte multa sequantur inconvenientia i ludziom wojskowym znaczna ujma. 8. Nie tylko że beneficentia J. K. Mci nutrimur wszyscy, ale że in nominibus sumus tak dobro­tliwemu et commoda nostra piastującemu panu, wielki na nas kładzie poddaństwa obowiązek po­winność. Deducent tedy rationes jako wiele expensum est pro Republica i jak wiele liquidationibus innotescit IMć pp. posłowie nasi, żeby tego nie płacić co pro Republica non est expensum. Condolet ziemia nasza JWIMci p. podskarbiemu koronnemu, że dla walnych spraw Rzptej i propter iniquitatem temporum solucya IMci być nie może, instabunt jednak IMć pp. posłowie nasi, aby IMć uczynił exactam calculationem od tak wielu lat swojego urzędu et reddat rationem administracyi aerarii et quantum residuae pecuniae zastał po antecessorze swoim i retent na kwit IMć żadną miarą nie pozwalając póki IMć pp. posłowie na relacyjnym sejmiku contenta calculationis nam nie opowiedzą, gdyż i ciężko tym krajom ingemiscere przychodzi, kiedy słyszą, jako publica fert fama, że tam ad sacrarium publici aerarii venalis mundinatio obrepsit. 9. Perimit i wszystką ojczyznę jako a sollicitudine IWMci dependentem, że corrupta res nummaria jako nieznaczna subigo exedit sensim et clandestine fortunas Reipublicae tej monety naprawa aby effective non discursive obmyślona była, upraszać będą IMć pp. posłowie nasi. 10. Expensa na przyjmowanie cudzoziemskich posłów i expedicya swoich w różne strony, że sumptum aggravat I. Kr. Mci, tak iż dochody na artyleryą umniejszyły się, nihil opta- bilius et convenientius opowiedzą IMć pp. posłowie nasi, jako gdyby per computationem należy

1668 273 tych artyleryej dochodów jaka aukcya est kwarty et quantum accessit Reipublicae ex illius perceptione praevia exactissima calculatione IMci p. Jenerała artyleryej mogło constare. 11. Wiecznego z carem IMcią Moskiewskim pokoju et coalescentium animorum, która firmat regna et nutantes retinet coronas ktoby nie życzył, musiałby być niechrześciańskiego serca, a gdy do namowy dla tego stwierdzenia wiecznego pokoju przyjdzie i naznaczenia pp. komisa­rzów albo wielkomocnych posłów przystąpią IMć pp. posłowie nasi, powinni naznaczyć tako­wych, którzyby totis viribus enitantur, żeby to, co od ojczyzny avulsum est restituatur a potem tak reputacyą J. Ks. Mci i wszystkiej Rzptej piastowali, żeby oświadczyli etsi rudiori jednak solerti et perspicaci genti nec linguam venalem nec mentem adstrictam mercede. 12. Werbunki i zaciągi jako przed tem nie inkwietowały Rzpltą, tak expedit aby i na potem nullum facessant negotium, że jednak assekuracya pp. komisarzów est secuta concernit to wszystkę ojczyznę, aby ista exoneretur incommodidate. 13. Sangvine quesitum decus nobilitatis, nicby słuszniej jako żeby miało być konferowane supplicibus, ale że petentium imiona nie oznajmione, jeżeliby ex re co było ojczyznej, a wi­dzieliby zgodę innych województw, spectata personarum competentia na przyzwolenie dajemy w moc IMciom pp. posłom naszym. 14. Długi kurfirszta IMci i książęcia IMci Kurlandzkiego także trubecka suma, kiedy patientur Rzptej felicioribus reservando temporibus płacone być mają. 15. Fortecy Kamienieckiej nietylko jednych nas, ale wszystkiego świata chrześciańskiego propugnaculo jakoby debeatur munitio nikomu bardziej incumbit, jako nam sąsiadom, uczynią tedy pilną instancyą IMć pp. posłowie nasi, aby namówiona i samem wykonana była efektem praevia inquisitione, jeżeli redundant in commodum praesidii prowiantowe pieniądze, a że o nich u JWIMć p. podskarbiego koronnego powiedają, Upomnią się IMć IMć pp. posłowie nasi przed J. Kr. Mcią et in facie ordinum. 16. Szkoła rycerska ex liberalitate et boni publici studio JWIMć p. kasztelana Wileń­skiego hetmana W. Litewskiego aby postawiona była non contradicent IMć pp. posłowie nasi, hoc praecustodito, aby była sine diminutione bonorum Reipublicae et privatarum haereditatum, praesertim nie derogowała libertatibus altricis nostrae almae Academiae Cracoviensis cuius libertates eodem volumine continentur quo et regni. 17. Na tem się gruntuje każdej Rzptej securitas kiedy tym, którzy zdrowiami swemi i całemi zaszczycają spólne niebezpieczeństwo fortunami, należyta oddana bywa gratitudo, a na­przód J. W. IMci IMci p. Janowi Sobieskiemu, marszałkowi i hetmanowi w. koronnemu, przy J. K. Mci et in facie ordinum regni IMć pp. posłowie nasi podziękują, że jako innym wiekom osobliwe decora boska przybirała Opatrzność tak i teraźniejszego nieszczęsnego czasu, jako w znaku tak i w rzeczy contigit clypeus upadającej Rzptej prosić J. Kr. Mci pp. posłowie będą, aby J. Kr. Mć regie liberalis być raczył, którego zdrowia swego i fortun przeciwko ojczyźnie prodigum być widzimy. 18. J. O. księciu Imci p. Jerzemu Dmitrowi Korybutowi Wiśniowieckiemu wojewodzie bełzkiemu hetmanowi polnemu koronnemu tamże przed J. Kr. Mcią podziękują Imć pp. posłowie nasi pro ea vigilantia, którą in primordiis funkcyej swojej ojczyźnie oświadczać raczy, aby J. Kr. Mci niezostawała indonata virtus. 19. J. W. IMci p. Janowi na Potoku Potockiemu, wojewodzie bracławskiemu, którego od lat dwudziestu dwóch continua przeciwko Rzptej merita i po dwakroć ciężkie poniesione innotuerunt ojczyźnie kajdany, i że zdrowia swego i fortun znacznie uszczerbiwszy patriam, a mianowicie ziemią naszą non deseruit, niepodając przezto nikomu okazyej ad desperandum de Republica, podziękują przed J. Kr. Mcią et in facie ordinum regni Imć pp. posłowie nasi i aby osobliwa munificencya J. K. Mci wspierała jego attenuatas fortunas, wniosą pilną instancyą. Akta grodzkie i ziemskie XXIV. 35

1668 150 20. Nie tak obumarła w nas świeżo meritorum J. W. niegdy IMci p. Stanisława Po­tockiego wojewody krakowskiego hetmana w. koronnego pamięć, abyśmy niemieli ją renovare in optima nec degenere posteritate, jakoż W. Imć p. Andrzeja Potockiego chorążego koronnego halickiego etc. starosty, który swoim kosztem ludzi blisko tysiąca na obronę tego pogranicza trzyma niemoże być jeno amplissime J. Kr. Mci et ordinibus regni od IMciów pp. posłów naszych commendata, prosząc J. Kr. Mć aby tanti erga patriam amoris et sumptuum od J. Kr. Mci osobliwy był respekt et consideratio. 21. WIMć p. Jakubowi na Tyśmienicy Potockiemu, pisarzowi polnemu koronnemu, tłumackiemu etc. staroście, że z wrodzonej swojej ochoty w podjezdzie Białej Cerkwi wyprawiony oświadcza quantum w nim praevalet generosus sangvis, przed J. Kr. Mcią i stanami Rzptej, podziękują IMć pp. posłowie nasi, aby takowe in deferenda patria ausus cumulatam odnosili recompensam do J. Kr. Mci instancyą swoją wnosić będą. 22. To oddawszy gratitudinis, co sama postulat aequitas, uskarzą się IMć pp. posłowie nasi iż uniwersał sejmikowy J. Kr. Mci non praefixo tempore sejmikom ante decimam septimam Julii, ale aż dwadzieścia pierwszego do grodu halickiego podany, zaczem co za inconveniens musiało sequi, że aż przez uniwersał WIMć p. Alexandra Cetnera, kasztelana halickiego, mu­sieliśmy być convocati pro vigesima septima Julii z wielką niewczesnością et incommoditate nostra ten error że już drugi raz afficit ziemią naszę, gdy i przed tem uniwersał był jeden przysłany bez instrukcyej J. Kr. Mci, serio instabunt et expostulabunt IMć pp. posłowie nasi, bo wprzód to confundit et remoratur drogę Imciom pp. posłom takowe niewczesne sejmiko­wanie, a potem podług staro wziętego zwyczaju z generałem ziemi Ruskiej znieść się nie mo­żemy, bo co sejmik ziemi naszej miał praevenire wszystkie sejmiki, tedy on praepostere sequitur. 23. Wszystkich tych inconvenientium, że snać pokojowe rady a nie Senatus consulta są przyczyną, zaraz na początku sejmu acriter anstabunt pomnąc na swój obowiązek i iuramentum tacto pectore uczyniony IMcie pp. posłowie nasi, aby WIMci p. podkomory koronny seriam reddat rationem, rady tej pokojowej kto był primus motor tej abdykacyej J. Kr. Mci et cuius instinctu do takiego wzruszenia przyszło Rzptej. 24. Relegacya posłów cudzoziemskich, na której się i przeszły sejm rozerwał, aby nam palliatum non teget successorem, jako dziwne Reipublicae conducebat i teraz urgere będą IMć pp. posłowie nasi, gdyż posłowi cudzoziemskiemu expedita legatione residendi nullus relinquitur locus i żadnych prywatnych audyencyi mieć się antiquitus nie godziło. 25. Na wszystkie ojczyźnie najcięższe paroksyzmy, iż pospolite ruszenie jest praetensissimum remedium, aby wcześnie prowidowane było, ne ex procrastinatione et mora detrimentum aliquod oriatur serio instabunt IMć pp. posłowie naszy, do powszechnej zgody swojej stosując suffragia. 26. Ciężkie gravamen zaciąga na stan rycerski IMciów pp. duchownych spiritualis potestas, gdy nie ad forum fori nas pociągają, ale pro decimis simplicibus debitis vel piis legatis do konsystorzów i w domy szlacheckie przez aediles suos posyłane bywają citationes monitoriales i same exkomuniki sieją. Przeto aby konstytucya o dziesięcinach 1635 sub titulo: Compositio inter status, reassumowana była, i żeby więcej ziemianie sub nullitate excommucationis extra forum terrestre od osób duchownych nie byli pociągani, serio IMć pp. posłowie nasi obwarują. 27. Remissy wszystkie z Trybunału radomskiego a komissyej lwowskiej osobliwie z pp. Tymphami aby były sądzone, i dekret z IMcią p. Boratynim, starostą osieckim, do egzekucyej był przywiedziony, pilnie tego IMć pp. posłowie przestrzegać będą. 28. Niemałe stąd ubliżenie dawnych prerogatyw ziemi Ruskiej subsequi musi, iź niektórzy obywatele, mając żupy solne, exclusi zostawają i praepediti od IMciów pp. administratorów skarbowych, iż Wisłą spuszczać soli nie mogą. Przeto aby konstytucya anni 1598 titulo: Ordinatio bydgostkiej soli, na sól ruską szlachecką, iuxta tenorem tejże konstytucyej reassumowana

1668 275 była, o wolnem soli spuszczeniu soli prawo napisane było, IMć pp. posłowie nasi starać się będą i z takowym dokładem, iż ktoby stę ważył defluencyej soli ruskiej przeszkadzać, aby takowych w Trybunale inter causas mere fisci pro succubitione mille marcarum sprawował się. 29. A że uskarzali się IMć pp. obywatele niektórzy iż p. Belcer salitri monopolium exercet w ziemi naszej z ciężkiem obciążeniem IMciów pp. obywatelów ziemi naszej, tedy aby mu to lege publica było prohibitum, instabunt IMć pp. posłowie nasi, sub poena colli et confiscationis bonorum ad cuiusvis instantiam w Trybunale. 30. Lauda którebykolwiek uchwaliła ziemia nasza aby sejmową konstytucyą aprobowane były, starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 31. Deputaci do spisania konstytucyej na sejmach walnych, aby odtąd iurati bywali, serio instabunt IMć pp. posłowie nasi, ponieważ także pojawiają się konstytucye, w których ne mentem quidem paść mogło w izbie poselskiej. 32. Instancye: Ponieważ JWIMć p. marszałek i hetman w. koronny na posły cudzo­ziemskie, na rezydentów w Krymie z podhajeckiej wojny zostawionych, których sam IMć proprio sumptu dotąd w Krymie trzyma, na Dedyszagę, którego przez sejm i dalej przy sobie trzymać musi, na szpiegi i inne onera hetmańskie nie biorąc zwyczajnego dochodu na buławę, heroica et irremunerabili liberalitate znacznie swoich uszczerbił fortun, aby to IMci skarb abunde refundat i na tobie expensy in futurum provideat, instabunt IMć pp. posłowie nasi. 33. JWIMć p. Jan na Potoku Potocki, wojewoda bracławski, iż za strawione swoje na usłudze ojczyzny lata, wyniszczone fortuny, ciężkie więzienia, żadnego proportionatum dzielności swojej i odwadze nie odniósł wakansu, wniosą pilną instancyą IMć pp. posłowie nasi, aby cztery wioseczki puste i teraz dla inkursyej nieprzyjacielskiej inhabitabiles w kołomyjskim powiecie Hrynkowce i Królewszczyzna, a w trembowelskim Oryszkowce i Hadynkowce obrócone były w wieczność, ponieważ nie jest to novum emergens i takowa J. Kr. Mci i Rzptej non caret exemplo liberalitas. 34. Tenże IMć p. wojewoda bracławski, iż miasto nagrody i rekompensy od przeszłej JWIMć paniej Zuzanny z Jarmoliniec Korycińskiej, wojewodzinej rawskiej a teraźniejszej sczawińskiej starościnej łęczyckiej, dekretem infamiej jest onerowany a to, iż dóbr WIMć p. Pawła Potockiego, wojewodzica bracławskiego, rodzonego swego, dożywotnich, a IMci p. Stanisława Potockiego synowca swego dziedzicznych, in detentione moscovitica będących, ustąpić nie chciał, do szczęśliwego ich życia dotrzymując, a że ich teraz Bóg obydwóch wyswobodził, jako i przed­tem Jej Mć ad male narrata dekret szkodzący famae IMć p. wojewodzica otrzymała, jeżeliby jakie artykuły honori aut fortunae in hac causa IMci p. wojewody szkodliwe z któregokolwiek województwa prodire miały, aby były irriti et inanes, pilne starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 35. Nieustającym kosztom i expensom na usłudze Rzptej WIMciów pp. Potockich cho­rążego i podstolego koronnych i to accessit, najcięższe detrimentum, że nieotarszy też z śmierci triumphalis senis JWIMci wojewody krakowskiego hetmana w. koronnego swojego i ojczyzny ojca musi oczy ich exedere fumans z popielisk amplae haereditatis favilla podhajeckiej, która że circa stativa castrensia była, musiała wszystkie te dobra redigere in cineres, przeto żeby ad instar beresteckiej tak szkody tej, jako i nieśmiertelnej sławy JW hetmana expensarum me­dianie liquidatione recompensam otrzymać mogli, interponent sedulam instantiam suam IMć pp. posłowie nasi. 36. Jako occasum nieznają nieśmiertelnej pamięci JW niegdy Mikołaja Potockiego, ka­sztelana krakowskiego, hetmana w. koronnego, dzielne w ojczyźnie trophea a także strat dwo­jakiego więzienia tego i ojczyźnie cladium mimo inszych, exortus est eius ex ossibus ultor WIMć p. Jakub Potocki, pisarz polny koronny, tłumacki etc. starosta. A że ustawicznemi przy­sługami swemi extennuavit fortunę swoją, aby starostwo spustoszone tłumackie obrócone mu było w wieczność, które proprio aere kupił i aukcya jemu pozwolona była pisarskiego jurgieltu, który dla szczupłego wojska bardzo zmniejszał, wniosą swoją IMć pp. instancyą.

1668 150 37. Znaczną cierpi krzywdę chorągiew i kompania kozacka IMć p. Stefana Złoczowskiego, chorążego halickiego rotmistrza na ten czas J. Kr. Mci, iż mając od J. Kr. Mci list przypowiedny i od św. pamięci JWIMci p. wojewody krakowskiego przypowiedzianą służbę, dla pierwszego listu IMć p. chorążego czerniechowskiego na komissyej lwowskiej przeszłej zasług nieotrzymała, ale pro disjudicatione tej wątpliwości na sejm odesłana jest, aby tedy tej cho­rągwi, która żadnej okazyi wojennej nie opuściła zasługi z skarbu Rzptej zapłacane były, J. Kr. Mci i Rzptej upraszać będą IMć pp. posłowie nasi. 38. Skrypt IMci p. Wojciechowi Gołyńskiemu, cześnikowi czernichowskiemu, (który od dwudziestu już pięciu lat z konia przesiadając zdrowie swoje i fortunę na szanc niesie i dexteritate sua ziemi naszej w poselskich funkcyach laudabiliter służy), contra mentem Reipublicae ad archivum dany i wpisany in sublationem sinistrae opinionis aby był publice czytany IMć p. cześnikowi oddany albo simpliciter wieś Serebryja przywrócona, IMć pp. posłowie nasi za IMcią p. cześnikiem wniosą instancyą. 39. JW. niegdy Mikołaja Daniłowicza, podskarbiego w. koronnego sukcessorowie, iż są ciężkimi aggrawowani długami, aby im dwakroć siedmdziesiąt tysięcy, które ś. p. JW. podskarbi in rem et commodum Reipublicae erogował, jako tego dokumentem są skarbowe rachunki, instabunt IMć pp. posłowie nasi. 40. Ponieważ deductum est, iż satisfecit IMć p. Wojciech Wolanowski, poborca nasz halicki, skarbowi według taryfy 1661, aby mu kwit nieodwłocznie skarbowy wydany był, instabunt IMć pp. posłowie nasi. 41. Skwadronu WIMć p. chorążego koronnego, iż nie oddana zasłużona płaca a niepłatnemi wojskami Rzpta o niechęć i nieżyczliwość u ludzi rycerskich przychodzi, aby bez żadnej odwłoki zapłata ich doszła, instabunt IMć pp. posłowie nasi. Merentur to zasługi ziemi naszej od IMci p. Jastrzębskiego, wojskiego i pisarza grodzkiego halickiego, oświadczone tak in functionibus poselstwa jako i w innych okazyach, aby wieś dzierżawy jego Kozina, przez wojsko J. Kr. Mci dla obrony Rzptej w tej wiosce zasadzające się i szczęśliwie Tatarów gro­miące, de toto zrujnowana, aby post fata jego successoribus do lat piętnastu iure emphiteutico służyła, IMć pp. posłowie nasi swoją wniosą instancyą. 42. Pamiętne mając zasługi IMci p. Felicyana Ostrowskiego, skarbnika sanockiego, aby wieś jego Przewoziec funditus zniesiona iuri emphiteutico subjaceat i tem gaudeant sukcesso­rowie IMci, starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 43. Napatrzywszy się oczy wielkich regimentarzów, jako IMć p. Kazimierz Łabęcki, cho­rąży roty usarskiej WIMć p. chorążego koronnego, mężnie zawsze krew swoją za ojczyznę ronił i brat rodzony rotmistrz J. Kr. Mci krwią swoją całość ojczyzny zapieczętował, aby wieś pusta Markusze w Ukrainie, o którą przez lat wiele sejmów brat jego staranie czynił, jemu in haereditatem obrócona była, starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 44. Żałośną wniósł prośbę IMć p. Alexander Gruszecki, cześnik halicki, iż dla niepłatnej chorągwi swojej musiał dziedzictwo swoje przedać Chocimierz, że tedy dał chorągwi swej sześć tysięcy de suo, aby jemu to Respublica refundat, starać się będą IMć pp. posłowie nasi. 45. Ciż IMć pp. Gruszeccy mając leństwo w województwie czerniechowskiem zasłu-żonemu żołnierzowi nieboszczykowi IMć p. Bronisławowi Gruszeckiemu cześnikowi czerniechowskiemu ojcu swemu dane Chohły, Poloszkowice, aby mogli być tuti in hac possessione i daninie swojej, ponieważ i tej dystrybucyej, którą exulibus z sumy od cara IMci moskiew­skiego danej omieszkali, wniosą instancyą IMć pp. posłowie nasi. 46. Non deseruit pola Marsowego emerita virtus IMć p. podczaszego, któremu aby pu­stynia Jabłonka pod Międzybożem obrócona była in ius haereditarium, instabunt serio IMć pp. posłowie nasi. Ogłoszona virtus IMć p. Pirosecego Balasioniego i katolika dobrego cultus romanae religionis, IMć p. Mikołaja Potockiego, generała podolskiego, ex thugurio scythicae seryi-

150-151 1668 277 tutis liberationis, który w swojej nacyej jest dobrym szlachcicem, aby comitem tot meritorum honorem otrzymał nobilitacyej, instabunt IMć pp. posłowie nasi. 47. Iż wszystkie sprawy, które concernunt disquisitionem Reipublicae na walnych sej­mach otrzymują swój osobliwy dekret, aby sprawa I. O. księżnej IMci p. Grizelliej na Zamościu Korybutowej Wiśniowieckiej, wojewodzinej ruskiej, z IMciami pp. Zamojskimi sądzona była ante omnia podług dawnego słowa od J. Kr. Mci, serio instabunt IMć pp. posłowie nasi. 48. Acerrime condolet ziemia nasza halicka, tym które się dzieją w pretensyach du­chowych honorów ritus Graeci mięszaninom, zaczem J. Kr. Mć serio wejrzeć w to raczył, kto prior tempore aby był potior iure, tudzież, aby in repositione privilegiorum nie tylko potioritatis habeatur ratio, ale aby in futurum takim excessom i sanguinolentiae zabieżeć się się mogło, serio wniosą swoją do J. Kr. Mć IMć pp. posłowie prośbę (a ta collatio prior in personam IMci Ojca Józefa Szumlańskiego). 49. IMć 00. Franciszkanie haliccy iż egenissimi sunt et a bonis fortunae destituti, wniosą za nimi prośbę swoją do J. Kr. Mci IMć pp. posłowie nasi, aby im haereditatem wolno kupić za sześć tysięcy, servata constitutionis solennitate anni 1633. 50. Iż regimentowi książęcia IMci Michała Korybuta Wiszniowieckiego województwa ruskiego do tych czas nie jest oddana płaca, a to detrimentuje privatas barso fortunas książęcia IMci, instabunt IMć pp. posłowie nasi. 51. Mając komiseracyą nad fortuną IMć p. Jarosza Koropatnickiego, podstolego podol­skiego, którego non praemeditatum homicidium wprawiło w wieżę, aby in quantum componet cum partibus relaxationem legis publicae sessionis turris jako zasłużony i w rzemieśle rycerskiem i w poselskich fortunach nasz obywatel mógł otrzymać, instabunt IMć pp. posłowie nasi. 52. A jako za jednym in turri będącym, za drugim, którego clementia divina ex servitute in libertatem juridicatum wyprowadziła, WIMcią p. Pawłem Potockim, wojewodzicem bracławskim, który solo amore patriae postpositis pollicitationibus Cara IMć Moskiewskiego swoją tu przyniósł głowę, aby życie swoje konsekrował ojczyźnie, wniosą instancyą swoją, aby primo vacanti post tot fortunae iniurias J. Kr. Mć albo proporcyonalną jaką sumą opatrzyć raczył. 53. Które to artykuły zgodnie w kole sejmiku naszego namówiwszy per amorem patriae zlecany IMciom pp. posłom naszym, aby pomniąc, że nam nietylko fide, honore conscientia siebie obstrixerunt, ale tacto pectore coram tremendis sacrosanctis altaribus iuramentum sunt executi, nic nad contenta instrukcyej nie domyślali się i zjechawszy się koniecznie przed sejmem, cokolwiek publicum tylko statum et conservationem onego promowowali. In quorum fidem WIMci p. marszałkowi podpisać przy pieczęci i ad acta podać zleciliśmy. Działo się w kościele farskim halickim dnia 29 Julii 1668. Paweł Potocki, marszałek na ten czas sejmiku halickiego. Castr. Hal. Rel. 165 p. 1234- 1254. 151. W Świerzu 14 sierpnia 16G8. Uniwersał kasztelana halickiego. 1. Jaśnie Wielmożnym Wielmożnym a m. w. m. pp. i braciej przy zalecaniu usług moich braterskich czynimy wiadomo tak powiatowi halickiemu, trembowelskiemu jako i kołomyjskiemu, iż na sejmiku przeszłym IchMć pp. bracia uchwalili popis pro prima Septembris zaczemeśmy miejsca nie naznaczyli do skupienia się, tedy między Bołszowcem a Haliczem na tej stronie, gdzie karczma halicka, ex officio meo naznaczam. Tamże się skupiwszy, nie będzieli się miejsce

1668 151-152 WM pp. i braciej podobało, wolno będzie gdzie miejsce opatrzywszy ruszyć się na sposobniejsze dla paszy, a ja, da P. Bóg, w sobotę, jeżeli mi P. Bóg zdrowia użyczy, summo mane do usług WMć mm. pp. i braciej przybyć nie omieszkam. A ten popis dependet ab officio terrestri Haliciensi. Tedy, aby wcześnie bez omieszkania IchMć pp. przybyć raczyli, upraszam. A na ten czas powolność usług moich w łaskę WMć pp. i braciej oddawszy ten uniwersał kazałem do ksiąg grodzkich halickich i trembowelskich dla lepszej pewności podać, a sam zostawam WMć pp. i braciej cale życzliwym bratem i powolnym sługą. W Swierzu 14 Augusti 1668. Alexander Cetner» kasztelan halicki mp. 2. Et in continenti ministerialis regni generalis nlis. Sebastianus Czechowski de Trem­bowla officio praesenti notus palam libereque recognovit se suprascriptas literas universales mfci. Alexandri Cetner, castellani Haliciensis designationem loci in conventu particulari Haliciensi de expeditione generali bellica laudatam ex mandato officii praesentis tam in castro quam in circulo civitatis Trembovliensis in praesentia diversiae conditionis hominum publicasse ad notitiam omnium deduxisse, de quo praesens relatio. Ex actis castr. capit. Tremb. extraditum. 3. A ponieważ wyprawiliśmy de medio braciej naszych IchMć pp. obywatelów powiatu trembowelskiego posłów dwóch do IMci p. kasztelana halickiego jako direktora naszego z listami i instrukcyą takową, że nie rychło wysłany jest ten uniwersał do grodu trembowelskiego tak prędko stawić się na popis, pro die prima Septembris, rzecz nie można i nie podobna, zaczem raczcie się panowie i bracia zatrzymać i nie trudzić pro eadem die prima Septembris, póki deklaracya nie będzie od IMci p. kasztelana i wszystkich IchMciów pp. obywatelów ziemi ha­lickiej, którą to deklaracyą otrzymawszy IMć p. rotmistrz nasz osobnym uniwersałem swoim obeszle Wciów nn. w. m. pp. i braciej, obdestynując na który dzień i które miejsce zjechać się na popis potrzeba. Castr. Tremb. Rel. 141 p. 616-618. Sam uniwersał w castr. Hal. 165 p. 1389—90. 152. Trembowla, 31 sierpnia 1668. Manifestacya szlachty trembowelskiej z powodu okazowania. Actum in castro Trembovliensi feria sexta post festum Decollationis sancti Ioannis Baptistae proxima anno Domini 1668. Ad officium et acta praesentia Trembovliensia personaliter venientes generosi Nico laus Baworowski, rothmagister incolarum districtus Trembovliensis, Andreas Błazowski pocillator Podoliae, loannes Martinus de Ziemlice Bogusz dapifer Nouogrodensis, Hieronimus Kawiecki venator Haliciensis, Joannes Jemielity, Stanislaus Kosmider Bielicki, Procopius Ludzicki pincerna Chelmensis, Albertus Gzowski, Stanislaus Mysłowski, Andreas Błazowski, loannes Dziewlowski, lacobus Poklękowski, Nicolaus Starnawski, lacobus Łabenski, suo et aliorum totius districtus Trembovliensis incolarum nomine manifestationem fecerunt. Quia cum omnis rebellio iuris ex sola procedit temeritate et laudorum conventuum quorumvis atque literarum universalium in vim boni publici editarum levipensione, legalis vero et debita indemnitatis praecustoditio unicuique civium regni licita et iure non prohibita pro temeritate et levipensione iudicatorum et laudorum atque universalium censeri nequit, quapropter iidem manifestantes indemnitati et integritati rerum suarum consulendo et providendo praesentibus declaravit (sic), quia ipsi uti obsequentes patriae cives sine ullo respectu moderando publicae per incursiones hostiles calamitati, praecipue vero districtum praesentem Trembovliensem efficientis, parati sunt et parati erant iuxta literas univer-

152-153 1668 279 sales illustris et magnifici Alexandri Cetner, castellani Haliciensis, die prima Septembris in locum delectui atque descriptioni incolarum pro expeditione generali bellica paratorum, per recentes literas mfci castellani Haliciensis inter Halicz et Bolszowiec assignatis in personis suis cum apparatu bellico comparere, turmamque equestrem solito more, prout decet equestri ordini, sistere, verum quoniam praeposteri de literis universalibus praenotati illustris. ac mfci. castellani hali­ciensis eo nomine editis, modo die hesterna, hoc est feria quinta in crastino festi Decollationis sancti Ioannis Baptistae tertia die ante descriptionem ad acta praesentia castrensia capitanealia Trembovliensia per oblatam porrectis notitiam acceperunt et adinvenerunt, ideo pro termino praefixo ob tantam impossibilitatem et ejusmodi praeposteram notitiam nullatenus comparere possunt si quidem literae universales mfci castellani Haliciensis remoratae tarde ad castrum praesens districtumque Trembovliensem tempore supra expresso sunt transmissae. Racione quorum omnium praecipue vero die tarda et praepostera literarum universalium ad castrum Trembovliense transmissione supra scripti manifestantes in confinio resident ferme exules, praecavendo indemnitati suae, ne quid inde detrimenti patiantur, iterum atque iterum contra officium castrense Haliciense manifestationem hanc fecerunt, offerendo se nihilominus alio tempore iuxta declarationem memorati illustris et mfci. castellani Haliciensis et omnium illustrium mfcorum. et gsorum. terrae Haliciensis equestris ordinis incolarum pro ejusmodi delectu atque descriptione conventu et laudo particulari terrestri Haliciensi satisfacturum in quantum opitulante numine tranquilliora hostibus vacua permiserint tempora. Castr. Tremb. Rel. 141 p. 620-621. 153. Halicz, 11 września 1668. Protestacya z powodu zerwanego sejmiku deputackiego halickiego. 1. Actum in castro Haliciensi feria tertia post festum Nativ. B. Virg. Mariae proxima Anno Domini 1668. 2. Ad officium et acta praesentia castr. capit. Halic. personaliter veniens magnificus Nicolaus a Truskolassy Truskolaski Succamerarius terrae halic. hanc solennem coram praesenti officio fecit manifestationem, quod cum pro solita electionis die videlicet feria secunda post festum Nativitatis Beatae Mariae Virginis proxima pro electione ludicis deputati ad iudicia regni tribunalitia generalia in frequentia nobilitatis ad civitatem Haliciensem convenisset ibidemque in medio sui gsutn. Petrum Felicianum Thelephus ad munus marschalcatus cum nobilitate surrogassent, extunc idem gsus. Telephus autoritate marschalcatus abusus electionem iudicis deputati, in qua gsus. Stanislaus Głowiński iudex terrae Haliciensis et pluralitate votorum et per omnium consensum candidatorum, qui suffragiis suis eidem gso. iudici cesserunt electionem eandem iam paratam per renitentiam sui publicare concludere et candidationem extradere noluit, immo conventionem eandem sua solita interturbatione postpositis maximis intervenientibus petitis et rationibus generosorum incolarum terrae nostrae Haliciensis immo eisdem non provisis conclusum conventum dirimuit, de quo tam suo quam nobilitatis totius infrasubscriptionibus suis ad id confirmantibus nomine protestatus est. Mikołaj Truskolaski podkomorzy ziemi halickiej, Georgius de Mrozowice Mrozowicki notarius terr. Haliciensis S. R. M. secretarius; Ioannes Kurdwanowski vicecapitaneus et iudex castrensis capitanealis Haliciensis, Nicolaus a Kunaszow Kunaszowski Camerarius terr. Haliciensis secretarius S. R. M. et iudex deputatus terrae Haliciensis fisci mp; Mikołaj Bartkowski komornik ziemi halickiej, Jan Stanisław Jastrzębski wojsk

280 1668 153-154 pisarz grodzki halicki; Petrus Mysliszewski iudex deputatus Haliciensis fisci; Albertus Wola­nowski vicecapitaneus castrensis Trebovliensis, Felicianus Ostrowski de Ostrow thezaurarius terrae Sanocensis et iudex deputatus terr. Haliciensis; Constantinus Wyszyński iudex deputatus terrae Haliciensis. Iudiciorum tribunalitiorum causarum fisci. Szymon Truszowski, Jan Kmita ręką swą. Castr. Hal. Rel. 165 p. 1544-1546. 154. Halicz, 28 września 1668. Protestacya z powodu zerwanego sejmiku deputackiego halickiego. 1. Actum in castro Leopoliensi feria sexta pridie f. S. Michaelis archangeli anno Do­mini 1668. 2. Ad officium et acta praesentia castrensia capitanealia Leopoliensia personaliter veniens generosus Basilius Ołyński, incola terrae Haliciensis suo et generosorum Petri Stanislai in Hrusz, Kuropatwa et Valentini Kalinowski, inhaerendo corundem protestationi in crastino diei elec­tionis actus eligendi deputati de non electo deputato ob discordantiam candidatorum et aliorum nobilium terrae Haliciensis factae, coram actis castrensibus capitanealibus Haliciensibus in et contra magnificum Nicolaum Truskolaski subcammerarium Haliciensem in principalem nobilitatis et custodem legum publicarum, tum et generosos Georgium Mrozowicki notarium terr. Haliciensem secretarium S. R. M., Ioannem Kurdwanowski vicapitaneum castrensem capitanealem Hali­ciensem, Nicolaum Kunaszowski camerarium actorum terrestrium secretarium S. R. M. Nicolaum Bratkowski camerarium actorum terrestrium, Simonem Tuszowski, Ioannem Stanislaum Jastrzębski tribunum et notarium castr. capit. Haliciensem, Petrum Miśliszewski, Albertum Wolanowski vicecapitaneum castr. cap. Trebovliensem, Felicianum Ostrowski thezaurarium Sanocensem, Constantinum Wyszyński, Ioannem Kmita et quidem contra magnificum succamerarium Haliciensem ratione per illum manifestationis inductionis, quasi generosus Petrus Telephus, protunc ad actum illum electus marschalcus existens, conventum particulare Haliciense electionis